Augustus
BUITENLAND.
K VLIEGMACHINE.
5e Jaargang.
No. 1480.
e C^iclócJve Sou/tomt
Bureau OUDE 8UVQBL. S4, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Pottbtx 6.
XT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongeval leu-verre kering
bet QEILLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
,10 per kwartaal; by ooze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
ter post f 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Dinsdajf
25
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratie
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiegevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel .er 10 cent.
Verkeerde uitleg.
De Italiaansche oorrespondent van het
Ibld. schrijft naar aanleiding van de
iutraliteitsverklaring der Italiaansche
geering ojm.:
„Met uitzondering van de katholieke
bladen, die in den strijd van hetaller-
katholiekste Oostenrijk een heiligen
oorlog tegen ongploovigen zien
beeft niet zelfs de zachtaardige Pius X
aan alle katholieken der wereld aan
bevolen Qode te smeeken, „dat niet
tie ontzettende katastropbe zich ver-
groote en de hel geroepen zij te zege-
ivieren"? hebben de kranten deze
ihouding als de eenig juiste aange
wezen."
Neen, wij zien in den huidigen wereld
and heelemaal geen „heiligen oorlog".i
eeds de aanleiding tot dee krijg, het
pchil tusschen Oostenrijk en Servië,
eft met het Katholicisme niets te ma-
n en staat buiten de Katholieke be
iges En hoe zouden we verder van
u „heiligen oorlog" kunnen spreken,
lar toch alom onze geloofsgenooten
jrden aangetroffen?
Het is dan ook zeer verkeerd, om de
X)rden van Pius X z* g. zoodanig uit
leggen, alsof Z. H. met „de hel" zou
doeld hebben alles wat tegen Het
llerkatholiekste Oostenrijk" zou staan.,
et „de hel" doelde de Paus eenvoudig
de helsche verschrikkingen van den
log, die thans metterdaad zegevieren!
Trouwens, de feiten weerspreken de
rkeerde uitlegging van 's Pausen woor-
n, want in alle legers volvoeren ook
Katholieke soldaten eenvoudig hun
derlandschen plicht, niet vragend van
it belijdenis de corpsen zijn, die tegen-
'er hen staan,
iWat de katholieke bladen van Italië
'treft, wier houding de corn, meent
moeten gispen, zij zullen zich afge-
lagd hebben, of Italië's neutraliteit
el in overeenstemming is met de allian-
e, welke nu eenmaal met Oostenrijk
stond. Een man een man, een woord
n woord, zullen zij gezegd hebben,
aar dienaangaande blijken~de Italiaan-
hé autoriteiten andere opvattingen te
ibbenj
'Hoe 't zij, het voeren van een „heili-
tn oorlog" naar Muzelmanschen trant
ag men ons nooit verwijten* Als wij
n heiligen strijd voeren, dan gaat die
woonlijk om onze beginselen. In dus*
Jiigeu strijd zijn we steeds gewikkeld,
aar 't is er een zonder bloed en tranen,
iarbij slechts de liefde inzet en eind-
kl is.
De Oorlog.
Dultschland en Japan.
't Is al begonnen,. ;De oorlogsverklaring
ingediend en onmiddellijk daarna heb-
fcn de vijandelijkheden een aanvang ge-
men. Tsingtau (de hoofdstad der Duit-
iho kolonie Kiao-tsou) wordt door de
FEUILLETON.
Hier is de kazerne, waarvan ik u
tak, en daarnaast is het oefeningsterp
11 met jeen duibbele rij kokospalmen
omheen,..,, i
- Hiet is nutteloos, om te trachten ons
verbergen, zegde de ingenieur. Zelfs
het .Volslagen nacht was zou het ge
lach van pnzen motor de aandacht
a heel de stad op ons trekken. Ik
d een ^geluiddemper" aan :de uitla-
igsbuis moeten (aanbrengen*....
Bah,., fik zou wel eens willen zien,
ze (ons raakten, met de snelheid,
e we du hebben,.:.
Een kogel is al genoeg»
Nu, pp Gods genade dan.
Het oog ivoor zijd zeekijker houdend,
acht de Amerikaansche luitenant het
>genblik af, (dat het open terrein, mex
jte tenten omringd, onder hem voo<r-
1 vliegt (Men kan reeds de kleine groep-
8 soldaten Jzaen, die op de stukken van
schaakspel gelijken; dan komen er
anderen, die als insecten over het
tfeningsterrein schijnen :te kruipien,
Thans strekt zich op minder dan twee
ïjlen afstand ide gansche stad voor de
i'gjen der vliegers uit, ihier en daar met
Japansche vloot gebombardeerd. Hieruit
blijkt, dat Japan reeds lang voornemens
was in troebel water te visschen. Dat
wordt pok bevestigd uit wat de „Vo6s.
Ztg." weet te verhalen.. iEr studeeren nL
te Miinchen verschillende Japansche stu
denten in de medicijnen; dieze zouden
reeds lang naar hun vaderland zijn te
ruggegaan, in verband met "een door hen
ontvangen oproeping.
Voorloopdg zal het ingrijpen van Japan
zeker zich beperken tot de vermeestering
van d'e .Duitsdie ViesHging dn China, Kiao*
tsou, tot de verdrijving van de Duitsche
vlag in de wateren {van bet Venre Oosten
ien tot de vernietiging van de Duitsche
belangen aldaar. Zal echter Japan zich
hiertoe bepalen of zal het ook actief aan
de krijgsverrichtingen in Europa deelne
men? Van Fransche zijde woiidt opge
merkt, dat Japan |n (staat is een expedi-
tieleger van zeker wel 300-000man naar
Europa te zenden* hetzij over zee naar
Frankrijk, hetzij doof Siberië maar het
Russisch-Duitsche front. ,Het zou onge
twijfeld een merkwaardige speling van
het lot zijn als Japansche troepen geza
menlijk niet den vraegeren (Russischen vij
and zouden optrekken. In hoeverre ech
ter de Fransche verwachtingen omtrent
een actieve militaire ondersteuning van
Japan op het Europeesche oorlogsterrein
gerechtvaardigd zijn, zal moeten worden
afgewacht. In elk geval zou nog gerui-
men tijd hiermede gemoeid zijn, zoodat
voorloopig op het eigenlijke oorlogster-
rein (door dit optreden van 'een nieuwen
oorlogvoerende (niets wordt veranderd.
De slag op de Fransch-Belgische grens.
In het Zuiden var- België, op de grens
van Frankrijk, is de volkerensïag, die
men er verwachtte, zich aan het ontwik
kelen. Het zal een strijd worden, veel
geduchter dan bij Waterloo, Men denke
zich eens een slagveld, dat zich van
Rijsel tot het Groothertogdom Luxem
burg uitstrekt: een afstand van 260jKjM.
Hoe die reuzenslag zal verloopen, is
niet te zeggen* Men verwacht, dat hij
verscheidene dagen zal duren.
Naar in een Fransch communiqué
wordt medegedeeld, is de groote slag
over een aanmerkelijke uitgestrektheid
van Bergen Jin Henegouwen) tot aan
de Luxemburgsche grens begon
nen. De Fransche troepen zijn tot den
aanval overgegaan., Hun optreden heeft
plaats in- geregelde samenwer
king met het Engelsche leger..
De troepen der geallieerden hebben bij-
in a het geheele Duitsche leger
tegenover zich, zoowel het actieve leger
als de reserve. Het terrein der krijgsope
raties, inzonderheid aan den rechtervleu
gel, is uitermate moeilijk., De slag zal
vermoedelijk verscheidene dagen durenj
Wegens de zeer groote uitgestrektheid
van het front en het groot aantal troe
pen, zijn de bewegingen van elk leger,
onmogelijk stap voor stap te volgen.
Het is noodzakelijk op een definitief
resultaat te wachten, alvorens omtrent
de eerste phase van den strijd tot een
schoone tuinen ien, aan den buitenkant,
met fabrieken, stoomzagerijen, ijzergie
terijen, hout- (en steenkoolstapelplaats^n
te midden van groote grasperken ver
toont het pude paleis der Hawaïaansche
koningen, dat (nu het verblijf van den
gouverneur is {geworden, zijn witte ter
rassen, zijn prachtig park, zijn koTaal-
rood'e muren ien in de nabijheid er van
verheft Zich teen stuk (kasteel, dat vroeger
de kazerne (was van de garden, in den
tijd, toen {de groote eilanden nog on
afhankelijk waren,, v
Vervolgens ziet {men groote heeren
huizen langs (mooie, schaduwrijke boule
vards, kerkten, herscholen tusschen het
groen, en tlan de alles beheerschende
oude krater |yan den Paiuchebowl-Hilliy
waar Kamehameda, de Peter de Groote
van de Kanakken, zichzelf tot souverein
van den jgeheelen archipel uitriep,
Hiet Zijn Japanners! roept luitenant
Forster. Ditmaal (ben ik er zeker van.
Sneller, Maurice, i
Er is geen tijd meer, om er nog meer
over te Zeggen»
Een knallend geluid doet zich hooren
ien een menigte kogels verspreidt zich
door de ruimte als een zwerm muggen,..
Eén (ervan (moet den motor geraakt heb
ben, want men hoorde er iets op af
kaatsen, andere hebben de vleugels door
boord.
De ingenieur vraagt kortweg:
conclusie te komenmen zou anders ver
plicht zijn aan de pers -^'wijkende data
te verstrekken, onderwijl het gevaar loo
pend den vijand van inlichtingen te voor
zien.
Hulp van Frankrijk en Engeland
aan België
Uit !het bovenstaande en uit andere
berichten blijkt, dat de Engelschen en
Franschen slaags zijn geraakt met het
Duitsche leger. Van een directe hulp
aan de Belgen wordt er echter nog zeer
weinig vermeld. Volgens een bericht aan
de „Msbd." loopt te Antwerpen een ge
rucht, dat Koning Alben aan Engeland
en Frankrijk een telegram zou hebben
gezonden, waarin hij binnen 24 uur toeJ.
zegging verlangt van huK Zoo niet, dan.
zal hij al zijne troepen oinnen de stel-
lling van Antwerpen terugtrekken en geen.
uitvallen doen.
Aan de Fransch-Dutoche grens.
Op den Oostelijken vleugel, bij Long-
wy, sChijnt het begin nadeelig voor de
Franschen te zijn geweesa, De berichten
uit Duitschen bron schetsen het daar
geleverde treffen als een groote overwin
ning van de Duitscliers, >nder persoon
lijke aanvoering van den Pruisisch en
Kroonprins en \oortdurend versterkt door
troepen, die van Luik over Ciney en
Neufchateau (spoorweg Libramont-Ar-
lon) door het dal van Seraois heen wer
den aangevoerd onder aanvoering van
Hertog Albrecht van W»irtemberg.|
Mag men de Duitsche berichten ge-
looven, dan is ook de slag, die geleverd
werd in de buurt van Nancy, dus in Lo
tharingen en een gedeelte van den Elzas,
een- nederlaag voer de Franschen ge
weest. ;Men weet echter, dat de Fransche
cavalerie hier zoowel als aan het front
Longwy-Sedan sinds dagen vooruitge
trokken was buiten het gebied van den
vestinggordel- Dat deze voorposten heb
ben moeten terugtrekken op de veilige
vlestimgen, is nog geen bewijs dat de
Franschen verslagen zijn; in een der te
legrammen werd zelfs verzekerd, dat zij
niet eens zijn aangevallen, maar om stra
tegische redenen terugtrokken. Maar het
is» een veeg teeken dat L u n e v i 11 e
door de Duitschers is genomen.
De bezetting van Luneville door de
Duitschers wordt van Fransche zijde er
ken d.i
In den Boven-Elzas schijnen de Fran
schen zich tot dusverre in de heroverde
plaatsen te handhaven*
Aan de Duitsch-Russische grens.
Van veel gewicht achten wij wat in
Oost-Pruisen gebeurt. Al tracht de Duijt-
sche berichtgeving hiet te verbloemen,
het is niet te ontkennen, datf de "Russen
hier met verbazingwekkende snelheid
Voortrukken.
Gisteren werden zij gemeld te Goldap
en Luyck, vóór de linie GumbinnenAu-
gersburg. Thans zijn Zij reeds ver achter
die linie, en hebben, naar de Duitsche
generale staf erkent, Insjtierberg aan de
Pregel reeds "bezet.
Zijt ge niet geraak^ Archibald?
Neen, en gij'?
*- Ik ook niet» Maar houdt ,u goed.
En als door een plotselinge ingeving!,
geeft Maurice Rimbaut een heftigen ruk
aan het roer» k
De „Katesbird" schiet naar beneden,
van tweehonderd meters hoogte daalt ze
in slechts enkele oogenblikken op veertig
meters en thans schijnt ze de foppen der
klapperboomen en eucalyptussen te raken.
Voor al degenen, die ze van omlaag
zien, schijint ze te vallen ien dit op het
zelfde .oogenblik, waarop er een tweede
salvo op haar wordt gelos t pp een hoogte
waar Ze nu niet meer is»
De twee vliegers hooren verwarde kre
ten ien brullende geluiden: Ide Japanners
meenen, dat de aeroplaan naar beneden
stort ien dat de stoutmoedige vliegers
hun in handen zullen vallen.
Maar het roer wordt ijlings in tegen
overgestelde richting gewend, de groote
vogel stijgt weer, zooals hij reeds bij
het vertrek met zooveel gemak had ge
daan. Over de boomen scherend, de rot
sen vermijdend, verdwijnd hij uit het ge
zicht van hen voor wie hijl, op 200 meters
hoogte, een goed mikpunt was.
'Nu is de haven in 't zicht met haar
steenen idam en de langs jde kade voor
anker liggende torpedobooten. Nieuwe
schoten worden nog vandaar gelost, maar
nu afzonderlijk, 't is alsof men op een
Tegelijkertijd zijn de Duitschers, in h«t
Zuiden van Oost-Pruisen moeten terug
wijken. Het geheelen merengebied Van
Masurië is daar door de Russen over
stroomd. Zij hebben op de .landtongen
tusschen de ontelbare meren ien meertjes,
waarmede deze streek bezaaid is, sper
werken aangelegd, en voeren uit Polen,
via de rivier de Narew '(een tak van den
Weichsel) voortdurend troepen aan in
overstelpende hoeveelheid. Verschillende
plaatsen Johannisberg, Willenberg en
Ortelsberg, zijn door hen bezet, en door
hun posities aan de Soldau staan zij
reeds niet ver meer van de grens van
West-Pruis,en.
Ook in Biukowina dringen de Russen
voorwaarts, gereed door de passen der
Karpathen in Hongarije te vallen.
Wij gelooven, dat Rusland met zijln
enorme mensenmassa op dezs beide
punten weldra een kracht zal ontwikke
len, die voor <k> Duitojh-OostenrijksChe
bondgeneptoa zeer lidhf noodlottig kan
worden.
Een voorspelling.
Zelden heeft men zooveel over voor
spellingen hooren spreken als wel in
deze dagen, zegt de „Msbd." Natuurlijk
dient aan de meeste maar een zeer be
perkte waarde te worden gehecht en
is een zekere voorzichtigheid tegenover
al die voorzeggingen zeer raadzaam. Cu-
riositeitshalve nemen we echter de vol-
gtende voorspelling uit de „Meierijsche
Crt." over, welk blad ze weer uit een
oude Belgische courant heeft opgediept.
Ze slaat heel aardig op den tegenwoor-
digen oorlog en is dee te opmerkelijker,
wijl ze gegeven 'is door Mad. de Lor-
mand, 'die ook den val van Napoleon
voorspeld (heeft. Ze luidt aldus:
,,'t Monster is ontketend. De wereld-
betemister, de menschelijkheid, kon 't
ondier (niet (meer dwingen. Vreeselijk had
het (gebruld, 'maar de bezonnen stem
van de mJenschheid scheen de boventoon
te behouden. Dan volgde een 'tijd van
akepige kwellende stilte. Daar opeens
rukt het ondier los en in woeste, verderf-
aanbrengende vaart 'schiet het onthutste
mtenschdom. Gods igeesel slaat, de oor
log!
Plots, als vielen ze uit de lucht, staan
overal vijandelijke verkenners. Dan af-
dejelingen ruiterij en wielrijders. Gelijk
een reusachtige lawine wentelt het gros
van 't Duitsche leger voorwaarts en valt
over de Maas in België. Kleinere troep
jes zwermen af en bezetten de bruggen
eh andere strategische punten.
Zij beschermen den verbindingsweg
met 't groote vaderland. Langs dien
wteg fgolven steeds nieuwe menschen-
mlassa's pan) meest Duitschers, doch ook
elhkele Oostenrijkers.
Zoohaast de Franschman vernam van
de (schendinig der Nederlandsch-Belgiji
Sche grens, stortte ook hij zijn scharen
over Zuid-jBelgië uit.
Aan de Duitsch-Fransche grens bul
dert (reeds 't kanon. Geen enkel der
bedde oo rlogvoerenden waagt echter een
patrijls wilde schieten.
Wat de kanonnen betreft, zij zijn on
bruikbaar, daar hun affuit ze niet in staat
stelt den verticalen stand in te nemen,
die voor deze wijze van schieten noodig
zou. Reeds is het vuiren der Japansche
infanteristen, die tn 't geheel niet gewend
zijn om naar de sterren te schieten, zon
der. ^uitwerking geweest.
De „Katesbird" heeft alles op het spel
gezet om in veiligheid te komen, maar
nu is zij het ook en thans heeft zij niets
anders te doen dan naar het groote eiland
Hawaï te vliegen, waar de Japanners zich
niet hebben kunnen ontschepen, daar er
geen haven is om hun kruisers in veilig
heid te brengen.
Maar op het oogenblik, dat de aero
plaan boven de koraalriffen zweeft, die
hiet strand van Wiaikiki omringen, begint
de motor, voor de eerste maal sedert
het vertrek te haperen, waarna voor een
tweede maal... en het regelmatige ge-
iruisch van (de schroeven Imaakt plaats (voor
beverige geluiden, die weldra oveigaan
in onregelmatige stooten.
Dat is liiiet teeken dat de motor gaat
weigeren I
Een kreet een vloek liever ont
snapt aan den mond van luitenant For
ster.
Het reservoir! Daar had hij niet meer
aangedacht!
Zal hij nog tijd hebben om het te
bestormditg en oprukking tegen do vijam
ddlijke forten.
Wiel zwermen de vliegers aan. Tot
een strijd in de lucht komt het hier niet,
wijl de Duitschers in de minderheid zijn/.
Dan ploffen de vlugge Franschen hun
bommen en projectielen op de stalen
koppen der Duitsche fortendan scheurt
en kraakt 't, doch vernietigen kunnen
ze hiet.
Onmiddellijk na de oorlogsverklaring
vetreenigen zich de F ran sch-Engelsche
vlotten en trachten de Duitschers tot een
slag In open zee te verleiden.
Deze echter trekken zich ongedeerd
terug onder de bescherming hunner ster
ke kustbatterijen. Dan echter worden zt
ilagesfloten en ontwapend. Kleine Fransch-
Engdlsche fottieljes stoomen onvermoeid
langs de Bel gisch-Hoilandach-Duit sche
grenzen; ze slepen menig Duitsch han
delsvaartuig in de wacht.
Onaertusschen zijn de hoofdmachten
der Franschen en Duitschers slaags. Zoo
een strijd zag de wereld nooit. Nooit
stonden zooveel menschen tegenover
dlkaar.
Nooit Werd er met zoo volmaakte wa-
peins gestreden. Mijlen ver strekt zich
beüder front uit. Men hoort geen men-
schehjk geschreeuw, maar des te luider
razen de dood en verderf brakende ka
nonnen. Boven hunne hoofden wordt de
eerste luchtslag geleverd.
Hij is kort, maar ontzettend. De ver
metele Fransche vliegers spelen met de
Duitschers. Zij winnen 't in getal en
beweeglijkheid Ver van hunne vijanden.
Gelijk de adelaar snellen ze in de hoog
te; ze nemen hunne prooi onder zich
en werpen hun vermelingstuig. Gelijk
een Vogel geraakt in de vlucht, storten
de getroffenen naar beneden.
Dra is de lucht schoongeveegd en
slechts Fransche vliegers ronken onheil
spellend tot boven de wolken. Nu zullen
ze htm makkers op den grond ter hulp
komen. Dezen hebben het zwaar te ver
antwoorden. In den aanval zijn ze voor
treffelijk, ja onweerstaanbaar. Worden
ze echter aangevallen, dan, dan missen
ze 't uithoudingsvermogen hunner te
genstanders. Haast ieder Fransch offi
cier schijnt een veldheerop eigen vuist
werkend is hij onovertrefbaar.
De opperste leiding is niet zoo bere
kend. De Duitsche officier is een rad
of spil in de groote machine en werkt
met bijna mathematische juistheid. Hun
staf overziet het heele oorlogsterrcijhl.
Hoe onstuimig dan ook de kleine
roode duivels opdringen, dc Duitscher
wijkt geen pas. Na 't artillerieduel, dat
in het voordeel der Duitschers was, be
gint de Germaan zijn voorwaarts.
Gelijk een doodbrengende vloed effent
en plet hij. Dan werpen de Franschen
hun Zwarte en bruine hulptroepen in 't
vuur. Een oogenblik staat de Germaan-
sche kolos. Voor zoo'n Oosterschen haat
en doodsverachting staat hij verbaasd.
Dan (gaat 't weer voorwaarts, 't is ge
daan. f
vullen en zal de „Katesbird" door zijn
schuld niet neerstorten in het gebied van
de haaien?
iWiant zoo juist is hij' over de Koraal
riffen -heengevlogen.
Als Maurice Rimbaut op dit critieke
oogenblik zijn tegenwoordigheid van
geest verliest, is het gedaan met de heele
onderneming. v
Maar het is een omstandigheid-, waar
op de jonge Franschman (zich reeds voor
bereid had hij doet zijfri aëroplaan
zachtjes naar de zee neigen, izoodat het
beetje alkohol, dat nog in het reservoir
is, in den koolstofhouder Jcan yloeien en
de zuigers gedurende enkele oogen
blikken nog in beweging kan houden.
De tanden op elkaar geklemd |en ponder
hiet hoofd om te wenden, ptoot hij haastig
de woorden uit: t
Vlug, Archibald, alkohol; in Gods
naam, haast u!..,.» i
De Amerikaan heeft deze aansporing
niet afgewachthij heeft (haastig ieen bus
gegrepen en tracht in koortsachtige ippr
winding de met lood omgeven kurk los
te maken, die ze afsluit.
iHïj kan het maar niet gedaan krijgen
en zoo als het dikwijls in dergelijke ge
vallen gaat, heeft hij den (sleutel niet bij
de hand, die hem zijn (werk zou verge
makkelijken.
(Wordt vervolgd.)