BUITENLAND.
DE VLIEGMACHINE.
5e Jaargang.
No. 1473.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dag, uitgezonderd zon- en feestdaoen
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2ï/a cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Maandag
17
Augustus
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. BIJ contract aanzienlijke korting. Qrootc letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentlëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent. Iedere regel -At 10 cent.
De Oorlog.
De algemeene toestand.
Oe telegrammen-polemiek over de
waarde der verschillende berichten en
over de gedragingen der elkaar bekam-
pende legers duurt onverpoos,d voort
Berlijn spreekt tegen wat iBjrussel en Par
rijs melden en omgekeerd. Soms mengt
een bericht uit iWieemen zich in dezen
papieren-oorlog en, ondersteunt met pole
mische dépêches den bondgenoot even
trouw als met de iwapenen.
,Hiet is te begrijpen, (d,at alle- in denl
oorlog betrokken mogendheden zooveel
mogelijk geheim houden wat jzij doen en
wat zij van plan zijn te doen. Zot) wordt
uit Brussel gemeld, dat de militaire gou
verneur van .Belgisch Brabant (besloten
heeft, dat van elke courant jnlet meer
dan één uitgave per idag mag verschijr
aen. De proeven moeten voor het ver
schijnen worden onderworpen aan
militaire overheid, die er '.alles uit zal
schrappen wat betrekking heeft top de
militaire operaties. lOndertusschen wordt
echter de taak der pers, die trachten moet
haar lezers zoo juist imogelijk in te lich
ten, er des te {zwaarder door,.
(Uit de berichten, die we kregen en
aan wier Juistheid niet ;te -twijfelen valt,
kan iechter met vrij groote zekerheid wor
den besloten, (dat de -strijd, die aan onze
zuidelijke grens zal worden geleverd, ont
zettend en van het {allergrootste belang
wezen zal. jTe spreken van een nieuwen
slag bij Waterloo, zooals de „Evening
Standard" doet, is wellicht wat al te veel
beweerd. Maar een volkenslag wordt het
gewis, nu daar vier legermachten tegen
over elkaar Ikomen.
,Het meest betrouwbare nieuws levert
ons het terrein van den aanstaanden vol
kenslag,
België.
Ofschoon de beriahten daaromtrent pief
alle eensluidend ^ijln, 'mag 'men als vrij
zeker aannemen, dat de 'meeste
forten om Luik
zijn gevallen. JEem berichtgever van het
„Hbld." te Maastricht seinde 'gisteren aan
zijn blad: v
Ik verneem uit Luik, dat de forten
Fleron, Barchon, (Piontire, Chaudfontain.e,
Liers en Evegnée in handen der Duit
schers zijn, Chaudfontaine hijeeft (flCh moer-'
ten overgeven, nadat de lading van een
-eigen kanon teruggesprongen was in de
ammunitie, waardoor een geweldige 'ex
plosie werd teweeggebracht en [een groot
aantal .manschappen gewond werden,.
,Dje 'Duitschers besichieten thans de over
rige forten nog met (het zwaarste geschut,
opgesteld zoo ver mogelijk in de stadf,
zoodat die forten het vuur niet; kunnen
beantwoorden, zonder \de stad te bom
bardeeren, Gisteren, Zaterdag, was idle
Belgische vlag ,aan het (Stadhuis neerge
haald en de Duitsche geheschen 0IJ5 h!et
paleis.
FEUILLETON.
50)
i— Dan is de snelheid Idle wij bereikt
hebben, nog grooier dan ik durfde ver
wachten, zei de jónge ingenieur na een
vluchtige berekening gemaakt te hebben,
wij hebben sedert ons vertrek gemiddeld
165 kilometers per uur afgelegd.
i— Nooit zou ik zoio iets geloofd heb
ben, als gij het mij piet zelf zeidet, want
ik heb al eens met een automobiel hon
derd kilometers per uur gemaakt en, of
schoon dit icijfer nog heel wat beneden
het uwe blijft, krijgt men den indruk
m'et een veel grootere snelheid over den
weg voort te vliegen, dan in werkelijk
heid het geval is* Ik zou- haast zeggen,
dat zoo'-n tocht op den vasten grond
m'eer effect op iemand maakt dan dit
zweven door -de lucht
Ik geloof het ook; maar ge moet
de oorzaak daarvan zoeken in het Lawaai
'en het schudden van |de automobiel, die,
bij Zeer groote snelheid meer op -en neer
danst en springt dan zij voortrolt, en
ook in het nabijzijn der voorwerpen, die
met grootere snelheid voorbijvliegen dan
d-e golven, die daar voortijlen oinder onze
voeten.
Honderdrvijf-en-zestig kilometers
Heden zal een (Duitsche Jetadhoucjer Van
Luik worden benoemd; de titularis is
reeds aangekomen, zijn benoeming zal
heden officieel zijn. i
Groote troepenafdeelingen zijn gisteren
te Luik binnengekomen en in particuliere
woningen ingekwartierd, daar de open
bare gebouwen, waaronder het paleis,
reeds geheel waren bezet
De troepenbeweging over de Maas Dij
Lixbe naar het Westen duurt onophoude
lijk voort
Van Fransche zijde wordt melding ge
maakt van een
gevecht te Dinant
waarbij de Fransche troepen op de Duit
sche een groote overwinning (zouden heb
ben behaald. De juistheid Van dit bericht
valt echter nog niet (te controleeren.
Helaas schijnt ;niet overdreven te zijn
wat van verschillende zijde wordt gemeld
betreffende die
verwoesting van Visé.
,Wie de barbaarsche handelingen, ge
pleegd door personen, die \tot die be
schaafde wereld wonden gerekend, Jieeft
uitgelokt is niet met (zekerheid te zeggen.
Berichten van Duitsche zijde beweren,
dat de Belgen de verwoesting hebbejn
uitgelokt, anderen ontkennen dit ten
sterkste. Hoe .het zij, de gewelddaden^
te Visé gepleegd, moeten ieder welden
kend mensch tot. diep medelij-dien en op
rechte droevenis bewegen.
Aan! wat de corresp. va-n de „Tijd,"
erover schrijft, ontleenen We {het vol
gende
Er heeft een verschrikkelijk schieten
in den afgeloopen nacht plaats gehad te
Visé. Het begon -al om half tien. De Duit
schers beweren, en anderen (weerspreken
zulks pertinent, dat burgers op troepen}
zouden geschoten hebben. De bevolking)
is uit de woningen gejaagd en de wonin
gen zijn vernield. ;Met mitrailleuses is
op die huizen geschoten» [Viele huizen ston
den reeds van nacht in brand. Van mor
gen werd een bejaard 'man gefusilleerd!,
beschuldigd van geschoten te hebben. Diii
wordt ontkend. Vdór enkele dagen moes
ten reeds .alle vuurwapenen bij den com
mandant worden ingeleverd. Alle mannen
en jongelingen te Visé zijn gearresteerd
en, naar verluidt, naar 'Aken gebracht.
Vrouwen -en kinderen kregen aanzegging,
dat ze voor 4 (uur hedenmiddag Visé
moesten hebben verlaten. Den geheelen
dag begon de uittocht naar de Hjoiland-
sche grensdorpen. Achter hen ,lag de
geheel brandende stad,. Duizenden vluch
telingen, va;n .alles 'beroofd, kwamen van
avond met den trein uit Eijsden hier aan.
Het klooster der Zusters te Notre-Dame,
wiier overste en nog ipen zuster vier dagen
in gijzelng hadden gezeten, ondanks de
toezegging v,a^ den iDluitschen oom man-
dant, is heden in yier hoeken in brand
gestoken. Die Zusters, vijf-en-twintig in
getal, zijn gevlucht met enkele koffers,
en kwamen te Maastricht in het klooster
der Franciscanessen,. Een der (Zusters had1
het Allerheiligste gered, dat thans in de
mompelde de officier vol bewoudfering...
Maar tot welke snelheid zal men dan na
verloop van tijd niet kunnen [kómen?
Deskundigen beweren, dat men bin
nen niet te langen tijd wel ,200 kilo-
mieters zal „halen" en dat men later wel
snelheden van 3-400 kilometers per uur
zal bereiken).
i— Vierhonderd kilometers, riep- de
Amerikaan udt, maar dat is 100 a 110
meters per seconde. Dat is de snelheicf-
van een revolver-patroon»
Juist
Maar dan zal men geen adem meer
kunnen halen; pien zal dichte schuifjes
moieten hebben voor de passagiers en
een glazen hut voor de stuurlieden.
't Is waar, we gullen |Ln |de toekomst
heel wat dingen noodig hebben, die wij
ons nu nog niet eens kunnen voorstel
len. H;et toestel, dat wij nu gebruiken',
zal dan uit den tijjd en belachelijk pri
mitief lijken, evenals de eerste locomo
tieven zwakke, wankele dingen schijnen,
vergeleken bij de massieve en zware com
pound-machines van thans. Onze op
volgers zullen dan gevonden hebben, wat
wij nog het meeste missen: het middel
om niet naar beneden te tuimelen, wan-
(neer een gebrek aan den, Imotor de .schime*
ven doet stilstaan. De aeroplaan der toe
komst zal door electriciteit in beweging
worden gebracht en, als dan onder het
vliegen de snelheid der machine wordt
parochiekerk te [Wiijk in het Tabernakel
wordt bewlaardi. (Van nacht gouden te Visé
een officier en drie soldaten gedood zijn.
Ook burgers zijn doodgeschoten» Dokter
Labeye, uit Visé, die dienst deed bij het
Roode Kruis, is voor de oogen zijner
kinderen gefusilleerd. Een college, {dat
ingericht was voor het 'Roode Kru,is, is
niet in brand gestoken» Q"al van gewonden
te Visé zijn hedenmiddag (door het M.aas-
trichtsche Roode Kruis gehaald. |De Duit
sche troepen blijven constant yan Oem-
menich naar (Visé en (over de Maas trek-
kep. Heden* voornamelijk Roode Kruis
en fouragewagens, kanonnen en caissons»
Vannacht zou 'te Fouron le Conne
leveneens geschoten ;zijn. Een (vaandrig
ion een soldaat werden {gewond. D|aar
staan vele huizen in lylammen en heel
Visé staat in vuur.
Een Correspondent van de „N, |R, Crf'
sdhrifft o.m.
Nooit heb ik grooter Verwoesting en
verschrikkelijker ellende gezien en mee*
geleefd als heden te Visé. Officieren
verzekerden mij, dat het klooster, het
zoogenaamde „College" te St. Hadelin,
dat als hospitaal is, ingericht, het eenige
gebouw is dat gespaard zal worden. Eien,
priester daar betuigde mij dat de inwo
ners niet geschoten kunnen hebben hij
kiende ze er te goed voor. Bovendien'
Was er, sedert de sftad door de Duitsche
is bezet, nooit iets voorgekomen dat hen
zou kunnen tarten. Een geneesheer, die
met de mieeste voorkomendheid zijn
moeilijke plichten, ook ten opzichte der
Duitschers, heeft waargenomen, en die
nog gisteren hun dank mocht oogsten,
werd behandeld alsof hij mede schuldig
was en eveneens weggevoerd. Ik vond
hern niet meer tehuis "Lijn dochters be
vinden zich, naar ik hoor, te Eysd-en in
veiligheid. Men moet een hart van steen
hebben om,geen franen te laten bij het
aanschouwen van zooveel verdriet en
niooit goed te maken ellende.
Zooeven, half zeven, 'kwamen hier te
Maastricht een tweehonderdtal vluchte
lingen, meest vrouwen en kinderen, aan
Voorloopig is hun ondeikomen gegeven
in de kweekschool voor onderwijzers,
waar ik enkelen sprak. Hartverscheu
rend waren hunne verhalen. Zij zijh nu
van voedsel -en koffie, in allerijl door
de zorgen der burgerif bijeengebracht,
yoorzien. Ieder helpt daar mede, dames
dezer stad helpen ijverig den nood dier
ongelukkigen lenigen. De tooneelen die
zich verleden .week te Mouland hebben
afgespeeld, worden door deze verre over
troffen.
De bevolking is tot Wanhoop gedre
ven, letterlijk ipets dan het veege lijf
hebben de inwoners gered, Vreeselijk
en deerniswekkend is de aanblik, stom
staren de pngelukkigen vioor 'ziCh uit, 'niet
wetend, welk lot hen wacht. Het was
levensgevaarlijk door de straten van het
brandend, vroeger zoo welvarend stadje
te gaan. Op de binnenplaats van een
boerenhoeve, omringd door een vuur
zee, zat als verstijfd van schrik en angst
een vrouwtje van circa zeventig jaar. Zij
benuttigd om de accumulatoren te laden,
die de een of andere nieuwe Edison
wleldra zal hebben ontdekt, zal men lan
gen tijd ïn de Jucht kunnen blijven, zon
der zijn voorraad beweegkracht be
hoeven te vernieuwen. Misschien zelfs
zal men deze electrische beweegkracht
aan de wolken kunnen onttrekken en aan
de dampkringslucht zelf, die er ontzag
gelijke voorraden van bevat In ieder ge
val zal men in de toekomst niét meer
over zulke bepjenlcte middelen beschik
ken als wij en jdit is de hoofdzaak.
En weer gaf Maurice zijn bezorgdheid
te kennen betreffende den alcoolvoorraad,
iZou men op de groote eilanden ai-
cool vinden? i
Ja, als de Japanners er tenminste
niet in geslaagd waren daar te landen,
De zon schoot nu haar stralen uit over
de kalme zee en maakte van den Stillen
Oaeaan een on metelijken spiegel. De te
rugkaatsing van het jicht was zóó sterk,
dat Maurioe Rimbaut genoodzaakt was
zijn oogen half dicht te houden en moest
zorgen, niet 'naar beneden te kijken. Zijln
vriend, die voor de vernieuwing van den
alcool -en olievoorraad zorgde, stond' van
tijd tot tij'd voorzichtig van zijn zitbank
op om de uitwendige deelen van "den
motor na te zien, hier èn daar een -drup
pel olie te gieten, het kompas nog eens
te raadplegen en -een blik te werpen
door iden grooten zeekijker, die hij aan
kon niet meer beseffen het vreeselijke
dat om haar heen gescheidde„Lais
sez moi ici, monsieur, laisjsez mol mourir
ici!" (Laat mij hier, mijnheer, laat mij
hier sterven!) waren de eenige woorden,
die de stakker kon uitbrengen.
In Elzas-Lotharingen.
Van Fransche zijde wordt het vol-
Igende medegedeeld:
In de Vogeezen rukken de Fransdien
voortdurend op. In het departement
Meurthe-ien-Moezel hebben zij BiSmont
en Cirey hernomen, na schitterende ge
vechten. Krijsgevangenen zeggen, dat ge
neraal von Deimling gewond is. De troe-
pen-afdeelingen, die het BeiersChei leger
corps uitmaken, Zijn met verliezen te
ruggeslagen,
ïn den BovemEIzas is Thann herno
men. De Fransehen hebben een vaandel
en een vliegtuig buit gemaakt.
Twee Fransdie .vliegers hebben te
Metz de loods Van de Zeppelins gebom
bardeerd.
Oostenrijk en Servië
Het „Corr. Bureau"!te Wieenenmeldt.
Oostenrijk-Hongaarsdie troepen verdre
ven 14 Augustus (Vrijdag) na een hef-
.tigen strijd den vijand uit een goed ver
dedigde en versterkte stelling, op de
heuvels aan den Oostelijken 'oever van
de grensrivier Drina, niet ver van de
vesting en de stad Losnica.
B-ij laatstgenoemde plaatsen en bij Sa-
bac aan de Save werden in den namid
dag van Vrij'dag en in den nacht vain|
15 Aug. talrijke met groote dapperheid
gedane t egenaanvallen 'der Servische
troepen afgeslagen.
Zaterdag rukten de JOostenrijlk-Hon-
gaarsche troepen voorwaarts. Een vaan
del, twee kanonnen en twee machinege
weren werden buitgemaakt.
De Serviërs leden zware verliezen en
ook de verliezen der Oostenrijk-Hon-
gaarsChe troepen waren niet onaanzien
lijk'.
Bijzonderheden omtrent deze verliezen
ontbreken nog.
Turkije in de Urn?
De Sultan van Turkije heeft tot zijn
leger een proclamatie gericht, waarin
hij verklaart dat zijn regeering het be
houd van den vrede wil, doch dat zij
dien ook „dank zij de hulp van God
en zijn profeet onder alle omstandig
heden zal kunnen verdedigen."
De proclamatie eindigt met het uit
spreken van den wensch, dat de sol
daten zullen gehoorzamen aan hunne
meerderen en in tijd van nood als één
man ten strijde zullen trekken; de sul
tan hoopt, dat het leger zijn plicht zal
doen. Ook heeft het Turksche ministerie
van oorlog een dagorder uitgevaardigd,
waarin geconstateerd wordt, dat het le
ger in staat moet zjjn om groote offers
te brengen, ten einde de smet van den
Balkanoorlog uit te wisschen. „Het be
houd van het Kalifaat en het behoud
van de Osmanen hangt af van de ver
dienste en van de zelfverloochening van
leen band om den hals idroeg.
Gedurende vier ,uuir Plas was 'd-e „Kate-
bird" op weg; (ze bevond zich thans op
een gemiddelde hoogte van 50 meters,
daar de ingenieur bemerkt had dat die
passaatwind op idez hoogte een grootere
kracht had idan ;dichterbij de oppervlakte
van het water en de aeroplaan voortstuw
de: hij Liet het 85 meters hooge -eiland
N-ecker «en het ieiland Bird, veel grooter
dan het eerste, -en waarop zich een rots
piek van 250 meters hoogte verhief,
rechts'.liggen»
Te 3 uur 30 's middags werd er aan
den horizon in vage lijnen iets zichtbaar,
dat in gedaante veel op een suikerbrood
geleek ion na eenigen tijd vertoonde zich
aan de oogen der vliegers een steile rots
kust miet diepe insnijdingen.
Vol begeestering riep luitenant Forsfer
uit:
Daar hlebt ge ide groote eilanden.
[Toen, vervuld van het verlangen, om
hét eerste deel van hun zending te vol
brengen, en het bewoonde land te berei
ken, waar zij een telegraaf hoopten te vin
den, zagen idie twee mannen met toene
mende spanning het -eiland Nühau uit dé
golven opdoemen, hetwelk de voorpost
schijnt te zijn van de Hawaï-eilanden.
Achter dat eiland rees de hooge rots-
spits van Kanaï Oip, 'die het eiland van
denzelfden naam beh-eerscht.
De richting, die bij het vertrek was
het leger", zoo heet het in dit stuk.,
Turkije raakt, naar het schijnt, door
zijn zucht om met Duitschland goede
vrienden te blijven, in moeilijkheid. Het
feit, dat het de kruisers „Goeben" en
„Breslau" van Duitschland heeft ge
kocht, wordt volgens sommigen te Lon
den een bedreiging geacht tegen de Rus
sische vloot in de Zwarte Zee, zoodat,
naar de Parijsche „Temps" ineldt, de
Triple Entente (Rusland, Engeland en
Frankrijk) tot Turkije nog één sommatie
zal richten om dat land een laatste ge
legenheid te geven zich te onderwerpen
en- de noodige waarborgen te geven.,
Daar het woord van Turkije niet meer
voldoende is, eischt men, volgens het
Parijsche blad, dat Turkije de Duitsche
kruisers ontwapenen, de bemanning naar
hun vaderland terugzenden en de mis
sie van generaal Liman von Sanders uit
Turkije verwijderen zal, Turkije moet op
deze punten toegeven of pphouden te
bestaan.
Het oude Polen.
Een bericht uit Sint Petersburg meldt
dat de Tsaar tot de bevolking van Rus
sisch, Duitsch enDostenr. Polen een pro
clamatie heeft gericht, waarin hij het
voornemen uitspreekt, om aan Polen zijn
territoriale integriteit te hergeven, met
volkomen zelfbestuur en waarborgen be
treffende de uitoefening van den eere-
dienst en het gebruik der Poolsche taal.
De Tsaar zal voor Polen een luitenant-
gouverneur aanwijzen.
Of deze daad van „bewonderenswaar
dige edelmoedigheid en tegelijkertijd van
weergalooze handigheid", zooals de „Ma-
tin" haar noemt, voor de Polen meer
waard zal blijken te zijn, dan al de be
loften, vervat in de constitutie van 1905,
voor het Russische volk waard zijn ge
bleken? In elk geval de Tsaar ver
zoekt in deze benarde omstandigheden
de welwillende gezindheid der Polen
en stelt hun daartoe een prijs in uit
zicht. De Polen in Rusland, Duitschland
en Oostenrijk-Hongarije, zoo luidt een
kennisgeving van den Russischen opper
bevelhebber, grootvorst Nikolai Nikola-
jewits, die toewijding toonen jegens de
Slavische zaak, zullen, wat veiligheid
van personen en bezittingen betreft, in
het bijzonder door de Russische regee
ring en door het Russische leger wor
den beschermd.
Iedere daad van geweld jegens de
personen, of de bezittingen van Polen
die zich niet aan vijandige handelingen
tegen Rusland schuldig maken, zal streng
worden gestraft.
De H. St el en de oorlog.
Den 11 en Aug. ji.L ontving de Hj. Va
der in audiëntie een 'groept pelgrims uit
Columbia tot wie hij een toespraak hield,
waarin hij met droefheid gewaagde van
den oorlogstoestand. jHij zeild'e al het
mogelijke gedaan te hebben, om de ven-
schrikkelijke dingen te voorkomen, idie
thans in Europa worden afgespeeld en
betreurde het, miet bij' machte te zijn ge
weest, het uitbreken der vijandelijkhedjen.
gevolgd, was ook geen minuut lang ver
anderd; ide aeroplaan zou landen op het
'Oostelijk gedeelte van den archip'el, zon
der zijn oostelijken (koefs behoeven te iw^ji;
zigen.
Toen ze niet imeer dan 5 of 6 mijlen
van Nühan verwijdend iwas, dacht Mauricie
Rji-mbaut (eensklaps na-
iW]ij (moeten over dat rotseiland {heen-
vliegen, zeide hij, Ik meen op de kaart
gezien te hebben, dat het tamelijk smal
is»...|.i>.'^'
,Gij vergist u niet, het eiland is 30
kilometer Jang er/6 a 7 Urometers hoog
stens breed. Maar het is hooger dan gij
veronderstelt: er zijn pieken op van 4
500 meters,.
r- iW|ij zullen door een tinsnijding in die
rotsheuvels vliegen, dat is juist ieen goede
oefening om ons vertrouwd te maken
met het sturen en zwenken, dat wij bij
onze aankomst op |Oahu zullen moeten
doen»
iZij spraken geen woord meerde inge
nieur werd geheel en al in beslag geno
men door zijn meer aandacht vorderend
sturen, terwijl zijn vriend bezig was den
vergaarbak geheel met alcool te vüüen,
want het was te vreezen. dat bi/ de stij
ging, die volgens een tamelijk steile hel
ling ging plaats hebben, de alcool niet
meer in het koolstol-reservoir zou loopen,
als het vlak in den bak te 'laag was.
(Wordt vervolgd.)
