Maandag
24
)E VLIEGMACHINE.
BUITENLAND.
5e Jaargang.
No. 1479.
Bureau OUDE SINGEL. 94, LEIDEN,
latere. Telefoon 9 AS. Postbus 6.
tl BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITÜEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Oogevallen-vereekerüig
B Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
tr posl 1.50 per kwartaal.
Afzonoerlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Augustus
1914
De ADVEK TEN HEPW1JS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertenttén) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel -,er 10 cent.
De verkeerde weg.
In de huidige omstandigheden bestaat
groot gevaar, dat de publieke opinie
(zake de taak van de overheid een ver
arden weg inslaat, dat er ml. een streven
tstaat om alle zorg zooveel mogelijk
leggen op de schouders van de reJ
•cring en de gemeentebesturen. Dïfc
rdven (openbaart zich reeds mtijn ,of jpneeH
een drietal verzoeken nan (den Leiid-
;hen gemeenteraad,welke a.s. Donderdag
«handeling komen, althans in die bes
effende schoolkindervoeding en uitkee-
ng aan gemeentewerklieden, die in mi-
airen dienst zijn. Zooals tmten kan lezen
ider Gemeentezaken'adviseeren B,
Wl op de adressen inzake vergoeding
m gemeentewerklieden, die in militai-
ii dienst zijn, steun aan werkloozen en
eding aan behoeftige schoolkinderen,
»n af wij ze tl die beschikking te ne-
dn. En, ons inziens, zeer terecht
nidat in die verzoeken, vooral in dat
wke sclioolkilfcdervoeding, een streven
rt om- allereerst de overheid te laten
itreden als armenverzorgster, terwijl zij
it slechts is op de tweede p 1 a la t s,
s jvl. de taak van de particulieren te
Drt schiet.
Het meest echter bevreemdt ons het,
jzoek van de afd. Leiden vlan den
md van Ned. Gemeentewerklieden om
i vergoeding van de gemeenteweiklije-
3i tijdens him verblijf onder de wape-
fn van 8o pet. voor de gehuwden en
ïgediuwde (kostwinners te verhoogen 'tot
io pCt. en de vergoeding van 35 pCt.
in ongehuwden, niet kostwinners, naar
enredigheild te verhoogen.
Hoe is toch een dergelijk verzoek mo-
lijkl
't Spijt ons het te moet/ep zeggen,
aar de adressante zelf dwingt er ons
e: Uit een dergelijk verzoek spreekt
ich wel zeer weinig maatschappe-
jk igetvoel. Met geldien van de open-
are kas wil men een regeling treffen,
aardoor (een ibepajajkte categorie burgers
(deze bienardje tijden hoogst waarschijn^
[k zelfs financieel bevoordeeld zou
orden, waht zoo oen kostwinnaar meer
&n 80 pet. en een niet kostwinnaar
leer dan 35 pet. van zijn loon behoudt,
rit hij er althans de eerst jgeno emde
hoogstwaarschijnlijk een slaadje uitl
Terecht zeggen B. en W|. dat dit adres
ïter achterwege ware gebleven.
Wat komen gaat.
Max Blokzijl, die als militair aan het
ampleven deelneemt „waar Maas en
hal te zamen vloeien en Gorkum rijst
an ver", schrijft aan 't Hbl.d. o.m.:
„Wij leven hier onder elkaar in dit
>lda ten wereld je alsof'wij nooit eenbur-
ermaatschappij gekend hadden; en de
kelen, die zich niet schikken kunnen
mdat zij zich te hoog voelen voor de
[assa, vetzuren zidh zelf het leven en
indijgeü ten slotte todh 'met zich te
Ükken jfn 'het algemeen lot.
„Maar weet (ge wie 'ons, soldaten, een
en doorn in het loog zijn; de vele jori-
8, krachtige mannen, die eiken da'g
mdloopcn in hun burgerkleenen, di|e
FEUILLETON.
Bovendien, als zij naar den kant van
e zee gaan, ontkomen zij slechts aan
iet kanonvuur der lor ten om ,onder dat
&n de schepen te vallen.
Een kogel hoeft Alaurice Rimbaut maar
e raken en de val (is onvermijdelijk.
Al deze gedachten doorkruisen het brein
au don jongen ingenieur, terwijl de
Katesbird", met gebogen vleugiels paar
L klippen zwenkte^ Alvorens deze te
fcreiken voltooit zij haar zwenking, zoo-
at ze een heelen cirkel beschrijft.
Benige oogenb likken later verdwijnt ze
It het gezicht yan de vlakte van H,ono-
tóoe achter een hooge heuivelrij, die
Vcnwijldig - loopt aan de oostkust
Maar nu, zei de ingenieur, als dit
«rste gevaar voorbij is, hoe zullen we
e Weten komen, of de Japanners er zijn?
Ik durf niets bepaalds beweren, ant
woordt de Amerikaan, maar alles doet
het vreezen; wat voor schepen zouden
th* zijn, als het geen Japanners waren?
k heb ze van te grooten afstand gezien
o,m ze goed thuis te kunnen brengen,
(jaar hoogstwaarschijnlijk behooren zij
tot ons eskader wachtschepen van
doorwerken kunnen, terwijl wij op het
onverwachtst uit onzen kring, uit ons
werk zijn weggerukt. De vrijgestelden,
de boffers, die... hooge nummers trok-
kdn of het geluk hadden een broeder
voor zich te laten opkomen: zij zijn het
die ons onwetend sarren met hun vrij
heid. En meer dan ooi,t voel ik juist in
deze dagen, dat ter wille van de goede
stetmiming ih ons leger de volledige al-
Igefrrieene dienstpliicht een dringende
noodzakelijkheid is."
We kunnen ons voorstellen, dat deze^
soldaat-Journalist hier uiting geeft aan
wat algejnleen igevoeld wordt onder de
(militairen.
Wie onder de wapenen werden geroe-?
•pen zien er velen langs zich gaan, die
hiervan Bevrijd bleven en onwillekeurig
vragen zij zich dan pfwaarom zij niet A
Natuurlijk kan in de meeste gevallenj
op de vraag een Bevredigend antwoord!
worden gegeven, ernaar wanneer de rei
den alleen deze is: Broederdienst pf vrijt
gefloot, wel, dan rijst toch de overwe-t
ging: wordt daardoor heft voorrecht, om
aan dein eigen haard te'blijven, gerechtJ
vaardigd?
Wij voorzien dan ook, dat de huidige
mobilisatie een schrede is naar den al-1
ge/meen en dienstplicht, terwijl we den;
goeden geest onder de troepen m*?dé,
hieraan durven toeschrijven, dat de
plaatsvervanging niet meer bestaat.
De (afschaffing van dit voorrecht der/
minder smalle en breede beurzen heeft
indertijd wel moeite gekost, maar nu
plukken we er de vruchten van.
De Oorlog,
ln België.
De geruchten van een grooten slag op
het middengedeelte van den Fransch-Bel-
gische grens houden aan.» Er zijn zelfs
berichten, die gewagen van kanongebul
der en die voorspellen, dat de slag drie
dagen zal duren* Deze slag zou woeden
tusschen Namen en Charleroi, andere be
richten zeggentusschen Namen en Mons
(Bergen)..
Een feit schijnt te zijn, dat Namen
door de Duitschers beschoten wordt.f
Dit geschiedt dan waarschijnlijk door de
uit Luik aangevoerde troepen.
In Lotharingen.
De tweede plaats, vanwaar berichten
van een belangrijken slag komen, is het
front tusschen Sédan en Metz, en wel bij
Montmédy en Longuyon* Aan het hoofd
der Duitsche troepen staat hier de
Kroonprins van Pruisen; de botsing
wordt in de van Duitsche zijde inko
mende berichten voorgesteld als een
groote slag, en de overwinning zou aan
de zijde der Duitschers zijn.
Nadere berichten zullen omtrent de
beteekenis van dien slag klaarheid moe
ten brengen*
Dat is óók het geval met den grooten
slag, die tusschen Metz en Nancy zou
geleverd zijn. Van Duitsche zijde wordt
Oakland. De werken van Pearl-Harbour
zijn met zoover gevorderd!, dat ons gou
vernement een blijvende ,vloot-afdeeling
kan stationneereu. Dus dit zijn Japansche
schepenechter,..,.
,Maar wat zullen we dan doen?
Honoloeloe van den Noordkant be
reiken terwijl we de forten en schepen
ontwijken,.
En wat zullen we nog meer zien
in den omtrek van de stad?
fEr is leen kazerne, aan het einde
van Fortstreet, van waar uit men de ge-
heele stad beheerscht Ik ben daar be
kend, omdat ik de stad twee jaar geleden
heb bezocht Laten wij er dicht genoeg
langs passeeren om een kijkje te kunnen
nemen ,als het Japanners zijn, die haar
in bezit hebben, zal ik met mijn kijker
hun zwart of blauw uniform wel kunnen
ondierscheiden van dat van onze soldatem
In orde. |W|ij zullen er met een
paar geweerschoten afkomen... Maar vóór
alles moeten we (Wteten..,.
De aeroplaan zweeft boven uitgestrekte
suikerriet-velden en fabrieken volgen op
fabrieken, die allen jtoonen welik eenj
hoogte de suikercultuur in den archipel
sedert de inlijving |door Amerika in 1S98
heeft bereikt. „King Sugar" beheerscht de
Sandwich-eilanden, zooals „King Cotton"
regeert in het Zuiden der Vereenigde
Staten.
deze voorgesteld als een 200 groote over
winning, dat geheel Duitschland en Oos
tenrijk er over in blijden jubel is. Het is
dan ook geen kleinigheid: acht Fransche
legerkorpsen in wanorde teruggeslagen,
10.000 krijgsgevangenen, 50 kanonnen
buitgemaakt
De berichten van Fransche zijde bren
gen deze mededeelingen tot heel wat
kleiner proporties terug. Maar het is een
slecht teeken, dat erkend wordt, dat de
Duitschers een succes behaalden, „al was
dat dan ook niet grooter, dan het succes
dat wij in den Elzas behaalden".
Gaat men echter beide berichten kri
tisch na, dan vreezen wij, dat de Fran-
schen er in dit geval het slechtst
af komen*
Zoo is het b.(v. een kwaad teeken, dat
bet Fransche démenti van het Duitsche
bericht 7.00 slap is., „Gevechten hadden
plaats op de hoogten ten Noorden van
Luneville", zegt het Fransche bericht^
Luneville ligt in Frankrijk, op 30 40
K.fM. van de grens. Tot daar zijn de
Duitschers dus reeds doorgedrongen* Dit
is een feit van meer gewicht dan de
Fransche toevoeging: „De aanval der
Duitschers maakte den indruk van zwak
heid"* Dat 10.000 gevangenen werden
gemaakt, wordt belachelijk overdreven
genoemd. Maar de Fransche tegenspraak
luidend: „Het totaal der dooden, gewon
den, gevangenen en vermisten bereikte
geenszins de 1OJ000", doet vreezen, dat
er dan toch alles tezamen genomen een
ernstig verlies door de Fransche troepen
geleden is*
Van de Duitsch-Russirche grens.
Zijn wij pessimistisch i n opzichte van
de positie der Franschen ;ui:Lotharingen,
op het oorlogstooneel aam de Duitsch-
Russische grens geldt ons pessimisme
de Duitschersen hun overwinningsbe-
richten*
Over het algemeen zijn de berichten
uit deze buurt schaarsch.l Maar in het
begin van den oorlog, lang vóór Rusland
zelfs op een begin van voltooing zijner
zoo omvangrijke en veel tijd vereischende
mobilisatie kon wijzen, las men telkens
van Duitsche voordeelen, hetzij op de
Zuidgrens van Oost-Pruisen, in de buurt
van het grensriviertje de Soldau (een
tak van de Weichsel, die even b(eneden
Warschau in de rivier valt), hetzij op de
Westgrens van die provincie, daar waar
het Masurisch merengebied de Russische
grens nadert,
Zaterdag werd opeens van Duitsche
zijde melding gemaakt van een treffen
met een aanzienlijke Russische krijgs
macht op de linie Gumbinmen—Angeiv
burg en aan de Pregel* De hier bedoelde
verdedigingslinie evenwel ligt op Prui
sisch grondgebied, en wel 50 tot 60
K.IM. van de grens. Deze ontmoeting
wordt weliswaar als een succes van de
Duitsche wapenen voorgesteld, maar de
Russen hebben daar dan toch blijkbaar
met succes gedaan wat de Duitschers
in België deden en op de Fransche grens
doen, nfi. den oorlog overbrengen op 's
vijands grond.
Dichter Bij het strand strekken zich
de rijstvelden met hun duizenden door
elkaar kruisende kanaaltjes uit. Hier en
daar zijn ze met huisjes .bezet, die bedekt
zijn met metaalachtige glanzende schelr
pen en uit niets anders bestaan dan uit
afbraak van kisten» die door de Chinee-
zen worden gebruikt; hun ijverig wer
ken heeft de rijstcultuur op Oahu ge
maakt tot wat Ze nu'is; vervolgens vindt
men er inog caoutchoujc-basschen, katoen
en tabaksplantages,.
En ofschoon zijn moeilijke taak al zijn
aandacht vorderde, kon Maurice Rim
baut, toen hij deze bloeiende velden, deze
uitgestrekte landgoederen, die hooge
schouwen (onder zich voorbij zag vlio
gen, zich niet (weerhouden om te zeg
gen, hoe hij in de verste verte niet ver
moed had, dat er zulk een rijkdom was
te vinden op deze afgelegen eilanden,
die de menschen in Frankrijk zich slechts
als hoopen lava voorstellen,.
Waarlijk, de Fransche handelswereld
verwaarloostze alleen, omdat zij ze niet
kent.
Nu komt er een inzinking in de keten
de aeroplaan richt zich daarheen en be
vindt zich in de voornaamste vallei van
het eiland. Naar het Zuiden zwenkende
gaat ze thans recht op Honoloeloe af,
dat door een dichte menigte boomen voor
het oog verborgen blijft wanneer men
Later kwamen nieuwe berichten bin
nen, die vermeldden, dat de Russen de
Duitschers teruggeworpen hebben bij
Gumbinnen (aan den spoorweg Peters-
burg-Berlijn, niet ver van de grenssta-
itons Wirballen en Stallüponen,) Goldap
en Lyck (beide op de grens van het Ma-
sarisch merengebied, Lyck Zuidelijk, Gol
dap Noordelijk)* Het schijnt dus, dat,
zoo de Russische voorposten aanvanke
lijk al teruggeworpen zijn, de Russische
hoofdmacht hier een belangrijk voordeel
heeft behaald* Dringt zij verder door,
dan zullen Königsberg en Tilsit weldra
worden bedreigd.
Japan verklaart Duitschland den oorlog.
Van de Japansche ambassade te Lon
den verneemt Reuter dat Japan Duitsch
land den oorlog heeft verklaard*
Uit Berlijn wordt d& gisteren geseind:
Het antwoord van Duitschland op het
Japansche ultimatum is vanochtend door
graaf Montgelas, hoofdambtenaar bij het
ministerie van buitenlandsche zaken, aan
den Japanschen zaakgelastigde medege
deeld. De leden van het Japansche ge
zantschap verlaten morgenochtend Ber
lijn* De Duitsche regeering stelt tot de
Nederlandsche grens een extratrein te
hunner beschikking. In gezaghebbende
kringen is men er van overtuigd, dat
Kiao-Tsjau onder leiding van den gou
verneur Meyer Waldeck het zeer veel
langer kan houden dan de Japanners
zich voorstellen*
De houding van Amerika.
Ln haar antwoord op Japan's verzeke
ring, dat die integriteit: van China zou
worden geëerbiedigd, wo.rdt de houding
der regeering" van de Yvicoiigde Staten
ten opzichte van het door Japan aan
Duitschland gestelde ultimatum aange>-
geven. (Hoezeer betreurende, dat tusschen
Duitschland ien Japan een geschil is ont
staan, neemt de regeering te Washington
niettemin ideze gelegenheid ite baat teIdoen
uitkomlen welke haar opfvatting is van
den toestand. Deze is m.L:
le. dat vaststaat, dat Japan geen uit
breiding van grondgebied wenscht;
2e. dat Japan belooft heeft Kiautsjau
te zullen teruggeven aan China en de
integriteit der .republiek China te zullen
handhaven, aldus handelende in overeen
stemming met het Britsch-Japansche ver
drag van bondgenootschap), dat beoogt de
gelijkheid der handelsbelangen van alle
mogendheden in China te bewaren, ien
3e. dat ingeval van omflusten in
het binnenland van China, Japan met
de Vereenigde Staten overleg zal plegen,
alvorens maatregelen te nemicn buiten
de grenzen van Kiautsjau.
Mijnen op zee.
De Engelsche admiraliteit wenscht er
de aandacht op te vestigen, dat de
vaart op de Noordzee gevaarlijk blijft.
De Duitschers zetten nog steeds drij
vende mijnen uit op de gewone scheep
vaartwegen. Deze (mijnen voldoen niet
aan de beplatingen van de JHJaaglsiChe con
ventie, daar zij niet onschadelijk wonden
van Ihiet Noorden aankomt. Een spoorweg
loopt langs een stroom; de hooge schou-
iWen van de groote gieterij der „Iron
Works" spuwen hun zwarte rookzuilen
boven^h/et groen der boomen uit; dan
vertoon en zich voor het oog de witte
wegen, 'die de weiden doorsnijden, waar
op de ossen en schapen grazen; tuf-tufs
worden door de vliegers gehooid en
automobielen houden stil ojn aan de in
zittenden gelegenheid te geven de^
vreemden (vogel te bekijken, die daardoor
het smettelooze blauw des hemels klieft.
Wjij zouden hier zooveel alcool vin
den als wij willen, zegt tie ingenieur,. r
Dat geloof ik wel, waarde Maurice,
alle Amerikaansche piillionairs, die hier
hun geknakte gezondheid komen herstel
len, of jhuo plantages komen nazien, heb
ben huin lautomobiel en hun jacht: we
zouden slechts ;twee uren noodig heb
ben om onzen geheelen voorraad te ver-
maieuiwem
Wiaar zouden wij kunnen dalen?
Daar, Voorbij de kazerne. Er is daar
iean terrein |Van een halve mijl on
geveer in het vierkant, dat zoo vlak is
als een tafeL
Luister.
Men hoorde /een dof gerommel van
rechts komen. jHet werd teruggekaatst
door de hooge bergen links en de ma
rine-officier mompelde:
een 2eker aantal uren na de plaatsing.
Ook worden zij niet uitgezet volgens een
van t e voren bepaald militair plan of als
bepaalde actie tegen een vi>andelijke
vloot. Zij schijnen veeleer op goed geluk
uitgezet om de Engelsche oorlogs- of
handelsschepen te treffen.
Tengevolge hiervan zijn twee Deenache
schepen op aanzienlijken afstand van de
Engelsche kuist op mijnen geloopen en
gezonken. Ook wordt gemep, (dat Zater
dag twee Hollandsche schepen, welke
uit Zwieedsche havens kwamen, door
Duitsche mijnen in de golf van Finlanjd
vernield zijn.
Onder deze omstandigheden wil de
Engelsche admiraliteit er met nadruk op
wijzen, dat het voor de neutrale zoowel
als voor de Engelsche schepen van het
grootste belang is om Britsche havens
binnen te loopen, voor zij zich op de
Noordzee wagen. Hier kunnen zij ver
nemen, welke wegen door de Engelsche
admiraliteit veilig gemaakt zijc, sn winr
dus de gevaren zoo gering mogjeliik zijn.
Dc admiraliteit behoudt zich/volkomen
vrijheid voor om represaille-maatregelen
te nemen tegen deze nieuwe wijze van
oorlogvoeren, nochtans heeft zij tot dus
verre geen mijnen laten leggen, en zal zij
alle pogingen in het werk stellen om de
scheepvaartwegen voor den vneodzamen
handel geopend te houden.
De Deensche stoomboot „Maryland"
is Vrijdagavond op een mijn geloopen en
gezonken. Een andere Deensche stoom
boot, de „Broberg", die hiervan getuige
was, zette twee reddingsbooten uit, welke
echter geen spoor van de bemanning der
„Maryland" ontdekten.
De „Broberg" bleef gedurende den
nacht voor anker liggen en begon om
vijf uujr in den morgen wederom naar
de bemanning te zoeken. ,HJierbi| stiet zij
zelf op een mijn en zonk. Behalve één
machinist, werd echter de geheele be
manning gered en te Lowestoft aan land
gezet.
Het ongeluk had plaats op 35 mijlen
van de kust o pden voornaamsten weg
van de kust op 'den voornaamsten weg
door de handelsvloot gevolgd.
Officieel wordt gemeld, dat Zaterdag
twee iHollamdsche schepen in
de Golf van Finland op mijnen
zijn geloopen en gezonken.
Nader wordt gemeld, dat het zijn de
Nederlandsche stoomschepen „Alice H,."
|eri >rHoutdijk", met ballast» terugkomende
van „St. Petersburg, op weg naar Rot
terdam.
Gemengde Oorlogsberichten.
D u m-d u mj-k o g e 1 s. De Fransche
regeering heeft aan de mogendheden, die
de overeenkomsten van Den Haag heb
ben geteekend, een protest gezondeh te
gen (het gebruik van ^um-dum-kogels door
de Duitschers.. Zij herinnert dat ook
Duitschland tot de onderteekenaars be
hoort die het gebruik van ontplofbare
kogels hebben veroordeeld.
Oostenrijk en Siervië. -Het
Hongaarschie correspondentie-bur. maakt
bekend, dat de straf-expeditie van Oos-
't Kanon,.
Een tweede schot, maar nu meer van
nabij, 1dat van de stad schijnt te
komen, volgt /eenige seconden later.
Een waarschuwingssignaal mis
schien, zegde Maurice Rimbaut.
Dat js het zeker. ,W|ij zijn te Pearl-
Hlearbour gezien, vanwaar men ongetwij
feld ons yertrek van Midway heeft over
geseind en is iedereen gewaarschuwd.
Zouden jlaradgenooten van ons ook
dit middel (niet te baat kunnen nemen
om ons (te waarschuwen?^.
Ik geloof het niet
Nu, (dan stijg ik wat hooger.
Ja, jdat is voorzichtiger en het is
ook beter, dat wij onze snelheid ver
meerderen.
Als Wie eens een weinig meer van
de kust afhielden?
Het /is Beter, dat wij hier het een
len ander (kunnen zien ten te weten komen
wie zullen teenminste maar zonder aar
zelen op (Hawaï afgaan....
Eenige oogenblikken later had de
„Katesbird" een (hoogte van twee hon
derd meters (bereikt en haar schroeven,
die nu zestien honderd wendingen in de
minuut maakten, stuwden haar snel voort
naar de zee.
(Wordt vervolgd.)