BUITENLAND.
BINNENLAND.
Nederland en de
Oorlog.
5e laargang.
No. 1475.
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dao, uitgezonderd zon- en feestdaoen
DÉ ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/» cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel 'm^r 10 cent.
v Onverstandige praat.
Terwijl een sdhoone ziucht naar eens>-
gezind arbeiden ons volk' bezielt, acht
de „Bond van Christén-Socialisten" den
tijd rijp om nog eens extra af te geven
op de Kerken. In een extra uitgave van
het orgaan „Opwaarts" komt het Bionds-
bestuur de goegemeente vertellen, dat
de huidige oorlog „de schuld der Ker
ken" is, welke schuld vooral heet neer
te komen op de schouders van „degenen,
die de leiding hebben in de Kerken",
We zullen ons natuurlijk er wel voor
wachten iets te citeeren uit het onver
standig geschrijf, dat levendig herinnert
aan de plaat van een zoogenaamd „neu
traal" blad, welke snaterde, dat-er nu
oorlog was „ondanks 20 eeuwen van
Christendom".
Ja, als ieder en alles d§ eeuwen door
zijn best had gedaan .om het Ghristdivi
dom te doen zegevieren, dan zou men
mogen vragen: is zoo'n krijg nu het
resultaat daarvan?
Maar het is er immers verre van af,
dat men het .Christendom1 steeds zou
hebben bevorderd. Integendeelheel de
historie wijst op vervolging, vergu.zing,
«naad en tegenwerking waaraan het
voortdurend b.ootstond. on in onzen tijd
gaat men met een en ander nog gestadig
voort, terwijl zelfs velen, die ziCh Chris
tenen noemen, niet beter weten te doen
dan zich aansluiten bij een partij, wier
organen vuur en vlam tegen de kerken
spuwen.
En dan durft men nog schrijven, ge
lijk! „Opwaarts" thans te lezen geert!
't Is beuzelpraat.
Er mag om gelachen, evenals men
zulks moest doen om een man, die een
huis zou ondermijnen en daarna den
bouwmeester de schuld zou geven, wan
neer het niet steik ger.oeg bleek om
bewoond te worden.
'Zulk een man zou natuurlijk voor
uitermate kort van begrip gehouden wor
den.
Maar is en wordt niet evenzeer het
Christendom ondermijnd? En mag men
het dan tevens de scnuld geven van dat
ondermijnen
Gelukkig, het Christendom is bestand
tegen de aanvallen, waaraan liet voort
durend blootstaat. Het gaat gestadig
voort zich te verbreiden over de wereld,
die werkelijk den vrede deelachtig zou
worden, als het alom werd nageieefd.
De wereld wil dit echter niet.
En wie fel het Christendom aanvalt,
kan rekenen op veler toejuiching.
Maar dan moet men zich ook ni/et
verbazen over ;t iuitbreken van een oor-
De Oorlog.
Wjij zouden verscheidene telegrammen
kunnen afdrukken. Doch waartoe dient
het, met veel gewag melding te maken
van berichten, waarvan het viast staat,
dat zij overdreven zijn. Laten we ons
niet door opgeblazen overwinningsberich-
ten van de iwlijls laten brengen. Er is
nog geen enkele groote slag geslagen,
en, behalve de affaire van Luik, is er
zelfs nog geen ernstig gevecht geleverd.
Wat er geschiedt, aan alle grenzen, zijn
slechts verkenningen, waarbij een vech
terij plaats had, wat dooiden en gewon
den vallen, en somstijds" wat gevangenen
•en eenige buit in handen van een der
partijen vallen*
Maar het ware onjuist daaraan meer
waarde toe te kennen, dan van een zeer
voorloopiig en zeer ondergeschikt belang.
Over en weer zal mu de mobilisatie wel
ongeveer geëindigd zijin en worden nu
de uitgebreide, op oorlogssterkte gebrach
te legers, naar de grens gedirigeerd.
Daar worden thans strategische mar-
schen gemaakt, omvattende bewegingen
voorbereid, en posities gezocht, alles ach
ter den sluier, die cavalerie en bereden
artillerie vormen,. Op enkele plaatsen kun
nen zelfs infanterie voorhoede-colonnes
in zulke gevechten worden betrokken.
Maar het resultaat daarvan zegt niet
veel. W,ant het is miet steeds een over
winning, wanneer de tegenpartij terug
trekt. Integendeel, vaak zal deze, als zijln
taak, zijn verkenning gelukt is, als hij
den vijand tot "machtsvertoon heeft ge
prikkeld, als hij diens plannen meent te
doorgronden, vrijwillig het gevecht af
breken, en voor alles het resultaat van
zijn tocht ter kennis brengen van hoogerei
officieren.
'Gewoonlijk hebbein die voorhoede-af-
deelingen, vooral de cavalerie, zelfs de
opdracht om leen gevecht te vermijden,
of zoo Ze tot een gevecht gedwongen
worden, dit sleepend te houden, en zich
achterwaarts te con centree ren.
Eerst nadat de beide partijen volkomen
van eikaars opstelling, sterkte, .positie op
de hoogte zijn, kan er sprake zijn van
maatregelen voor den aanval, de omtrek
king van de tegenpartij.
De toestand in
België
trekt natuurlijk aller aandacht
iW|e on tl een en het volgende aan een
gesprek van een redacteur van het Dagbl,
van Noordbrabant met een te Breda aan
gekomen Luikenaar omtrent
De forten van Link
„De forten van Luik zijn gevallen",,
zeide de zegsman van het blad.
Ik (nl. de journalist) zeide hem, dat er
niets van bekend was van dien val der
forten.
Toch is ;t ieen feit, antwoordde hij
eenvoudig.
De telegrammen, vervolgde ik, spiexen
van de forten J^ontisse, Ev^ gnée en O.auJ-
fontaine die zouden tut zwijgen ge
bracht zijn. Maar de aifdere forten niet.
Het fort Loncin b,v. dat de vlakten naar
het westen beheerscht, zou nog stand
houden.
Hiet fort Loncin is met man en muis
in de lucht gevlogen,
Hoe weet gij dat?
Ja, hoe weet gij, dat er een to reu
op de Bredasche kerk staat.
Wat wilt ge daarmee zeggen?
Dat het een algemeen bekend feit
in Luik is. Gisteren is het fort Loncin met
man en muis in de lucht gevlogen. De
andere forten zijn ook opgeblazen, maar
eerst ontruimd.
Is dat ook algemeen bekend in Luiik?
Ja. Bovendien, wij hebben de ont
ploffingen gehoord. Stuk voor stuik.
Is dat nieuws door Luiksche kran
ten ook meegedeeld?
In Luik komen geen kranten meer
uit.
Kunt ge u op dit punt niet ver
gissen?
Hijl werd wat wrevelig, dat ik zoo
twijfelde aan zijn wojorden. Hij kwam
toch zoo uit Luik. En als iemand het
kon weten, dan hij.
Maar er ontstaan zoo dikwijls ge
ruchten, die later weer worden tegenge
sproken, opperde ik .nog,
Dit was een beslist feit, besloot hij.
Waarom zou het dan in Brussel niet
bekend zijn gemaakt?
Vlak voor den grooten slag?u...i
Om het imoreel der (troepen neer te slaan
Maar in [Berlijn dan?
Ja, dat weet ik ook niet Misschien
willen de Duitschers geheim houden, dat
ze nu met im,an en imacht door Luik kun
nen trekken, om (niet te verraden, dat
ze in Midden-België sterker zijn, dan ver
moed wordt".
Toch werd nog van gisteren vanuit
Brussel o f f i c i e e 1 ontkend, dat de
forten door de DuitsChers genomen zoiir
den iijn
Het gevecht bij Dinant
„De Peuple" geeft het volgende ver
haal over het gevecht bij Dinant van Za
terdagmiddag.
Tegen 3 uur werden 500 Franslöhe/
infanteristen, die op de hoogten ten Zui
den van de citadel stelling hadden geko
zen, door de DuitsChers teruggeworpen.
Door de DuitsChe machinegeweren gede
cimeerd, trok zich deze afdeeling Zuid
waarts terug.
Franzche machinegeweren beantwoord
den van den linkeroerver der rivier het
vuur der Duitsche machinegeweren.
DuitsChe cavalerie reed door de Rue
St. Jacques naar de stad. De Franschen
sneden haar den weg af.
De Fransche cavallerie kwam nu in
actie en noodzaakte den vijand dooreen
goed gevoed vuur tot wijken.
Vijftig man voetvolk, die over de brug
gingen werden afgemaakt door een ba
jonet-aanval der Franschen. De Fran
schen 'klommen tegen de citadel op en
drongen de DuitsChers terug. Om half
zeven haalde een Fransche .s/lodaat de
Duitsche vlag van de oude citadel naar
beneden. Van de DuitsChers zouden dui
zenden manschappen builen gevec t ge
steld zijn. De verliezen aan Fransche
zijde ziju veel geringer. Gedurende den
slag hadden de inwoners van Dinant
zich in hun kelders Verborgen.
Aan de Limburgsche grens.
Van uit Maastricht wordt d.d. gisteren
geseind
Het doortrekken van Duitsdhe troe
pen van Aken over Lixhe naar België,,
dat sedert Zondag vrijwel had opge
houden, is opnieuw begonnen. Een hard
nekkig gerucht dat Oostenrijksche troe
pen van belangrijke sterkte zich Ln de
omgeving van Aken ophouden doet hier
sedert eergisteren de ronde. Ik1 Jjeb het
niet persoonlijk kunnen yaststellen, doch
het bericht schijnt mij na ingewonnen
informaties thans waarschijnlijk.
Uit Visé Iziib hier weer talrijke vluchte
lingen aangekomenhun getal bedraagt
nii ongeveer zeven honderd. Daar nog
meer toevloed difiF ongelukkigen verV
waeht wordt en de gelegenheid tot hub*
vesting hier spoedig zal ontbreken, zui
len zij zeer vermoedelijk de volgende
week een kamp in de omgeving van Eys-
den betrekken. Dit kamp.zal met mede
werking van militairen in orde worden
gebracht.
Er schijnt in de buurt van Riempst
een hevig gevecht #te hebben plaats ge
had. Een zwaar gewond DuitsC'n soldaat
is hier van /-daar binnengebracht.
Bij' Lixhe is een tweede dubbele brug
door de DuitsChers geslagen. Deze brug
zou bij een échec der Duitse e wapenen
in België onschatbare diensten kunnen
bewijzen bij het terugvloeien van troe
pen in de richting naar Duitschland.
In Luik is de bevplking rustig de stad
is een groot legerkamp. Ieder gerucht
van verwoesting of bra.sd in de stad is
tegen te spreken.
De groote slag
Volgens verschillende berichten staan
tussChen Thienen en Namen 700.000
manzchappen tegenover elkander. Daar
zou beslist de groote veldslag plaats
hebben. Er wordt echter van Belgische
zijde de grootste stilzwijgendheid om
trent de bewegingen der toepen in acht
genomen. Uit Antwerpen wordt gemeld,
dat er een afkondiging is gedaan aan de
ouders .om in geen geval te vertellen,
waar hunne zonen zijn. Het legercom1-
mando vraagt ieders stilzwijgendheid in
verband met de troepenbeweging.
Te Antwerpen is een groote veesta
pel aangebracht uit het Walenland. t>e
beesten zjjn daarheen vervoerd om he:
Duitsche leger niet van levensmiddelen
te voorzien.
Duitschland. Japan en China.
De Japansche regeering heeft aan Chi
na gevraagd te trachten Duitschland te*
overreden om Kiautsjou vrijwillig te ver
laten. Japan is gereed Voor een aanval
op Kiautsjou te land en ter zee.
De Duitsche kolonie Kiautsjou, dat
Japan geheel „belangloos" wil doen te
ruggeven aan China, ligt in de Chi-
neesche provincie Sjantoeng en dateert
uit 1898, toen China het gebied van
Kiautsjou voor 99 jaar aan Duitschland
verpachtte. Men weet, dat Japan in zijn
ultimatum1 van Duitschland eischt, dat
het Kiautsjou aan Japan zal afstaan, Ja
pan zal dan „later" een zeer rekbaar
en verdacht woord die kolonie weer
teruggeven aan China. De kolonie Kiaut
sjou telt 84.000 inwoners len is 500 K.|M2
groot. Voor Maandag 23 Augustus
moet Duitschland antwoord geven aan
Japan. Dat Duitschland zonder meer zijn
kolonie zal afstaan, is niet aan te nemen.
In 1 lziifc-Loiharingeii.
In den Beneden-Elzas, tussChen Nancy
en Straat:burg, zetten de FransChe troe
pen hun opmarsch in de richting van de
hoofdstad van het Rijksland voort, daar
bij volgende het dal van de JBruChe
I (DuitsCh* Breusch), dat tot het stroom-
I gebied van het bij Straatsburg in den
I Rijn vallende riviertje de 111 behoort.
In den Boven-Elzas houden de Fran-
I schen nog steeds de l'ijh naar Mühlhau-
I sen bezet. Van het heroverde Thann
drongen zij verder in de richting Mühl-
hausen door en bezetten ook het lijnt e,
dat van Cerriey, (DuitschSennheim)
naar het Zuiden voert. Zij zijn hier onge
veer 30 K.M. van Bielfort, en 15 K.iVA
over de grens van het Duitsche Rijks-
land vooruitgeschoven.
Aan de Russische *»rens.
Het generaal commando van het eer
ste Duitsche legercorps bericht, dat 17
Augustus een gevecht .is geleverd bij
Stallupönen (in Oost-Pruisen aan den
spoorweg, kort bij het grensstation Eydti-
kuhnen), waarbij de tot dat legercorps
behoorende troepen met onvergelijkelijke
dapperheid hebben gevochten, zoodat de
zege werd behaald.
Meer dan drieduizend gevangenen en
Zes machinegeweren vielen, zoo luidt het
Duitsche bericht, in onze handen. Een
groot aantal andere Russische machine
geweren, die met meegevoerd konden
worden, werden onbruikbaar gemaakt.
Gemengde Oorlogsberichten.
EenVon Bülow gesneuveld.
Op de lijst van de bij Luik gesneuveL
den komt ook voor de generaabmajiooi'
Karl UlriCh von Bülow, een broeder van
den vroegeren Rijkskanselier, prins von
Bülowu De oud-kanselier, die van Nor*
dierney te Hamburg kwam, vernam daar
het gerucht, dat weldra door het dep'ar-
tem ent van oorlog te Berlijn werd be
vestigd.
Dood march eer en* Een En-
gelschman, die zich het begin van d>en
oorlog van 1870 herinnert als den dag]
van gisteren, schrijft in een Londensch
blad, dat een Duitsche kennis, die ver
scheiden broers ^n het Pruisische leger
had, hem toen had gezegd: b,U zal zien,
wie zullen ze dood marcheeren." Sedan
heeft dat bewaarheid De schrijver vreest
nu, dat de groote marschvaardigheid van
het Duitsche leger opnieuw zal blijken,
en hoopt, dat de grootere voordieelen,
die de verbetering van het geweer en de
terugkeer tot de losse tirailleurs-formatie,
naar Maarschalk {BiunTenthai den schrij
ver in het laatste jaar van zijn leven
heeft gezegd den kwieken Franschen
soldaat op den loggeren Germaan heb
ben gegeven, daartegen zullen opwegen.
Gevecht bijde Canarische ei
landen? Een nog on bevestigend be
richt uit Parijs meldt, volgens een tele
gram uit Londen aan de „Tel.", dat ter
hoogte van de Canarische eilanden een
gevecht heeft plaats gehad tusschen een
Engelschen en een Duitschen kruiser. De
Engelschman zou het Duitsche schip in
den grond .geboord hebben en bovendien
nog een Duitsch transportschip, beladen
met ammunutie, hebben buitgemaaktj.
Vr ij spraak. De krijgsraad te
Koblenz heeft den hotelhouder Nicolai
uit Kochem, die gevangen was genomen,
omdat hij een poging ^:ou hebben gedaan
den Kochemer funnul 'in de lucht te la.en
vliegen, vrijgesproken. Uit het proces is
gebleken, dat de man volmaakt onschul
dig is aan 't hem ten laste gelejgde.
Die anti-militairist Vandervel-
d e. Staatsminister Vandervelue, de
leider der arbeiderspartij in België, so
cialist len anti-militarist, heeft met zijn
vrouw in gezelschap van een medewerker
van de Soir de militaire posten rondom
Brussel bezocht om er met de soldaten
te gaan spreken, en toen heeft zich, naar
de journalist vertelt, het merkwaardige
feit voorgedaan, dat het „le citoyen, Van-
dervelde" op zeker oogenblik te machtig
werd en men hem hoorde uitroepen:
„Vive l'arméel Vive la Belgique1" En
toen deelde mevrouw Vandervelde siga
retten onder de soldaten uit. Ih welken
wonderlijken tijd leven we, zegt de jour
nalist.
Zou het w a a r z ijn? Men schrijft
ons uit GroningenNaar Duitsche grens
bewoners vertellen, werden ^duizenden solt-
daten vocrloopig maar hunne haardsteg-
den teruggezonden* Een feit is, dat een
paar zoons van grens boeren, die den
3den Augustus waren opgekomen, weer
terug zijn.
In Duit'schlamd* Een Nederlan
der, gisteren uit Berlijn hier teruggekeerd,
deelt ons mede, in Duitschland overal
met de grootste voorkomendheid behan
deld te zijn,. 'Het leven in Duitschlanidi
wordt sterk beinvloed door dm oorlog.
In Berlijn en Hannover ziet men niet an
ders meer dan vrouwelijke tramconduc
teurs, terwijl oude mannen dienst doen
als wagenbestuurders,. Algemeen zijn de
loonen in Duitschland 30 pet. gedaald!
ook voor den landarbeid: Gratis diensten
worden veelvuldig aangeboden door men-
schen zonder beroep.
Onwaardig? Bij aankomst der
eerste krijgsgevangenen in Duitschland
schijnt oen deel van het publiek voor-
al vrouwen zich onwaardig te hebben
gedragen. De militaire autoriteit te Stuitt-
j gart heeft ten minste bevolen, dat voor
I het geval dergelijke tooneelen zich moch
ten herhalen, zij die er aan deelnemen,
zullen worden aangehouden en hum n>&-
men in de dagbladen bekend gemaald
|W|ie na lezing van het bovenstaande
denkt, dat de krijgsgevangenen mishan
deld of uitgescholden zijn, vergist zich.
De Frankfurter Zeitumg verneemt aHjhans
uit Situitlgart, dat de vrouwen, die zich
„onwaardig hebben gedragen" (den Fran
schen krijgsgevangenen).... douceurs en
bloemen hebben overhandigd.
Kunstenaars en letterkundig
genbijlhet Bielgisühleger. Stijjn
Streuvels en Herman Teirlinck hebben
zich aangemeld bij het Belgisch Legert
Verscheidene kunstenaars en letterkundi
gen zullen zich aanmelden.
Leugenberichtem in buiten-
landsche dagbladen.
Hlet Fransche blad „Le Matin" van 6
Augustus j|.l., heeft op een kaartje den
opmarsch der Duitsche legerkorpsen aan
gegeven, waarbij met verbluffende vrij
moedigheid en volkomen in strijd met
de waarheid, idle wegen van twee dier
korpsen over Nederlandsch gebied! zijn
geteekend. Als toelichting vermeldde het
blad
„Duitschland heeft niet alleen de neu
traliteit van België, maar ook van Ne
derland geschonden, door cavalerie en
artillerie over Maastricht te dirigeeren,
teneinde op deze wijze op Luik aan
te rukken."
„De Koningin heeft een gedeelte van
het land in staat van oorlog moeten
verklaren."
„Nu heeft Nederland zoo schrijft
men van gezaghebbende zijde steeds
een strikt neutrale houding bewaard';
het onderhoudt met alle oorlogvoerende
partijen 'betrekkingen van gelijken yriend-
schappelijken aard het heeft echter
bovendien afdoende maatregelen ge
nomen om, mocht het onverhoopt noodig
blijken, metterdaad te zorgen, dat ons
gebied niet wordt geschonden.
Dat in het zuidelijk gedeelte van het
land de staat van oorlog is afgekondigd!,
heeft, zooals men weet, imet het eigen
lijke oorlogvoeren niets te maken, doch
betreft alleen de instelling van gezags
verhoudingen, eenigszins afwijkende van
de normale.
Het is geen bewijs van een hoog
staand verantwoordelijkheidsgevoel, wan
neer een veelgelezen courant zijn lezers
vergast op dergelijke leugenbeiichten,
waarvan de onwaarheid met uiterst ge
ringe moeite te constateeremt. was go-
wees t."
De grenzen open.
Men schrijft uit Zevenaar aan het HbL
Nu Duitschland zijn gtenzen voor le
vend vee heeft opengesteld, hetgeen in
bijna 20 jaren niet geschiedde, wordt
daarvan reeds een druk gebruik gemaakt,
om levende varkens, runderen en kalveren
uit ons land daarheen te verzenden. Het
aldus ingevoerde vee wordt aan dei
grens door een veearts onderzocht. Be
halve wagenladingen groenten en fruit,
gaan groote partijen eieren en boten
de grens over,, tengevolge waarvan de
prijzen hier te lande, in den aanvang
aanmerkelijk dalende, wederom gestegen
zijn. Behalve koffie en thee (en tabak)
is nagenoeg alle invoer van levensmidde
len vrij van invoerrecht. De stoomzuivel-
fabrieken in deze streek konden thans
hun werkzaamheden weer hervatten, nu
een afzetgebied is gevonden.
De visschers weer paar zee.
De Urker visschersvloot is thans we
der naar de Noordzee vertrokken, waar
het visschen langs de kust van IJmuiden
tot den Hoek. van Holland mogelijk ge
acht wordt Ten gevolge van de corres
pondentie met en de bemoeienissen
van de visscherij-imsplectie, inzonderheid!
van den hoofdinspecteur, waren reeds 27
botters derwaarts uitgezeild, die den eer
sten (Donderdag)nacht samen f 500 be-
somd hebben.
Door Zuiderzeevisschers is te 'Urk
aangevoerd 600 pond bot en schol, prijs
f 5f8 per 100 pond en 180 pond aal
a 10 cent per pond.
Door de reedersvereeniging te Vlaar-
dingen is besloten een verzoek aan den
minister te richten of het Rijk molest