DE VLIEGMACHINE.
BUITENLAND.
De Oorlog.
Bureau OUDB SINGEL 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dao, uitgezonderd zon- en feestdaoen
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POL'S Ongevallen-verzekering
a het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor L .den 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal
Afzonderlijke nummer" 2''9 een' met fieïün- rt er<1 Z mdnnrSM .1 j t>nt.
5e Jaargang.
No. 1482.
De ADVERTEN riEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 ceni. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1 —5 regels 50 cent. iedere regel .er 10 cent.
KAMEROVERZICHT.
TWEEDE. KAMER.
De Paus herdacht. Noodwetten
Bij de opening der vergadering van de
Tweede Kamer herdacht gistermiddag de
Voorzitter, mr. Goeman Borgesius, hoe
de thans ontslapen Paus Pius X voor het
behoud van den vrede heeft geijverd en
door dat optreden ook de bewondering
onzer niet-katholieke landgenooten ver
wonen heeft. Paus Pius X aldus be
sloot de Voorzitter zal niet alleen in
de geschiedenis als een groot en machtig
Kerkvorst bekend zijn, maar zal ook in
Nederland als dienaar van den vrede
in gezegende gedachtenis blijven.
[Minister Cort van der Linden sloot
zich bij deze woorden aan, en verklaarde,
dat de niet-Katholieken zich kunnen ver
eenigen in het geloof, dat het door den
Paus hooggehouden vredesideaal een
maal zal worden verwerkelijkt.
De leider der R. K[. Kamerclub, Mgr.
Nolens, dankte de regeering en denVoor-
zitter namens de Katholieke leden der
Kamer en namens alle Katholieken.
Het is een eenig feit in de moderne
wereldhistorie, dat in een parlement
door voorzitter en regeering beide
liberaal openlijk met zoovéél waar
deering wordt gesproken over het opper-
ïoofd der Katholieke Kerk.
Onwillekeurig dringt zich bij ons .op
de gedachte en de verzuchting, dat, wan-
jieer de regeeringen van Europa den Paus
eens niet voorbij waren gegaan bij de
Vredesconferenties, thans misschien niet
zooveel ellende over de volken zou zijn
gebracht!
Nu wordt eerbiedig herdacht zijn ar
beid voor den vrede 'tis nu niet de
geschikte tijd, tpm te kunnen nagaan,langs
welke wegen de Paus voor den vrede
heeft gearbeid, daar van vertrouwbare
zijde niets daaromtrent wordt gepubli
ceerd, maar, dat hij in werkelijkheid ge
arbeid heeft voor het behoud van
den vrede, staat voor allen buiten
eenig en t w ijf e 1. J"4u wordt eerbiedig
herdacht zijbi onnoemlijk lijden om de
illenden, die over de wereld zijn los
gebroken een lijden, dat voor hem den
dood heeft verhaast. Maar waarom heeft
nendan niet vroeger den invloed van het
apperhoofd der Katholieke Kerk op de
nogendheden erkend. Waarom heeft men
lan vroeger de oogen gesloten voor het
'eit, dat de H,. Stoel, ondanks alles, wat
geschiedde, een wereldpositie is blijven
wiemen?
Indien iets bevorderlijk kan zijn voor
den goeden gang van zaken, dan is 't
een woord van den Paus, die weliswaar
slechts vorst is van het Vaticaan met
een tuin, maar die het Hoofd is vatn
millioenen, verspreid over de gansche
aarde, en als zoodanig over een machti
gen invloed beschikt, 't Is toch ook dui
delijk, dat het woord van den Paus,
een buitengewonen invloed heeft, omdat
Hij, die in alle landen zijn onderdanen
lelt, voor de geheele wereld is aange-
FEUILLETON.
)6)
Dus Idan moeten we zonder aarze
len naar Hawaï?
Oogenblikkelijk.
Is /er .nog genoeg benzine, om het
;ot zoover te brengen?
De Amerikaan telde (die overblijvende
>ussen. c
iWlij hebben veel meer Idan nooidig
B voor de driehonderd kilométersi, die
»is nog van (bet gtoote eiland scheidien..
Laten we (dan iden hoek berekenen»
lien we (moeten /Volgen om bij de eerste
(roep terecht te Koincn (en het kanaal
San Hawaï over Je kunnen steken.
Goed. Maar dat is niet allesbetgroo-
e Hawal-eiland is il40 a 150 KM. Breed.
)p welke (zijde moeten we nu landen?
Kent ge bet eiland?
Ik (ken (er slechts éétn punt van, even-
is alle toeristen, (die geen wonderbaar
■atuurschoon willen voorbijgaan, ponder
iet te bezoeken§k ben op een muilezel
jen grooten vulkaan Van Kilauca op|ge-
Ik dacht, Idat hij Manna Loa of
founa Kea heette.
Dit zijn |de namen van twee kraters
wezen als de meest onpartijdige scheids
rechter.
O, mocht men die waarheid nu eens
gaan beseffen
In de avondvergadering bracht de
Tweed? Kamer het nog niet .eens tot
behandeling van de Beurswet en van
die tot voorkoming van faillissementen-
Het afdeelingsonderzoek van laatstge
noemd ontwerp was nog niet eens afge-
loopen en het afdeelingsverslag over het
Beurswetje bleek erg te zijn uitgedijd.
Gisteravond werden slechts enkele min
beduidende ontwerpen afgedaan, bene
vens dat voor een buitengewoon krediet
van 5 millioen voor Marine. Bij dit
laatste vond de heer Troelstra gelegen
heid om weer meer in het oude vaar
water terug te zeilen door een „broedier-
grolet" te brengen aan alle volken ider aardje
en den arbeiders op het hart te drukken
dezen oorlog toch vooral niet aan elkaar
te wijten, -maar aan het kapitalisme
een propaganda-fanfare, die met bravo's
van de socialistische banken werd be
groet.
Het ontwerp betreffende uitstel van
de jaarlijksche Septesmberverkiezingen in
de gemeenteraden werd door dé regee
ring ingetrokken, nadat de Commissie
van Rapporteurs had verklaard, dat ze
het niet noodig vond en uit het (voor
gelezen) afdeelingsverslag was gebleken
van veel verzet onder de leden.
Zeer duidelijk was het antwoord van
minister Treub op de practische vragen
welke de heer De Jong kort, en de heer
Troelstra uitvoerig richtten tot de Re
geering betreffende den economischen
toestand des lands en de vooruitzichten.
De Minister, zeer overtuigd, dat het
krachtig en tevens uiteraard eigenmach
tig optreden van de Regeering in deze
dagen, aan de oontroleerende taak van
het Parlement zoo weinig mogelijk te
kort moet doen, antwoordde op de tot
hem gerichte vragen uitvoerig en met
zooveel openhartigheid als de omstandig
heden gedoogden. In zijn antwoord kwa
men zeer belangrijke bijzonderheden
voor; maar wij, moeten daarvoor naar
het in ditzelfde nummer opgenomen ver
slag verwijzen.
„Ongebruikelijk".
Dat Pius X z.g. in 't Parlement werd
herdacht, noemt de overzichtschrijver van
het H b 1 d. „ongebruikelijk"; in de hui
dige omstandigheden zal hij er echter
maar niet te veel van zeggen..
Dit is erg vriendelijk van mijnheer.
Hij zou intusschen zijn taak grondiger
opgevat hebben, indien hij eens had na
gegaan, wat Parlement en Regeering wel
tot dit „ongebruikelijke" mag hebben
geleid.
Want merkwaardig is het.
Daar wordt in Nederland, dat er na
den roof van den Kerkel ijken Staat het
eerst bij was om zijn gezant bij het Va
ticaan terug te roepen; in Nederland,
waar bij de Vredesconferenties de Kerk-
van 16800 len 16900 voet hoogte, die zich
midden op het eiland bevindenmaar
weinig toeristen (zijn op den tofp geweest
Dienk eens aanfwiee Moint-Blancs boven
elkaar.
En inu &e denken, dat ilk twee maan
den geleden hun (bestaan (nog ni/et ver
moedde. In Frankrijk weten we weinig
van hetgeen (niet (Frankrijk is. iDus is de
derde vulkaan hieer toegankelijk
D|e Kdauca (is slechts drieduizend!
vöet hoog; hij ligt dicht bijl de zee en
de krater weilkt (piet meer; .men vindit
zelfs aan den iranid een van die voor
naamste Amerikaansche hotels.
Een hotel! (Maar idan ziiLen we daar
wel benzine vinden
-Ik geloof (het niet, want ik heb
er geen automobiel (gezien. Die wegen
zijn er slecht voor auto'smen kan slechts
gebruik maken van (een muilezel of de
primitieve rijtuigen van het eiland.
Maar waarheen (dan?
Wacht. (Ik [herinner me een groote
suikerplantage in (de nabijheid van den
vulkaan, op weg (paar jde Kleine haven
van Ppnaluu. (Dlaar gullen we wel ben
zine vinden.
Dan naar lH,awaï. Welken hoek
moieten we volgen?
Wij zijin (nu op de hoogte van
Molokaï, wijl Zullen izoo dicht mogelijk
de kusten naderen.
vorst van het Vaticaan werd voorbijge
gaandaar wordt nu den overleden Paus
huldigend herdacht op officieele wijze.
Hoe komt dat?
We denken hier aan Vondels woorden:
„Wat op 's harten grond ligt
„dat welt me naar de keel".
In der menschen hart ligt de overtui
ging, dat de „vrede op aarde den men
schen van goeden wil" slechts bereikbaar
is langs Gods wegen, welke wegen en
ook hiervan is de samenleving wel over
tuigd, al erkent zij het niet in normale
tijden schromelijk worden verwaar
loosd.
„Nood leert bidden", zooals we nog
gisteravond in ons blad konden lezen in
het roerende verhaal van den Franschen
missionaris, tot wien zij nu in grooten
getale komen de krijgslieden, die Gods
wegen al zoo lang hadden verlaten.
En 't is eenzelfde gevoel, dat in ons
land na schier een halve eeuw van ver
guizing weer officieel uiting deed geven
aan het besef, dat de macht des Pausen
nog altijld ongeknot is en idat, zoo iemand,
het de Gevangene van het Vaticaan is,
die met onpartijdigheid zijn gezagheb
bend woord in het belang van den vre^1
de kan doen hooren.
De herdenking ten Binnenhove moge
„ongebruikelijk" wezen, zij is er des te
welsprekender door.
De Duitschers in België.
In Nooni-België zei» chijnen "die laatste
dagen gewichtiger |dingen g|ebeurd te zijn
idan uit [de berichten blijkt. [Particuliere be
richten luiden, |dat 'bij Me ch el en meer
is geleverd idan 'een gevecht. Van Duit
sche zijide namen 'er idrie divisiën aan
deel en het resultaat van iden strijd was,
dat het sinds 'den val van Brussel in
handen der Duitschers zijnde Mecbelen
door hen moest worden ontruimd. Of de
strijd om ide 'stad ook nog verdere noodj-
lottige gevolgen beeft (gehad voor "naar
prachtige oude bouwwerken, is uit de
berichten niet op te maken.
Zooals gisteren gemeld, 'is de tweede
Belgische vesting aan de Maas in ham
den der Duitschers 'gevallen. Na den val
van Luik ,en de vernieling der forten om
die stad ,was 'de val van Namen niet
meer te voorkomen.
De stad ,Namen, 'aan de samenvloeiing
van Maas en ^Sambre gelegen, is het
knooppunt van vijf spoorweglijinen, naar
Brussel, Luik—Aken, Luxemburg, Char-
leville—Reims en CharleroiParijs; het
is een der hoofdstations van de lijnen
Keulen—Parijs en Brussel—Luxemburg.
Die stad werd 'door negen forten be
schermd, welke volgens de heden ont
vangen berichten reeds alle in handen
der Duitsche troepen Zijn gevallen.
Max, de burgemeester van Brussel, en
generaal Saxtus von 'Arnim, de bevelheb
ber der Duitsche troepen in Brussel, heb-
V ijf tig kilometers waren al afgelegd
en links Zag imen de hooge silhouetten
van de bergen.
De Amerikaan wees 'met zijn hand in
die richting.
Mien vindt op het eiland ook een
anderen krater, icüe biet zeewater is ge
vuld, een van ede curiositeiten van Hawaï.
'Zou bij Iflan miet [dien Oceaan in ver
binding staan?
Hij staat (er zeker mee in verbin
ding, omdat 'bet Vlak van het imeer, 'dat
op den bodem (van iden krater ligt en dat
vijfhonderd meters (Omtrek kan hebben,
stijgt en /daalt (volgens (de ebbe en vloed
van den 'Oceaan. (Men heeft er dikwijls
het dieplood in uitgeworpen zonder
echter grond te hebben geraakt»
iDus de (Haawï-edlanden zijn van
dien aard, dat 'er eigenlijk van alle hoeken
van de wereld toeristen heen moesten
gaan.
Er komen ipofc duizenden toeristen,
wees daar maar gerust op; alleen de
Franschen, vroeger groote /reizigers, laten
aan de Engelsche, Duitsche en Ameri
kaansche schepen (de zorg over, er dui
zenden en /duizenden toeristen heen te
brengen. (Hierbij komt toog, dat de1 werelds
handel zich meer len meer hierheen ver
plaatst. V
Ge zijt (daar mijln land leelijk aan
't beschimpen, Archibald. |Maar ge moet
ben een onderhoud gehad, dat tot de
volgende resultaten geleid heeft:
1. De vrije doortocht van de Duitsche
.troepen door Brussel.
2. Inkwartiering van een garnizoen van
3000 man in de kazernes van Etterbeek.
3. Voor opvorderingen wordt in con
tant geld betaald.
4. Eerbiediging vain die inwoners en van
den openbaren en particulieren eigendom.
5. Het gemeentebestuur blijft, zonder
inmenging Van 'de Duitschers, de gemeen
telijke zaken besturen.
Burgemeester Max heeft dadelijk een
proclamatie in dezen zin in de stad laten
aanplakken.
De Duitschers, zoo meldt de Daily
Mail, hebben den dienst van de trams,
telefoon en post hersteld. Er loopen trei
nen naar Luik en zelfs werkt jde telegraaf
met Duitschland. H,et blad meldt ook,
dat een aantal journalisten, die bij den
Dudtscben generalen staf in een kwaad
blaadje staan, Brussel uitgezet zijn. Voir
gens den berichtgever van het Engels che
blad steunt |de bevolking burgemeester
Max met geestdrift, maar zij zou ver
ontwaardigd zijn over de houding van de
Belgische regeering en den Belgischen
generalen staf.
iHet bestuur van de bezette gedeelten,
van België is door den Duitschen Keizer
opgedragen aan den generaal-veldmaar
schalk Von der Goltz, onder den titej
van gouverneur-generaal. Met het civiel
bestuur is belast de regeeringspresident
Von Sandt te Aken. Von der Goltz be
gaf zich tot aanvaarding van zijn nieuwe
functie reeds naar België.
De tocht der Duitschers naar Frankrijk.
Zien wij vooreerst, wat (er iop[|de Noord-
Fransche grens gebeurt- Het Duitsche
leger beschikt hier over enorme krachten
en staat als een muur tegenover het
FransCh-Engels che leger-
Uit de berichten blijkt, dat de Engel-
sChe hulptroepen Dinsdag teruggewor
pen zijn, maar gisteren weer de Dinsdag
verloren stellingen heroverd hebben.
Ten Oosten van de Maas hebben, in
dien de berichten juist zijn, de Duitschers
de vesting Longwy ingenomen. Van
de Franschen wordt gemeld, dat zij langs
de Maas tot Givet waren vooruitgetrok
ken, en dus hun linies langs het front
Séida n,-Mo ntm édyiLonguy o n—LojigwyH
Virton verlaten hadden in de begeerte
om offensief op "te treden. Al kan dan
van Fransche zijde gerapporteerd wor
den, dat het 6e Fransche legerkorps bij
Virion den vijand groote verliezen toe
bracht, dat sucoes is te duur gekocht
indien het ,aan het Duitsche leger in
derdaad gelukt is 'Longwy te nemen.
De Duitsche ca valled e-patrouill'es, die
in de b|uurt Van iRijsel (Lillej en Roubaix
een onbeschermd gedeelte der Fransche
grens waren overgetrokken, Zijn in Fran
krijk doorgedrongen, en wel tot in de
buurt van Doual. De toevoeging in een
der berichten, dat zij niet verder kunnen
gaan zonder zich er aan Bloot te
stellen, voor de Engelsche linies te ko
men, is van belang, omdat er uit blijkt,
toch toegeven, dat Üe Franschen op origi
neel e wijze reizen, izooals wij bijvoor
beeld. C
Ja, in het luchtruim heeft Frank
rijk de overhand (en men /kan ornnior-
gelijk vergeten, dat ieen Franschman een
waarlijk stoutmoedige vlucht heeft ge
daan over de 1zee. iWjelk een uitbreiding
heeft de daad1 fran Bleriot miet aan de
vliegerij gegeven? En (wie had toien kun
nen overzien, dat [men zooals wij, ge-en
honderden, maar duizenden kilometers
zouden afleggen. IHet stuur naar links,.
Maurioe, we naderen de kust.,...
Let goed <op, want God weet, wat
er van ons worden zal boven «die puntige
rotsen, nu het zoo duister is.
Ge /noemt daar een van de nadeelen
,van het vliegen op, beste vriend. Een
bestuurbare ballon zou hoog boven de
rotsen kalm voort kunnen stevenen; wij
zijn echter verplicht Ons naar die rot
sen te regelen, ponder een zeer groote
hoogte te kunnen (bereiken.
Nu praatten de beide vrienden, vertrou
wend op den (uitstekenden motor, die
achter hen bromide, even kalm als pas
sagiers in den trein.
En nochtans Was het nacht; de maan,
die nog verborgen 'werd' gehouden doo-r
de hooge rotskusten van Molokaï, was
slechts zichtbaar door den geelachtigen
schijn, die de omtrekken van het eiland
dat hier de ééne EngelscJhe linie achter
de andere staat, tot vrij ver op Fransch
gebiöd. 1 i 1
Aangaande de toestand in de buurt
van Metz en Nancy verneemt men wei
nig. Hiet voortrukken van het vijffr
tiende Fransche legerkorps in het dal
der Vezouse is niet gemakkelijk te
rijmen met het bezetten van Lunéville
door 'de Duitschers. De Vezouse is
een op den Donon ontspringend zij
riviertje van de Meurthe, dat juist bij
Lunéville in de rivier valt. Het is niet
denkbaar dat de Franschen in deze naar
Lotharingen loopende vallei zullen voor
uitrukken, indien het in den rug liggende
Lunéville door de Duitschers bezet is.
Of het één óf het ander moet dus on
juist zijn, dan wel het bericht verouderd
en dateerend van vóór het Bezetten van
Lunéville door de Duitschers.
Aan de Russische grens.
Zoo mogelijk nog tegenstrijdiger zijn
de berichten over de operaties van Rus
land.
Volgens berichten uit Russische bron
zou het vaststaan, dat in Oost-Pruisen
tal van steden, rivier-overgangen, het ge
heele Masurische merengebied, cn de
geheele provincie, tot dicht bij de grens
van West-Pruisen toe, in handen der
Russen zijn. Hiermede is niet in strijd
dat een correspondent van het Berl.Ta-
geblatt Kalisch bezocht en die stad in
Duitsche handen vond. Kalisch toch ligt
niet in Oost-Pruisen maar is een Poolsch
stadje nabij de Duitsche grens van de
provincie Silezië.
Daarmee is niet te rijmen het Duitsche
bericht van een gedachte nederlaag, die
den Russen zou zijn toegebracht. 80|00
gevangenen, verscheidene batterijen ge
nomen enz. Dat de Duitschers na zulk
een zegepraal den vijand tot in het hart
der provincie en verder zouden hebben
laten trekken, kan niet worden aangeno
men. Een van beiden moet dus waar
zijn: óf de Duitsche berichten, dat de
Russen verslagen zijn, óf de Russische en
Engelsche berichten, dat de geheele pro
vincie Oost-Pruisen, behalve de kust
streek, in handen der Russen zijn. Wij
achten dit laatste, gegeven het achtereen
volgens bezetten door de Russen van een
aantal met name genoemde steden, en
de dezen nacht ontvangen nadere bevesti
ging, het waarschijnlijkst.
Omtrent hetgeen op een ander punt
van den grooten strijd, nl. op de grens
van Rusland en Galicië plaats heeft,
heerscht eveneens groote tegenstrijdig
heid. Het schijnt, dat de Oostenrijkers
belangrijke voordeelen hebben behaald
aan weerszijden van de Wëichsel, daar
waar de rivier de Galicische grens ver
laten heeft. Zij hebben daar volgens de
tot in détails afdalende berichten van
Oostenrijksche zijde, belangrijke voor
deelen behaald.
De „Voss. Ztg." deelt mede, dat de
driedaagsche slag bij K r a s n i k ein
digde met een volledige overwinning op
het Russische leger, dat eerst uit de om
geving van Frampol en Krasnik ver
duidelijk deed (uitkomen, (maar 'door de
sterren flikkerde elke golf kop als diamant;.
Na een uur iwas de jonge Franschman
reeds gewoon geraakt aan den aanblik
van de zee ön de duisternis en behield
dezelfde hoogte ponder /bevreesd te zijn,
plotseling naar beneden 'te zullen tui
melen.
Uit voorzichtigheid /had (hij zijn snelheid
nog meer verminderd en de aeroplaan
liep niet meer dan 50 60 kilometer in
het uiur; hi| was nu honderd meters bo
ven de oppervlakte tvan de zee en daar
op deze hoogte (de vogel heele zwermien
witte vonken liet ontsnappen, zou hij
zeker de aandacht trekken aan de kust,
die nauwelijks op 2 of 3 mijlen afstand
was. i
Deze gedachte kwam 'bij den Ameri
kaan op, toen -hij, zeer Nauwkeurig in
het vullen van 'het reservoir, zich om
keerde om de (leege benzinebussen op
hun plaats te stellen.
Onze „Katesbird" maakt niet alleen
leen lawaai om alle visscben van den
Stillen Oceaan wakker te maken, zei hij,
hij heeft ook een sleep van vlammien ach
ter zich.,.. (Kijk eens.
Maurice Rimbaut ikeek een oogenblik
naar de kalme izee, idle den vuurschijn van
den explosie-motor weerkaatste.
(Wondt vervolgd.)