29 BUITENLAND. De Oorlog. ""feuilleton. DE VLIEGMACHINE. 5e Jaargang. No. 1484. 3)e ftzicbelte (Sou/zo/nt Betreen OUDE 8INQBL 84, LEIDEN. hi tere. Telefoon 935. Poetbo* 6, DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UTTOEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwarlaal. Franco per post /1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent Zaterdag; Augustus 1914 De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regel* 0.75, elke regel neer 15 cent Ingezonden mededeetlngen van 1—5 regels 1JQ, eik* regel meer 30 cent. Ml (ratte bewijsnummer. Bl) contract aanzienlijke korting, Oroote lettere near pluterulmte. Kleine Advertantl6ngevraagde betrekkingen, huur verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertenttSn) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel .er 10 cent. BH dit nummer Is een ijeYlluatreerd Zondntfablnd gevoedid. Mededeeling. In den loop der volgende week zuilen de kwltantlén over het 3e kwartaal (1 Juli tot 30 September) bij de abonne's worden aangeboden. Daar van ons in dezen oorlogs toestand gevorderd wordt, dat wij alles contant betalen, twijfelen wij niet, of onze abonné's zullen dit kleine offer, het abonnementsgeld is immers gering, wel willen ea kunnen brengen. DE DIRECTIE. V Koortsachtige spanning. Hoe abnormaal de tijden nu zijn, valt ook op te maken uit de wijze, waarop de oorlogsberichten door het publiek ont vangen worden. In gewone omstandigheden vormt b.v. een ramp als indertijd die van de „Ti tanic" dagenlang het onderwerp van ge sprekken, maar thans geven verschrikke lijker t ijdingen en deze zijn er helaas vele wel aanleiding tot meewarige beschouwingen en droeve opmerkingen, maar zij houden ide aandacht niet bezig, Teiken dage iyraagt (men naar „nieuws", alsof Cr [nog (geen tijdingen genoeg waren. In koortsachtige spanning 'ziet men uit naar steeds meer berichten, alsof 'het geen reeds plaats greep niet van betee- kenis iware. Vanwaar dit Verschijnsel? Het wijst erop, hoe diep' is doorgedron gen het besef, dat slechts ,een machtig gebeuren aan Üen vreeselijkan toestand een einde kan maken. De verwoesting kan een stad, 'de doo|d van een legerkorps, het vergaan van meerdere schepen zijn daartoe niet langer voldoende. Er moet meer gebeuren...- 't Is afgrijselijk, dat een dergelijk besef onder ons moest levendig worden. En dan daarbij te gevoelen, dat (die 'men- scbelijke invloed machteloos staat tegen óver het verschrikkelijke! God geve, dat er Spoedig een eindje kome aan den gruwel der verwoesting. Leuven vernield. Leuven vernield! .Een verschrikke lijke tijding! Leuven met haar belang rijke industrie, met haar wereldberoemde Katholieke Universiteit, met h'aar stadhuis, een der schoonste monu menten van België, met haar St. Pie terskerk, die een schat van schilde rijen en beeldhouwwerken bezit. Leuven vernield! Hoeveel menschen- levens zijn op de allerdroevigste wijze 57) jWjij (móeten oen motor hebben, die geen leven maakt, zei hij. Djuivels mem zou ons opt (toet spoor kimmen volgen..» Ik had veel liever dat we geen lawaai maakten en onzichtbaar waren.,.. Mjen |Zou zeggen, dat de zee hief minder kalm is, (zei de luitenant. Zouden wijl al boven het Hiawaï-kanaal zijn? Een poosje later gaf de richting van de rotskusten Jiutn teen antwoord op die vraag: d lekust yan Kahulani, die zij op korten afstand volgden, ~l>oog naar het Noorden om en Jdaar de machine weer van richting veranderde, namelijk naar het Oosten ging, bevond de „Katesbird" zich weer 'boven (den onmetelijken oceaan. Nu liet de maan, 'die te voorschijn was gekomen van achter 0e bergen en reeds hoog aan den hemel stond, een langen straal van zilverachtig licht vallen op de zee. r Maar die zee j>vas niet meer de kalme spiegel van den Stillen Oceaan. Tusschen hooge granieten muren gekneld, zwelde en draaide het zeewater, uiteenspattend "egen de lange .rifgordels, en de sterren 'ansten woest dooreen op de koppen m de golven. afgesneden? Hoeveel?» 't Is nog niet te becijferen, doch zeker is het, dnt zeer velen een allcrpljnlljkstcn dood zijn ge storven 'De Duitsch lezing van het gebeurde volgt hier: „De bevolking van Leuven, die zich tot dusverre vredelievend had gedragen schoot plotseling en als bij afspruak uit alle vensters en Kelders en van de daken op de zich in de straten bevindende Duitsche soldaten en doortrekkende troe pen. Toen ontspon zich een vreeselijk handgemeen, waaraan de geheele burger lijke bevolking deelnam. Het gelukte onzen soldaten binnen korten tijd de ra zende bevolking meester te worden. Te betreuren is, dat bij dezen overval veel Duitsch bloed is gevloeid. De eisch van zelfbehoud gebood, dat de zware schuld, die de stad Leuven op zich had geladen, onmiddellijk en zonder pardon werd ge wroken. En zoo kan men zeggen, dat heden de oude en aan kunst schatten zoo rijke stad niet meer bestaat. (Het lijdt geen twijfel, dat de overval in Leuven door de overheid op touw was gezet, om den uitval uit Antwer pen te steunen, want deze geschied de precies terzelfder tijd. IHiet is te hopen, dat de Belgen thans den lust tot voortzetting van den francti- reursoorlog zullen hebben verloren." De Belgische lezing is de volgende: „Dinsdagavond trok een Duitsch leger korps, na een nederlaag te hebben ge leden, in wanorde naar de stad Leuven terug. De Duitschers, die zich op wacht bevonden aan den ingang der stad, be grepen den (aard van dezen inval verkeerd en vuurden op hun eigen vluchtende troepen, die ?ij voor Belgen hielden. Niettegenstaande alle ontkenning van de overheid, beweerden de Duitschers, ten einde hun fout te verbergen, dat de bewoners op hen hadden gevuurd, terwijl de inwoners, met inbegrip van de politie, meer dam een week geleden waren ont wapend. Zonder onderzoek en zonder te luisteren naar eenig protest, meldde de Duitsche bevelhebber, idatide stad onmid dellijk zou worden vernield. De inwoners kregen last hun woningen te verlaten. Een gedeelte van de mannen werd ge vangen genomen. De vrouwen en kinde ren werden in treinen gezet, waarvan de bestemming niet bekend is. 'Soldaten, voorzien van bommen, staken alle deelen van de stad in brand. De prachtige kerk van St. Pierre, de univer siteitsgebouwen, bibliotheken en weten schappelijke inrichtingen werden aan de vlammen overgeleverd. Verscheidene no tabelen werden doodgeschoten. |Zoo is deze stad van 45 dui zend inwoners, de intellect u- eele hoofdstad van de lage landen sinds de 15e eeuw, niets meer dan een hoop asch. Deze schending van de rechten der mensch- heid is zonder precedent in de ge schiedenis." In de verte was het niet meer ide som- bere horizon van straks en het begon al te dagen, want (de nachten zijn kort in dit seizoen; het (was een purperachtige schijn, (die er Inu als een koperkleurige wolk uitzag, idan Kveer levendig schitter de, terwijl men Ipnider aan den horizon helle witte strepen /waarnam. iDe Amerikaan, |die «een oogenblik dit veranderde tooneel had gadegeslagen^ wees naar 0en (horizon. De Mauna Loal riep hij uit. jWiant deze enorme vulkaan alleen kon op een afstand .van meer dan 80 kilo»- meter zóó goed zichtbaar zijn door de kolossale vlammen, "die uit den krater In den zuiveren hemel van den equator is zijn top, (die de hoogste is van geheel Oceanie, met eeuwige sneeuw bedekt, te midden van een streek, waar de eeuwige lente "heerscht. jHel-witfe strepen vormt de met sneeuw bedekte kruin van den reus, die een zee van licht uitstraalt door de wit-gloeiende lava. En de Kilauea, vroeg de ingenieur, kan men dien 'hier zien? Die is meer naar links, die is nu niet zichtbaar, omdat hij veel lager is. Maar hij zal wel heviger werken dan al de andere. Dat is niet waar, hij werkt niet of liever hij werpt geen lava uit. De krater is een meer van vloeibaar la via, dat een Duitsche ov rwinnlrnj beflchten. De groote generale staf van het Duit» ■chc leger deelt nnn het hoofdkwartier mede: Het Engelsche leger, waarbij zich drie Fransche territoriale divisies hadden aangesloten, Is ten N oorden van St. Quenti n volkomen verslagen. De troepen trekken ir allerijl over St. Quentln terug. Duizenden gevangenen, zeven veldbatterijen en een zware batterij zijn in onze handen gevallen. Ten Zuidoosten van Mézières hebben onze troepen na hevigen strijd over een breed font de Maas overschreden. Onze linkervleugel heeft na een strijd van negen dagen in de bergen de Fran sche jagers verdreven tot ten Oosten van Epinal. Dit corps rukt zegevie rend verder. (Een ander bericht luidt: De generale staf deelt mede, dat Marainviller, het sterkste Franechesperfort ten Oosten van Luneville, door de Duitschers genomen is. Van Duitsche rijde wordt de verwach ting uitgesproken, dat het Duitsche leger de volgende week voor Par ij s zal staan. Het Russische leger. In Oost-Pruisen veroveren de Russen de eene stad na de andere. Zij vielen op twee plaatsen de provincie binnen, 'nl. in ihet Zuiden uit Polen en in het Oos ten uit het eigenlijke Rusland. In het Zuiden namen zij het met meren en moe rassen overdekte land van Masoeren in bezit, veroverden de steden Ortelsberg, WillerasbergNeidenfyjrgAllenstein, Rorhfliesz, Sensburg, X/ys en andere, in het Oosten hielden zij '-&ch aanvankelijk langs de spoorweglijn van Petersburg naar Berlijn, waarvan Sitalluponen het eerste Pruisische station is. Zij bezetten daar de steden Johannisberg, Lyck, Gol- dap, Darkhenen en forceerden de ver dedigingslinie OumbinnenAngerburg terwijl zij de rivier de Angerap en later de Alle overschreden. Een der laatste berichten meldt, dat zij Tilsit in het Noorden hebben bezet. De Oost-Pruisen binnenrukkende dee len van het Russische leger vormen den rechtervleugel daarvan. De linkervleugel staat in de Bukowina (een provincie van Oostenrijk), waar de Russen de over gangen over de rivier de Sereth in han den hebben, maar er in de laatste dagen niet veel van zich laten hoóren. Het mid dengedeelte trekt uit het Oosten de Oos- tenrijksche provincie Gallicië binnen, be zette daar Tarnopol, en trekt nu op naar Lemberg, de hoofdstad van Gallicië. De Oostenrijkers hebben intusschen (niet stilgezeten en zijn uit het midden gedeelte van Gallicië de Russische pro vincie Polen binnengetrokken. Zij hebben daar, westelijk van de rivier de Weichsel, in de buurt van het Liza Gora-gebergte verschillende voordeelen behaald en heb ben oostelijk van de Weichsel verschil lende plaatsen bezet en de voorposten 'der Russen verslagen. Het centrum van (het aanrukkende Russische leger is echter overweldigend gezicht ppïevert! Als we een beetje dichter bij waren, zouden we een bloedrooden 'schijn rien. Daar is de krater. Als de Wolken laag aan den hemel zijn, worden ze (door den 'krater verlicht en men geniet den geheelen nacht lang van teen soort zonsondergang, die vlamt als teen onmetelijk vuur. Jammier 'dat we den vuilkaan niet kunnen bezoeken, als goede leerlingen van Cook! zei (de ingenieur. Men moet ter komen met |de Pacific- Mail, beste Maurice. (Het gezicht is de moeite waard. Er ontbreekt slechts,..» Maar welke reis is gelijk aan de onZe!... Miss Kate aan, antwoordde de Ame rikaan lachend. Maurice (Rimbaut keek! Zijn vriend even aan. Als dit friet het slot was van. den, zin, Idie hij op de lipipen had, het gezegde van den Amerikaan (kwam zoo goed met zijn gedachte overeen, idat hij niets wisit te antwoorden. Ja, zij stond voortdurend voor hem, nu roet haar zachten glimlach, te midden van haar bloemen, (dan weer met betraan de oogen aan <het ziekbed van haar ster venden vader; en op de meest kritieke oogenblikken van deze gevaarlijke expe ditie was het Ide gedachte aan haar, die hem ondersteunde ,die hem zijn plannen ingaf en hem voort deed gaan zonder acht te slaan op hinderpalen en gevaren. (mogen wij de berichten gclooven) reeds bij Tomasaow, en werpt de Oostenrijkera nnnr liet schijnt terug, Dc omnnrneh van het Rusilichc leger ji gericht tegen Buda Pesth en Wccnen, plaatsen dTc echter respectievelijk 450 en 540 K.M. van Lemberg liggen,. Een heldin Priesters gefusilleerd. Wij laten hier volgen een der Interes sante correspondenties, die de „Tijd" in deze dagen bevat. Terwijl ik hier ben op weg naar Na men, als het me lukken wil tenminste, verneem ik nog interressant nieuws, dat ik trachten zal aan iemand mede te ge ven, die naar Maastricht gaat. Ik ben n.l. nog eens op bezoek geweest bij dr. Fr. Goffin, den directeur van het college of wel Klein-Seminarie „St. Hadelin", te Visé. De toestand is daar nog niets gunstiger dan bij mijn eerste bezoek en de brave directeur heeft steeds grooter lasten, grooter zoggen. iZijn gelaat, sinds lang niet meer ge schoren, is gansch ingevallen en vertoont alle verschijnselen van zenuwuitputting. In zijn college worden thans weer 20 Duitsche soldaten verpleegd en slechts éénmaal kwam een Duitsch geneesheer hen bezoeken. Voor alles staat de eerw. directeur met een paar zusterkens alleen en de Duitschers denken er zelfs niet aan om tenminste het eten voor hun 20 ge wonden te verschaffen, terwijl de voor raad hiervan toch zóó gering is, dat de directeur en de zusters het eten uit hunne monden sparen moeten om de gewonden te kunnen voeden. (En welken dank ontvangen zij er voor? (Reeds tien malen is de eerw. directeur aangezegd geworden, dat hij zou wor den gefusilleerd, en voortdurend neemt men hem gevangen onder beschuldiging uit het gebouw geschoten te hebben, terwijl dit schieten in werkelijkheid slechts geschied door dronken Duitsche soldaten, die ergens loopen te dwalen, of te plunderen, gelijk ik er ook straks weer heb opgemerkt. De eerw. 'direc teur bracht me in de zaal, waar een oude man van 90 jaar, dien hij zoo juist bediend had, nu lag te sterven. Naast hem zat een wanhopig oud vrouwtje, zijn echtgenoote. Ook deze 90pjarige grijsaard was gevangen genomen gewor den met de andere mannen uit Visé en men had hem nog gedwongen om te wer ken aan een nieuw aan te leggen weg. Onder dien arbeid was de stakkerd be zweken en nu lag hij te sterven. (Nog trof ik in het college aan een landgenoote, aan wie het was toege staan om naar ons vrije Nederland te rug te keeren, doch die geweigerd had. 't Is mevr. de wed. Villers-Borret. Sinds 4 dagen eerst rust haar echtgenoot onder de aarde. Terwijl hij in Cherath een rede uitsprak voor den bond van oud- retraitanten, werd hij door een beroerte getroffen, wat oorzaak werd van zijn dood. En zijn gade nu? Een dak boven het hoofd heeft zij niet meer. De mooie villa „Rustica" is totaal verbrand en verwoest. Maar terug naar Holland wil De Amerikaan was bang, onbeschei den geweest te zijn en gaf een andere Wending aan het gesprek. fW|ij zullen spoedig bij 'de fabriek van Punaluiu Zijn, Zei hij). 'jWje moeten zoo* langzaam mogelijk gaan, om een punt uiit te kiezen, idat (geschikt is tot een lan ding. Vooral geschikt óm weer op te stij gen, antwoordde de ingenieur. Als we een steile rots konden vinden, met een zachte glooiing, (dan gouden we (even^gp.ed op kunnen'stijgen hls op Mjdway. v Er is l?ulk leen rots aan "den ranjdi van Üen vulkaan. (Het is een muiur van 150 ia 180 meters hoogte en zij heeft een lengte van ,15 kilometers, ik herin ner mij (de 'cijfers nog, die de gids van het hotel ons gaf. Ja, maar die rots komt uit op een meer van gloeiend lava, hebt ge mij ge zegd!... In geval Van (nood in zee vallen, zoooals op Midway, dat gaat nog, maar in vloeibaar lava.». De krater neemt niet den geheele^ bodem in van fclit onmetelijk meer, nau welijks een klein IJioekje. W;iJ zullen van een punt van (de rots vertrekken, dat het meest van de (Halemaumau verwijderd is» De 'Halemaumaui?,.. Ja, dat is de Kanaksche naam van den lavaput, het yerblijf van de godin Pelé, volgens de legende. Weet ge dat het een van de plaatsen van Hawaï is, zc niet, want ze kan de meutchen In deze streek nog van dienst zijn. In Che rath hoaft ze reeds het leven van zeer velen gered. Omdat er ln die gemeente geschoten zou zijn, werden de pastoor, dc kapelaan, een rustend geestelijke vtn 80 jaar, de burgemeester en verscheidene notabelen veroordeeld om gefuslleerd te worden. Niemand, ook de pastoor niet. icon zich verdedigen, daar zc zich slecht verstaanbaar konden maken wegens hun onbekendheid met de Duitsche taal. Als redster verscheen toen mevr. de Vil Iers, die moedig op de Duitschers fcoeschreed, en in vloeiend Duitsch hun aan het ver stand brengt, dat de plaats, waar dan ge schoten zou zijn, absoluut niet tot de ge meente Cherath behoort. En zoover brengt de moedige dame het, dat het doodvonnis wordt ingetrokken. Gemar teld moesten de arme gevangenen toch nog worden. Den geheelen nacht wer den ze tegen den kerkmuur gezet, zoo genaamd om straks gefusilleerd te wor den. Zo werden met de bajonet bedreigd. Toen werden ze 's morgens tusschen 6Q soldaten uit het dorp geleid naar het plaatsje Wandré, en aan het volk werd bekend gemaakt, dat zij daar zouden worden gedood. Mocht nu van de zijde der bevolking een schot vallen dan zoo had men aan m.vr. de Vil Iers ge zegd zouden de gevangenen op staan- den voet worden neergeschoten, zoo niet, dan werden ze te Wandré weer vrijgelaten. Natuurlijk had mevr. Villers in het geheim de bevolking bijtijds ge waarschuwd. Zij hoopt met haar kennis van de Duitsche taal de bevolking nog verder van dienst te kunnen zijn eq terwijl zij voortgaat allerlei daden van'naastenlief de te verrichten, blijft zij hier. |Een eeresaluut aan deze dappere land genoote 1 Toen ik haar sprak, kwam ze juist te rug van een bezoek aan den zeereerw. Iheer deken ien diens medegevangenen van Visé. Deze houden verblijf in een stal nabij het vroegere kasteel van Navagne. Zij slapen en doen alles op hooi en sïroo en hadden nog geen schoon goed ge kregen. Mevr. de Villers was hun dit nu gaan brengen. Aan den pastoor van Blegny had men verboden de kerk nog te betreden, die verwoest zou worden. Hij zeide echter toch eerst het H. Sacrament te willen ha len. Hij deed het en werd gefusilleerd. Ook zijn in deze streek gefusilleerd de pastoors van Haccourt, Barchon en Heurle-Romain. Vele Duitsche militairen hebben een haat tegen de „papen", waarmee ze meer bijzonder de priesters aanduiden, deze beschuldigend de bevolking tegen hen op te zetten. Zoowel dr. Ooffin als mevr. de Vil lers verzoeken me uitdrukkelijk de 'ver halen van mishandeling, op iDudtsche sol daten gepleegd, te willen tegenspreken. (Het geheele praatje is ontstaan door het vinden van een lijk van een Duitscher wiens oogen schenen uitgehaald, doch een Duitsch officier heeft dr. Goffin die het 'drukst door pelgrim» worden be zocht? De inboorlingen van alle eilan den komen er. Zij brengen die offergaven mee; de armsten teen slinger zeldzame bloemen; Jde rijken een varfcen of een bundel zijde, bestemd om in het vuiuir geworpen te worden. Tijdens den pel grimstocht mógen ze alleen maar de aan dacht wijden aan de godsdienstige han deling ^die zij verrichtenzij mogen geen bes, geen bloem plukken... De blik van den jongen Franschmam ging onwillekeurig naar het p|uint, waar de Kilauea zou ppduiken. De aeroplaan had juist een zeer hooge kaap omgetrojkken, die door bazaltzuilen gevormd was. In het Zuiden verscheen een karakteristieke roodachtige schijn aan den hemel, niet yer van den vlarmnenden kruin van 'de .MaunanLoa. Was dat de Kilauea, de plaats van de Kanaksche pelgrimage? De Amerikaan vervolgde: 1 Ik heb twee jaren geleden een van de inlandsche pelgrimstochten meege maakt. De inboorlingen zongen langzaam de oude melodiën, bleven hier en daar stilstaan om den weg te versieren, voor zichtig eenige bladeren op een rots te leggen of een plant, die door den wind gebroken was, weer recht te zetten. Jam mer dat de blanken aan dit ras <xxk ondeugden hebben geleerd. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1