ij hei sterfbed van onzen
H. Vader, Paus Pius X.
BINNENLAND.
Nederland en de
Oorlog.
5e Jaargang. No_ 1477
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
latere. Telefoon 93S. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 por kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De AUVEKI'EN I1EPWIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent met gratis
bewijsnummer. BIJ contract aanzienlijke korting, Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertenti6ngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
{geen handels-advertentlën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 centaangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel er 10 cent.
Naast de kinderlijke droefheid, welke
ons all-dr hart vervult bij het afsterven;
yan onzen beminden PauSj past zeketf
vóór alles een igevoel fvan oprechte dank-;
jaarheid, voor hetgeen de Vader der,
Christenheid heeft gedaan voor het gees-
;elïjk heil zijner kinderen.
De ontslapen Opperpriester is opgetre
den 'niet op de eerste plaats al^s Koning
öf Staatsman, maar vóór ialles als herder
i leidsman der Hem toevertrouwde
iÜde.
De vraag, welke Christus eenmaal
richtte tot den eersten Opperpriester def
jejugfdige Kerk: „Sijmion, zoon van^oan-
iqs, bemint ge Mij meer 'dan dezen?"
leeft onzen geliefden iPdfus itijdens zijn
Pausschap steeds helder voor den geest
gestaan,'en Zijn regeerinlg was gegrond
vest op deze grondwet „Alles hernieuwen
n Christus". In en om Christus heeft dq
Vader Zijn kinderen liefgehadZijn
XBte krachten schonk Hij aan tie uitver-
coren kudde.
Uit den aard der zaak kunnen wij hier
flechts enkele punten aangeven uit dit
Pontificaat, dat zich vooral onderscheidt
loor een vruchtbare verzorging van bet
nwendig leven der Kerk zelve.
Op de eerste plaats dan heeft de H.
feder zijn liefderijke 'zorgen 'gelgeven aan
icn, die dooir Christus zijn aangewe-1
en, als het „zout der aarde" en „het
icht der wereld", aan de priesters.
-W£j -broin.g'<»g- iihrr-iiir Ircrsriixwc^J^y--^" -
leerlijke vermaningen des Pausen laan de
eestelijkheid, neer gelegd in een schrij--
on vain 4 Aug. 4908 bij gelegenheid Van
Èjn Igouden Priesterfeest.
Gedachtig aan het woord van den
Apostel, dat delgenen, die 'in de Kerk in
werïieid gesteld zijn, voor God reken-;
ichap tmóeten afleggen over de toe ver-
rouwde zielen, gevoelt de H. Vader de
ware verantwoording, Hem lop de schou-
ieren gelegd, ien ziet Hij zich verplicht
de priesters te vermanen om hun geeste-i
lijken (staat Im'et (ware fcteu'gd ien heiligheid
te beleven. De Priester moet volgens het
woord yan St. Paulus zich vormen tot
een „homo Dei", een man Gods. Meer
in het bijzonder wijst de Paus er op, dat
de Priester m'oet zijn een man des ge
beids, die zijn kracht put voor liet heilig
dienstwerk uit dagelijksche meditatie en
geestelijke lezing, en van 'tijd tot tijd zijd
zieletoestanü te herzien heeft In retraite
en recollectie.
Zijn vermaningen beëindigend sluit tie
Opperpriester inlet het gebed van "Chris
tus „Heülige Vader (maakt hen heilig", on
bedeelt de priesters der Kerk aan in de
lielfde van het (goddelijk Hart en de hulp
der Allerzaligste Moeder Maagd.
Een zelfde zorgzaamheid vervulde het
Ihart idets Pausen voor 'de jeugdige Levie->
te'n, die zich tot het Priesterschap geroeo
pem achten. Groote hervormingen wern
deh op de Seminarijën in Italië inge-i
voerd, talrijke algem'eene maatregelen
eijn getroffen, om de uitverkoren 'jonge
lingschap te onderleggen in wetenschap
en deugd en verre te houden de besmet
ting der dwaalleer. Strenge bepalin
gen ten slotte zijn opgesteld om het hei
ligdom voor onwaardijgen te hoeden.
Waarom idie groote Jzoijg ivoor pjriester^
01 levieteh? De Paus Zegt het ons in bo
vengenoemd schrijven. Eerstens had 'de
Hl. Vader zeker op' het oog het geeste
lijk heil en de zaligheid der Priesters zel-
vq. 'Maar daarnaast ook het heil der Ka
tholieke volken, omdat de levenswijze
van het volk gelijken tred houdt met de
levenswijze der priesters.
Evenwel pnze beminde Paus wilde ook
rechtstreeks zijn zorgen wijden aan het
volk, wat Hij zoo lief had, en waaraan
Hij gedurende zooveel jaren zijn werk
kracht had besteed. Hier vooral zien wij
Zijn groote liefde voor Christus, want
het zal een onsterfelijke 'roem blijven van
het Pontificaat van Pius X, dat Hij 'het
volk dichte rheeft gebracht tot Christus,
tien Verlosser en Zaligmaker der men-
schen,door de decreten over de veelvul
dige en dagelijksche H. Communie.
Langzamerhand heeft deze oproep des
Pausen weerklank gevonden in de har
ten der geloovigen, die thans in breede
"charen iederen dag opnieuw opgaan tot
ien Eucharistischeh Christus om zich te
-•'•erken eW te troosten (met'Zijn goddelijk
Vlqesch en Bloed. Daar zijn allen, rijk
of arm, geleerd of ongeletterd, één in
Christus, Die) weldoende rondgaat bij de
ziejlen, kracht gevend aan den zwakke,
Volharding aan de rechtvaardige, troost
aan den bedroefde en hulp aan den be
hoeftige. Is het niet opvallend, hoe in de
laatste dagen, nu het krijgsrumoer den
mensch met angst (vervult, (meer nog dan
anders de 'geloovigen steun zoeken bij
den Vorst des Vredes.
Hier denken wij van zelf ook aan 's
Pausen bepaling omtrent de eerste HL
Communie der kinderen, tiie in den Vroe
gen morgen pronken als frissdhe bloe
men &n den Ijdof fdes Heeren. Als dije klei
nen in ongedwongen, kinderlijke gods
vrucht neerknielen aan *s Heeren tafel
dan igeyoelen wij, hoe gebrek aan besef
misschien rijkelijk wordt aangevuld door
hun onbesmetten onschuld, dan geden
ken wij in dankbaarheid den ontslapen
Pius,'Die gehoor fgaf jaaïn Ide uitnood!ging
deis Meesters: „Laat de kleinen tot Mij
komen."
Zietdaar enkele trekken uit het Ponti
ficaat van dezen Opperherder der zielen^
die) ons doen zien, hoe Hij op uitmunten
do wijze de opdracht vervulde van Chris
tus: „Weid Mijne lammeren, weid Mijne
schapen/' Moge deze herinnering ons,
kinderen, dien plicht Opleggen, om1 den
geistorven Vader bij de devotie tot het
H .(Sacrament te gedenken, opdat Chris
tus, "Wiens Eucharistisch rijk Pius heeft
uitgebreid, Hem1 met onvergankelijke
heerlijkheid krone.
A. TH. SEIJSENER, pr.
Warmlond.
BUITENLAMP.
De Oorlog.
In Noord-België.
De groote debacle, die in Noond-Bel-
gië verwacht werd, is begonnen. "Na
Noord-België te hebben schoongeveegd,
heeft het Duitsche leger zich naar liet
Zuiden gekeerd en het kleine Belgische
leger voor zich heen.gedreven. Ben ge
deelte daarvan heeft zijn toevlucht ge
zocht ondier het geschut van Antwerpen,
of binnen den fortenkrans van die sterke
stad. 1
;Hiet hoofdkwartier, dat nu hier dan
daar'en het laatst te Mechelen gevestigd
was, is naar Antwerpen overgebracht,
waar sedert gisteren ook de ministerieele
departementen Zijn gevestigd.
De eene stad na de andere in de Kem
pen en Noord-België is door de overtal-
rijike Duits che armee bezet: Turnhout,
Herenthals, [Heyst op "den Berg, Aer-
schot, het eerwaardige Mechelen, het
schoone Leuven. ,W|at zal er, als de
oorlog voorbij is, overgebleven zijn van
tie schoonheid dezer steden, die haar in
de geheele wereld aantrekkelijk maakte
voor bet bezoek van toeristen?
De inneming van Leuven.
Een der inwoners van Leuven deelt
aan den berichtgever van het „Vadv" het
volgende {mede:
„W|ij werden 'reeds te vier uur in den
(morgen gewekt (door laingjstwejqkettd schie
ten on de meeste bewoners spoedden
zich dan ook het bed uit, schoten in de
kleeren en liepen de straat op.',W|el wei
nig hoopvol was de aanblik van onze
stad. Ben groot aantal soldaitjen van de
meestuiteenloopende regimenten liepen
dikwerf bemodderd en beibloed door de
straten of hadden zich op de keien ter
ruste gelegd. Zij erkenden 'dat zij (de hel
van het slagveld in ontzettenden angst
ontvlucht waren,, 's Nachts was in de
buurt pm Cumptich (aan den spoorweg
van Leuven naar Tienen) een slag gele
verd, waarbij de Belgen voor (de over
macht der Duitschers hadden moeten
vluchten. Aan tegenstand viel waarlijk
niet te denken. Juist toen de mannen in
doffe onverschilligheid dit vertelden, kwa
men eenige lansiers luid schreeuwend het
marktplein opgelooipen, hun kameraden
beduidend tnaar het slagveld terug 'te
gaan of zich althans wieder onder hun
banier te scharen. Of de lansiers, die
zoo plots 'een. bevlieging van dapperheid
kregen...,., pa den slag wel heel goed
wisten waar die regimenten nu eigenlijk
Wel te vinden waren, betwijfelen wij
sterk. [Tot overmaat van ramp kwamen
steeds meer soldaten vertellen, dat de
Duitschers steeds meer oprukken. Toen
liet de burgemeester bekend maken, door
aanplakking, dat de 6taf van Leuven naar
elders was vertrokken en dat de burger
wacht haar wapenen had in te leveren.
Dat werd nog aangevuld door tie waar
schuwing tegen de Duitschers geen da-
dden van geweld te plegen.
Merkwaardigerwijs was de oorlogtoe
stand juist op het oogenbiik, dat de ware
oorlog zoo dicht bij was. dat de vijand
zich op slechte enkele (kilometers van de
stad bevond, feitelijk geëindigd. Mocht
men de laatste dagen niet imeer zonder
verlof het 'marktplein over, thans'waren
alle hekken van den dam genomen. De
wachters aan de poorten waren verdwe
nen, 't leek als |3n vredestijd.
Toch steeg de onrust bij de minuut,
niettegenstaande^ |pf 'misschien juist omdat
bet kanongebulder te halfnegen geëin
digd was en 'men daaruit begreep, dat
de Belgen waren teruggeslagen. In de
Nadien s che straat verkondigde met lui
der ste mme eenige go ede* raadgevers in
den nood, dat voorzichtigfieidshalve het
rood-geel-zwart moest woeden binnenge
haald ien inderdaad verdwenen als bij
tooverslag de vlaggen vaj de daken en
de cocardes van 'de kledfen ider Leuve
naars. Zoo zit de schrikljvoor de Duit
schers in het Belgenland er in. Doch het
kan niet anders, want massa's vluchtelin
gen (uit de verbrande dorpen Aerschot,
Thienen en Corbeeklee, (lie den avond
te voren uit hun huizen waren gejaagd,
vulden thans den steenenj weg tusschen
Leuven naar BrusseL
De Duitschers in ^russel.
Het is thans een voldongen feitde Duit
schers Zijn in Brussel!
Gistermorgen elf uur kwamen de eerste
cfe siad binnen,. l3e burgemeester was de'
Duiitsche troepen tegemoet gegaan. Hiet
was leen pijlnlijk oogenbiik, toen. bij aan
komst de witte vlag omhoog werd ge
houden, ten teeken, dat bescherming der
stad gevraagd werd. Toen die Duitsche
troepen waren genaderd, trad de oom-
mandieeren.de officier naar voren, die zich
met den burgemeester op vriendelijke
wijze onderhield. De officier gaf ide ab
solute verzekering, dat de stad geen
beed Zou geschieden, indien de
inwoners niet tot vijandelijkhe
den overgingen.
De regeering schijnt 'de stad te hebben
overgegeven, om haar voor verwoesting
te sparen. (Zooals men weet, is Brussel
geen vesting, doch een open stad).
Het Belgische leger.
Hiet Belgische leger is moeten terug
trekken naar een verschrikkelijke slag tuis»,
schen Leuven en Diest, waarbij; duL
zenden Belgen en Duitschers
gevallen zijn. 'Men spreekt van
10.000 gewonden.
Hiet geheele Belgische veldleger, be
halve de troepen bij Dinant, heeft zich
nu teruggetrokken binnen de vestiiniglinie
van Antwerpen.
Van uit Antwerpen hoopt nu het
Belgische leger eventueel hulp te veq-
leenen aan de Engelsche en Fransche le
gers. Waar die legers zich thans bej-
vinden is niet bekend.
In België is men ten zeerste veront
waardigd over het uitblijven van de hulp
der Franschen en Engelschen, die Bel}-
gië, zoo zegt men, smadelijk in den
steek hebben gelaten. Men is van mee
ning dat de Franschen het Belgische le
ger willen opofferen om de Duitschers
zoo lang mogelijk tegen te houden.
De stelling van Antwerpen.
Uit de weinige berichten, welke de
Belgische bladen daaromtrent bevatten,
blijkt, dat met groote kracht wordt ge
werkt, om de belangrijke stelling te Ant
werpen zoo krachtig mogelijk te ma
ken.
Deze stelling, die een omtrek heeft
van 105 jKj.M., geldt voor de sterkste
van Europa. De laatste jaren heeft het
parlement groote bedragen toeigestaan
voor de moderniseerifrg van de vesting.
Een gedeelte defr werken kan "gedekt
worden door mlundaties. Van groot be
lang is natuurlijk de toevoer van levens
middelen enz. langs de Schelde.
De mill (faire autoriteiten hebben aan
ide bevolking bekend gemaakt, dat de
stelling Antwerpen thans zoo goed is
toejgerust, dat zij een langdurig beleg
kan doorstaan.
De Antwerpsche bladen stellen de bur
gerij gerust door te herinneren aan de
schitterende belegerijng van Antwerpen
in de zestiende eeuw.
In Antwerpen is nog slechts een poort
open. Wanneer deze dicht (gaat kan geen
mtiis in of uit. Tot op het laatste oogen
biik trokken groepen vluchtelingen uit
de dorpen Heerentaai, Diest en Geel
Antwerpen binnen. De bruggen langs
ide landwegen worden afgebroken. ïn
Antwerpen zijn ,eenige groote Congo-
booten ingericht tot hospitaal om de ge
wonden te herbergen. Er komen zeer ve
le gewonden, w.o. zwaargewonden, uit
de buurt van Mechelen. Mechelen is
gistermiddag of -avond door de Duit
schers bezet. De Belgische troepen, die
van Mechelen naar Antwerpen trokken,
hebben een aantal Duitsche landers, die
Mechelen waren binnengedrongen krijgs
gevangen gemaakt. Alle Belgische vla'g-
geffi zijn in Mechelen neergehaald, ter
wijl de burgerwacht zijn jwapens heeft in-
gajeverd.
Alleh, die niet voldoende reden vart
hun aanwezigheid te Antwerpen kunnen
opgefven, (móeten de stad in allerijl ver
laten.
Naar Brugge.
De veronderstelling wordt geopperd,
(dat helt Duitsche leger een uitval naar
Brugge zal doen, om1 de Duitsche krijgs
gevangenen aldaar te bevrijden.
In Elzas-Lothari gen.
'Naar uit Parijs wordt gehield, hebben
de{(F ran scheh opnieuw (Mühlhausen bezet.
De Russen in Duitschland.
Naar ,uit St. Petersburg Wordt gemeld,
heJbben de Russen Gumbinnen bezet, 12
kanonnefn genomen en tal van gevan»
TfffinPinneil hs «e mji.iu.buu-. v<u>
gelijknamige regeerih'gsdistnicf in de
provincie OostLPruisen. De plaats telt
14000 rieJL'en, is zetel van den staf van
do 4e brigade infanterie en ligt ongeveer
120 KIM. ten oosten Van Koningsbergen.
Oostenrijkers en Serviërs.
De Oostenrijksch-Hongaarschc legatie
in den Haag deelt het volgende uit
Weenen ontvangen telegram mede:
In tegenstelling met de berichten uit
Nis'jdie 'geheel verzonnen zijn, volgens
wellke de Serviërs overwinningen zou
den hebben behaald, is her noodi'g op
del (meest authentieke wijze vast te stel
len „dat alle Servische aanvallen afge
slagen rijn door de Oostenrijksch-Hon-
gaarsche troepen, hoewel deze zich met
bijna het geheele Servische leger in ge
vecht bevonden.
In de Adriatische Zee.
Aan „Central News" wordt uit Rome
geseind, dat gisteren uit San Giovanni
tii Metiua een telegram is ontvangen
door de „Corriere dTtal^a", meldende
dat de Fransche vloot Dinsdag en)
Woensdag fin samenwerking (met de Mon-i
tenegrijnsche forten de Oostenrijksche
forten te Cattaro heeft gebombardeerd.
Een der forten is geheel vernield, dei
andiere rijn feitelijk onhoudbaar ge-;
worden.
Eergisteren bevonden de drie smal-,
dealen van dc Oostenrijksche vloot rich
onderscheidelijk te Pola, Sebenico erSj
Raglusa.
Gemengde Oorlogsberichten.
Luik in Fransche handen?
Achter dit bericht moet natuurlijk een
vraagteeken staan. Volgens een telegrami
uit Antwerpen aan de „N. R. CrtT
loopt aldaar een gerucht, dat Luik door
de Franschen is vermeesterd.
V r e e s e 1 ij k. Uit Rennes wordt
aan een' Engelsch blad een vreeselijk
voorval gemeld. Een Fransche dame,
mevr. Guillon, reisde door Duitschland
naar Zwitserland. Zij mocht echter niet
door en moest naar de Hollandsche
grens. In Hannover werden mevrouw
Guillon en haar echtgenoot als spionnen
gevat en met steenen gegooid. De man,
die zich niet meer meester was, riep
„Leve Frankrijk, leve Engeland". Hij
werd met nog twee anderen doodge
schoten. Een kindje van mevr. Guillon,
die op het mutsje het woord „France"
had, werd tegen den grond doodge}-
slagen. Mevr. Guillon bereikte Neder
land. Een schoonbroer bleef in Ben^-
heijn achter als gevangene. Wij vinden
dit vermeld in de „Daily Telegraph".
Een prachtige maatregel.
Von Jagow, de president van politie
te Berlijn, heeft, in verband met de mo
gelijkheid dat Berlijn inkwartiering
Paus Pius X. f
Reuter telegrammen, 'gedateerd van
gisteren, melden het volgende: i
Het lijk van den paus rust op de leger
stede in de houding, waarin hij gestorven,
is. Op het gelaat ligf een ernstige uit-,
drukking. De overledene heeft de armen
over de borst gekruist, tusschen de han
den rust een crucifix.
Precies te 10 uur gistermorgen werd
de Cameriingo, kardinaal della Valpe,
ontvangen door den hofmeester aan het
station, en naar het Vaticaan gebracht;
hij begaf zich naar de vertrekken van
den Paus, waar hij, in tegenwoordigheid
van de kardinalen Cassetta, Cageano,
van Rossum, Delai, GottL Ferrata, Gra-
nito, Tecchi, Serafini, Bisleti, Merry del
Val met de ritueele formaliteiten den
dood constateerde. i
Dr. Ameci heeft, door de andere ge-
neesheeren 'geholpen, het lijk imiet bederf
werende middelen ingespoten.
De dood van den Paus werd door de
geneesheeren van het Vaticaan aan de
gemeente Rome medegedeeld; de bur
gemeester, prins CoLonna, zal persoon
lijk de doodsacte opstelten. Gistermor-
krijgt, zeer strenge maatregelen 'tegen
de onzedelijkheid bevolen. O.a. zullen
alle vrouwen, die zich op straat of in
koffiehuizen in het oog vallend gedraf-
gen, zonder vorm van proces achter slot
en grendel worden gezet (Waar men
in tijd van vrede blind voor is, begrijpt
men nu: dat nl. de onzedelijkheid de
kracht van een volk onderraijntj
*1 1 Mp-
tö Rome aan, doch begaf nch met naa*
hot Vaticaan, maar naar de zusters van
don Paus.
Het lijk zal niet gebalsemd worden,
doch geheel volgens de beschikkingen
van dew overledene zal men het door
sterke inspuitingen voor bederf vrijwa
ren. Heden werd het lijk van uit de ka
mer, waar do Paus overleed, overge
bracht naar de troonzaal. 'Morgen zal het
lijk worden vervoerd naar de kapel van
St. Pietter, waar 0m1 negen uur 'de plech
tige wijding zal plaats hebben. Te 9 uur
zal de basiliek geopend worden voor
het publiek en het lijk worden ten toon
Pledenmtotgen zijn er in alle kerken
gebeden voor den Paus uitgesproken. Er
heerscht groote beweging in de omge
ving van dep, St. Pietcr.
De „Echo de Paris" weet de volgen
de bijzonderheden te verhalen:
Om qlf uur Woensdagmorgen boog
dr. Marchiafava rich over den Paus heen
ew verzocht hem) zijn krachten in te
spannep omi te hoesten.
De Paus richtte rijn brekende oogen
óp dep dokter en de schaduw van een
glimlach vloog over zijn gelaat, alsof Hij
wilde te kennen geven dat alles voorbij
was.
Bij de toediening van het H. Oliesel
poogde de paus de gebeden mede te bid
den.
Zijn gelaat kreeg een verheven uit
drukking.
Na de plechtigheid sloot hij
de oogen en fluisterde: „Gods
wil geschiede. Het kruis is ge
ëindigd."
De „Tribuna" voegt er aan toe, dat
de Paus een slachtoffer van den oorlog
is. Nog in de laatste dagen dicteerde hij
talrijke telegrammen, om den geesel van
een Europeesche krijg af te wenden.
Heit (verbreken van den vrede brak 's
Pausen laatste 'krachten.
VleehandeL
Men schrijft uit Eist (Betuwe) d.d. 18
Augustus aan het „N. v. d. D.":
De veehandel is de laatste dagen in
de Betuwe buitengewoon levendig^ Hanr
delaren op Duitschland rijden per auto
de boerderijen af, om groote partijen in
te koopen, vooral vette ossen. De prijis
loopt van 37 tot ,40 cf. per Va kilo.
Pr ij's stijging.
In den Gelderschen Achterhoek zijn
door de opening der Pruisische grenzen
