11
Apologie
of Geloofsverdediging.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1442.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935, Postbus 6,
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRRS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het OEILLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
1.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
Juli
WH.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
[geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Het opschrift van dit artikel is uit
hangbord en reclame tevens. Het maakt
den lezer opmerkzaam op "hetgeen ver
handeld zal worden én geeft tegelijker
tijd aan het edel gehalte en de hoogs
waarde van dit onderwerpt
Of is er iets van meer gewicht dan
ons geloof, waardoor wordt geregeld
'smenschen verhouding tot 'God in dit
leven? Is er iets, dat meer onze .aan
dacht en belangstelling verdient dan de
verdediging van geloof en godsdienst, dat
is de verdediging van de hoogste be
langen der merischheid, welke betrekking
hebben op den tijd, maar meer nog op
de eeuwigheid Niemand der lezers durft
deze vraag ontkennend beantwooiden, en
allen zullen toegeven, dat de godsdien
stige zijde van het leven inderdaad de
voornaamste is en de meeste zorg ver
dient. Maar toch zal menigeen moeten
erkennen, dat zijn belangstelling in gods
dienstige vraagstukken betrekkelijk ge
ring is en dat zijn kenjnis omtrent de
gronden, waarop het geloof berust, de
leerstellingen, waarin het geloof vervat
is, de gevolgtrekkingen, waartoe het ge
loof leidt, zeer wel voor uitbreiding vat
baar is!
Gelukkig worden in de laatste jaren
van verschillende zijden lofwaardige po
gingen in het werk gesteld om de keiyiis
van geloof en godsdienst bij ue leeken
te bevorderen en te vermeerderen.
Tot dat doel werd opgericht de apo
logetische vereeniging „Petrus Cani-
sius", welke door besprekingen en po-
riodieke uitgaven, niet het minst ook
door een doelmatig werkend informatie
bureau, vooral de meer ontwikkelde stan
den tracht te bereiken. Tot dat doel
houdt men apologetische voordrachten in
of buiten de kerk, richt men vragen-
bussen op in Rropagandaclub en Volks
bond, verspreidt inen apologetische vlug
schriften bij duizendtallen. Het kan ons
niet verwonderen, dat ook de Rooms,che
Pers voor dit doel haar zeer te waar-
deeren krachten beschikbaar stelde. D|e
courant immers is van zelf een uitmun
tend apologeet, vooral hierom1, omdat in
onzen „haastigen" tijd men gemakkelijker
couranten leest dan boeken en ge
schriften.
De Redactie der „Leidsche Courant",
welke, het lij' haar tot eere gezegd, zoo
veel mogelijk tracht rekening te houden
met de eischen en behoeften der lezers,
heeft gemeend ook een werkzaam deel
te moeten ïnemen aan de apologie onzer
dagen, natuurlijk op bescheiden voet en
rekening houdend met de mate van ont
wikkeling, welke bij het gros harer lezers
mag en moet verondersteld worden.
Menig artikel uit den laatsten tijd gaf
ons hiervan het bewijs.
Zonder twijfel zal teder, die overtuigd
is van het belang der apologetische be
weging, dit streven der Redactie ten
zeerste toejuichen. Voor mij althans was
het groote belang dezer zaak de door
slaande reden onr, overeenkomstig het
verzoek der Redactie, tot dit doel mijn
medewerking toe te zeggen.
Het ligt niet in mijn. bedoeling, een
geregelde en systematische behandeling
van onze geloofsleer den lezers voor te
leggen, maar van tijd tot tijd eenige korte
beschouwingen te geven met min of meer
apologetisch karakter, naar Ak hoop in
eenvoudigen, doch bevattelijken vorm.
Wanneer deze beschouwingen aan
dacht en belangstelling mogen wekken
bij de lezers, en daardoor de versprei
ding van de Roomsche „Leidsche Cou
rant" bevorderd moge worden, zal ik
jn;ijn moeiten (ruimschoots beloond (achten.
Voor dezen keer dan, bij wijze van
inleiding, een kort antwoord op de vraag
Wat is de taak der Apologie?
Apologie is een GrieksCh woord, dat
„verdediging" beteekent, maar sinds de
eerste christen-eeuwen in het spraakge
bruik vooral beduidt als „geloofsver
dediging", en wel in het bijzonder tegen
over aanvallen van de vijanden des
Christendoms. Die strijd tegen het Chris
tendom is zoo oud als het Christendom
zelf. Reeds de eerste christen-eeuwen
kenmerken zich als een tijdvak van apo
logie. Het was toen moodig tegenover
de heidenen var Rome. Thans is het
niet minder noodig tegenov er de hei-
densche begrippen en beginselen der
z.g. moderne beschraving.
Men moet ziende blind zijn, om niet
te erkennen, dat op velerlei manier een
strijd wordt gevoerd tegen geloof en
godsdienst in het algemeen, tegen Chris
tendom en Katholicisme in het bijzonder.
In boeken, tijdschriften en couranten,
op congressen en meetings komt die
anti-christelijke geest tot uiting. Hij open
baart zich op het gebied van litteratuur
en kunst, welke vaak den spot drijiven
met geloof en zeden, op socaal en poli
tiek terrein. Ongodsdienstig is het „gods
dienstig liberalisme" door zijn kennelijke
bedoeling, den godsdienst uit het open
bare leven te verbannen. Anti-godsdien
stig is het socialisme in zijn verlokkend
maar huichelachtig beginsel „godsdienst
is privaat-zaak".
Naast deze groote stroomingen staan
andere verschijnselen in het maatschap
pelijk leven, die eveneens getuigen van
een anti-godsdienstig, of althans van een
onchristelijk karakter. 'Zoo misbruikt het
tooneel vaak zijln veel-omvattenden in
vloed tot propaganda van de meest ver
derfelijke ideeën omtrent de eerbaarheid
in en buiten het huwelijk. De bekende
„moderne" dans en de daarmede in ver
band staande onbetamelijke mode heb
ben geen ander doel dan de zinnelijke
lusten te dienen. De beweging der lijk
verbranding, de actie voor vrouwenkies
recht, en andere strevingen op maat
schappelijk terrein dragen eenzelfde anti
christelijke strekking.
Geheel in het bijzonder waar het be
treft de Katholieke Kerk, Is de strijd
algemeen. In dien strijd verdwijnt alle
verschil van rang en stand, van politieke
en godsdienstige overtuiginig. Hiier gaan
samen edelman en plebejer, socialist en
bezitter; liberalen verbinden zich met
anarchisten; naast den domlmen volks
menner staat de man van universitaire
wetenschap. Ja, zelfs protestanten heb
ben zich in grooten getale bij dien on-
zaligen strijd aangesloten. De Evangeli
sche Maatschappij en de Nederlamdsche
Protestantenbond kennen geen erger
vijand dan het Katholicismie, terwijl velen
ondqil hein bij verkiezingen zich trouw
betoon en aan de leujze: „liever ,T|urksch
dan. Paaplsch".
Zeker zijn er onder de niet-Katholieken
beter-gezinden, die een walg hebben van
zulk anti-papisme. Evenwel, aan een ern
stig protest van die zijde woijdit weinig
of niet gedacht
Uit het gezegde moge blijken, dat het
vijandelijk leger talrijk is en altijd in
het vuur. Daartegen te strijden is plicht.
'Dit is de ta^k der apologie. Dwaalbe
grippen verbeteren, opwerpingen weeo-
leggen, valsëhe beschuldigingen te niet
doen, de rechten der Kerk vooral in het
openbare leven verdedigen, kortom alles
wat dienen kan tot handhaving en ver
dediging van geloof en godsdeinst, tot
staving der Katholieke beginselen, dat
alles is voorwerp der apologie*
A. TH SEIJSiENER,
Warmond, pir.
V* Ontwikkeling.
In klare woorden heeft prof. Seysener
in bovenstaand artikel aangewezen het
nut en de noodzakelijkheid van meerdere
kennis, diepere ontwikkeling in kwesties
van godsdienstigen aard.
Deze gelegenheid willen wij benutten
om een enkel woord te zeggen ter ver
klaring van den weg, dien wij steecfei
in zake de godsdienstige ontwikkeling
onzer lezers hebben bewandeld, en dia
niet voor allen altijd volkomen duide
lijk schijnt te Zijn geweest.
Wij zijn er ten diepste van overtuigd,
dat de ontwikkeling van onze lezers niet
wordt bevorderd door hen te sleepen in
theologische disputen, in strijd-vragen,
welker draagwijdte en wezenlijke betee-
kenis door hen zeer moeilijk .met juist
heid kan worden geschat, en waarom
trent zij zich zeer moeilijk! een zakelijk
oordeel kunnen vormen.
Dergelijke strijd-vragen brengen, ons
inziens, in veler hoofden verwarring, leg
gen in de harten een van-buiten-af aan
geblazen strijdvuur, maar kunnen er zeer
gemakkelijk toe leiden om1 te verkoelen
en te verkillen de zonne-warmte, waarvan
moet doortrokken zijn Jiet Katholieke
leVen, dat staat in het stralende lichibvan
de eenige en eeuwige waarheid
der Katholieke beginselen. i
Zeker, het kost een Katholiek publi
cist een offer om niet P: verdedigen de
meening, die hij zich ii» zake dergelijke
strijdvragen heeft gevormd, om1 niet uit
te spreken zijn odrdeel over sommige
personen en door-dezen verkondigde stel
lingen. Maar voor een Katholiek! publi
cist, wien arbeidsveld iigt in de ge
westelijke of locale katholieke pers, is
het, ons inziens, een plicht,en .een zeer
zware plicht, dat pffer te brengen!
De godsdienstige ontwikkeling, ook
die in zake de actueele kwesties, in
zake de vraagstukken van den dag,
wordt alleen op degelijke en
vruchtbare wijze verkregen door een po
sitieve, een stellige uiteenzetting van de
eeuwen-oude Ka tholi eke waarheden,
waarbij tevens rekening wordt gehouden
met de hedendaagsche, direct of indirect
door de Kerk veroordeelde dwalingen*
Wlij zijn er van overtuigd, dat onze
lezers met veel nut en met veel belang
stelling de artikelen zuilen volgen, die
de Warmondsche hoogleeraar, prof. Sey
sener, in populair-wetenschapipelijken
vorm en klaren betoogtrant in ons 'blad
over godsdienstige, apologetische onder
werpen zal schrijven. Die artikelen mo
gen mede werken om1 te verdiepen de
kennis van en daardoor te verinnigen de
liefde voor ons één en eenig Roomsch
gelooven.
Laf en dom.
|Het telegram door de Kath. Soc. Actie
te Zwolle verzonden aan den Franschen
Minister-president als een protest te
gen de nieuwe vervol<P*yr <ier religieu-
sen wordt ook in het „Volk" bespro
ken en wel op een niet nader te kwaf-
lificeeren wijze. Het blad', dat in ver
ontwaardiging uitbarst tegen de minste
rechtsverkrenking als het „arbeidersbe
langen" geldt, heeft voor dit protest
niets anders over dan een laffe spotter
nij. Het blad neemt liever de partij qp
op van een sujet als Ferrer, van wien)
de Madrileensche correspondent van het
liberale Handelsblad dezer dagen nog
getuigde, dat het een persoon was, die
niets anders dan minachting verdiende.
Voor dergelijke bandieten kiest het
„Volk" liever partij. Maar dit is haar dan
ook van harte gegund. Onze Katholieke
religieus en zouden zich haast beleedigd
gevoelen, als dit schendblad hun partij
op nameen blad dat uit puur anti-cleri-
calisme de domheid begaat Grieksch-
schismatieke priesters aan te zien voor
K. K» en een daad door dezen bedreven
uitspeelt tegen de Katholieken. En toch
is het Volk niet tegen den Godsdienst
Arme „Volk'Mezers.
Nationaal Comité ter viering van het
eeuwfeest van het herstel der
Sociëteit van Jezus.
In de vorige maand maakten wij den
oproep bekend van dit comité, hetwelk
zich te Nijmegen gevormd heeft, met
het doel, ter viering van het eeuwfeest
van het herstel der Jezuietenorde te Nij
megen een gedenkteeken op te richten
ter èere van den grooten Nederland-
schen Jezuiet, den zaligen Petrus Cani,-
ïius, die juist 50 jaren geleden, in 1864
werd zalig verklaard.
Dit schoone en verheffende denkbeeld
mocht allerwegen in ons land de warm
ste instemming vinden. Z. D. H. Mgr.
van de Wetering, aartsbisschop van
Utrecht, gewaardigde zich het be
schermheerschap over de grootsche on
derneming op zich te nemen. In het
eerecomité, dat zich inmiddels gevormd
heeft, namen achtereenvolgens zitting:
Z. D. H. Mgr. van der Ven, bisschop van
's Hertogenbosch, de hoogeerw. heer
van Son, Deken van Nijmegen, de Z.
eerw. heeren Pastoors Regouin en Kruit-
wagén, de edelachtb. heer F. M,. A. van
Schaeck Mathon, burgemeester van Nij
megen, alsmede de heeren Jhr. mr. O.
van Nispen tot Sevenaer, lid der Twee
de Kamer, en de oud-ministers mr.
Kolkman en mr. Harte van Teckelen
burg.
Tevens mocht het comité met zijn
plan warme instemming en toezegging
van medewerking vinden bij het bestuur
der Apologetische Vereeniging „Petrus
Canisius", bestaande uit de heeren dr.
D. A. Wl H. Sloet, voorzitter, dr. Th. M.
Vlaming, vice-voorz., Wi» L. S. Knuif,
secretaris, J. C. E. Slotemaker, penning
meester, dr. A. Smits, dr. J. P. Le
Blanc en dr. Joh. Schrijnen.
In verschillende plaatsen des lands
hebben zich reeds sub-comité's ge
vormd met het doel in hun omgeving
bijdragen voor het gedenkteeken te ver
zamelen.
Nog verschillende sub-comité's zijn in
wording.
Het laat zich dus aanzien, dat in
verschillende deelen des lands ijverig
zal gewerkt worden om bijdragen in
te zamelen voor het op te richten ge
denkteeken. Van het gezamenlijk bedrag
dat op deze wijze zal worden bijeenge
bracht, hangt het natuurlijk af, welke
afmetingen dit monument zal aannemen.
Maar men vertrouwt in elk geval, dat
de offervaardigheid van het katholieke
Nederland het comité zal in staat stellen,
een gedenkteeken, te stichten, onzen
grooten zaligen landgenoot waardig.
De Kath. Gezellenvereeniging te Nij
megen heeft zich bereid verklaard als
terrein voor het monument af te staan
een gedeelte van den voortuin van haar
gebouw, zoodat het gedenkteeken zich
aan de openbare straat zal verheffen op
een 'der mooiste punten van Nijmegen,
om zoo te zeggen aan den ingang der,
stad, waar het onmiddellijk de aandacht
der vreemde bezoekers zal trekken.
De „Internationale" officieel.
'De neutrale, feitelijk socialistische Ge
meente werkliedenboind heeft na afloop'
van zijn congres een bezoek gebracht
aan Zaandam en is daar op het Ge
meentehuis officieel ontvangen.
Blijkens het „Volk"-verslag stonden
boden aan het stadhuis gereed om den,
bezoekers den weg te wijzen naar de
raadszaal, dienden boden de thee rond
aan dè gasten en was ook overigens de
ontvangst niet geheel vrij van j,bour
geois"-off i cie el igh eden.
Twee dingen verdienen evenwel vooral
dé aandacht. I
Vooreerst dat de gewisselde redevoe
ringen een zuiver socialistisch karakter
droegen.
En voorts dat wethouder Duys, in
tegenwoordigheid van den burgemeester
dé congressisten uitnoodigde met hem
d'e Internationale aan te heffen.
Aan dat verzoek werd, naar het „Volk'
bericht, gretig voldaan en de drie cou
pletten van het strijdlied werden met
groote geestdrift gezongen.
Of ook dé boden meezongen, vinden
wij niet vermeld', merkt het „Huisgezin"
ter snede op.
Als in tegenwoordigheid der Konin
gin het Wilhelmus wordt gezongen,
loopen de socialisten weg.
Een socialistisch dagelijksch bestuur
heft dé Internationale aan.
.De tegenstelling is wel typeerend'.
En de vraag mag gesteld, of een bur
gemeester, die doet als de heer ter Laan
gedaan heeft, wel de verplichtingen van
het burgemeestersambt begrijpt.
Wat katholieke werklieden uit dit ge
val wel zullen begrijpen, zegt onze Bos
sche collega, is, dat in neutrale organisa
ties, waar men zich door een socialis
tisch gemeentebestuur laat recipieeren
en dé internationale zingt, hun plaats
iniet is. 1L L f
Staatscommissie Onderwijs.
De Staatscommissie voor het onder
wijs is, na haar jongste vergadering tot
jn den loop van September uiteengegaan.
Vacantieregeling gemeente
werklieden.
De 'Amsterdamsche gemeenteraad heeft
gisteravond goedgekeurd de vacantie
regeling der gemeentewerklieden, zoo-
als die door B|. en Wj. was voorgesteld.
De vaste, voorloopig aangestelde en jeug
dige werklieden zullen voortaan een week
vacantie krijgen en bovendien drie dagen
verlof. De vaste en voorloopig aange
stelde werklieden krijgen een toeslag van
f'10; voor dit jaar zal de halve toeslag,
worden uitgekeerd.
Terrorisme.
In een zeer druk bezochte vergade
ring van Katholieken te Harlingen is
gisteren de volgende motie met alge-
meene stemmen aangenomen:
„De Katholieke bevolking van Harlin
gen, 'op Donderdag 9 Juli in vergade
ring bijeen, gehoord de mededeelingen,
van den R£ K. Fabrieks-, Haven- en
Transportarbeidersbond ,^St. iWfillibror-
dus" en den Ned. R. K. Slagersgezellen-^
bond "S,t. Joris", spreekt haar veront
waardiging uit over de daden van terro
risme en vrijheidsberooving, gesteld door
het bestuur van de afd. Harlingen van.
den Centralen Bond van Transport- en
Havenarbeiders, roept de Katholieke ar
beiders, vereenigd in de R. Kj. vakbon
den, werkliedenvereenigingen en volkse
bonden ,op, om mede tegen deze vrij
heidsberooving te protesteeren en noo-
digt de werkgevers in het havenbejdrijf
te Harlingen uit bij eventueele vernieu
wing van het arbeidscontract in de haven
te Harlingen de bepaling daar te verwij
deren „dat bij voorkeur met leden van
den Centralen Bond zal worden ge
werkt."
Uitgevers van Dagbladen.
In hotel „Wiitte Brug" te 's-Gravenn
hage heeft Donderdag de jaarvergadering
plaats gehad van de Vereeniging van uit
gevers van dagbladen „De Ned. Dag
bladpers". l
De volgende „Conclusiën" werden opf-
nieuw bevestigd:
I. De vergadering besluit, dat de offi-
cieele publicatie van gemeentelijke en
provinciale berichten in het algemeen tof
de rubriek der advertentiën behoortdoch
meent, dat deze kwestie er een is van
lokalen aard en dat alleen door locale sa
menwerking desgewenscht onder lei
ding van het bestuur van „De Neder-
landsche Dagbladpers" naar een op
lossing er van gestreefd kan worden.
II. De vergadering neemt als regel aan,
ook andere aankondigingen van Rijks*
administratief Besturen van Provinciën
en gemeenten, andere openbare lichamen
en spoorwegmaatschapipiijien, die het ka
rakter van advertentiën dragen, niet gra
tis op te nemen.
III. De vergadering besluit, aankondi
gingen en mededeelingen, waarbij niet
rechtstreeks een algemeen belang betrok
ken is, doch geheel of voornamelijk het
persoonlijk belang van den inzender
•wordt beoogd, niet als bericht op ite
nemen in het redactioneele gedeelte der
couranten.
IV. De vergadering besluit, aan Rijk,
provinciën en gemeenten geen rabat te
geven op advertentiën» en zoo deze door
tusschenkomst van advertentiebureaux
worden geplaatst, aan deze voor die ad-
verten tiën niet meer dan '10 piOt). kor
ting te geven, terwijl verlangd wordt,
dat de Advertentiebureaux van idie kor
ting niets afstaan;.
,V. De vergadering besluit, als hoog
ste rabat voor weldadigheids-advertenti-
ën aan te nemen 50 p(Ct. van den gewo
nen advertentieprijs, en lijsten van ver
antwoording betreffende ingekomen gif
ten bij inzamelingen niet in het redactio-
tneele gedeelte van de couranten op te
nerfien.
VI. De vergadering besluit, geen adver
tentiën aan te nemen van advertentie
bureaux, die tarieflijsten publiceer en, wel
ke grovelijk onwaar en misleidend zijn.
VII. De vergadering besluit niet toe
te geven aan eischen van adverteerders,
die een bepaalde plaats in de courant
voor een advertentie verlangen, noch zich
te binden aan een monopolie van een be
paald model of bepaalde lettersoort of
versiering, lenzij tegen extra betaling.
VIII. De vergadering draagt aan net
bestuur op, een lijst aan te leggen van
advertentiebureaux, colporteur en ad
verteerders, waarop het de namen plaatst
van hen, de het meent' dat daarvoor in
aanmerking komen, naar aanleiding van
klachten, omtrent hen door het bestuur
ontvangen van de leden; welke lijst in
de Mededeelingen zal worden bekend ge
maakt.
IX. De vergadering besluit, dat geen
verplichting zal worden aanvaard, om,
naar aanleiding van het plaatsen van ad
vertentiën, reclameberichten of recensies
in het redactioneele gedeelte van couran
ten op te nemen.
X. Qe vergadering besluit, aan Open
bare en Bijzondere Leeszalen, |Tehuizen
e.d. geen gratis-abonnementen op de dag
bladen te verleenen noch korting op de
abonnementsprijzen toe te Staan.
Het Haagsche Tramwegpersoneel.
Men meldt, dat de directie van de
Haags che Tramweg-Maatschappij beslo
ten heeft, geen verdere concessies aan
het personeel te doen. Er wordt nu ver
wacht, dat er Zondagmorgen een staking
zal uitbreken. c
In verband met het dreigende Conflict
zal de Haags che politie versterkt wor-
