BUITENLAND.
e Jdaijjtinj;
1439.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZÓN- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Nog eens de Middenstand.
3m de Inleiding van het verslag van
den toestand van handel en nijverheid!
in de gemeente geiden, uitgebracht door
de Kamer van Koophandel en Fabrieken,
heeft de verslaggever het bijna uitslui
tend over den .winkelier. ,Na gewezen
te hebben op het algemeen ongunstig re
sultaat van het (winkelbedrijf in 1.913,
komt de schrijver tot de slotsom, ofschoon
hij toegeeft, dat ponder twijfel de strijd
om het bestaan, dn het bijzonder voor
den klein winkelier, moeielijker wordt, dat
ook voor den middenstander geldt „dat
die slagen wil, slagten kan". Be
trekkelijk genomen, zeggen deze woorden'
alles. Op de eerste plaats moet de win
kelier zorgen, dat hij het publiek bedie
nen kan. Het publiek is nu eenmaal ver
evend. Wij voor ons zijn overtuigd, dat
de winkeliers in iLeidien het publiek be
dienen op een ;wijze, die niet beter zijn
kan. Het beste en het nieu'wste ziet men,
in de étalages; de prijzen zijn niet hoo-
ger dan in andere steden. Hét publiek
moest het streven en (werken der winke
liers waardeere(n, Eigenlijk hadden wij
als kopje moeten (nemen boven ons* ar
tikel „H et JPub 1 iek". [Wiaar is, dat
de winkelier, die slagen wil, slagen kan,
mits het publiek medewerkt, Jzouden wij
willen bijvoegen^ Het publiek werkt mede
door in Leiden te koopen en niet a 1 s
regel in Den Haag. Wanneer men 'in
Den Haag koopt, is men in vele gevallen
duurder uit. Dat men in Den Haag]
alleen behoorlijk in (zijn inkoopeu slaagt.
ecu uat uien üm ijiö
in Den Haag in winkels koopt, wier eige
naren eenzelfde zaak in Leiden hebbemj
Koopt men daar nu werkelijk beter of
goedkooper!? En vergelijkt nu over 't
algemeen de (Hjaagsche winkeliers eens
met die in (Leiden. Vergelijkt kwaliteit
van goederen, vergelijkt prijzen en men
zal tot de overtuiging komen, dat Leiden
in vele gevallen op gelijken voet staat
met Den Haag.
Evenals in andere steden, klaagt ook
de winkelier in Leiden over het roekeloos
misbruik maken van het crediet dat hij
verplicht is te geven. Of het in .Leiden
erger is, dan in andere steden, weten
wij niet. Alaar feit is, dat er roekeloos
misbruik van gemaakt wordt. Het pu
bliek mag zich jwel eens indenken, dat
ei1 in den leger.woordigen tijd voor den
winkelier zeil feitelijk geen crediet meer
bestaat Wil >h(ïj "zijn naam hoog houden-
dan moet hij zijn leveranciers op: tijd
betalen. Maar moet hij zijn .klanten lang
crediet geven, dan >vordt Zijn kapitaal
aan de zaak onttrokken en dan zou het
wiel eens kunnen gebeuren, dat hij een.
wissel moet terugzenden (met de bemer
king: „Uitstel; ik heb veel g(e 1 d
onder de menschen". -Diat vele geld
onder de menschen belemmert den win
kelier in zijn bedrijf, wordt oorzaak, dat
hij zijn klanten niet kan bedienen zoo-
als hij wil, brengt menigeen tot achter
uitgang, is dikwijls de schuld van de vele
faillissementen i|n het (winkelbedrijf. 1
iMoge è:n het publiek èn de winkelier
UIT DE NATUUR.
XVI.
Draadlooze Telegrafie.
,Hoe verbreid en overal toegepast de
draadlooze telegrafie ook. is, is ze toch
een nog betrekkelijk jeugdige vinding.
Nog pas nauwelijks 25 jaar geleden detd
Herz zijn eerste proeven, die later den
grondslag zouden vormen, waarop Mar
coni en anderen zouden voortbouwen
pas 15 jaar geleden verbaasde Marconi
de gansche wereld door de mededeeling,
dat 't mogelijk zou zijn te telegrafeeren
zonder draad.
Alhoewel reeds lang de meening be
stond, dat bij 't overspringen van een
electrische vonk golvingen ontstonden,
overeenkomende met geluidsgolven, ge
lukte het in 1S88 aan H,einrich H,erz,
hoogleeraar te Karlsruhe, om. het be
staan dezer golvingen aan te toon en. In
een draad, welks beide uiteinden op
korten afstand van elkaar waren verwij
derd, wekte hij sterke electrische stroo-
nien op, zoodat tusschen de beide eindL
punten krachtige vonken oversprongen.
Nu bleek, idlat bij een op korten af
het inzien, het publiek door niet roeke
loos het crediet jt,e (nemien, de winkeltetf
door het niet roekeloos te geven.
Op de brug.
Nu de heer (K. ter Laan niet langer
stuurman aan wal is, m>a.a,r als bevelheb
ber op de brug staat, onderbindt hij
eens, wat ih(et zeggen wil, een staking in
de gemeente te hebben.
Ondanks alle moeite, welke de roode
leiders zich geven om de rust te bewa
ren, komen te Zaandam af en toe toch
relletjes voor en namen deze Zaterdag
zelfs zulk een omvang aan, dat de poli
tie ter waarschuwing met los kruit in
de lucht schoot.
Is het nu wonder, dat in gemeenten,
waar leiders eener staking geen rekening
hebben te houden met een partijgenoot-
overheidspersoon en dus eenvoudig kun
nen schetteren tegenhet .gezag, wat te
Zaandam thans zoo maar" zonder meer
niet best gaat, de orde wat spoediger
bedreigd wordt?
Is het nu wonder, dat in gemeenten,
waar geen socialistisch burgemeester is,
evenzeer oogenblikken voorkomen,
waarop de politie hardhandig moet in
grijpen
Mag dan in andere gemeenten dan
Zaandam de politie eenzijdig optreden,
machtswellust en kapitaalbescherming
verweten worden als zij werkwilligen
tegen overlast beschermt en de vrijheid
tot arbeiden helpt handhaven
Deze vragen stellen is haar beant
woorden.
Burgemeester Ter Laan is intusschen
verschrikkelijk bang, dat hem op een
of ander „Congres" ook maar iets ver
weten zal kunnen worden, want aan een
verslaggever van 't Hbld. heeft hii zich
gehaast te verzekeren
„Het schieten van Zaterdag was1 vol
gens de oïficieele en andere inlichtin
gen, die ik gekregen heb, absoluut on-
noodig. De agent had zich gemakke»
lijk op andere wijze bij zijn collega kun
nen voegen. Ik betreur echter, dat er,
zelfs al was het maar met los kruit ge
schoten is." 1
Ja, ja, burgemeester, maar nu staat
ge weer aan den wal. En 't is niet ver
standig om in troebele dagen uw po
litie aldus tegenover de publieke opinie
te ontwapenen. Behandel zulke zaken
binnenshuis.
Woensdag
8
Juli
1084.
T
De Wii'u :N ir id van 1—5 regels J.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mcdodeeiingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
jewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
'geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
A'LüEiVlEEN OVERZICHT.
Albanië.
In de stad Walona heerscht rust zoo
seinde gisteren de correspondent van den
Frankfurter Zeitung. Op het oogenblik
loopt Walona dan ook nog geen gevaar.
Een duurzaam succes voor de Albanee-
sche regeering houdt men echter voor
onmogelijk zonder hulp der internatio
nale troepen en deze laten pog maar
steeds op zich wachten.
De eenige man die in de gegeven om
standigheden Albanië en den Vorst hel
pen kan is Prenk Bib Doda maar zijn
eerste, tweede en laatste eisch is geld.
Krijgt hij het niet en de Vorst is nieft
bij machte om1 het hem te gefven -—t
dan doet hij niets.
De pogingen om een vrijwilligers-
stand gekaatste even lam'ge draad, welks
uiteinden ook dicht bijeen gebracht war
ren, imaar waarin geen stroom werd op
gewekt, toch een vonk tuisschen de uit
einden oversprong, juist vlak nadat men
in de eerste draad de vonk had doen
overspringen. Er moest dus door "het
luchtruim rondom de eerste draad een
transport van electriciteit hebben plaats
gehad.
Ook op een afstand van enkele meters
bleek deze werking nog te bestaanver-
eischte was echter, dat de lengte van
beide draden ongeveer even groot was;.
Waar nu ook door de trillingen, in de
lucht ontstaan door het aanstrijken van
een snaar, een tweede gelijk gestemde
begint imede te trillen, was 't duidelijk,
dat de vonk in de tweede draad jnoest
ontstaan door electrische trillingen, die
zich bij T overslaan van de vonk in de
eerste draad door 't Luchtruim gingen
verspreiden.
Voortgezette proeven gaven het bewijs,
dat deze electrische luchtgolven evenals
geluid- en lichtgolven teruggekaatst, ver
zwakt, versterkt en gebroken kondein
worden.
,Toen deze proeven bekend geworden
korps voor Albanië te vormen vinden
weinig steun. In Oostenrijk is de wer
ving daarvoor verboden, en in Berlijn
nu ook. De Duitsche regeering, m een en-
de dat de werving voor een vreemdelinj-
genlejgioen allicht tot onaangenaamheden
met het buitenland kan leiden, heeft
verklaard de werving pit.t te kunnen dul
den.
In Albanië zelf zijn slechts een vijf
tigtal vrijwilligers bijeenen hun lot
is, zooals het „Berliner Tageblatt" uit
eenzet, troosteloos en ellendig. Zij kun
nen op niets rekenen, daar de Albanee-
sche regeering zelf niets bezit.
De „Corriere della Sera" verneemt
uit Durazzo, dat tusschen de Oostenrijk
ste en Duitsche vrijwilligers Zaterdag
nacht een botsing is uitgebroken, ten
gevolge waarvan eenige hunner moes
ten worden ingescheept
Oeen wonder dat dè toestand voor
Vorst Wübelm
steeds hachelijker wordt en de berich
ten van zijn aanstaand vertrek steeds
vaster vorm aannemen.
Hoe zonderling de toestand is blijkt
uit een bericht aan „de Frankfurter Zei
tung"1
„De commandant van de „Preslau"
had gisteren de Duitsche kolonie tot
eeu bezoek aan boord genoodigd. Onge
veer 50 heeren verschenen, onder wie
de gezant Von Lucius, de Duitsche en
Nederlandsche officieren. Doch niemand
van het hof.
„Het feit, dat de Vorst geen bezoek
bracht aan de „Breslau" wordt hier op
gevat als een bewijs, -dat Duitschland
den vrijwilligen of ge'Üwongen afstandj
van den vorst onverscTllig zal aanzien."!
W,i;.--j F -di t reeds p, dat de V o n
Van Albanië het niet lang zal maken
ook van andere zijde Wordt dit bevestigd.
Het besluit van den vorst, zegt de
„Perseveranza" is onherroepelijk, en
wordt gemotiveerd door de jongste! ge
beurtenissen: Duitschland, Oostenrijk en
zelfs Roemenië weigeren toestemming
tot het aanwerven van vrijwilligerser
is volkomen gebrek aan geld ,en de
toestand in Durazzo is door gebrek aan
manschappen en vooral door de desertic
der Malissoren, onhoudbaar. Reeds zijn
vele personen van dc hofhouding en uit
de omgeving van den vorst uit ^Albanië
vertrokken. Dc opstandelingen weten,,
dat zij geen moeite meer behoeven te
doen, om Durazzo in te nonen, want dat
de vorst toch wél zal heengaan. En van
daar, dat zij geen aanvallen meer doen,
maar rustig in hun verschansingen blij
ven. Verjaagd kunnen zij toch niet wor
den.
De opvolger van den Vorst
wordt dan ook reeds genoemd. Volgens
de „Tribuna" zou prins Burham Eddin,
zoon van ex-sultan Abdul Ham id, zich
bereid verklaard hebben vorst Wiilhelnt
op te volgen, echter onder de volgende
voorwaarden: De mogendheden moeten
zijn candidatuur goedkeuren. Izzet pasja
moet tot premier en minister van Oorlog1
benoemd worden; de civiele lijst moet
op li/a millioen francs worden vastge
steld de internationale contróle-commi&-
Sie moet na het vertrek van 'den 'prins voji
Wied belast worden met de taak, zojo
waren, dook van vele zijden het pilain
op, deze pntdekkingen tot een technische
toepassing te brengen, voornajmelijk tot
het telegrafisch overbrengen van teekens.
|W|aar (deze (golven Iziidh frrijnaar alle pijden
door het luchtruim bewegen, zou men
den duren draad-aanleg, en vooral de
zoo dure onderzeekabels, die yoor die
gewone t elegralie onmisbaar zijn, kunnen
missen, terwijl men niet meer door de
draden tot het houden van die uitzend
en ontvang-apparaten op een bepaalde
plaats gebonden was. 1
Toen echter was de kans op verwerke
lijking van deze plannen gering, daar de
middelen tot het nawijzen van deze gol
ven te ongevoelig waren om hun bestaan
ook maar op een afstand van eenige
tientallen meters van 'het uitzendstation
aan te toon en.
De ontdekking van meer gevoelige me
thoden om de electrische trillingen aan
te toon en, in 1890 door B!ranly gedaan,
bracht wederom de zucht tot technische
toepassing naar voren. Branly vond, dat
los opeenliggend metaalpoeder of vijlsel,
dat zeer slecht de electriciteit geleidt,
onder invloed van de electrische trillin
gen, die bij het overspringen van een
spoedig' mogelijk den vrede in Albanië
te herstellen. Ten slotte moet onder lei
ding van Turksche officieren een Alba-
neesch leger gevormd Worden.
Onze Hollandsche officieren komen
dan weer thuis en Albanië zal weder
om geheel op Mohomedaansche leest ge
schoeid' worden. Het bericht lijkt ons
echter onwaarschijnlijk, we gelooven niet
dat Europa hiertoe besluiten zal.
iTegenover dit alles houdt de „Stam'-
pa" vol, dat de tegenwoordige toestand
van zweven iusschen hoop en vrees nog
den ganschen zomer zal aanhouden.
Het bericht gisteren ook in ons blad
vermeld dat Koritza genomen en
de Hollandsche officieren
gevangen genomen waren wordt ont
kend, Bij het departement van Oorlog
was gieterennamiddag het volgenue
telegram IngekomenBericht officieren
te Kcritza niet bevestigd .er. onwaar
schijnlijk."
Men zlet.hct, berichten genoeg, maar
weinig nieuws.
Nieuwe arrestaties
hebben nog steeds ,te Serajewo plaats.
Te Semlin, de Hongaarsche grens
stad, is gisteren de Servische student
Popowitsj gearresteerd, wijl hij verdacht
werd medeplichtig te zijn aan den moord
op den aartshertog en zijn gemalin. Po
powitsj wilde juist den Donau oversteken
om naar Servië terug te keeren, toen de
Hongaarsche politie hem aanhield.
De arrestant bekende dat hij in Sera-
jevo tegenwoordig was, in de melksalon,
toen daar revolvers en bommen werden
uitgedeeld.
I11 ..Servic gaat men nu tegen-démon
straties prganiseeren. Zoo heeft de ver-
""Chiging^ vAfcir Servische kooplieden be
sloten om, gezien het optreden van "dc
Oostenrijkers tegen hun „broeders" in
Serajevo, een boycot tegen de goede
ren uit .Oostenrijk-Hongarije af te kon
digen. Sommige Servische bladen drin
gen zelfs aan op een algemeenen boycot
Te Cettinje wilden gisteravond groote
troepen Montenegrijnen optrekken naar
het OostenrijTcsch-Hongaarsch gezant
schap ten einde daar te protesteeren te
gen de z.g iveryolgingen der Serviërs in
Oostenrijk- Hongarije.
De politie p\ de autoriteiten wisten
echter de betoogers terug te drijven.
GEMENGD.
Mgr. Gilbert f Te Rome is
gisteren overleden de oud-bisschop van
Mans, mgr. Gilbert, die 18 Mei 1894
tot bisschop benoemd, 24 Maart 1898
Paus Leo XIII ontslag vroeg met het
oog op zijn gezondheidstoestand, diq
hem belette zijn bisschoppelijke bedie^
ning in heel haar omvang uit te oefenen.
De Paus benoemde hem tot titulair-
aartsbisschop van Arsinoë.
|Mgr. Gilbert begaf zich naar Rome,
waar hij benoemd werd tot consultor
van verschillende congregaties, en vani
de commissie tot codificatie van het
kerkelijk recht, kanunnik van St. Pieter
enz. I
Suffragetten - wandaden.
Toen het Engelsche koningspaar giste
ren bij een bezoek aan Edinburgh in een
open rijtuig het station verliet cn door
de Rudhlandstreet reed, wierp een suf-
vonk ontstaan, een zeer goede geleider
wordt
Met toepassing van deze laatste vin
ding begon de Italiaan Guglielmo Mar
coni zijn eerste proeven, die hem spoedig
een wereldnaam bezorgden.
Tot het opwekken van de hooge span
ningen, die het overslaan van vonken
'moesten bewerken, gebruikte hij een in
ductieklos, een groot model van het als
„electriseermachine" welbekende toestel
letje. In plaats van de vonk eenvoudig
tusschen twee draaduiteinden te doen
overspringen, verbond hij beide draden
met een kogel en liet tusschen deze beide
kogels, die door niet-geleidende olie van
elkaar gescheiden waren, een vonk over
springen. Ontstond hierdoor reeds een
versterking der opgewekte trillingen, het
bleek, dat nog grooter versterking op
trad, wanneer hij de eene kogel door een
draad met de aarde verbond en aan de
andere een draad (de z.g. autenne) ver
bond, die zich recht omhoog in ide lucht
uitstrekte.
De ontvang-in ri ch ting bestond in hoofd
zaak uit een gewone electrische schei-
inrichting, waar, inplaats van een druk
knop, Zich een buisje met metaalvijlsel
rijtuig en verder een papiehbal met hef
fragette een aantal vlugschriften in het
opschrift: „Om den koning te doenwer
ten, dat vrouwen gefolterd worden, om!-
dat zij de vrijheid verdedigen^"
1De staking te Wtoolwich
geëindigd. In de heden gehouden La
gerhuiszitting deelde minister-president
Asquith mede, dat de regeering besloten
had een commissie aan te wijzen, waar
in vijf personen zouden zitting nemen,
nl. twee gedelegeerden der werkgevers,
twee gedelegeerden van den bond van
vakvereenigingen en sir George As-
kwith van het departement van handel
om een onderzoek in te stellen naar de
drijfvecren van de staking bij het rijks
arsenaal te Woolwich. Gedurende het
onderzoek zouden de arbeiders het werk
kunnen hervatten.
De burgemeester van Ro
m c Gelijk wij reeds meldden is
de senator vorst Prospero Colonna tot
burgemeester van Rome gekozen. Van
dc 78 stemmen verkreeg hij er 60; de
anti-clericale bloc-minderheid leverde
blanco briefjes in. Tot wethouders wer
den o.a. gekozen de twee Katholieken
Benucci en Giovenale.
Op het Kapitool-plein had gisteren
een grootsche betooging plaats om de
verkiezing van Colonna en de overwin
ning van de Katholieken en gematigden
ïte vieren. 1
Nathan, de anti-clericale ex-fourge-
meester heeft dus nu gelukkig afgedaan.
Slechts enkele oogenblikken heeft deze
vrijmetselaar gehoopt, dat hij weer op
het kapitool zou terugkeerea 't Was op
de thuisreis van San-Francisco, dat Na
than een draadloos telegram ontvingf
waarin gemeld vvciu van een giooie au-
ti-clericaleoverwinming in Rome en de
heugelijke tijding van zijn eigen verkie
zing. Nathan had uitgeroepen: „Nu
wordt ik weer burgemeester; kellner:
champagne!" Alle eerste klasse passa
giers had hij op bruisenden wijn getrac-
teerd, anaar plotseling kwam toen een
heel ander bericht
Thans is Nathan op zoek naar den
grappenmaker, die hem het valsche be
richt zond, ten einde van dezen een scha
devergoeding voor de verschonken chamr
pagnc te kunnen eischen.
Een samenzwering tegen
den Czaar. Gendarmen hebben
Zondagavond te Beaumont-sur-Oise twee
jonge mannen aangehouden, die bij hun
nadering hadden gepoogd zich te ver
schuilen en wier eenige bagage bleek
te bestaan uit twee in grof papier ge
wikkelde bommen. Naar de gendarme
rie geleid, waar rij te verstaan gaven, idat
zij Russen waren, werden zij door be
middeling van een Russisch sprekend in
woner van Beaumont in verhoor geno
men, en verklaarde de een, met overdre
ven cn dus verdachte openhartigheidj
dat de bommen voor den tsaar waren be
stemd. De andere beweerde, dat hij zijn
reisgezel bij toeval had ontmoet op den
weg tusschen Parijs en Amiens en niet
wist wat er in het pakje zat.
i,,Ik heb deze bommen te Parijs ge
maakt," zeide dé jongste der twee
gevangenen, die opgaf Kiritchek te hee-
ten, 26 jaar oud en uit Charkow afl-
bevondi. Door de slechte geleidbaarheid
van het vijlsel gaat er geen voldoende
stroom door de leiding om die bel in
werking te stellen. Komen er echter
electrische trillingen va/n de zendinrich-
ting, dan wordt het vijlsel beter gelei
dend, er gaat meer stroom 'door de lei
ding, en de bel klinkt Teneinde die ge
voeligheid te verhoogen, treffen we eeu
dergelijke inrichting als bij den zender
aan, nl. dat de eene zijde van het buisje
met metaalpoeder (de z.g. coherer) met
de aarde, de andere met een autenne
verbonden is. :Daar de coherer, eenmaal
door electrische trillingen getroffen, een
goede geleider blijft en dus de bel zou
blijven gaan, is er tevens een inrichting
aanwezig, die, zoodra de bel gaat, een
lichte schok aan cle coherer geeft waar
door de goede geleidbaarheid weer op
geheven wordt
Met deze eenvoudige inrichtingen slaaig-
de Marconi er in, in het jaar 1897 in
de Italiaansche oorlogshaven Spezzia een
bericht over een afstand van 15 K-M-
over te brengen.
Gver de latere verbeteringen der toe
stellen in een volgend artikel,
Y