BUITENLAND.
DE VLIEGMACHINE.
BINNENLAND.
5e Jaargang.
No. 1450.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 -cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V9 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdf-ii
21
Juli
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1250, elke regel meer 30 cent, met gratia
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Hoe beter, hoe slechter.
Dit schijnt onzin.
En toch is het van toepassing op het
socialisme. k
Nog wel volgens den vergrijsden so
cialist Guieside.
Een onverdachte bron dus.
De ^kwestie is deze.
Toen op het jongste internationale so
cialisten congres de motie aanhangig was
om de algemeene werkstaking als het
beste middel tegen den oorlog aan te
prijzen, waarschuwde Guesde
„Er is geen overeenstemming moge
lijk. "Hier zal de staking doenlijk zijn,
ginds niet. De staking uitroepen staat
gelijk met het land, waar de socialisti
sche organisatie het best is, den onder
gang te wijden."
M.a.w.hoe beter de socialistische or
ganisatie is, hoe slechter ze werkt voor
een land, zoodra het zijn onafhankelijk
heid verdedigen moet.
't Is duidelijk, nietwaar?
Als twee staten oorlog krijgen, maar in
dien eenen wordt de gewond gang van
zaken door eeri algemeene staking ,,'bej-
ter" onderstboven geworpen dan in. den
anderen, wel, dan heeft deze, juist omdat
hij wat minder van dat „betere" geniet,
een groot en voorsprong.
Het congres had hier natuurlijk geen
ooren voor en nam de motie aan, onge
twijfeld aldus redeneerend: de heele
maatschappij is zóó rot, dat wij, socia
listen, maar gauw moeten zorgen overaj
baas te worden, dan is de heele zaak
immers In orde.
Dit zit nog!
Maar in afwachting pleit het toch maar
bdter weinig voor de gezondheid van een
maatschappelijk systeem, als men getui
gen moet: hoe beter het ergens is, hoe
slechter het er werkt.
Met de christelijke beginselen is het
juist andersom: hoe beter deze worden
nageleefd, hoe beter ze ook werken voor.
zeden en alles, onafhankelijk van elke
omstandigheid.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het proces van Mevr. Caillaux.
Zooals wij reeds meldden is gi&terem
frniddag het proces van Mevr. Caillaux
begonnen. Een groot aantal belangstel
lenden was tegenwoordig, een menigte
advocaten waaronder een twaalftal vrou
welijke, een paar vrouwelijke journalis
ten, meer dan honderd mannelijke jour
nalisten fotografen, schrijvers, teekenaars;
enz. Beklaagde begon met een uitvoe
rig overzicht te geven van de redenen,
■die haar tot haar daad hebben aangezet
Gedurende heel haar lang verhaal, maakt
zij den indruk van iemand die zich zei
ven volkomen meester is. Merkwaardig
is zeker het onderhoud dat Mevr. Cail
laux had met den minister-presideht
Monnier voor zij tot haar daad overging*..
Zij had aan deze gevraagd of het niet
FEUILLETON.
30)
De algemeene vorm van zijn aeroplaan
leek Idus op geen enkele van de vlieg
machines, die men te Mans, ChaLons en
iBéthany had op zien stijgen. De twee
vlakken waren veel (dichter bij elkaar dan
die van Wright en "Voisin en een wéinig
over de helft kwamen zij bij elkaar om
slechts één vlak te vormen.
|De ingenieur had vooral een studie ge
maakt van den vleugelvorm der groote
zeevogels, bijzonder van dien van de
groote zeemeeuw.
Deze vogels met lange vleugels spotten
met de sterkste winden en men ziet ze
kahn vlug langs bet water scheren tij
dens de grootste windvlagen en stormen.
[Toen de yorm van de vleugels was
vastgesteld, bleef er alleen nog over de
belangrijke kwestie yan het draaien der
vleugels {tiot een 'oplossing te brengen,
waarvan de gebroeders Wright het eerst
nota hadden genomen, 'wat langen tijd
hun voortreffelijk boven hun mededingers
heeft uitgemaakt.
(De vleugels verdraaien Teder weet
het tegenwoordig bestaat daarin, dat
men de vleugels in een wil ekeurigen
hoek plaatst, waardoor het evenwicht vaD
mogelijk was de publicatie der intieme
brieven vte beletten*
En wat was het antwoord1 van dezen
minister-president? „Er is niets aan te
doen dan te berusten en zich met zijn
eigen middelen te \v\ercf&digpnwaarop
mevr. Caillaux gezegd had: „Als de za
ken zoo staan dan zal ik zelf Calmette
op zijn gezicht slaan"*
Wel een bewijs hoe men in toonaan
gevende kringen in Frankrijk het volk een
voorbeeld1 geeft
Nog meer komt dit uit vwanneer wij
Mevr. Caillaux met Ihet .ernstigste gezicht
van de wereld hooren vertellen, dat, in
dien zij een revolver bij zich had gesto
ken voor haar bezoek aan Qallnette dit
eigenlijk geschiedde in opvolging van
den raad van haar nu overleden vader,
die zijn kinderen de gewoonte had aan
geleerd altijd een revolver bij zich te
dragen om1 steeds ziCh zelf in staat te
zijn reCht te verschaffen!.
Zoo voedt men in dit moderne heiden
dom! zijn kinderen op*.
In een uitvoerig pleidooi trachtte zij
aan te toonen dat zij niet met voorbe
dachte rade te werk) is gegaan!
De president maakte haar dan op
merkzaam op de brief welke zij te voren
aan haar man geschreven had en waarop
de aanklacht van voorbedachte rade
hoofdzakelijk is gebaseerd.
MevFl Caillaux antwoordde dat zij
in haar brief aan haar echtgenoot geens
zins zeggen \vilde, dat zij zeker was,
Calmette te zullen VermoordenD
„Ik had' geen besluit genomen", Zei de
zij, „overigeins heb ik zeer nadrukkelijk
gezegd, dat men den brief slechts aan mijn
man mocht geven, als ik niet vóór 7 uur
's avonds thuis gekomen was!'.
Als de president haar vraagt, wat er
eigenlijk gebeurd is, antwoordt Zij wee-
nend: „Ik weet het niet Ik heb gescho
ten. Ik meende, dat ik hem niet geraakt
had'. Het duurde (slechts een* jsieconde. Dile
revolvers gaan vanzelf af"!
Op een yraag van den president zegt
mevrouw Caillaux met gedempte stem:
„'Het spijt me onuitsprekelijk."
Men ziet het, zij heeft haar rol goed in
gestudeerd. Haar geheel pleidooi is overi
gens één aanklacht tegen Calmette. Zij is
d'e beleedigde onschuld en Calmette de
strafbare dader. Men zou eerder zeggen
dat het een proces 'Calmette dan een pro
ces Caillaux is. En ide Fransche pers,
'welke natuurlijk kolommen vol schrijft;
over dit gerechterlijk' drama is reeds
overtuigd van de onschuld van de moor
denares. De indruk dofor beklaagde ge
maakt is zeer gunstig, schrijven zij, zoo
dat reeds door velen die de debatten
bijwoonden vrijispraaki wordt voorzien.,
Alsof dit niet reeds voor het proces
vaststond In de „Gil Bjlas" wordt ge
schreven, dat mevrouw Caillaux, getrof
fen in haar heiligste zedigheid, toen ze
Calmette neerschoot, in een toestand van
wettige zelfverdediging verkeerde.
Dat ontbrak er nog maar aan'.
Een vrouw, die terwijl ze zelf gehuwd
is, in intieme verhouding staat met een
het toestel ieder o ogenblik, vooral bij
het omkeeren, kan worden bewaard.
Na .jdeze onderzoekingen ""had Maurice
Rimbaut eerst geprobeerd, beide vleugels
te laten draaien om scharnieren, die aan
het schuitje waren bevestigd, maar dit
stelsel had het ernstig nadeel, veel af te
doen aan de stevigheid van het geheel'.
Het was beter, het draaien sLechts op
het eenvlakkige gedeelte van den vleugel
te doen plaats hebben, namelijk op slechts
een derde gedeelte van zijn oppervlakte;
en dit was het, wat eigenlijk het stelsel-
Rimbauit uitmaakte: het draaien ge
schiedde tdloor middel van stangen, die
onder het tweevlakkige gedeelte van het
oppervlak waren verbolgen.
Nu had een werkkoorts zich van een
ieder meester gemaakt
Magazijnen, werklieden, machines, alles
was ter beschikking van den jongen
Franschman gesteld.
Zijin eerste zoig bestond in het zoeken
■naar materialen voor den bouw van de
vleugels. Onder de staven 'ijzer, die hem
werden voorgelegd, koos ide ingenieur
een soort liït, die door haar vorm, bij het
maximum weerstandsvermogen het mi
nimum gewicht bezat.
Het was een "holle ijzeren staaf van
geringe doorsnede, die bij het maken
van de ophaalbrug was gebruikt en waar
van luitenant Spark, die toezicht hield
over het materiaal, nog modellen bezat
eveneens gehuwden man, die van haar
eersten man scheidt om met een tweeden
een nieuw huwelijk ami te gaan, getrof
fen in haar heiligste zedigheid !j
't Zou belachelijk wezen indien het
niet zoo diep treurig wasJL
In Frankrijk schijnt het niet meer laf
jen eerloos te (wjezen Wanneet men iemand
zonder vorm van proces als een hond
neerschiet geheel onverwachts. Neen dan
is men daar een heldin, wordt men toe
gejuicht en door de rechtbank) vrijge
sproken. Een beroemd' Fransch rechtsge
leerde heeft eenige jaren geledèn gezegd
Frankrijk wordt geregeerd door zede-
looze vrouwen. Het proces Caillaux
zal dit opnieuw bewijzeiiL
Ziehier nog enkele persstemmem,
De nationalistische ;yLibre Parole"
zegt: „Men wil het proces-Caillaux in
een proces-Calnrette veranderen, en het
proces-Calmette zal dan het proces der
journalisten in het algemeen worden: Er
zijn dus nog journalisten, die met him
pen de machtigen van den dag durven
trotseeren? Dat is een schandaal, waar
aan vrouwen, als d!e echtgenoote van
Caillaux, een einde moeten maken. Men
wil Mevrouw Caillaux als een -nieuwe
Charlotte Corday verheerlijken".
En de radicale „Laterne" schrijft:
„Het proces dat heden begint, is niet het
proces van mevrouw Caillaux! Het is het
proces der democratie tegen het privi
legie van den rijkdom! Weldra zal mén
HM weten, of er nog een rechtvaardigheid
vtan Jhet volk), en voor het' volk bestaat"!.
De moord te Serajewo.
Het onderzoek in zake den moord te
Serajewo is thans afgesloten. De publi
catie der resultaten. w>;rdt echter in het
belang der gedachtenwisselingen, die op
het oogenblik tusschen Weenen en de
groote mogendheden plaats hebben, uit
gesteld. Na dé publiceering zal de Oos-
tenrijksch regeering onmiddellijk stap
pen te Belgrado doen1. De dubbelmo
narchie zal aan Servië slechts een zeer
korten termijn stellen, om haar eischeu
in te willigen!,
Te .Arras is een, redacteur van een
revolutionnair dagblad, Raoul Gil
let geheeten, gearresteerd, daar hij in
zijn blad een artikel had gepubliceerd!,
waarin de aanslag op aartshertog Franz
Ferdinand verdedigd wordt!
GEMENGD.
Mijnongeluk. Naar uit Mün-
chen gemeld wordt, zijn in de mijnj
Böckstein aan den Rathausberg bij Bad
Gostein een opzichter en twaalf mijn
werkers door kolendampen gestikt.
Vermoedelijk is de groote omvang van
het ongeluk hieraan te wijten, dat steeds
meer kameraden den in gevaar verkee
renden mijnwerkers te hulp wilden ko
men, waarbij ook zij zelf omkwamen.
Treurig ongeluk. Zondagmid
dag ondernam een jong bruidspaar, ver
gezeld van de moeder van het meisje,
een roeipart'ij op de Alster (Duitsch-
land.) Door een tot nu toe onopgehel
derde oorzaak kantelde de roeiboot om,
met het gevolg dat de drie personen
van een lengte van f> k 8 MD juist de
lengte, jdie Maurice Rimbaut noodig had,
daar «de totale vlucht van zijn vogel 19
k 20 meters toedroeg.
iDeze staven kregen aanstonds in de
smederij den ge wilden vorm en leverden
het uitwendige geraamte van den vleugel.
Maar toen het geraamte van èen vleu
gel vorm had aangenomen, was het ge
makkelijk te zien, dat men onmogelijk
in de beperkte ruimte van de machine
kamer gelijktijdig zou kunnen werken aan
de twee Vleugels; en nochtans moest er
gelijk aan gewerkt worden, om vlug te
kunnen opschieten.
rTweede atelier in de grot, stelde
Kerdok voor.
Dat zou uitstekend zijn, zeide luite
nant Fors ter.
Zijt ge er al eens geweest, Forster?
Neen.
Laten we er dan heengaan.
Men bereikte jde grot door middel van
een trap, die in de rots was uitgehou
wen, en begon aan het pórtaal, waarop
dje kazemat van dea\ compmjandant uitkwam}.
Toen hij met Kerdok en luitenant
«Forster in |de onmetelijke natuurlijke holte
kwam, die de zee vroeger in de groote
rots haid uitgegraven, kon de ingenieur
een kreet van verwondering niet weer
houden.
Wat had zijn bestuurbare ballon hier
goed geplaatst kunnen worden.
door den stroom werden meegesleurd.
De moeder en de jongeman werden
gered; het meisje kwam jammerlijk in
de golven om.
Nog een telegram van den
kroonprins. Na het telegram van
kroonprins Wilhelm aan |den uitgever der
brochure: „Des Deutschen Reicbes
Schicksalsstunde", waarvan ook door ons
gewag werd gemaakt en dat de algemee
ne aandacht trok, heeft de kroonprins
den 13en Juli weer een opzienbarend te
legram verzonden thans aan prof. Gus-
tav Buchholz, hoogleeraar in de historie
aan de universiteit te Posen, die een
door hem gehouden rede over Bismarck
als brochure in het licht heeft gegeven.
Het telegram luidt als volgt:
Zoppot, 13 Juli.
Prof. Buchholz, Posen.
ïk heb zoo juist uwe brochure over
Bismarck gelezen en vond haar uitste
kend. Met vriendelijken groet.
(w.g.) Wilhelm, kroonprnis.
In de rede of brochure, die de kroon
prins gelezen en „uitstekend" gevonden
heeft, keert prof. Buchholz zich in de
eerste plaats tegen de „toenemende de
mocrats ee ring -d'er binnenlands che ont
wikkeling."
Geen onderscheiding. Naar
uit St. Petersburg gemeld wordt, heeft
de Fransche minister-president Viviani, diiie
zooals men weet met President Poinca-
ré te St. Petersburg vertoeft, den wensch
uitgesproken geen onderscheiding te ont
vangen, daar hij zijn democratische be
ginselen .gestand wil doen.
De tsaar zal Viviani nu waarschijnlijk
met een waardevol kunststuk vereeren.
De Haagsche Tramwegstaking.
In de gistermiddag gehouden verga
dering van den Haagschen gemeenteraad
vroeg d'e heer Hoejenbos hem' mede te
ideelen, of B. en |W|. 'er zich rekenschap
van hebben gegeven, of ide bepalingen
van d'e concessie, voor het geval' de
Haagsche Tramwegmaatschappij in ge
breke blijft, hier van toeipassing zijn?
Art. 42 van de concessie luidt als Yolgt
De vergunning kan door den gemeente-
vervallen worden verklaard, op een door
hem vast te stellen datum:
a. bij liquidatie of faillissement der
maatschappij
b. wanneer d!e dienst zonder goedkeu
ring van B. en ,Wj. of zonder door dé
maatschappij te bewijzen overmacht, her
haaldelijk of gedurende acht achtereepr
volgende dagen geheel of gedeeltelijk ge
staakt is;
c. wegens het niet nakomen van een
aan de maatschappij bij deze vergunning
opgelegde verplichting*
Het in (dit artikel onder b bedoelde
geval heeft zich gedurende acht dagen
voorgedaan. De raad «moet alles doen
om te zorgen, dat er aan den tegenwoor
dig en toestand een einde kome en dat hij
zich niet herhale.
Spr. stelt een «piotie voor, die tot strek-
lHet -was een verbazend groote zaal
van 80 M. lengte en 25 M. breedte; het
gewelf was 15 M. hoog; de grond, ge-
vorrafd door verbazend groote, natuur
lijke tegels, was met fijn zand van goud
gele 'kleur ^bedekt.
Tegen een van de wanden schenen de
bazalten kolommen van ongelijke grootte
door een menschenhand te zijn uitge
houwen, en vormden enorme zuilenrijen
die van een of andere verwoeste kathe
draal afkomstig schenen 'te zijn.
Aan den tegenoveigestelden kant had
het water, dat door de spleten van 'het
gewelf sijpelde, stalactieten gevormd van
een schitterende witheid.
Drie booglampen verlichtten alle hoe
ken van de uitgestrekte zaal en lieten
door haar reflectors het koperkleurig ge
welf in de schaduw.
Alsof de natuur de grot in haar geheel
had willen beschermen, was zij bij den
ingang omgebogen en 0e 'bestuurbare (bal
lon zou in volmaakte veiligheid geweest
zijin, zelfs als |de hooge muren van steenr
koolbriketten niet met opzet voor den
hoogen ingang van "de grot waren ge
plaatst. Deze muren trokken aanstonds
de aandacht van den ingenieur.
'Deze massa's kolen waren het kost
baarst, dat Midway bezat: zij waren de
levensvoorwaarden van het fort en oie-
mand dacht er aan ze te vernietigenkon
den zij den vlieger niet het noodzakelijke
king heeft, Bu «en Wi uit te noodigen tot
het indienen van yoorstellen, waardoor
in de toekomst .een geregeld tramver
keer verzekerd worde.
Nadat de voorzitter een overzicht heeft
gegeven van die onderhandelingen, door
Bl en |Wl gevoerd met de EL T„ 'M->
welke echter sedert de laatstee zitting geen
nieuwe resultaten hebben opgeleverd,
geeft hij het woord aan wethouder For-
tuyn ter beantwoording van de vraag van
kien heer Hoejenbos. Deze deelt mee*
dat B. en .W, den rechtsgeleerden raads
man der gemeente advies hebben ge
vraagd over deze kwestie. Het ligt niet
op den w^g van spr., mededeelingen te
■doen in verband met de kansen van een
eventueel optreden van de zijde der ge
meente tegen de H. T* M. Daarom geeft
spr. den heer Hoejenbos in overweging,
niet op onmiddellijke behandeling van
zijn motie aan te dringen. s
De heer Hoejenbos neemt acte van de
verklaringen van den burgemeester ten
aanzien van d'e verspreide geruchten, die
geheel in de lijn van de door de !Hj. T,. M.
gevolgdie taktiek liggen. Eiken dag pro
beert m,en op nieuwe lijnen te gaan
rijden; zoo houdt men den raad en het
publiek op sleeptouw, ondergraaft de star
king en tracht deze te verzwakken,. Spi;
betwijf elt, of er in [deze vergadering izullen
worden gevonden, die opkomen voor de
stakers, maar zeker is hij, dat er niemand
iets ten gunste van ide Hl. T,. M, kan
zeggen of iets ten nadeele van de bij de
staking betrokken organisaties. Hét was
niet spr.'s bedoeling, de kwestie van de
concessie in openbare zitting te behan
delen. Maar in tusschen blijft de zaak
sleeepn. Hoe lang duurt het, eer de raad
weer bijeenkomt? Daarom handhaaft spr.
zijn motie. jWfce staat er den raad borg
voor, dat hij het eens zal zijn met de
conclusies van den rechtsgeleerden raads
man der gemeente?
De voorzitter zegt, idiftt, wanneer B. en
W|. de zaak voldoende kunnen beoordee-
letn, zij de noodige stappen zullen doen,
Dit is geen phrase. B, en Wl hebben het
rechtsgeleerd advies ingewonnen om zich
een oordeel te vormen. Art 42 bestaat
evengoed voor hen als voor den raad.
De heer Hoejenbos verwacht, dat, als
B. en W\. termen aanwezig vinden voor
toepassing van art. .42, zij zoo spoedig
mogelijk met desbetreffende voorstellen
zullen komen, jen dat zij ook in het
tegenovergestelde geval den faad van het
advies in kennis zullen stellen. Hij trekt
zijn motie in.
De voorzitter antwoordt, dat B. en Wl
(het add es pan den faad puilen overleggen,
nadat zij het bestudeerd hebben.
De raad gaat Jn comité-generaal.
Ook gisteravond is het in de straten,
waar werkwillige trambeaimbten wonen,
zeer roerig geweest De politie had) tot
op vrij grooten afstand van de woningen
/de straat afgezet, zoodat de pier auto
thuisgebrachte werkwilligen geen hinder
ondervonden bij het uitstappen.
Buiten de afzetting werd hier en daar
vlak leveren, )dat voor het opis tijgen noo
dig was?
Er waren (daar verscheidene honderd
duizenden tons, (die als muren aan de
beide kanten van het kleine kanaal waren
opgestapeld, waarvan de beide schipbreu
kelingen van ide „Mackenzie" het begin
hadden gezien, toen zij op Midway land
den.
iDaar men over verscheidene personen
beschikte, kon men gemakkelijk in acht
len veertig juren 'zonder achterdocht op
te wekken (bij (de vijandelijke kruisers,
tusschen den ingang van dejgrot en de
kust een platform maken van 25 30
meters lengte (en 10 meters breedte. Die
regelmatig opgestapelde briketten zouden
met planken kunnen worden gedekt en
de aeroplaan zou op dit platvorm, |d!at
zes a zeven meter Ibóven de zee was,
uitstekend kunnen (opstijgen. 1
i— Meent ge dat 25 meters aanloop
voldoende is om op "te stijgen? vroeg
luitenant Forster, toen de ingenieur hem
zijn plan ihaid uitgelegd.
Die helft, zelfs het vierde gedeelte is
voldoende, als ik maar van een tamelijk
hooge plaats kan opstijgen, beste Archi
bald. i
Ik meende, dat men 'n tamelijk
grooten aanloop moest nemen om een
snelheid te verkrijgen van 40 a 50 Kilo
meter, wat yoor de opstijging noodzake
lijk is. (Wordt vervolgd.)