BINNENLAND.
Nederland en de
Oorlog.
5e Jaargang.
No. 1462.
Bureau OUDE SINGEL, S4, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRI|S bedraagt met QRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels OT5, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentlSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlSn) I5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
öetrekklngen 1—5 regels 50 cent Iedere regel er 10 cent.
BUI i ENL/ML).
ALGEiVlbLiN OVhk/l<_l 1T.
De groote Oorlog.
De meest bekwame personen zoeken
tevergeefs naar woorden om den ernst
van den toestand, van de gruwelen en de
gevaren, die er uit kunnen en zullen
voortvloeien, te schetsen.
Het schouwspel van de Europeesche
catastrofe, waarvan elkeen thans het be
gin kan zien, is zonder voorbeeld in de
geschiedenis.
Voorloopig staan aan de eene zijde
Duitschland en Oostenrijk, aan de 'andere
zijde Rusland en Frankrijk. Wij zeggen
voorloopig want dot Engeland, krach
tens de verplichtingen, voortvloeiende uit
de Drievoudige Overeenkomst, zich bij
Rusland en Frankrijk zal aansluiten, is
vrij zeker, zooals uit hetgeen wij hier
onder zullen mededeelen, zal blijken.
Daarentegen zal, naar het schijnt, Italië
zijn twee bondgenooten, Duitschland en
Oostenrijk, ondanks het Drievoudig Ver
bond, in den steek laten.
Dat Rumenië Oostenrijk zal bijsprin
gen, is lang niet onwaarschijnlijk, daar
het begrijpt, dat Rusland, als het-over-
winnaar wordt, het eerst zijn begeerige
blikken zal slaan naar dezen jgrooteiu
Staat in den Balkan.
Eveneens is de voorspelling, dat Japan
Oostenrijk zal helpen, niet gewaagd; in
Japan laait in deze dagen de haat tegen
Rusland hoog op.
Belangrijke verklaringen van
Minister Qrey
Het tooneel, hetwelk het Lagerhuis
te Londen gisteren hood, was zonder
wederga. Alle hoeken waren bezet. De
ministers werden bij hun binnentreden*
luide toegejuicht
Minister Lloyd Oeorge diende een
wetsontwerp in om uitstel, van betaling
van wissels mogelijk te maken en macht
gevende een moratorium af te kondigen.
Het wetsontwerp werd onmiddellijk
in al zijn lezingen onder luide toejuichin
gen aangenomen. -
Daarna kwam minister Qrey aan het
woord.
Hij verklaarde, dat er geen land was,
dat minder wenschte in het Oosten,-
rijksch-Servlsch conflict gewikkeld te
worden dan Frankrijk.
Dit land was er in gewikkeld, omdat
het eereverplichtingen had na te komen.;
(Toejuichingen).
Engeland had sinds lang vriendschaps
betrekkingen met Frankrijk en in hoe
ver deze vriendschap verplichtingen met
zich brengt, moge iedereen in zijn bin
nenste beoordeelen en bfeslissen. (Toe
juichingen). j 1 l!l
Qrey wees er vervolgens op, dat de
Fransche vloot zich 'in de IMiddellandsche
Zee bevond en dat de andere Fransche
kusten zonder verdediging waren.
Indien een vijandelijke vloot deze kus
ten aanviel, kan Engeland niet afzijdig
blijven. (Luide toejuichingen).
Frankrijk had het recht, oogenblikke-
lijk te weten, of het eventueel op Enge-
lands steun kon rekenen.
Daarna deelde Qrey mede, dat hij aan
Frankrijk de verzekering had gegeven,
dat, zoo de Duitsche vloot door het En-
gelsche kanaal, of door de Noordzee
ging om Fransche schepen of de Fran
sche kust aan te vallen, de Engelsche
vloot aan Frankrijk *alle bescherming
zou verleenen, die in haar macht was.
(Toejuichingen.)
Deze verzekering moest aan de goed
keuring van het parlement onderworpen
worden.
Dit was echter geen oorlogsverklaring.
Naar wijf vernemen zou de Duitsche
regeering bereid zijn, zoo Engeland zich
neutraal wilde verklaren, er in toe te
stemmen dat de Duitsche vloot niet de
Noordkusten van Frankrijk zou aanval
len, doch dit was een te zeer bindende
verplichting voor Engeland. (Toejuichin
gen.)
De neutraliteit van België bespreken
de, Zeide Grey, d'at Engeland fdaarbij even
groot belang had, als in 1870 en dat wij
onze verplichtingen niet minder ernstig
konden opvatten, dan dit in 1870 ge
schiedde.
Toen de mobilisatie begon had de mi
nister naar de Fransche en Duitsche re
geeringen getelegrafeerd om te weten,
of de neutraliteit van België zou geëer
biedigd worden.
Frankrijk antwoordde, dat het bereid
was ze te eerbiedigen, indien ze niet
door een andere mogendheid werd ge
schonden.
De Duitsche staatssecretaris van bui-
tenlandsche zaken antwoordde, dat hij
geen antwoord kon geven alvorens den
rijkskanselier geraadpleegd te hebben,
maar hij gaf te kennen ,dat hij twijfelde,
of een antwoord mogelijk was, daar dit
de plannen van Duitschland zou onthul
len. i
Grey zeide verder, dat de Engelsche
regeering de vorige week gepolst werd,
of, zoo België's integriteit na den oorlog
hersteld werd, dit Engeland zou bevre
digen.
Wij antwoordden overeenkomstig onze
belangen en onze verplichtingen. (Toe
juichingen).
Grey las daarop een telegram voor
van den koning van België aan koning
Georg, waarin een oproep werd gedaan
op diplomatieke interventie om de onaf
hankelijkheid van België te waarborgen.
Deze interventie had de vorige week
Als de onafhankelijkheid van België
te niet gaat, zoo zeide Grey, verdwijnt
die van Holland eveneens.
Indien in een oorlog, welke thans
Europa "bedreigt, de neutraliteit van deze
landen geschonden wordt, indien troe
pen van een der strijdende partijen de
neutraliteit van België schenden en geen
tegenactie wordt ondernomen, dan zal
de onafhankelijkheid van dit land, hoe
danig ook de integriteit er van op het
einde van den oorlog moge zijn te loor
zijn gegaan. (Toejuichingen).
Ik vraag het huis uit het oogpunt.van
de Engelsche belangen te beraadslagen
over hetgeen gedaan moet worden, indien;
Frankrijk op zijn knieën geworpen wordt
en ondergeschikt wordt aan den wil en
de macht van een mogendheid, grooter
dan het zelf is, gevolgen, die ik niet
voorzie (toejuichingen) omdat ik er ze
ker van ben, dat Frankrijk de macht
heeft, zichzelf te verdedigen met al de
kracht, de flinkheid en die vaderlandslief
de, die het zoo vaak getoond heoft,
(Toejuichingen).
En, indien België, Holland en Dene
marken onder denzelfden overheerschen-
den invloed kwamen, zouden wij in een
crisis gelijk deze moeten verdwijnen.
Men weet, dat indien een groote mo
gendheid onzijdig blijft in een oorlog
gelijk deze, zjij daardoor in de gelegen
heid zal zijn om op het einde haar in
vloed uit te oefenen. (Toejuichingen).
Indien de toestand in België werkelijk
is zooals uit de inlichtingen der regee
ring blijkt, is Engeland verplicht alle
pogingen in het wer(k te stellen om de
gevolgen, waartoe genoemde feiten zou
den kunnen leiden, indien men geen
weerstand bood, te voorkomen.
Tot dusverre heeft Engeland nog geen
enkele verplichting op zich genomen om
een expeditiecorps van Engeland naar
het vasteland te zenden. j
Engeland heeft alle pogingen in het
werk gesteld om den Europeeschen vre
de te bewaren, op het oogenblik is het
echter duidelijk, dat die vrede niet lan
ger kan bewaard blijven.
Betreffende de Engelsche verplichtin
gen zeide Grey: tot op gisteren hadden
wij aan Frankrijk nog geen enkele be
lofte gedaan dan van een diplomatieke
hulp.
Daarna las hij een brief voor van den
22steni December 1912, waarin hjj de
toestemming gaf, dat indien een van bei
de regeeringen een ernstige reden had
om een niet geprovoceerden aanval te
verwachten, fer over zouden beraad
slagen, of beide regeeringen te zamen
zouden handelen om den aanval te voor
komen.
Engeland waarborgiflus de neui-
t ra li te i t van België en Neder-
I a n di. i r.
Duitschland en België
Een ultimatum, dat door Duitschland
aan België gesteld was, sch'ijht slecht^
een poging tot schrikaanjaging geweest
4e zijn, die haar doel niet bereikt heeft,
aangezien de gestelde termijn reeds lang
overschreden is, terwijl er aan de Belgi
sche grens niets voorvieL
De indruk op het Belgische ministerie
van oorlog is dan ook zeer gunstigC
In dit ultimatum werd gevraagd, dat
België zich met Duitschland zou ver
staan om de Duitsdhe operaties gemak
kelijker te maken.
iWiij zeiden, dat er aan d;e Belgische
grens niets is voorgevallen. u
Een bericht, ontleend aan een Bielgisch
blad en ook door Reuter geseind, dat
ml. de Duitschers bijl Visé België zouden
zijn binnengedrongen, woildt dloor de Bel
gische regeering tegen gesproken.
Italië blijft onzijdig.
De Italiaansche legatie te Brussel
deelt officieel mede^ dat Italië ten aan
zien der oorlogvoerende Europeesche
mogendheden onzijdig zal blijVen.
De Corriere della Sera, van Milaan,
spreekt over het standpunt van Italië.
Het blad zegt: Italië neemt tegenover
'zijn bondgenoot en een Vriendschappe
lijke houding aan, maar ook tegenover
de andere oorlogvoerende partijl, zoodat
het op het gegeven oogenblik ten bate
fvan den vrede werkzaam kan Zijn. Italië
moet voorloopig zijn voorzichtige terug
houding handhaven. Oostenrijk heeft
Italië niet over zijn plan ingelicht Italië
heeft daardoor niet den ooodigen tijd
gehad om tegen een i ge overdreven
eischen van Oois'tenrijkpp te komen.
De Kölnische Zeituhg teék'ent hierbij
aan, dat dit de particuliere opvatting
van een blad is. De Italiaansche regee
ring heeft, gelijk bekend is, kennis ge
geven dat Zij haar verbondsplichten zou
gestand doen.
In Frankrijk wordt natuurlijk de hou
ding van Italië, dat Zijn bondgenooten
Duitschland en Oostenrijk den rug jhoeft
toegekeerd, levendig toegejuicht.
Prins Rus pol in bezocht gistermorgen
yiviani, wien hij officieel mededeelde,
dat Italië zijn neutraliteit zai bewaren.
Viviani bedankte ontroerd den verte
genwoordiger der Italiaansche regeering
en sprak er zijn vreugde over uit, dat
de twee LatijrisChe landen, welke dezelf
de oorsprong, hetzelfde ideaal en een
verleden van gemeenschappelijken roem
hebben, elkaar niiet zullen bestrijden.
ViViani verzocht onmiddellijk dein Fran-
sClien gezant te Rome om zich bij de
Italiaansche regeering den tolk der Fran
sche regeering te maken.
Hier volge een zoo juist mogelijke be
schrijving van den toestand in den hek
senketel, die de Bialkan heet
Servië.
De Reichspost verneemt u/it Sofia, dat
Servië in Servisch Macedonië alle man
nen onder de 50 jaar heeft opgeroepen.
Te Wieles en Koeproeloe is het tot een
slachting onder de Bulgaren gekomen.
Troepen Macedoniërs en Siervisdie deser-
teuTS zijn uit Istip en (Kotsjana gevlucht
en verzoeken te Kustendil opgenomen te
worden. r
Montenegro.
De Reichspost schrijft: Naar aanlei
ding van de geruchten over (gevechten
tusschen Oosten rijks ch-Honga a rs che en
Montenegrijusche troepen werd ons me
degedeeld, dat Montenegro geen oorlogs
daden tegen Oostenrijk-Jrijongarije heeft
aangevangen. v
De houding van Roemenië.
JHet Wjeensche correspondentie-bureau
verneemt uit Boekarest, dat het thans te
Boekarest verschijnende blad Seara be
toogt, dat er omtrent de houding vain
Roemenië in geval van een jgrooten oor
log geen twijfel kan bestaan. jHet gevaar
voor Roemenië, ligt, volgens het blad,
bij Rusland, en daarom is (de plaats van
Roemenië aan de zijde van bet drievou
dig verbond. JHet zou waanzinnig zijn
tL meenen, zegt de Seara, (dat Rusland,
dat uit alle miacht Oostenrijk-jHpngarije
bestrijdt, slechts om zijn panslavistisoh
ideaal te bereiken een groot-Roemenië
zou laten bestaan,. Na de verwoestingl
van Oostenrijk-Hongarije zou Roemenië
aan de beurt zijn.
Bulgarije.
In het Sobranje hebben Gesjof en Ma-
linof, de leiders der demokraten, bij de
behandeling van de begrooting van bui-
tenlandsche zaken gezegd, dat hun Jpar-
tijeni rijs regeering in de huidige crisis
zouden steunen. Radoslawof, de minister
president, zeide, dat hij, dadelijk nadat
hij van de Oostenrijksche nota kennis gen
nomen had, verklaard heeft, da Bulgarije
zoolang het conflict duurde, een /volko
m-en onzijdigheid zou betrachten. Wat de
Roemeensch-Bulgaarsche incidenten be
trof de minister-president was zoo jge-
lukkig te kunnen mededeelen, dat beide
regeeringen aan die wereld konden zeg
gen, dat al hun door de incidenten in
het leven geroepen misverstanden volko
men opgehelderd waren,
De betrekkingen fot Turkijë zijn meer
dan vriendschappelijk; idle met Grieken
land zijn weer hervat. De (Uit het jongste
verleden overgebleven twistpunten zijp
nog niet weggenomen, maar zij zouden,
het eene na bet andere geregeld worden.
De houding van Turkije.
De regeering beeft officieel aangeko-
digd, dat zij neutraal wenscht te blijven.
Zij heeft een gedeeltelijke mobilisatie ge
last. s
De
Polen
in de Donan-monarchie voelen hun bloed
koken van wraak tegen Rusland, nu voor
het nemen van die wraak leen zoo guns
tig uur geslagen is. „Van onze rekening
met Rusland hebben wij", schrijven zij,
„niets doorgehaald; integendeel is er in
den laatsten tijd veel aan toegevoegd-,.;
Nu de monarchie zich bevindt in een
toestand welke offers leischt, zullen wij
toonen, dat wij onze beloften kunnen)
gestand doen. De roep ten strijde heeft
in de harten der Polen het verlangen,,
dat langer dan een eeuw met bloed en
tranen werd gevoed, nog krachtiger doen
ontwaken". En een blad, de te Warschau
verschijnende „Kurjer Peranny" roept uit:
„De Oostenrijksche staat heeft zijn Pool-
schen medeburgers sinds tw-ee genera
ties nationale vrijheid, politieke gelijk-
gerechtigheid en een groote economische
autonomie gegeven, |Hjet kan dus [geen
verwondering wekken, dat de Poolsche
bevolking dezen staat loyaal en \velwil-
lend gezind is. Voor deze bevolking is
een sterk en invloedrijk Oostenrijk drin
gend noodzakelijk."
De eerste zeeslag.
Na dit diplomatieke nieuws vojge Jiier
het oorlogsnieuws in den meer beperkten
zin veel is er gelukkig nog niet.
Naar uit goede bron vernomen wordt,
heeft er gisterein tusschen de Russische
en Duitsche vloot een trieffien (plaats gehad
bij de Alands-eilanden. De Russische
vloot werd teruggeslagen naar de Finsche
golf, waar zij opgesloten bleef.
De Alands-eilanden zijn gelegen in itle
Oostzee, behooren tot Finland en zijn
door de Zee van Aland van Zweden ge
scheiden.
Melding wordt ook gemaakt van ge
vechten tusschen
Franschen en Duitschers.
Een telegram uit Berlijn meldt:
Terwijl nog geen Duitsch soldaat zich
op Fransch gebied bevindt, trekken vol
gens officieele berichten de Franschen,
Vóór de oorlogsverklaring, in compag
nieën de Djujtsche grens over en bezetten
de plaatsen: Cottesthal, Netzeral, Mar-
ikirsh en de SChiuchtpaö.
Voorts heeft Frankrijk de neutraliteit
geschonden, .doordat Fransche vliege
niers in grooten getale over JBelgië en
Nederland naar Duitschland vlogen.
Een ander bericht behelst, dat de Duit
schers bij Nanicy na een hevig gevecht
met zeer aanzienlijke verliezen terugge
dreven wierden.
Oostenrijk en Servië
De belangstelling van de menschen
gaat in deze dagen van uiterste spanning
en oorlogsbedreiging in slechts geringe
mate uit naar het Oostenrijksch-Servische
tönflict. Men zou bijkans vergeten, dat
Oostenrijk-Hongarije en Servië met el
kaar aan het oorlogvoeren zijn. Toch is
dit zoo en wij laten hieronder enkele bij
zonderheid volgen over de krijgsverrich
tingen tiisschen Oostenrijksche en Ser
vische troepen.
Gisternacht hebben de Oostenrijkers
voor de derde maal getracht, de Save en
den Don au, dicht bij Belgrado, over te
trekken. In de rivier liggen benedjen-
strooms van de spoorbrug en het dorp
Ichnitsa eilandjes, die den overtocht ver
gemakkelijken. De -Servische batterijen,
opgesteld op de heuvels van Banits'a,
Wjchnitsa en Pantosa, hebben de Oosten
rijkers evenwel tot den terugtocht ge
noodzaakt. De verliezen der Oostenrij
kers waren zeer groot, de oevers van
Save en Donau zijn bezaaid met lijken.
Woedend over deze mislukking, heb
ben de Oostenrijkers hun kanonnen, yop
borgen achter de heuvels bij Semlin,
weer op Belgrado laten spelen, welke
stad door de Servische troepen ont
ruimd en onder de bescherming van het
Roode Kruis gesteld is. Dit derde bom
bardement is ('s avonds?) om elf uur
begonnen en heeft veel schade aange
richt Na het bovenbedoelde gevecht is
tie Servische genie er in geslaagd de ge-
heele spoorbrug te vernielen. Oosten-
I 'rijklsChe deserteurs, waaronder veel offi
cieren van Servische en iRoemeensche
nationaliteit, vertellen van onlusten in
Verschillende garnizoenen. De Margya-
ren zijn er ontevreden over, dat men
hen steeds vooraan plaatst en aan de
grootste verliezen blootstelt.
Uit Oejitse wordt gemeld, dat sterke
korpsen -Servische vrijwilligers op drie
punten in Bosnië zijn gevallen.
Geen Duitsch ultimatum aan
Nederland.
Men seint ons uit Den fTaag:
Blijkens bij de beste bron ingewonnen
informatiën kunnen de berichten als
zoude door Duitschland aan Nederland
een ultimatum gericht zijn, op de meest
stellige manier worden tegengesproken
en kan hieraan toegevoegd, dat Duitsch
land geen verandering heeft gebracht in
zijn voornemen om de Nederlandsche
neutraliteit te eerbiedigen»
Veilig Nederland.
De vorstin van Erbach, zuster [van H»
M. de Koningin-Moeder, heeft,gisternacht
haar Vier kinderen per auto naar jSjoest-
dijk gebracht.
Geen militairen meer naar
Indiëu
De Minister van Koloniën brengt ter
kennis, dat tot nader order geen offi
cieren en militairen beneden dien j^ang
naar Indië zullen vertrekken,. Alle feeds
uitgereikte opdrachten tot vertrek aan bo
venbedoelde officieren en overige mili
tairen komen hierdoor te vervallen. {Mi-
litairen beneden den rang van officier
aan wie reeds een opdracht tot vertrek
is uitgereikt, behooren zich onmiddellijk
schriftelijk te melden bij afdeeling C 2
(militair personeel) van het departement
van koloniën met vermelding van woon
plaats en nauwkeurig adres. Van lelke
adresverandering moet verder «dajcUelijk aan
genoemde afdeeling worden kennis ge
geven»
Vervoer van levens middelen in
Zuid-Holland.
Gedep. Staten der provincie Zuid-
Holland hebben aan de besturen (der ge
meenten, die daarvoor In aanmerking ko
men en aan de besturen ider boezembe-
heerende waterschappen (de volgende be
kendmaking gezonden:
Gedep. Sitaten van ^Zuid-Hlolland heb
ben in hun vergadering van 3 Augustus
besloten ten behoeve van het vervoer
van tuin- en landbouwproducten en te
vensmiddelen, hetwelk door gebrek aan
paarden en arbeidskrachten zeer beperkt
is gewordeni
le. Om hangende den toestand van
oorlogsgevaar aan een ieder, die zich
ten voorschreven doeleinde schriftelijk of
mondeling tot hun college wendt, voor
zoolang de toestand van oorlogsgevaar
duurt vergunning te verleenen voor ver
voer van bedoelde goederen en producten
met motorbooten, met betrekking tot de
boezemwateren bedoeld in art 4 en 6
lid 1 juncto art 12 Van de provinriaJe
verordening op de stoomvaart in boe
zemwateren, zijinde de Rijn van [Wperden
tot de Utrechts che grens, de {Vaart van
Delft naar Vlaardingen en haar gij tak
naar Maassluis, de Baanwegsche en Uit-
wegsche weteringen en verder met de
Gouwe gbmeen liggende wijken»
2e. om de besturen 'der (boezembehee-
rende waterschappen dringend in over
weging te geven om met den meesten
spoed desgelijks te handelen door jde ver-
eischfce vergunningen lein ontheffingen te
verleenen ten aanzien van de boezem
wateren onder hun behieer "(art lid 2
van bovengenoemde provinciale veronde-
ning.)
De uittocht uit de badplaatsen»
Gedurende de laatste dagen zijn de
Noordzee-badplaatsen leeggestroomd.
Noordwijk aan zee, dat voor een aan
zienlijk deel door Duitsche badgasten be
zocht werd, is bijna geheel verlaten.
Een enkel Duitsch kindervlaggetje wap-
