Woensibiy.
122;
DE VLIEGMACHINE.
BUITENLAND.
5e Jaargang.
No. 1469.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dag, uitgezonderd zon- en feestdagen
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V9 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Augustus
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels .0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiön) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel »-,er 10 cent.
Het. steuncomiié
oorlogstoestand 1914 Leiden.
Bovengenoemd Comité bericht, dat tot
heden aan giften zijn binnengekomen,
of beschikbaar gesteld, een gezamenlijk
bedrag van 4826.50 gld., benevens 1000
gld. 41/2 pet. Obligatie gemeente Leiden,
100 Mark Duitsch bankbiljet, en 40
Mark goudvoorts, dat op morgen D o n-
derdag door een 48-tal dames aan.
ingezetenen van Leiden inteekenlijsten
voor giften zullen worden aangeboden.,
Is het nog noodig, aan onze geachte
burgers den ernst der tijden te illustree-
ren. Is het nog noodig er op te wijzen,
dat „de handen ine en" dringend
noodzakelijk is, om erger te voorko
men?
Of zouden wij kunnen volstaan met
eene aanhaling der zoo krachtig door
onze Koningin gesproken woorden:" 1
„Het is daarom, dat Ik een be
roep doe op al mijne landge-
nooten, die tot helpen in staat
zijn, teneindemetM ijde handen
eendrachtig ineen te slaan om
plannen te beramen en uit te
voeren, opdat aan den nood der
t ij den, zooveel als in ons ver
mogen ligt, het hoofd worde
geboden."
Burgers van Leiden, helpt de taak
van ons comité vergemakkelijken, door
morgen, Donderdag, bij mogelijke afwe
zigheid uw gift gereed te leggen of in
elk geval voor de inteekening te zorgen,
en ga van te voren met u zelf te rade,
deze zoo groot mogelijk tc doen zijn.
Er zal zeer veel geld noodig
zijn, offere ieder naar zïjneof
hare krachten.
Voor hen, die een som in eens te be
zwaarlijk vinden is de gelegenheid open
gesteld voor eene wekelijksche bijdrage
te teekenen.
Moge onze verwachting niet
worden beschaa.m d.
Het Steuncomité Oorlogstoestand
1914 Leiden:
Jhr. Mr. N. C. de Gijselaar, Eere-
Voorzitter. W. S. N. van Bockom Maas,
Eere-Voorzitter. Mr. J. A. F., Coebergh,
Voorzitter. Prof. Mr. J. E., Heeres, On
der-Voorzitter. Mr. A. J. Fokker, le
Secretaris. Mr. A. Tepe, 2e Secretaris.
S, de Boer Azn., le Penningm. P. A.j
de Gooyer, 2e penningm. Mr. P. E.
Briët.
P. Boot, J. Bosch, J. Botermans, J.
A. Bots, F. A. van Braam Houckgeest,
F. J. Buiterman, J. Pi. J.t Driessen H.
W. Fischer, C. de Graaf, J. Graf, R. J.
H, Haitink, J. A. van Hamel, J. Harte-
velt Azn., D. P. Harting, W. C. He-
merik, H. Hogendoorn, C. H. Kouw,
Mr. J. C. van der Lip, M|r. J.i Paulus,
Jhr. Si. M. S. de Ranitz, H., W Spendel,
Gh varr Svvieten, S. Thors, J. P. Ver
gouwen, Mr. Egbert de Vries, Dr. H. J.
Zwiers.
FEUILLETON.
47)
Nooit zou hij dan vermoed hebben,
dat de uitlaatkleppen, door een verrader
doorgev'ijld, gebroken waren, en daar
zulk een belangrijke reparatie onmoge'ijk
te doen was op dat noten dopje, dat(
daar op de golven wiegelde, zou hij
nog dienzelfden dag door de JapansChe
torpedo's zijn opgepikt, die in de om
geving van het eiland kruisten.
Het was Kate altijd keerden zijn
gedachten weer tot haar terug die
door een soort ingeving, dit gevaar had
afgewend, de misdaad had ontdekt, het
yertrek had mogelijk gemaakt.
Zij alleen had het succes der onden-
nerning verzekerd.
Door haar en Voor haar zou, hij Zijn
tocht volbrengen.
Wat bij ziijjn opstijging en gedurendle
zijn vlucht in een halven circel rondomi
het eiland vooral zijn aandacht in beslag
nam, waren niet de Japansche pantser-
schepen die met geringe snelheid aan den
horizon heen en weer kruisen, noch de
vuurstralen der houtwitzer-granaten, die
opnieuw op het eiland neerregendjen,
maar de vlag die zachtjes wapperde in
ALGEMEEN OVERZICHT
Oe Oorlog.
De berichten aangaande den stand van
zaken in
Belgie
zijn nog niet erg duidelijk.
Telegrammen uit Brussel d.d. 11 Au
gustus melden het volgende:
De vijandelijkheden begonnen gisteren
bij Ttesbay tusschen Duitsche cavalerie
ïen onze voorposten. De Duitsche rui
terij begon met een stelselmatige ver
kenning van Hesbaye, om1 de stellingen
van ons veldleger te vinden. De ruiterij
werd gevolgd door afdeelingen infanterie.
Eergisteren begaven zich afdeelingen
cavalerie van de Maas door de omstreken
van Lixe op weg naar Zuid-Limburg,
in de richting Jongeren en Sint Truien
en naar Hesbaye* Te Hannut kwamen
ongeveer 300 man ruiterij!, die voorzien
waren van mitrailleuses, in aanraking met
den vijand. Er werd voornamelijk gevoch
ten op de lijn van Stint Truien naar
Tirlemont, halverwege tussclien de plaats
jes Orsmaal en Gussenhoven en omstre
ken fOok is er gevochten bij Tongeren,
en wel te Stockum. 'Overal is de Duit
sche cavalerie met verliezen terugge-
Deze gevechten zijn het voorspel van
een Duitsch offensief ten Noorden van
Luik.
Elk oogenblik [komen er berichten van
meer belangrijke gevechten en men ver
wacht binnen twee of drie dagen een
veldslag.
Een ander telegramVolgen3 de -bla
den js het eerste niet onbelangrijke ge
vecht tusschen Tirlemont en 5>t Truien
bij 'Orsmael en Gussenhoven geleverd.
Sterke troepen Duitsche ruiterij, geschat
op verschelende duizenden man, voor
zien van machinegeweren, die door paar
den werden gedragen, hebben een hun
tegemoet gezonden regiment landers aan
gevallen.
De strijd begon met geweervuur; daar
op chargeerden de landers en #wier;pen
ieen deel der aanvallers terug. De hoofd
macht der Duitschers kwam toen opzet
ten en bracht de machinegeweren in
werking. Voor de overmacht en ten einde
niet onnut zijn krachten te verspillen is
het regiment lansiers na een krachtige
verdediging teruggetrokken.
De Belgische troepen hebben twee óffi-
deren en een klein aantal manschappen
aan dooden en gewonden verloren.
Vanochtend is de strijd op het front
SL Truien—Jodoigne (ten weden van St.
Truien) hervat. De Duitsche ruiterij heeft
herhaaldelijk gepoogd door de Belgische
troepen heen te breken, maar 't is haar
nergens gelukt Onze vooruitgeschoven
troepen hebben zich in hun stellingen
gehandhaafd.
Van beide kanten hebben nog slechts
voorposten aan de gevechten deelge
nomen.
De D'uitschers hebben onder het voor
den morgenwind, het was het palladium
van' de kleine vesting.
En thans de oogen op het blauwe lint
gevestigd, dat Kate aan het vlaggetje van
den aeroplaan had gebonden, hoorde hij,
door het hevig gesnor der machine en
het ruischen der vleugels heen, de echo
der beloften, die in enkele oogenblikken
zijn leven hadden vervormd.
Hij herhaalde ze bij zichzelf, hij zegde
telkens zachtjes dien korten naam met
zijn streelenden zoeten klank.
En, hetzij hij al de voornaamste deel en
van de „Katebird" eens dadelijk in wer
king wilde zien, hetzij hij een aandrang
gevoelde om naar den hemel te stijgen,
op het oogenblik, dat geheel zijn innerlijk
wezen opsteeg tot de vreugd dier liefde
hij liet het stijgroer eensklaps een
tamelijk scherpen hoek maken.
De aeroplaan, die een twintigtal meters
boven de golven zweefde, gehoorzaamde
aan die bewegingoogen blikkel ijk keerde
hij jzijn vleugels naar den wind en in één
sprong was hij honderd meters bovien het
watervlak, welks kleine van zonlicht flik
kerde golfjes oplichten uit een effen azu
ren vlakte»,
En de wonderbare vogel zou almaar
hooger gestegen zijn. naar de zon, die
uit de golven van den Stillen Oceaan
was opgestegen, zoo Maurice Rimbaut,
weer de noodige voorzichtigheid in acht
wendsel dat onze soldaten zich in de
huizen langs de wegen verscholen, op die
huizen geschoten, ze in brand gestoken ein
de bewoners gedocd. Het station te Lan
den en tal van huizen zijn in vlammen
opgegaan.
Ook uit Belgisch Limburg worden der
gelijke feiten gemeld.
Uit dit laatste telegram blijkt, dat de
Duitsche troepen reeds weder belangrijk
gevorderd zijn, ook meer zuidelijk dan
aanvankelijk werd aangegeven (de lijn
HasseltTongeren) St. Truijen ligt onr
geveer 20 kilometer zuidwestelijk van
Hasselt, Thienen (Fransch Tirlemont)
wieer meer op Leuven en Brussel aan.
Bij het plaatsje Landen, aan den spoor
weg LuikBiussel gelegen, komen vijf
spoorlijnen saam., Jodoigne ligt nog weer
verder westelijk, irpim 12 K. M- ten zui
den van jSit Truyen.
Blijkbaar beschikken de Duitschers hier
reeds over een belangrijke macht en heeft
de Belgische voorhoede het niet raadzaam
geacht zich met deze in den slag te
begeven.
Een telegram vam gistermorgen uit
Maastricht meldt:
Een niet controleerbaar gerucht doet
hier de ronde, volgens hetwelk in de
Kempen tusschen Belgische, Fransche
en Duitsche troepen zeer ernstige gevech
ten zijn geleverd, :die ten nadeele van
de laatsten zouden geëindigd zijn.,
Bet Handelsblad van Antwerpen van
gistermorgen half elf meldt, dat een slag
ophanden is. De Franschen, Engelschen'
len Belgen gaan methodisch vooruit.
Door het geheele LBielgische volk gaat
van mond tot mond de verwachting, dat
de groote slag waarop gewacht werd.
aanstaande iser zijn zelfs bladen did
spreken van een „volkerenslag".
Volgens sommige berichten schijnt het,
dat jde beweging- der Duitsche troepen
zich richtte naar de Kempen, in België,
wat de Veluwe is in Holland, een groot
dieluviaal terrein met veel heide pi denr
ndnbosschen, afgewisseld door bouwland
rondom de dorpen en stadjes en door
weiland langs de beekjes.
Maar andere berichten duiden als het
terrein van den te verwachten slag dc(
Hiesbaye aan, het rijke kleiland tussclien
Luik ien /Leuven, waar tarwe- en beetwor-
telvelden elkander afwisselen, en waar
het geboomte schaarsoh is.
Via Aken worden voo, tdurend verster
kingen voor het Duitscne leger aange
voerd. Deze blijven slechts kort in de
streek ten Z. van Nederlanidsch Lim
burg, en trekken dan over de bruggen
bij Lixhe en Visé de Maas over. Maar
daarna verneemt men over hun bewe
gingen weinig meer, dan wat ojp te ma
ken is uit het hooren van 'kanongebulder
op verren afstand, en uit de bericliteni
van vluchtelingen. Iu verschillende Hol-
landsche bladen, wier oorlogscorrespon
denten in de Hesbaye of in da Kempen
poogden door te dringen, leest men
slechts klachten over het mislukken daar
van. I
Van de plaats, de bewegingen, de
plannen en de samenstelling van het ijeger,
nemend niet het vlak, dat naar den wind
gekeerd was, had omgedraaid.
Benige seconden later gleed die aero
plaan weer een twintig meters boven de
oppervlakte van het water voort met wis
kundige regelmatigheidmen voeLe, dat,
als haar bestuurder het gewild had, hij
ze met het uiteinde van haar staart even
het water had kunnen raken*
Magnifiek! Maurice, magnifiek1 Dat
waren de eerste woorden, d e de Ameri
kaan sprak. De ingenieur beantwoordde
ze met de vraag:
De dichting Archibald ?H.... Ge let
toch op de magneetnaald?
Alles is nog in o-rde, Maurice; wat
de naald betreft, ze is sedert het vertrek
niet meer dan twee of drie graden- of
naar den eenen of naar den anderen kant
afgeweken, pm telkens weer op 112 gr;,
terug te komen.
Honderd twaalf graden.datis de rich-
tingshoek voor .bet eiland Galmt niet waar
Ofwel anders gezegd voor Hono
lulu. |W|ees gerust, ik he(b 'zeer nauwkeu
rig gemeten.
En met zijn vinger wees hij op de
wijzerplaat van een compas, dat hij voor
zich had de lijn aan, .die de as van het
toestel voorstelde.
Deze lijn vormde met de blauwe spits
der magneetnaald nauwkeurig den rich-
tingshoek.
waartegen zij optrekken, verneemt men
zoo goed als niets. Bestaat het uit Biel
gen alleen? Uit Belgen' en Franschen?
Uit Belgen, Franschen en Engelschen?
De berichten laten ons dienaangaande
geheel in het onzekere. Ook omtrent de
bedoeling van den Duitschen op'marsch
verkeert men in twijfel. Is het te doen
om te zorgen, dat het Duitsche leger
geen vijandelijke troepenmacht van be-
teekenis ((n zijn rug overlaat? Wil men
Brussel bedreigen? Of is die samentrek
king van al die duizenden gericht tegen
Antwerpen
De eerstvolgende dagen zullen daarom
trent waarschijnlijk zekerheid brengen*
Mishandeling van priesters;
In de „Patriote" protesteeren een
Brusseh|Ch geestelijke en een klooster
ling tegen de wijze, waarop religieuzen
door de spionnenvrees der „padvinders"
'worden lastig gevallen. Alleen het dra
gen van een kloosterkleed schijnt reed}
voldoende om1 Duitsch spion te heeten.
Jongens Van li2 en 13 jaar molesteeren
met verregaande brutaliteit de geestelij
ken, die naar nunne meening in de ter
men vallen, om voor spionnen te worden
gehouden, hetwelk men dadelijk is, als
men durft Vlaamsch spreken of Fransch
met een ander accent dan dat der pad
vinders.
Een paler in het Zuid-westen van Bel
gië, uit een trein stappend, werd ge
volgd door vier individuen, van wie een
hemi met een zeis bedreigde en aldu£
tot stilstaan dwong. Een groote menigte
liep te hoop, duidelijk van haar anti
pathie tegen den „spion" blijk geiend.
Gelukkig bleef de pater koelbloedig en
ten stadhuize werd de zaak opgehelderd.
Een andermaal meende een onbekende
de Duitsche afkomst Van een geestelijke
te ontdekken jn de gelaatstrekken van
een kloosterbroeder. Meer was er niet
noodig om1 de menigte om hem te doen
losstormen. Een heer, die den broeder
kende, kwam1 tusschenbeide en zorgde
dat hij per tram vertrekken kon naar
zijn klooster.
Woensdag wilde een pater Van dat
zelfde klooster, die zich niet had kun
nen inschepen voor de Australische mis
sie, door Brussel naar zijn familie t&-
rug'keeren. Men hield hem voor een spion
wierp hem op den grond, sloeg hem1
met vuisten en wandelstokken., Indien
de politie eindelijk niet een einde bad
gemaakt aan deze mishandeling, had, de
woedende menigte den missionaris! wel
licht gelyncht.
Men dringt aan op strenge maatrege
len tegen zulke buitensporigheden, daar
anders wel iedere apache van de heer-
schende stemming kan gebruik maken
om de ergste misdrijven tegen geeste
lijken en kloosterlingen te bedrijven.
De populariteit van koning Albert.
De „Patriote" schrijft:
„Wij vervullen een patriottischen plicht
door te zeggen en te herhalen: Sedert
den aanvang der vijandelijkheden heeft
de koning een onvermoeibare toewijding
geloond Voortdurend, hééft hij de linies
Uw koers is zoo recht als een
pijl, zei hij ,11a een nieuwe waarneming
van enkele oogenblikken.
En een poosje later voegde hij er bij
De snelheid laat anders ook niets
te wenschen over*... Ik had nooit gedacht,
dat 'm'en zoo snel vooruit kon komen*...
1Maar ge moet dan ook niet verge
ten, dat Wij een motor hebben van 80
paard-ekracht en dat er niet licht een
aeroplaan zal gevonden worden, die een
dergelijke beweegkracht bezit
Welke snelneid hebben wij?
iWte loopen zeker meer dan 100
kilometers per uiur, maar ik heb nog
niet genoeg ondervinding op dit gebied,
om te kunnen constateeren of we 120 dan
Wiel ,150 kilometers maken. Wiiji kunnen
de snelheid slechts berekenen, door de
afgelegde afstamden te weten en daar
toe hebben wij bepaalde herkennings
punten noodig. W;at is het eerste eiland»
op onzen tocht?
,De Amerikaansche luitenant ontvouw
de een kaart, die hij van te voren reeds
in een leeren zakej bij zich had gestoken.
Zij was geheel wit en vertoonde alleen
een gedeelte van den Stillen Oceaan en
een menigte merkteekens, die de diepten
aangaven, welke alle wisselden tusschen
4000 en 6000 meters.
Alleen boven op de kaart was de rij
der Sandwich-eilanden zichtbaar alseeni-
der voorposten bezocht, waar hij geest
driftig door de dappere manschappen,
die hem1 verafgoden, werd toegejuicht.
Hij wil zelfs niet, dat men Hem1 groet:
hij stijgt eenvoudig uit zijn auto, treedt
glimlachend met uitgestrekte hand op
de soldaten toe, om met hen als kamera*
den te praten. Het woord is van hem':
„Wij zijn kameraden zeide de koning
wij moeten allen elkaar helpen en de
hand drukkenEn zich wendend tot
een soldaat, die een enveloppe in de
hand houdt: „Hebt ge aan uw ouders
geschreven Geef mij dien brief, ik zal
mij er mede belasten..." OokJ belast hij
zich met de pakketten brieven in het
hoofdkwartier.
Maar men moet onze soldaten hoo
ren! Nauwelijks is de koning weer in
zijn auto gestegen pf de vreugde en
geestdrift onder de manschappen breekt
los: „Hebt ge hem gezien, de koning?
Hij is verbazend, hè, onze Albert!!"
Ja, zeker! Hij is verbazend en hijf
wordt aangebeden door al onze solda/-
daten, voor wie hij een „kameraad" is
vol Sloewijding! Een geëerbiedid chef!
Een generaal, die gehoorzaamd wordt
tot in den dood!...."
Ue strijd in Elzus-Lolharingen.
Met veel ophef wordt uit Berlijn
melding gemaakt van Duitsche overwiiv-
ningen in Elzas-Lotharingen.
Als zeker kan worden beschouwd, dat
de Franschen uit Mühlhausen
zijn teruggedreven, daar dit ook
door het ministerie van oorlog te Parijs
is gepubliceerd.
Wat van de andere oorlogsberichten
waar is, zal nog moeten worden afge
wacht. Zoo meldt een telegram' uit Ber
lijn Een vooruitgeschoven gemengde
brigade van het FransCbe 15e legerkorps
is door de Duitsche grenswacht bij La
Garde in Lotharingen aangevallen. De
Franschen .werden met zware verliezen
in het bosch van Parroy, ten Noordoos
ten van Lunéville, teruggeworpen en lie
ten in Duitsche handen een Vaandel,
twee batterijen, vier machinegeweren en
700 gevangenen.
Een Fransche generaal is bij dit ge
vecht gesneuveld.
Oosteiu ijksche troepen in den Elzas.
De RomcinsChe correspondent van de
„Echo de Paris" meldt, dat Oostenrijkl-
sche versterkingstroepen, die de Duit
schers moeten helpen, in den Elzas bö-
gi.nnen aan te komen.
Acht en veertig treinen, vol met Tyv-
roolsche troepen, zijn te Leopoldshöhe
aangekomen en andere Oostenrijksche
regimenten rukken door Beieren en
Wurtemberg op.
Duitsche Lezing over de
Krijgsverrichtingen.
Tegenover de misleidende en ver-
valschte berichten, die in het buitens
land verspreid werden, deelt het Wolf-
burcau het verloop der jongste krijgs
verrichtingen mede.
In de Oostzee: Libau beschoten en
door een mijnenversperring onbruikbaar
ge grijsachtige vlekjes, bestippeld met
kleine gele cirkeltjes, die seinlichtepi voor
stelden.
Ongerekend de kleine eilandjes, die zich
het eerst aan de blikken Idler vliegers voor
deden, omvatte de archipel acht eilanden,
vd'er groote en vier kleipere, het eerstq
van de rij was het eilandje Nühau, 1900
kilometers van Midway verwijderd, en het
laatste, 550 kilometers verder gelegen,
het groote eiland Hawaï,- in oppervlakte
gelijk aan al de andere samen, dat :d,e ont
zaglijke kraters van zijne twee vulkanen,
ten hemel zendt
Oahu, het eiland waarop Honululu ge
bouwd was, ide hoofdstad van den jHawaï-
schen archipel, was het derde van de
groep.
'Heelemaal onderaan op de kaart be
vond zich links 'de groep der Samoa-eilaai-
den en rechts ide Taouinatou- en de Ge-
zelschaps-archipel met Tihitt Maar al
deze Polynesische eilanden waren 4 a
5000 kilometers van de Hawaï-eilanden)
gelegen.
Van de k$iart liet de Amerikaansche
officier zijn blikken weiden over ide onme
telijke uitgestrektheid der zee, welke door
de opgaande zon prachtig werd bestraald.
Op deze effen, spiegelgladde oppervlakte
zou het kleinste rots topje zich afgetee-
kend hebben met de duidelijkheid van
een Chineesche schim* (W,ordt verv.)