Woensil 225 BUITENLAND. BINNENLAND. 5e Jaargang. No. 1451. Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/* cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent Juli 1914 De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Demoraliseerend. De JiaagsChe 'briefschrijver van de „Tijd" wijdt een beschouwing aan de tramwegstaking te 's-Gravenhage. Met alle respect voor 'den goed op de hoogte zi joden causeur, die een der attracties vormt van de j,Tijd", moet het toch er kend, dat hij er ilch dezen keer wel wat al te gemakkelijk afmaakt'. Hij open baart zich als iemand^ die noch een voor- noeh een tegenstander is van de staking hij acht zich te weinig op de hoogte om er een oordeel over te yellenk 1 Op het einde van den brief maakt hij echter een bemerking, die wel de over weging waard ia. Hij wijst er op, dat het demoraliseerend moet werken op de katholieke werklieden, wanneer zij vele vergaderingen bijwonen, zooals er de zer dagen in het gebouw van den Ned., R. K. Volksbond' te 'sGravenhage vele zijn gehouden. Daarin schuilt geen overdrijvingHet kan niet anders dan een demoraliseeren den invloed uitoefenen op onze^ katho lieke werklieden, als zij te hooren krij gen de scheld- en schimptaal van socia listische woordvoerders, wier redevoe ringen zijn doorspekt met valsche begin selen, bij wie verdraaiing der feiten geen zeldzaamheid ia Maar bestaat er dan n:et een uitdruk kelijk verbod van onzen Bisschop, waar bij is bepaald, dat de leden van katho> lieke vakvereenigingen niet mogen sa- menvergaderen met die van nlet-katho- Zieke (alleen de besbtrpm n o-ren zuilks doen) Nu kan men misschien aan de letter van de wet voldoen, als men zegt, dat die vergaderingen •niet worden gehouden door de vak vereenigingen maar door groepen ar beiders in het Haagsche geval de stakers, in Leiden b.v. de arbeiders van een of andere fabriek'. Maar met den geest van de wet strijdt een derge ij'ke handelwijze beslist zeker. Wanneer zal men in deze nauwkeuri ger jgaan luisteren naair |den -wensch en den uitdrukkelijk en ,wil van het kerkelijk ge zag? Het zal ten voordeelt zijn onzer arbeiders, op wie gemeenschappe ijke vergaderingen ,maar al te dikwijls demo raliseerend' werken. Blijde mededeelingen Dfczer dagen heeft het socialistisch .Ned. Vakverbond wederom zij'n algemeene ver gadering gehouden te Amsterdam onder voorzitterschap van. Jan Oudegeest. In zijn openingswoord wees deze socialisti sche voorman er op1, dat het Vakverbond tegenwoordig minder last heeft van de anarcliisten. Maar er was een nieuwe} vijand opgekomen, die niet minder ge vaarlijk was en niet minder in het oog gehouden tnoest worden, en dan bedoelde spr. de z.g. Katholieke vakbeweging. En iets verder in de vergadering wees een der leden er op, dat de bezoldigde! propagandist van de S|. D. A. P. in N.- Uit de Natuur. JCVII. Draadlooze Telegrafie. De lengte der electrische golven is af hankelijk, zooals wij zagen, van deleng te der autenne. Hoe grooter deze, en dus ook de golven waren, hoe gemakke lijker men zeer sterke golven kon doen, ontstaan, die natuurlijk over een grooter afstand waren waar te nemen. De meest geschikte golflengten bleken te liggen tusschen 100 en 1000 M., overeenko mende met een autennelengte van 25— 250 M. Draden of masten echter van deze afmetingen zijn niet dan met zeer groote kosten op te richten. Een belang rijke yjnding was dan ook deze, dat de autenne niet geheel recht omhoog ge voerd behoeft te worden, maar uit een, netvormig draadsysteem kan bestaan. Zoo kwam men tot de trechtervormige autenne's en de vooral op schepen toe^ gepaste waaiervormige autenne's. Daar echter met iedere golflengte ook een bepaalde lengte van de autenne voor de opvang inrichting correspondeert inoest een middel gevonden worden om 'de lengte van de autenne willekeur rig en zeer gemakkelijk te kunnen veranderen. Diaarom wordt tegenwoordig aan de autenne verbonden een op een; Brabant geheel op kosten leeft van de partij en de resultaten lang niet in ver houding staan tot de kosten. I-n Den Bosch groeide het aantal leden in een geheel jaar met 14, in Tilburg consta teert men teruggang en in Eindhoven zoo goed als stilstand. Het spreekt van zelf, dat wij deze me dedeelingen als heugelijk nieuws begroe ten, omdat zij andermaal bewijzen, dat het socialisme in ons Katholiek Zuiden absoluut machteloos is, dank zij de krach tige actie der Katholieke vakbeweging. En zij, die ook in de laatste dagen weer de Katholieke vakvereenigingen verwe ten, dat zij in socialistische wateren roei den, kunnen hieruit weer eens zien, hoe ongerijmd en ongemotiveerd hun beschul digingen zijn. ALGEMEEN OVERZICHT. Oostenrijk en Servië. Reeds in ons nummer van gisteren kon den wij in een kort bericht melding ma ken v.an de stappen, welke "Oostenrijk te Belgrado zal doen naar aanleiding van den jongsten vorstenmoord in Serajewo, Volgens de Europe es che pers is de toe stand tusschen beide landen uiterst cri- tiek en staat een Europeesche oorlog voor de deur. Zooals onze lezers reeds weten, heeft het voorloopig onderzoek naar het dra ma jn Serajewo uitgemaakt, dat het hoofdzakelijk Servische elementen waren, die oorzaak zijn van dezen moorii en "in Servië het moordcomplot is gesmeed, ven,f dat het stappVnrzouKüo!'Tiftéilfak do, om te eischen, dat men daar de Pan Slavische vereenigingen zou tegengaan en de kopstukken dezer vereenigingen straffen. De Servische minister-president Pasitch heeft nu dezer dagen in een on derhoud met een redacteur van de „Leip- ziger Neueste Nachrichten" verklaard, dat Servië deze inmenging niet zal dul den en ook niet van plan is om den strijd aan te binde'n tegen de Pan Sla vische beweging, hetwelk in strijd zou zijn met de vriji.ieid, welke de grond .vet waarborgt. Wel is de regeenng van plan, om, indien Oostenrijk dit eischt, de moor denaars in Servië te vervolgen. En indien Oostenrijk ens aanvalt, had de Servische premier gezegd, dan staan wij niet alleen. Er zijn meer „kleinen", (die met deze groote hebben af te re kenen. 1 Met „deze groote" kan enkel en alleen Oostenrijk-Hongarije bedoeld zijn en waar het Servische pers-bureau hier geen rectificatie aanbrengt en men dus con- cludeeren moet, dat de „Leipziger Nach richten" hier Pasitoh's woorden juist weergegeven heeft, kan niet anders ge zegd worden, dan dat de Servische mi nister-president de voorzichtigheid, d.e een beleidvol staatsman eigen moet zijn, geheel uit het oog verloren heeft. Pasitch weet zeer goed, dat juist in dezen tijld naar elk woord, door hem spoel gewonden koperdraad, waaraan men op ieder punt de ontvangtoestellen kan bevestigen, en men dus door het inschakelen yan een langer stuk van die z.g. steunspoel dezelfde uitwerking heeft als ,was de autenne verlengd. Een belangrijke verbetering kwam ook door de vinding van nog gevoeliger co herers, waarbij de betere geleidbaarheid direct bij het ophouden van de elctrische trillingen verdween. De eerste uitgevon den en thans nog veelal in gebruik zijnde was de door chemische invloeden werk zame coherer waarbij de stroom zich een weg moest banen van af een looden plaatje naar een uiterst dunne stift van platina of cridium door een oplossing van zwavelzuur; de nog later uitgevon denen schijnen 'door warmte-invloeden te werken, waarbij de stroom vanaf een platina stift op een stukje metaal-erts moet overgaan. Teneinde een versterking der trillin gen te verkrijgen, verbond men tevens ide autenne met een condensator, een in strument, dat in zijn eenvoudigsten vorm als „Leidsche flesch" bekend is, en be staat uit enkele dunne metaalplaatjes (b.v. zilverpapier) door een niet gelei dende stof (glas, vetpapier), van elkaar gescheiden. Echter bleek de grootte van den condensator invloed op de afstem gesproken, met 'n critisch oor geluisterd wordt en hij dus elk woord wikken en wegen moet voor het uit te spreken. In Oostenrijk heeft fdT interview inatuuf- 11 jk veel verbittering gewekt en zal liet er allerminst toe bijdragen om "de spanning tusschen beide landen te verminderen. Een ernstige vermaning richt die offi- cieuse „Nonddeutsche Allgemeine Zei- tung" aan het adres van Servië. Ge noemd' blad schrijft izL in zijn jongste weekoverzicht: „In de uitlatingen van de Europeesche pers over de toenemende spanning in 'de betrekkingen tusschen de dubbelmo narchie en Servië, treedt al meer en meer het gevoelen op den voorgrond, dat men den wensch van Oostenrijk-Hongarije, om een helder licht geworpen te zien op zijn verhouding tot Servië, alleszins als bil lijk beschouwt. Daarbij voegen wij den wensch, die trouwens reeds op meer dan een plaats is uitgesproken, dat de Ser vische regeering ter rephter tijd' zal wet ten J>ij te draaien, zoodat een ernstige crisis vermeden wordt In ieder geval heeft Europa, met het oog op de gemeent- schappelijke belangen, die aan'het be houd van den vrede verbonden zijln, er zorg voor te dragen, dat het conflict gelocaliseerd blijft." Diit laatste is natuurlijfk aan 'het adres- van Rusland, maar dat deze al het moi- gelijke doet om het smeulend vuur te doen on Mammen, is ook een publiek geheim. Naar de Times meldt, wordt in Engel- sche diplomatieke kringen de naderen de crisis (tfusschen Oostenrijk en Servië dan ook als zeer ernstig, beschouwd, Het_ blad voectMiiera tor_-^zeer ste, als men meent, dat Rusland Servië niet ondersteunen zal. In Londensche di plomatieke kringen is men overtuigd, dat Rusland achter Servië zal staan, en voor ■niets zal terugschrikken, indien de ei schen van Oostenrijk-Hongarije de on- afhankelkij.ieid of nationale waardigheid van Servië zouden bedreigen. Te Weenen laat men zich echter hier door niet afschrikken. Het ultimatum, dat aan Servië zal worden gericht zal kort en krachtig zijn. Men is voornemens ditmaal Servië geen gelegenheid te ge ven tot dralen en uitstellen, maar de noodige eischen op besliste wijze en met den noodigen nadruk te stellen. Dit blijkt ook uit hetgeen de „Neue Freie Presse" schrijft: „Pasjitsj heeft verschillende uitingen gebruikt, waaruit men kan opmaken, dat de Servische minister begint te begrij pen, waarop de resultaten van het onder zoek zullen uitloopen. De regeering, zei- de hij, heeft geen tijd en geen gelegen heid buiten de grenzen hen te bewaken, die zich met Servië willen vereenigen. Wij zullen hem dus moeten mededeelen. dat bij de reis der zes moordenaars met de bommen uit Belgrado naar Serajewo de bewaking der Servische grens al heel slordig wasen wellicht nog wat over gebeurtenissen, die het kabinet te Bel grado meer aangaan, dan de toestanden ming te hebben; daarom was het noo- dig de sterkte capaciteit) van den condensator te kunnen regelen. Hier toe nam men iets dikker metalen platen, tegenover ^elkaar geplaatst, zood'at men. icfoor draaiing van de helft der platen (idie de vorm van het vierde van! een cirkel hebben) kan maken dat slechts een kleiner deel tegenover elkaar- staat, en dus de werking vermindert. Ook heeft men de oudere methode om een schel in beweging te doen ko men, laten varen; en door een telefoon hoorn vervangen. Vangt d'e autenne een trilling op, en wordt dus door de coherer op het ontvangstation een trilling door gelaten, dan geeft de telefoon een knet terend geluid, juist als het knetteren van de vonk op het afzendstation. Dit knetterend geluid nu ontstaat door dat de vonk niet een enkelvoudig geluid, maar doordat 't geen we als één vonk waarnemen, een snel opeenvolgende reeks van vonkjes ïs„ die ieder bij Tiet overspringen een door ons oor waarge nomen geluidstrilling geven. IWanneer nu «dit 'aantal trillingen zeer groot en juist geregeld wordt, zal in plaats van een geknetter een muzikale toon ontstaan. Hierin nu is de „Tele- funken" maatschappij geslaagd. De voor deden van dit systeem zijn groot. Men in de monarchie. Zoo bijvoorbeeld over den weg, dien de misdadigers namen en over de helpers, die hen over de grens brachten. „Europa zal zich verbazen, als het ver neemt, met welke middelen daar wordt gearbeid, en zal begrijpen, dat de mo narchie dit niet langer verdragen kan." Uit Innsbrück wordt gemeld, dat de chef van den Oostenrijkschen generalen staf, Konrad von Hötzendorff, die sedert eenige dagen met verlof in Tirol vertoeft plotseling te Weenen ontboden is. Die officieuse Militarische Rundschau geeft een belangwekkend artikel onder den titel „De stilte voor den storm". Hierin deelt het blad mede dat Oosten rijk ditmaal een onomstootelijk besluit genomen heeft. Krijgt de regeering van Servië niet op alle vragen een afdoend antwoord, dan zal men antwoorden met de geweren onzer soldaten. Men ziet het, de toestand is op dit oogenblik uiterst critiek. Moge spoedig eenige ontspanning aan breken en Europa voor een Europee- schen oorlog bewaard worden. Home Rule. Gisteren heeft in het Buckingham Pa leis pnder voorzitterschap van den ko/- ning een verzoeningsconferentie plaats gehad'. Namens de regeering namen er aan deel de ministers Asquith en Lloyd George, namens de nationalisten Red mond en Dillon, namens de Unionisten Lord' Landsdowne en Bomar Law en na mens d!e Ulstermans Carson ,en Craig. Ofschoon de beraad.lagingen geheim ge houden worden, heeft men alle reden om te gelooven, d'at de Mra;Mda.oir.Qrpni Bij de opening der Ulster-conferentie zeide de koning: M-ijn tusschenkomst mag misschien beschouwd worden als een novum, maar buitengewone omstan digheden rechtvaardigen mijn handelwij ze. Reeds maanden lang gingen de ge beurtenissen in Ierland ongetwijfeld ge stadig in een richting, dat een beroepl op de openbare macht noodzakelijk was. Het geroep over een burgeroorlog is thans óp a.ler lippen. Het is ondenkbaar, dat we aan den rand van een broedertwist zouden ge- brac t worden, nu we zijn uitgegaan van een p ji, dat klaarblijkelijk zoo zeer ge- eigend is om tot een vergelijk te leiden, indien er gehandeld wordt in den geest van een grootmoedige inschikkelijkheid. Uw verantwoordelijkheid is derhalve groot en de tijd is kort. Ge zult hem daarom, ik wet het, zoo voordeelig mogelijk besteden en geduld oefenen en met ^rnst streven naar verzoening, met het oog op d; groote belangen, die op het spel staan. Ik bid God, dat hij uwe beraadslagin gen zoo moge leiden, dat ze mogen voe ren tot den vrede en een eervolle oplos sing. l GEMENGD. Anti-clericalisme. Te Roannc in het Loire-departement werd Zondag een groot Katholiek sportfeest gegeven, heeft hierbij een tweede gelegenheid tot afstemming; waar het bij andere systemen veelal zeer moeilijk is om wan neer twee stations gelijktijdig seinen ge ven een van beiden afzonderlijk waar te nemen, zonder door 't andere gehin derd te worden is bij 't „telefunken" systeem niets eenvoudiger, daar door de verschillende toonhoogten der verschil lende stations twee gelijktijdig gesein de berichten gemakkelijk onderscheiden kunnen worden, en door een geoefend radio-telegrafist gemakkelijk gelijktijdig opgenomen kunnen worden. Bovendien echter is men er in ge slaagd telefoons te maken die slechts voor een enkele toon gevoelig zijn, en die dus slechts de teekens van een enkel station doen hooren. Hoever deze afstemming gaat, bewe zen de proeven genomen bij het station Polohu. Terwijl idit werkte met electri sche trillingen, opgewekt door een stroom in sterkte met 30 P K. over eenkomend, werd een "klein station op 10 K.M. van Polohu in werking gesteld! en Ronden de door dit laatste gegeven seinen in een toestel slechts 100 M. van Polohu verwijderd worden opgenomen zonder dat eenige storing door de seinen van ,Polohu werd1 waargenomen. Ondanks deze afstemmingsmethode is waaraan een 8000 gymnasten deelnamen. De onderprefect van Roanne meende zijn anti-clericalisme te moeten luchten door de H. Mis in de open lucht en het défilé der gymnasten te verbieden. Deze laatsten stelden zich echter tegen deze willekeur te weer en hielden betoogin gen door de geheele stad. Op verschil lende punten kwam het tot een treffen, daar de vrijdenkers de gymnasten met knuppels te lijf .gingen. Een twaalftal personen werden gewond; drie arresta ties hadden plaats. Automobiel ongeluk. Volgens den „Lokal-Anzeiger" heeft te Gaidar, op de Canarische Eilanden, een ver schrikkelijk automobiel ongeluk plaats gehad. De wagen stortte in een afgrond, waardoor zeven personen gedood wer den, twaalf levensgevaarlijk gewond en twintig zwaar gewond. Se non vero... Een Fransch blad schrijft: „Het volgende is geen verzinsel. Dte Amerikaansche regeering heeft de Zwit- sersche republiek officieel uitgenoodigd schepen te zenden om Zwitserland bij de opening van het Panamakanaal te ver tegenwoordigen. Zwitserland heeft langs diplomatieken weg geantwoord, dat het tot zijn spijt aan dit verzoek geen gevolg kan geven, aangezien het geen schepen bezit. De Amerikanen gelooven aan het be staan van een Zwitsersche marine...y... H,et is kostelijk!" Mexico. De regeeringen van Chi li en Argentinië hebben kardinaal Merry del Val een dankbetuiging gezonden voor den steun, dien de Heilige Stoel aan Staten te bewaren. Het proces van mevr. Cail- laux. Ook de dag van gisteren werd wederom geheel in beslag genomen door dit proces. Veel nieuws echter leverde het niet op. In den namiddag werd Cail- laux zelf als getuige gehoord. Zijn ge tuigenis was een langdurig pleidooi voor zijn vrouw. Hij bekende zelf schuldig te zijn door zijn vrouw niet voldoende te hebben gekalmeerd. Nadat Caillauix uitgesproken had, werd de zitting^ ver daagd tot heden. Tijdens het pleidooi van haar man zat mevr. Caillaux hevig te snikken. Eerste Lustrum R.-K. Vakbureau. Op het Zaterdag gezonden telegram' van hulde aan Zt, D. H., :Mgr. den Aarts!* bisschop, werd het Volgende antwoord! ontvangen „Aan het R!. K. Vakbureau, Amsfer- daml, „Dankbaar voor de hulde en beste wensefhen voor de toekomst1., (wig.) AARTSBISSCHOP.^ R.-K Jongensopvoedingsgesticht ,,Ha» rcveld' Maandag 20 Juli had in het St.. Vin- centiusgebouw te Utrecht de vijfde jaar- lijksche vergadering der Centrale Veree- echter nog steeds de draadlooze tele grafie in tegenstelling met de gewone allesbehalve geschikt om geheimen over te brengen. Waar immers de electrische trillingen vanuit het uitzendstation zich in alle richtingen verspreiden, is het voor velen mogelijk deze op te vangen, en zoodoende de berichten te onder scheppen. Wanneer er immers geseind wordt, zal men slechts de stemspoel hebben heen en weef te bewegen, om een punt te vinden, waarop de afstemming juist is. Hiervoor dan ook is het te verklaren, dat vele particulieren met eenvoudige hulpmiddelen er in slagen de berichten van Scheveningen, Parijs, Norddeich, enz. op te vangen; het gemakkelijkst natuur lijk die van Scheveningen, dat tot heden het eenigste Nederlandsche Radio-Tele^ grafiestation op den vasten wal in Ne derland is. Voor hen die een nadere be schrijving van dit station, dat in hoofd zaak volgens het „Telefunken"systeem> is gebouwd verlangen, verwijzen we naar een door 't hoofdbestuur der posterijen en telegrafie uitgegeven en voor 't pu bliek verkrijgbaar gestelde beschrijving van dit station. H-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1