BUITENLAND.
DE VLIEGMACHINE.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1443.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITOEZONDERD ZON- EN FEPSTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GHILLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonoerlijke nummers 2V9 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer, Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentlëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
[geen handels-ad vertentiün) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
V De Eedsquaestie.
De regeering stelt voor deze moeilijke
materie te regelen.
Er is haast bij de zaak, want bij arrest
van den Hoogen Raad van 29 Juni j.L
is beslist, dat een belofte, afgelegd door
een niet tot een kerkgenootschap be
hoorenden getuige, niet de kracht heeft!
van een beëeriidgde getuigenverklaring,
en dat „aan een verklaarbaar verzuim
ivan den wetgever is toe te schrijven'f,
„dat verklaringen van personen, diei niet
tot een kerkgenootschap belxooren, niet
als verklaringen van getuigen kunfoen
gelden".
Dat „verklaarbare verzuim," is honderd
jaren oud, zoodat de Hooge Raad er
ook! niet te vlug bij is. Dit Valt echter
hieruit te verklaren, dat het eedsvraag-
stuk pas in de latere jaren meer op dep
voorgrond is getreden. Hadden vroeger
slechts de Doopsgezinden bezwaren te
gen de eedsaflegging -bezwaren, wel
ke de wet erkent naarmate er mleejil
vrijdenkers kwamen, trad ook meer ban
deloosheid op het gebied van den eecj'
op den voorgrond.
Minister Regout zaliger had dan ook
reeds :een nieuwe regeling ontworpen,,
welke zoo ruim van blik blijkt te wezen,
dat ze thans zal worden verwezenlijkt.
,We lezen toch in de Memorie van
Toelichting
„De regeling die de minister Regout
bij de behandeling in de Tweede Kamer
betreffende de noodwet van 1911 in
Uitzicht stelde voor de definitieve op
lossing van het eedsvraagstuk, schijnt
ook naar de meening van ae tegenwoor
dige regeering de meest gewenschte,
welke regeling hierop neerkomt, dat tot
de belofte zouden worden toegelaten al
len, bij wie ernstige gewetensbezwaren!
tegen het afleggen van den eed bestaan,
onder bevoegdheid van den rechter, om,
indien deze niet aanneemt, dat de gewe
tensbezwaren oprecht gemeend zijn, toch
den eed op te leggen. D|eze regeling vol
doet alleszins aan de vereischtebehoud)
Van den waarborg van ,den eed onder
eerbiediging echter van gewetensbezwa
ren.", i
Hulde aan de tegenwoordigel regee
ring voor deze ruiterlijke verklaring.
Maar waar blijven nu onze tegenstan
ders, die zoo gaarne de Roomschen voor
bekrompen en achterlijk uitmaken en hun
zoo hardnekkig mogelijk gewetensdwang
Verwijten. i
Minister Regout was een Ultramon-
t'aan van het zuiverste water, wat nie$
Wegneemt, id'at zijn regeling van het
eedsvraagstuk den toets der Critiek
glansrijk blijkt te kunnen doorstaan].
Laten We toch de lui, die altijd Op dö
Roomschen schelden, niet geloofden lf
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het drama te Serajevo.
Betooging ter nagedachtenis aan
Frans Ferdinand.
Een indrukwekkende betooging voor
de vermoorden aartshertog Franz Fer-
FEUILLETON.
23)
Geloof me, miss, .als ge in mijn hart
zoudt kunnen lezen, zoudt ge er dui
delijk: het vurig verlangen in ontdek
ken, dezen hoek van uw vaderland, dat
het mijne is geworden, evenals het mijne
vroeger het uwe was, te redden...\
Ik zou zoo gelukkig, zoo fier zijln:
te slagen 1.4.
|En zachter voegde hij er bij:
Ik zou me ruimschoots beloond1
achten door ;uw gedachtenis en uw me
delijden, als ik in de zee zou vallen,
Voordat ik mijn bestemming heb be
reikt
De blikken van de beide jongelieden
ontmoeten elkander.
De toon van oprechtheid van den in
genieur, een warme welsprekendheid de
den hem zijn zaak winnenmaar het
geen het meisje had gehoord, was niets
in vergelijking met hetgeen Zij ver
moedde.
Eenige seconden lang had Zij in zijn
hart gelezen, dat haar ,als een open boek!
werd aangeboden.
Zij gevoelde, dat deze onbekende, die
haar eerst als een, aangename gezel in
dinand en zijn gemalin heeft verleden
week plaats gehad in het raadhuis te
Weenen, waar de president van den Ka
tholieken Volksbond, de erfgraaf von
und zu Trauttmansdorff een rede hield
en uitdrukking gaf aan den rouw van
Weenen en geheel Oostenrijk over het
vermoorde vorstenpaar. Duizenden le
den van den Volksbond, in het zwart
gekleed, vulden de groote hallen van
het trotsche stadsgebouw, behalve de
scharen van christelijke burgers, waren
daar ook de studenten van Weenen, en
vele leden van den adel. Een konings
moord aldus erfgraaf Von und zu
Trauttmansdorff, is bedreven, welke
ten hemel schreit, niet in het hoofd van
een enkel verward individu beraamd
doch planmatig voorbereid, door de in
dividuen en die elementen welke aan
ons vaderland en ons keizershuis on-
verzoenlijken haat hebben gezworen en
volvoerd door een man van een volk, dat
steeds werd behandeld met bijzondere
welwillendheid en geduld." Toen de erf
graaf in herinnering bracht den laatsten
nachtelijken tocht der slachtoffers en
zeide: „Hoe gaarne hadden wij onzen
troonopvolger bij het heldere daglicht
de laatste eer willen bewijzen, doch dit
werd ons niet gegund, toen werd de
verbittering der Weeners over deze. be
grafenis weer levendig en klonken uit
roepen Van wrevel. Met het gebed: Heer,
dat beiden in vrede rusten", waarop een
duizendstemmig „amen" volgde, sloot
de erfgraaf zijn rede. i
[Daarop schilderde de hoofdredacteur
van de „Reichspost" de persoonlijkheid
van Franz Ferdinand en zijn grooten
arbeid voor de toekomst der monarchie.
Als mensch werd hij gekenmerkt door
zijn openhartigheid, hij haatte het val-
sche, het kruipende, het zwakkelijke, de
corruptie. Hij had achting voor den
vrijen man, die eerlijk voor zijn over
tuiging uitkwam en het vaderland een
warm hart toedroeg. Als staatsman wil
de hij een groot, vast aaneengesloten
rijk en hij begreep de beteeke,nis van het
Diuitsche volk en zijn positie in Oosten
rijk. Soldaat van hart ijverde hij voor
de eenheid in het leger en den oudr
Oostenrijkschen soldatengeest onder de
officieren. En deze soldaat was een
huisvader, zooals weinigen. Zijn christe
lijk familieleven werd met gebed begon
nen en besloten en iedere plicht en zorg
.en aibeid vatte hij op in den geest
van den katholieken christen. Het ge-
heele leven van dezen man was door
drongen van het diepste Katholicisme.
En naast hem stond eene katholieke
vrouw, die voor haar geliefden echt
genoot is gegaan tot in den dood. |Nu
Zijln zij gevallen als slachtoffers van
Groot-Oostenrijk en van de katholieke
gedachte van het Habsburger Huis."
Toen de redenaar had geëindigd met
de woorden: „Hij is gestorven voor het
vaderland, doch bij zijn vergoten bloed
zweren wij, christelijke inwoners van
Weenen, dat wij ten allen tijde voor
de eenheid van het vaderland zullen op
komen," toen verhieven zich allen van
de eenzaamheid voorkwam, van eeni
hartstochtelijk temperament was, die
haar, haar alleen zijn leven aanbood,
met de heldhaftige zelfverloochening van
de kruisvaarders van vroeger. F.en on
uitsprekelijke verlegenheid maakte zich
van haar meester
Haar bleekheid nam nog toe en haar
arm sloeg zij nog vaster om den hals van
haar vader, alsof Zij bij hem bescherming
wilde zoeken tegen een indruk, waar
tegen zij zich niet kon verdedigen.
Het was een onvergetelijk! dogen blik.
Zij had' te beslissen over het leven
Van deze twee wezens, die elkaar ten
volle waardig waren.
In de diepe stilte, die Volgde, hoorde
men het verschrikkelijk rumoer van de
Japansche fcanonnade.
Vader, zegde het meisje op door
dringenden toon, ik heb nu vertrouwen,
ikUl-. Gij moet mijnheer Rimbaut zijn
toestel laten maken, alles geven, wat
hij noodig heeft...|...i
Maar kind, ge Iweet niet 'dat er meer
dan 2000 kilometers zijn van hier naar
OahiU, en meer dan 5500 tot San-Fran-
sico, dat zonder twijfel de Japanners te
Honaloeloe Zijn, Waarvan de verbindin
gen züjh verbroken evenals de onze m'et
het vasteland Hoe kunt ge meenen dat
een aeroplaan, die haastig in eenige da
gen is gemaakt, een tocht zal kunnemi
hunne zetels en staken de vingers om
hoog om den eed af te leggen. Met
groote geestdrift werd vervolgens het
Oostenrijksch volkslied gezongen.
Het onderzoek
dat nog steeds met alle ijver wordt
voortgezet, heeft volgens de Neue Freie
Piresse bewezen,, dat 18 personen aan
den moord op den aartshertog mede
plichtig zijn. Van hen zullen 9 als da
ders of mededaders terecht staan, de
anderen wegens het begunstigen van den
aanslag of van de vlucht der daders. [Al
le 18 zijn Serviërs, de eenige moham
medaan, bij de samenzwering betrokken
is een zekere Basitsch, die naar Mon
tenegro is gevlucht.
Het bericht in het Volk, van Vrijdag
avond, waarin gemeld werd dat er ook
vijf schismatieke priesters onder waren
wordt (nergens bevestigd en zal dus wel
gefantaseerd tzijan. T
Albanië
jDte toestand in Albanië wordt door
de Europeesche bladen geschetst als een
volslagen anarchie
In een hoofdartikel bespreekt de Gior-
nale d'Italia de anarchie in Albanië en
herinnert aan de moeilijkheden, die de
zending van een internationale expedi
tie in den weg staan en 'die ook gelden
voor een opdracht der mogendheden aan
Oostenrijk en Italië om den vrede te
herstellen. De goede bétrekkingen tus-
schen beide landen zouden daarbij licht
in gevaar komen.
Er blijft maar een middel over, zoo
meent het blad, de regeèring over Alba
nië in handen te stellen van de interna
tionale commissie van toezicht
„De Nederlandsche officieren zegt
het blad, hebben alle gezag verloren
en men zal elders naar anderen moeten
omzien, om hun taak over te nemen."
Twee jaar op zijn minst zal het be
wind van de commissie van toezicht
moeten duren, vóór men een nieuwen
vorst aanstelt in de plaats van den prins
Von Wied. I
|D|e eensgezindheid van Europa, waar
het Giornale d'Italia 't over heeft, is
al even hartelijk als de laatdunkende be
schouwing over de Nederlandsche of
ficieren.
Naar de Milaansche Corriere della Se
ra uit Ehirazzo verneemt, heeft de vorst
dc gezanten der groote mogendheden
een soort ultimatum gesteld, waarin hij
zegt, dat als hem niet binnen zéér kor
ten tijd de noodige geldmiddelen en
troepen ter beschikking worden ge
steld, om den opstand te bedwingen,
hij zich genoodzaakt zal zien zijn post
te verlaten.
jDe gezanten hebben geantwoord dat
zij tïun regeeringen hiervan in kennis
zullen stellen. Men verwacht dat deze
aan het verlangen van den vorst niet
zullen voldoen en dat mitsdien belang
rijke wijzigingen in de regeering van
Albanië op til zijn.
jDe Hollandsche officieren, welke bij
de inneming van Koritza door de op-
ondernemen, die nooit door eem aero
plaan is gedaan Dat is krankzinnigheid,
zeg ik, heldhaftige krankzinnigheid, dat
geef ik! toe, maar dat kan ik niet toet-
staan. i
Comtnandant, bracht Maurice Rim
baut nog in, ook het woord krankzinnig
heid werd gebruikt onder de regeering
van Lodewijk XVI, bij de eerste opstij
ging van Pilatre de Rozier en den mar
kies d'Arlandes, ook twee medeburgers
.4. iEn! daarna.i
i Vader, onderbrak! het meisje, met
een weinig koortsachtige heftigheid, u
moet vertrouwen .hebben in mijLf Er
bestaan overigens geen hinderpalen.
Mijnheer Rimbaut zal rond het eiland
proefvluchten doen, die men in pen'bootje),
kan volgen, als de Japanners ons een
weinig met rust laten en u zult zien,
dat de vogel met gemak vliegt..^.. Vader,
u moet het toestaan, geloof me, UW
Kate heeft voorgevoelens, die haar nooit
bedriegen.
Een tweede maal kruisten de blikken
van Kate en Maurice elkaar, en een
vluchtige blos ging over het voorhoofd
van het meisje. 1 1 f
1i |U hebt het beste middel gevonden,
m'ijn tegenstand' te overwinnen, mljhheer
Rimbaut, zeide eindelijk! de oude officier.
Als Kate aan .uw zijde is, dan moet ik!
wel kapituleereo. Ik stel alle jjzerwer-
standelingen zijn gevangen genomen, zijn
(nog steeds niet in vrijheid gesteld. De
opstandelingen weigeren voorloopig hier
aan 'te voldoen,
aan te voldoen. De minister van Oorlog,
Moefid bey, is afgetreden.
GEMENGD,
«-i De ramp van de „Ewpresfs
of I r e 1 and". Men schrijft uit Que
bec De commissie belast met het ondier-
zoek naar het vergaan van de „Empresö
of Ireland", is tot de conclusie gekq-f
men, dat de „Storstad" aansprakelijk ge
steld moet worden voor de ramp, en dat
deze veroorzaakt is, doordat de „Stor-
stad" van koers veranderde.
Oproer in een gevangenis!,
te New-York. De Blackwell's straf
gevangenis te New-York is gedurende
twee dagen het tooneel van een formeel
oproer geweest. Dit begon Woensdag
j.L;, toen de gevangenen op een gegeven
signaal borden, schotels en ander aar
dewerk hun bewakers naar het hoofd
wierpen.
Er ontstond een waai gevecht. Zes
belhamers werden gearresteerd, maar
toen dezen gestraft werden met het ver
bod, bezoek te ontvangen of naar huis
te schrijven, werd de ontevredenheid al
gemeen.
Donderdag ontstond er opnieuw een
oproer onder een groot gedeelte der
gevangenen. In de machinekamer sne
den zij de drijfriemen door en stichtten
brand in de kleermakerij. Na een paar
uren gelukte het aan de bewakers, om
de voornaamste raddraaiers te arrestee-
rerL Hiermede keerde de rust in de ge
vangenis terug.
Trein roof in, Amjerika. Uit
NeW-York Wordt gemeld, dat 4 ban-
dieten in de nabijheid van Matson een
sneltrein aangehouden hebben en zich
hebben meester gemaakt ,van een geld
transport Zij wi9ten ongehinderd met
hun rijken buit te ontkomen,
tHevige brand in Noqrwe->
fen. De kleine stad' Seljak is door een
evigen brand voor een groot gedeelte!
verwoest. Meer dan 60 huizen, waaron
der ook het stadhuis, zijn een prooi der
Vlammen geworden. Meqr dan liOOO men-
schen Zijn dopr deze ramp dakloos ge
worden. Persoonlijke ongelukken kwa
men echter niet voor. De materiqeld
schade is zeer groot en wordt op meer
dan een millioen mark! geschat
iStranding van een schip. Het
'Argentijnsche stoomschip Mendoza is bij
Punta Mogotes gestrand met 257 op
varenden aan boord Het schip zit ge
vaarlijk
Een later ontvangen telegram1 meldt
dat alle opvarenden zijn gered.
-De zelfmoorden in het Duit
se h e 1 eg e r. Om de juistheid van de
beweringen van Rosa Luxemburg, dat
de Pruisische kazernes dagelijks het too
neel van drama's Zijn, te bewijzen, publi
ceert de „Vorwarts" een statistiek over
jaren 18701910 in het Duitsche leger
gepleegd.
Volgens deze statistiek, die op offici-
kers van het garnizoen te uwejr beschik
king u kunt alles gebruiken, wat noo
dig' maar tot Spark, die over het mate
riaal staat en .wien ik mijn orders zat
geven. Maar als ik u laat vertrekkejn;
dan is het niet, omdat ik overtuigd,
ben, weet dat wel. Vertrekt u alteen
'Neen commandant, ik heb beslist
een mecanicien noodig, die zich bezig!
houdt met het smeren, de benzine en
den loop van het machien, want ik kan
onmogelijk het toestel één minuut verla
ten en ik zal, voor te vertrekken, een lan
gen nacht moeten slapen, pm in staat te!
Zijn veertig uren wakker te zijn, als!
het noodig is. Dien man geloof ik wel
gevonden te hebben in Kerdok1.
Kerdok? vroeg het meisje hoofde
schuddend ..A. Is dat die kerel, die .in
de machinekamer werkt: waarom die?
Omdat hij het mij gevraagd heeft
en omdat hij den explosiemotor kent.
Hij is wei noodzakelijk voor den
bouiw, dat geef ik toe*, maar veilig reis
gezel, dat is wat anders,.,. |Wat zegt u,
vader?
Miss» zegde de jonge Franschman
lachend, ga vergeet.;, dat in ieen aero
plaan een reisgezel altijd veilig is, als
hij zich ten nfinsite piet voor het vertrek
zelfmoordt. Elk vergrijp' tegen den be^-
stuurder wordt onmiddellijk gevolgd door
den val van beiden^.. Dan 'W-
eele Cijfers moet berusten, bedroeg het
aantal zelfmoorden in genoemde jaren
10.315, het aantal pogingen tot zelf
moord 2655 en het aantal opzettelijke
Verminkingen 304.
Bij de marine kwamen van 1885 tot
1890 40 gevallen van zelfmoord voor.
(Onder de zelfmoordenaars waren 198
adjudanten en 2101 onderofficieren!.
Het aantal gevallen van zelfmoord in
het Duitsche leger zou volgens het soc-
dem. orgaan tweemaalzoo groot zijn!
als in liet Oostenrijksdie, Italiaansche
en Fransche leger.
De Tramstaking te 's Gravenhage.
Nadat in den afgeloopen nacht in de
vergadering van het trampersoneel, waar,
jongeveer 800 personen aanwezig waren,
met óp 4 na algemeene stemmen tot
staking was besloten,werden Zondag bij
(duizenden in de stad manifesten verspreid&
waarin van den strijd tegen de tram-
Idirectie werd 'melding gemaakt met [mede-
deeling van feiten, ten tolijke, dat geen
middel onbeproefd was gelaten om langs
minnelijken weg tot oplossing der grieven
te geraken. Ter conferentie ten stadhuize,
Welke door de organisaties was aan
vaard, vernam men, dat de raad van be
heer geen bemiddeling verlangt. Hef
personeel vertrouwt, zich te omogen ver
heugen in de sympathie van hei publiek,
in de overtuiging, dat de eischen billijk
zijn en dat, gelet op Eet systeem, vani
sarren en plagen, bij de Hl. TL (ÖA. iu
zwang, men verwonderd moet zijn, dat
(niet eerder de ontzettende ontevreden*
heid van het personeel op deze wijze
werd geuit.
De chauffeurs der Uaagsche Taxi-auto-
onderneming besloten, om, indien hun)
idiensten worden ingeroepen tot vervoeo
van onderkruipers, dit te weigeren.
De remises der maatschappij en de
omgeving daarvan geleken gisterochtend
in staat van beleg. Siterke detachementen1
politieagenten, bijna allen gewapiend mietf
dc revolver, bewaakten de remises; ver
schillende wegen lerlieen waren afgezet;
de gebouwen mochten niet door stakers
betreden worden. Twee personeclwagens,
één naar de remise te Scheveningen, één
naar die aan de Laan van Meerdervoort,
vertrokken gisterochtend tusschen vijf uufrl
en half zes van de remise aan jete Frans
Halsstraat, begeleid door gewapende po
litieagenten.
De maatschappij wilde trachten, tegen
.12 uur een "Cienst aan te vangen met
Werkwilligen of zich aangeboden hebbend
personeel op lijn 1 (Hloll. Sipoor—lArchi-
pelwijk), lijn 3 (Vajk enb oschpleLn-1blitn-<
!nenstad en Bezui d en h ou|t—Qver bosch) en
lijn 8 (Plein[Scheveningen).
'Stakende posters boekten als .eerste
succes 'het niet-uitrijdon van de stoom
tram naar Delft gisterochtend te Jiali 7»
wegens gebrek aan personeel.
lOngevecr 700 stakers en vele vrouwen
brachten na afloop der nachtvergadcring)
missives, vermeldende liet stakingsbesluit^
naar het kantoor defr H- Ju M. aan het
y— Dat is waar, zegde het meisje, maar
ik zou ongei]u|st Zijn u, imet hem te zien
vertrekken.
,'Hebt ge al met hem gesproken, hebt
gc het hem al beloojid?.
'Neen, miss.
i.Belooft hem dan niets, wilt ge?
r—Ik zal uit uw handen den reisgezel
aannemen, dien ge uit zujt kiezen, Miss.
Op dit oogenblik werd er aan de deuir
geklopt en op een „binnen" van den:
commandant verscheen luitenant Forsten,
Ik ben blij, dat ik u hier vind,
Wc.it ge oordeelt het zonder twijfel nood
zakelijk den commandant machtiging te
vragen om uw arm schuitje binnen te
brengen, of wat er van over is, want ik
geloof, voor zoover ik er van uit het kijk
gat over kan oordeelen, dat in de nabij
heid een granaat is neergevallen.
Maar het wordt beschermd door
een rots, waar wij het achter hebebn-
getrokken.
Er is niets bestand tegen de boog
schoten der Japanners.
Vlug dan! zeide de ingenieur.
We moeten ons haasten het schuitje
binnen te halen. Daar rust al mijn hoop
op; als de machien vernield is pifi alleen
maar beschadigd, valt mijn plan in dui
gen!
i(Welk plan? vroeg luitenant Forsten,
^Wordt vervolgd).