DE VLIEGMACHINE. BUITENLAND. De Oorlog. Bureau OUDB SINGEL 54, LEIDEN. latere. Telefoon 935. Postbus 6. dit blad verschijnt elken dao, uitgezonderd zon- en feestdaoen DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POL'S Ongevallen-verzekering a het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor L .den 9 cent per week ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwartaal Afzonderlijke nummer" 2''9 een' met fieïün- rt er<1 Z mdnnrSM .1 j t>nt. 5e Jaargang. No. 1482. De ADVERTEN riEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 ceni. met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1 —5 regels 50 cent. iedere regel .er 10 cent. KAMEROVERZICHT. TWEEDE. KAMER. De Paus herdacht. Noodwetten Bij de opening der vergadering van de Tweede Kamer herdacht gistermiddag de Voorzitter, mr. Goeman Borgesius, hoe de thans ontslapen Paus Pius X voor het behoud van den vrede heeft geijverd en door dat optreden ook de bewondering onzer niet-katholieke landgenooten ver wonen heeft. Paus Pius X aldus be sloot de Voorzitter zal niet alleen in de geschiedenis als een groot en machtig Kerkvorst bekend zijn, maar zal ook in Nederland als dienaar van den vrede in gezegende gedachtenis blijven. [Minister Cort van der Linden sloot zich bij deze woorden aan, en verklaarde, dat de niet-Katholieken zich kunnen ver eenigen in het geloof, dat het door den Paus hooggehouden vredesideaal een maal zal worden verwerkelijkt. De leider der R. K[. Kamerclub, Mgr. Nolens, dankte de regeering en denVoor- zitter namens de Katholieke leden der Kamer en namens alle Katholieken. Het is een eenig feit in de moderne wereldhistorie, dat in een parlement door voorzitter en regeering beide liberaal openlijk met zoovéél waar deering wordt gesproken over het opper- ïoofd der Katholieke Kerk. Onwillekeurig dringt zich bij ons .op de gedachte en de verzuchting, dat, wan- jieer de regeeringen van Europa den Paus eens niet voorbij waren gegaan bij de Vredesconferenties, thans misschien niet zooveel ellende over de volken zou zijn gebracht! Nu wordt eerbiedig herdacht zijn ar beid voor den vrede 'tis nu niet de geschikte tijd, tpm te kunnen nagaan,langs welke wegen de Paus voor den vrede heeft gearbeid, daar van vertrouwbare zijde niets daaromtrent wordt gepubli ceerd, maar, dat hij in werkelijkheid ge arbeid heeft voor het behoud van den vrede, staat voor allen buiten eenig en t w ijf e 1. J"4u wordt eerbiedig herdacht zijbi onnoemlijk lijden om de illenden, die over de wereld zijn los gebroken een lijden, dat voor hem den dood heeft verhaast. Maar waarom heeft nendan niet vroeger den invloed van het apperhoofd der Katholieke Kerk op de nogendheden erkend. Waarom heeft men lan vroeger de oogen gesloten voor het 'eit, dat de H,. Stoel, ondanks alles, wat geschiedde, een wereldpositie is blijven wiemen? Indien iets bevorderlijk kan zijn voor den goeden gang van zaken, dan is 't een woord van den Paus, die weliswaar slechts vorst is van het Vaticaan met een tuin, maar die het Hoofd is vatn millioenen, verspreid over de gansche aarde, en als zoodanig over een machti gen invloed beschikt, 't Is toch ook dui delijk, dat het woord van den Paus, een buitengewonen invloed heeft, omdat Hij, die in alle landen zijn onderdanen lelt, voor de geheele wereld is aange- FEUILLETON. )6) Dus Idan moeten we zonder aarze len naar Hawaï? Oogenblikkelijk. Is /er .nog genoeg benzine, om het ;ot zoover te brengen? De Amerikaan telde (die overblijvende >ussen. c iWlij hebben veel meer Idan nooidig B voor de driehonderd kilométersi, die »is nog van (bet gtoote eiland scheidien.. Laten we (dan iden hoek berekenen» lien we (moeten /Volgen om bij de eerste (roep terecht te Koincn (en het kanaal San Hawaï over Je kunnen steken. Goed. Maar dat is niet allesbetgroo- e Hawal-eiland is il40 a 150 KM. Breed. )p welke (zijde moeten we nu landen? Kent ge bet eiland? Ik (ken (er slechts éétn punt van, even- is alle toeristen, (die geen wonderbaar ■atuurschoon willen voorbijgaan, ponder iet te bezoeken§k ben op een muilezel jen grooten vulkaan Van Kilauca op|ge- Ik dacht, Idat hij Manna Loa of founa Kea heette. Dit zijn |de namen van twee kraters wezen als de meest onpartijdige scheids rechter. O, mocht men die waarheid nu eens gaan beseffen In de avondvergadering bracht de Tweed? Kamer het nog niet .eens tot behandeling van de Beurswet en van die tot voorkoming van faillissementen- Het afdeelingsonderzoek van laatstge noemd ontwerp was nog niet eens afge- loopen en het afdeelingsverslag over het Beurswetje bleek erg te zijn uitgedijd. Gisteravond werden slechts enkele min beduidende ontwerpen afgedaan, bene vens dat voor een buitengewoon krediet van 5 millioen voor Marine. Bij dit laatste vond de heer Troelstra gelegen heid om weer meer in het oude vaar water terug te zeilen door een „broedier- grolet" te brengen aan alle volken ider aardje en den arbeiders op het hart te drukken dezen oorlog toch vooral niet aan elkaar te wijten, -maar aan het kapitalisme een propaganda-fanfare, die met bravo's van de socialistische banken werd be groet. Het ontwerp betreffende uitstel van de jaarlijksche Septesmberverkiezingen in de gemeenteraden werd door dé regee ring ingetrokken, nadat de Commissie van Rapporteurs had verklaard, dat ze het niet noodig vond en uit het (voor gelezen) afdeelingsverslag was gebleken van veel verzet onder de leden. Zeer duidelijk was het antwoord van minister Treub op de practische vragen welke de heer De Jong kort, en de heer Troelstra uitvoerig richtten tot de Re geering betreffende den economischen toestand des lands en de vooruitzichten. De Minister, zeer overtuigd, dat het krachtig en tevens uiteraard eigenmach tig optreden van de Regeering in deze dagen, aan de oontroleerende taak van het Parlement zoo weinig mogelijk te kort moet doen, antwoordde op de tot hem gerichte vragen uitvoerig en met zooveel openhartigheid als de omstandig heden gedoogden. In zijn antwoord kwa men zeer belangrijke bijzonderheden voor; maar wij, moeten daarvoor naar het in ditzelfde nummer opgenomen ver slag verwijzen. „Ongebruikelijk". Dat Pius X z.g. in 't Parlement werd herdacht, noemt de overzichtschrijver van het H b 1 d. „ongebruikelijk"; in de hui dige omstandigheden zal hij er echter maar niet te veel van zeggen.. Dit is erg vriendelijk van mijnheer. Hij zou intusschen zijn taak grondiger opgevat hebben, indien hij eens had na gegaan, wat Parlement en Regeering wel tot dit „ongebruikelijke" mag hebben geleid. Want merkwaardig is het. Daar wordt in Nederland, dat er na den roof van den Kerkel ijken Staat het eerst bij was om zijn gezant bij het Va ticaan terug te roepen; in Nederland, waar bij de Vredesconferenties de Kerk- van 16800 len 16900 voet hoogte, die zich midden op het eiland bevindenmaar weinig toeristen (zijn op den tofp geweest Dienk eens aanfwiee Moint-Blancs boven elkaar. En inu &e denken, dat ilk twee maan den geleden hun (bestaan (nog ni/et ver moedde. In Frankrijk weten we weinig van hetgeen (niet (Frankrijk is. iDus is de derde vulkaan hieer toegankelijk D|e Kdauca (is slechts drieduizend! vöet hoog; hij ligt dicht bijl de zee en de krater weilkt (piet meer; .men vindit zelfs aan den iranid een van die voor naamste Amerikaansche hotels. Een hotel! (Maar idan ziiLen we daar wel benzine vinden -Ik geloof (het niet, want ik heb er geen automobiel (gezien. Die wegen zijn er slecht voor auto'smen kan slechts gebruik maken van (een muilezel of de primitieve rijtuigen van het eiland. Maar waarheen (dan? Wacht. (Ik [herinner me een groote suikerplantage in (de nabijheid van den vulkaan, op weg (paar jde Kleine haven van Ppnaluu. (Dlaar gullen we wel ben zine vinden. Dan naar lH,awaï. Welken hoek moieten we volgen? Wij zijin (nu op de hoogte van Molokaï, wijl Zullen izoo dicht mogelijk de kusten naderen. vorst van het Vaticaan werd voorbijge gaandaar wordt nu den overleden Paus huldigend herdacht op officieele wijze. Hoe komt dat? We denken hier aan Vondels woorden: „Wat op 's harten grond ligt „dat welt me naar de keel". In der menschen hart ligt de overtui ging, dat de „vrede op aarde den men schen van goeden wil" slechts bereikbaar is langs Gods wegen, welke wegen en ook hiervan is de samenleving wel over tuigd, al erkent zij het niet in normale tijden schromelijk worden verwaar loosd. „Nood leert bidden", zooals we nog gisteravond in ons blad konden lezen in het roerende verhaal van den Franschen missionaris, tot wien zij nu in grooten getale komen de krijgslieden, die Gods wegen al zoo lang hadden verlaten. En 't is eenzelfde gevoel, dat in ons land na schier een halve eeuw van ver guizing weer officieel uiting deed geven aan het besef, dat de macht des Pausen nog altijld ongeknot is en idat, zoo iemand, het de Gevangene van het Vaticaan is, die met onpartijdigheid zijn gezagheb bend woord in het belang van den vre^1 de kan doen hooren. De herdenking ten Binnenhove moge „ongebruikelijk" wezen, zij is er des te welsprekender door. De Duitschers in België. In Nooni-België zei» chijnen "die laatste dagen gewichtiger |dingen g|ebeurd te zijn idan uit [de berichten blijkt. [Particuliere be richten luiden, |dat 'bij Me ch el en meer is geleverd idan 'een gevecht. Van Duit sche zijide namen 'er idrie divisiën aan deel en het resultaat van iden strijd was, dat het sinds 'den val van Brussel in handen der Duitschers zijnde Mecbelen door hen moest worden ontruimd. Of de strijd om ide 'stad ook nog verdere noodj- lottige gevolgen beeft (gehad voor "naar prachtige oude bouwwerken, is uit de berichten niet op te maken. Zooals gisteren gemeld, 'is de tweede Belgische vesting aan de Maas in ham den der Duitschers 'gevallen. Na den val van Luik ,en de vernieling der forten om die stad ,was 'de val van Namen niet meer te voorkomen. De stad ,Namen, 'aan de samenvloeiing van Maas en ^Sambre gelegen, is het knooppunt van vijf spoorweglijinen, naar Brussel, Luik—Aken, Luxemburg, Char- leville—Reims en CharleroiParijs; het is een der hoofdstations van de lijnen Keulen—Parijs en Brussel—Luxemburg. Die stad werd 'door negen forten be schermd, welke volgens de heden ont vangen berichten reeds alle in handen der Duitsche troepen Zijn gevallen. Max, de burgemeester van Brussel, en generaal Saxtus von 'Arnim, de bevelheb ber der Duitsche troepen in Brussel, heb- V ijf tig kilometers waren al afgelegd en links Zag imen de hooge silhouetten van de bergen. De Amerikaan wees 'met zijn hand in die richting. Mien vindt op het eiland ook een anderen krater, icüe biet zeewater is ge vuld, een van ede curiositeiten van Hawaï. 'Zou bij Iflan miet [dien Oceaan in ver binding staan? Hij staat (er zeker mee in verbin ding, omdat 'bet Vlak van het imeer, 'dat op den bodem (van iden krater ligt en dat vijfhonderd meters (Omtrek kan hebben, stijgt en /daalt (volgens (de ebbe en vloed van den 'Oceaan. (Men heeft er dikwijls het dieplood in uitgeworpen zonder echter grond te hebben geraakt» iDus de (Haawï-edlanden zijn van dien aard, dat 'er eigenlijk van alle hoeken van de wereld toeristen heen moesten gaan. Er komen ipofc duizenden toeristen, wees daar maar gerust op; alleen de Franschen, vroeger groote /reizigers, laten aan de Engelsche, Duitsche en Ameri kaansche schepen (de zorg over, er dui zenden en /duizenden toeristen heen te brengen. (Hierbij komt toog, dat de1 werelds handel zich meer len meer hierheen ver plaatst. V Ge zijt (daar mijln land leelijk aan 't beschimpen, Archibald. |Maar ge moet ben een onderhoud gehad, dat tot de volgende resultaten geleid heeft: 1. De vrije doortocht van de Duitsche .troepen door Brussel. 2. Inkwartiering van een garnizoen van 3000 man in de kazernes van Etterbeek. 3. Voor opvorderingen wordt in con tant geld betaald. 4. Eerbiediging vain die inwoners en van den openbaren en particulieren eigendom. 5. Het gemeentebestuur blijft, zonder inmenging Van 'de Duitschers, de gemeen telijke zaken besturen. Burgemeester Max heeft dadelijk een proclamatie in dezen zin in de stad laten aanplakken. De Duitschers, zoo meldt de Daily Mail, hebben den dienst van de trams, telefoon en post hersteld. Er loopen trei nen naar Luik en zelfs werkt jde telegraaf met Duitschland. H,et blad meldt ook, dat een aantal journalisten, die bij den Dudtscben generalen staf in een kwaad blaadje staan, Brussel uitgezet zijn. Voir gens den berichtgever van het Engels che blad steunt |de bevolking burgemeester Max met geestdrift, maar zij zou ver ontwaardigd zijn over de houding van de Belgische regeering en den Belgischen generalen staf. iHet bestuur van de bezette gedeelten, van België is door den Duitschen Keizer opgedragen aan den generaal-veldmaar schalk Von der Goltz, onder den titej van gouverneur-generaal. Met het civiel bestuur is belast de regeeringspresident Von Sandt te Aken. Von der Goltz be gaf zich tot aanvaarding van zijn nieuwe functie reeds naar België. De tocht der Duitschers naar Frankrijk. Zien wij vooreerst, wat (er iop[|de Noord- Fransche grens gebeurt- Het Duitsche leger beschikt hier over enorme krachten en staat als een muur tegenover het FransCh-Engels che leger- Uit de berichten blijkt, dat de Engel- sChe hulptroepen Dinsdag teruggewor pen zijn, maar gisteren weer de Dinsdag verloren stellingen heroverd hebben. Ten Oosten van de Maas hebben, in dien de berichten juist zijn, de Duitschers de vesting Longwy ingenomen. Van de Franschen wordt gemeld, dat zij langs de Maas tot Givet waren vooruitgetrok ken, en dus hun linies langs het front Séida n,-Mo ntm édyiLonguy o n—LojigwyH Virton verlaten hadden in de begeerte om offensief op "te treden. Al kan dan van Fransche zijde gerapporteerd wor den, dat het 6e Fransche legerkorps bij Virion den vijand groote verliezen toe bracht, dat sucoes is te duur gekocht indien het ,aan het Duitsche leger in derdaad gelukt is 'Longwy te nemen. De Duitsche ca valled e-patrouill'es, die in de b|uurt Van iRijsel (Lillej en Roubaix een onbeschermd gedeelte der Fransche grens waren overgetrokken, Zijn in Fran krijk doorgedrongen, en wel tot in de buurt van Doual. De toevoeging in een der berichten, dat zij niet verder kunnen gaan zonder zich er aan Bloot te stellen, voor de Engelsche linies te ko men, is van belang, omdat er uit blijkt, toch toegeven, dat Üe Franschen op origi neel e wijze reizen, izooals wij bijvoor beeld. C Ja, in het luchtruim heeft Frank rijk de overhand (en men /kan ornnior- gelijk vergeten, dat ieen Franschman een waarlijk stoutmoedige vlucht heeft ge daan over de 1zee. iWjelk een uitbreiding heeft de daad1 fran Bleriot miet aan de vliegerij gegeven? En (wie had toien kun nen overzien, dat [men zooals wij, ge-en honderden, maar duizenden kilometers zouden afleggen. IHet stuur naar links,. Maurioe, we naderen de kust.,... Let goed <op, want God weet, wat er van ons worden zal boven «die puntige rotsen, nu het zoo duister is. Ge /noemt daar een van de nadeelen ,van het vliegen op, beste vriend. Een bestuurbare ballon zou hoog boven de rotsen kalm voort kunnen stevenen; wij zijn echter verplicht Ons naar die rot sen te regelen, ponder een zeer groote hoogte te kunnen (bereiken. Nu praatten de beide vrienden, vertrou wend op den (uitstekenden motor, die achter hen bromide, even kalm als pas sagiers in den trein. En nochtans Was het nacht; de maan, die nog verborgen 'werd' gehouden doo-r de hooge rotskusten van Molokaï, was slechts zichtbaar door den geelachtigen schijn, die de omtrekken van het eiland dat hier de ééne EngelscJhe linie achter de andere staat, tot vrij ver op Fransch gebiöd. 1 i 1 Aangaande de toestand in de buurt van Metz en Nancy verneemt men wei nig. Hiet voortrukken van het vijffr tiende Fransche legerkorps in het dal der Vezouse is niet gemakkelijk te rijmen met het bezetten van Lunéville door 'de Duitschers. De Vezouse is een op den Donon ontspringend zij riviertje van de Meurthe, dat juist bij Lunéville in de rivier valt. Het is niet denkbaar dat de Franschen in deze naar Lotharingen loopende vallei zullen voor uitrukken, indien het in den rug liggende Lunéville door de Duitschers bezet is. Of het één óf het ander moet dus on juist zijn, dan wel het bericht verouderd en dateerend van vóór het Bezetten van Lunéville door de Duitschers. Aan de Russische grens. Zoo mogelijk nog tegenstrijdiger zijn de berichten over de operaties van Rus land. Volgens berichten uit Russische bron zou het vaststaan, dat in Oost-Pruisen tal van steden, rivier-overgangen, het ge heele Masurische merengebied, cn de geheele provincie, tot dicht bij de grens van West-Pruisen toe, in handen der Russen zijn. Hiermede is niet in strijd dat een correspondent van het Berl.Ta- geblatt Kalisch bezocht en die stad in Duitsche handen vond. Kalisch toch ligt niet in Oost-Pruisen maar is een Poolsch stadje nabij de Duitsche grens van de provincie Silezië. Daarmee is niet te rijmen het Duitsche bericht van een gedachte nederlaag, die den Russen zou zijn toegebracht. 80|00 gevangenen, verscheidene batterijen ge nomen enz. Dat de Duitschers na zulk een zegepraal den vijand tot in het hart der provincie en verder zouden hebben laten trekken, kan niet worden aangeno men. Een van beiden moet dus waar zijn: óf de Duitsche berichten, dat de Russen verslagen zijn, óf de Russische en Engelsche berichten, dat de geheele pro vincie Oost-Pruisen, behalve de kust streek, in handen der Russen zijn. Wij achten dit laatste, gegeven het achtereen volgens bezetten door de Russen van een aantal met name genoemde steden, en de dezen nacht ontvangen nadere bevesti ging, het waarschijnlijkst. Omtrent hetgeen op een ander punt van den grooten strijd, nl. op de grens van Rusland en Galicië plaats heeft, heerscht eveneens groote tegenstrijdig heid. Het schijnt, dat de Oostenrijkers belangrijke voordeelen hebben behaald aan weerszijden van de Wëichsel, daar waar de rivier de Galicische grens ver laten heeft. Zij hebben daar volgens de tot in détails afdalende berichten van Oostenrijksche zijde, belangrijke voor deelen behaald. De „Voss. Ztg." deelt mede, dat de driedaagsche slag bij K r a s n i k ein digde met een volledige overwinning op het Russische leger, dat eerst uit de om geving van Frampol en Krasnik ver duidelijk deed (uitkomen, (maar 'door de sterren flikkerde elke golf kop als diamant;. Na een uur iwas de jonge Franschman reeds gewoon geraakt aan den aanblik van de zee ön de duisternis en behield dezelfde hoogte ponder /bevreesd te zijn, plotseling naar beneden 'te zullen tui melen. Uit voorzichtigheid /had (hij zijn snelheid nog meer verminderd en de aeroplaan liep niet meer dan 50 60 kilometer in het uiur; hi| was nu honderd meters bo ven de oppervlakte tvan de zee en daar op deze hoogte (de vogel heele zwermien witte vonken liet ontsnappen, zou hij zeker de aandacht trekken aan de kust, die nauwelijks op 2 of 3 mijlen afstand was. i Deze gedachte kwam 'bij den Ameri kaan op, toen -hij, zeer Nauwkeurig in het vullen van 'het reservoir, zich om keerde om de (leege benzinebussen op hun plaats te stellen. Onze „Katesbird" maakt niet alleen leen lawaai om alle visscben van den Stillen Oceaan wakker te maken, zei hij, hij heeft ook een sleep van vlammien ach ter zich.,.. (Kijk eens. Maurice Rimbaut ikeek een oogenblik naar de kalme izee, idle den vuurschijn van den explosie-motor weerkaatste. (Wondt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1