DE VLIEGMACHINE. BUITEN LAIN D. 5e Jaargang No 1434. Bureau OUDE 8INQBL 94, LEIDEN. latere. Telefoon 933. Postbu# DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITOEZONDERD ZON- EN PEE3TDAOEN DE ABONNEMENTSPR1IS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per weok ƒ1.10 per kwartaal; bij ome agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal Franco per post ƒ1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2V« cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 3 ont Dr VDVFWTKNXlHPSflfH htdnafi rnn 5 npg«lt> 075. «Ik» '«k*' lM*nf ingerumlen meileileelingtxi «;tn l5 regel# l.flO, elke r^goi meer 30 cent me» grati* newi|Kniiimnct ii| contract ia «zienlijke korting. Groote lener* nam piswimriiimt* Kleine Adveneniiën gevraagde betrekkingen huur en verhuur koop «n verkoop (geen nandels-advertentlën) 15 regels 25 cent, iedere regel mem 5 cent aangeboden betrekkingen I5 regels 50 «ent tedere regel meer 10 aer.L Teekenend. Dat het tragisch sterven van aartshlei:- tog Frans Ferdinand en diens [gemalin tot verschillende beschouwingen aanlei ding geeft in de bladen, is te begrijpen. Dat bij de doodenbaar het anti-clerica>- lisme ook tegenwoordig is, is teekenend. De Jesuiten hebben natuurlijk weer het leeuwenaandeel. De aartshertog {heeft zijn opleid»"g genoten bij de Jesuieten, Erg hé' Maar ook de hertogin moet Jesuiti- sche neigingen gehad hebben. De cor respondent van de N. R. Crt. besluit een schrijven uit Weenen ,als volgt Ook de Roomsche Kerk Verliest veel door dezen moord, want de hertogin van Hohenberg, wie men eerzuchtige plannen toeschreef, was een gewillig werktuig in de handen der Jesuieten." Eerzuchtige plannen en een werktuig in de handen der Jesuieten! In zijn ver beelding heeft die correspondent mis schien yie brandstapèls al zien gloeien en de Inquisitie zien werken. Jammer voor die Jesuieten, wier verwachtingen in eens de bodem1 is ingeslagen!' Teekenend is ook wat „Het Volk'' schrijft. In het oog van het socialis tisch blad is dc misdaad slechts een geval van de risico van het be roep der slachtoffers. Indien men dus koning óf keizer is, dan. staat men vol gens „Het Volk'' er aan bloot op den leen of anderen dag ,van het wereldtooneel te verdwijnen door een bom of een re volverschot. Cynischer kan het toch al niet. Een Vorst behoeft bij dezen of ge nen maar niet in den geur te staan pf..d Geen woord van medelijden friet de slachtoffers laat staan een Woord van afkeuring. De risico van hun be roep. 'Straks is iedere misdaad een ge val van de risico van het beroep, ten minste de lezers van „Het Volk*' kunnen tot deze conclusie komen. Het strekt zich' niet alleen uit tot Vorsten, maar tot allen, 'die een verantwoordelijke positie in Ü,e maatschappij innemen. En wie dan maar meent, dat hij verdrukt wordt...i. Terecht schrijft „De Maasbode'' „Over het neerschieten van herten en zwijnen heeft. „Het Volk'' in een edele opwelling van dierenbescherming ko lommen van verontwaardiging geschre ven; het neerschieten van een clericalen vorst is een nieuwe gelukkige datum in de geschiedenis der volksbevrijding on der moderne beschaving*'. De „Peuple" het Belgisch Socialis1- tisdh blad, neemt het op voor de moorde naars. Dat zulk een blad Verzachtende omstandigheden pleit, nu ja wij kunnen, niet anders verwachtjëti. Maar erger is, dat het bl'ad de sluip moordenaars onder zijn bescherming neemt. Ziehier hoe onbeschaamd het So cialistisch blad zich uitdrukt: „Maar wjj kunnen anderzijds niet pala ten te dólken, dat die jonge student, die nog zijh 20e jaar niet bereikt hefcffo en dat die letterzetter zelfs' ternauwer nood meerderjarig, plien men needs tracht ivoor te stellen als een schaamtelooze en een grootspreker morgein zal! mien Zeg- FEUILLETON. 15) Hoe (ft ad' hij dit niet eerder ktunnelnl Vermoeden Deze [energiekje houding van oud soldaat, deze flinke, vastberaden! tred, deze fier opgedraaide grijze kne vel, die guitige, grijze oogen, dat was Well het type van een kolonel van een van de Fransche regimenten. En dat aardige jonge meisje? ;Was dat geen echte Fran9aise? Was ze niet even bevallig en bekoorlijk als een Fran^aise i De majoor gaf en nadere verklaring: Zijln overgrootvader, baron Claude Her- zey had aan de zijde van La Fayettje gestreden in den onvergetel'ijken vrij heidsoorlog. 1 Hij was met den generaal' zeer be vriend; beiden hadden hun lagere stu diën aan het college van Clermont ge daan een zelfde edelmoedigheid, een zelfde zucht naar avonturen had hen nauw met elkaar vereenigd. Beiden stre den in de eerste rangen te York Town1 en te Saratoga. J Maar toen de generaal1 naar Frankrijk terugkeerde om commandant te worden van de Parijsche nationale garde, volgde gen een lafaard niet verdienen, welke ook de afschuwelijke gevolgen hunner mis.daaad z!ijn, gelijk gesteld te worden met die „brutes" die enkel moorden uit beestaChtigen en vuJgaireln bandieten- geest Somlm'igen zullen misschien denken dat hunne misdaad er te afschuwelijker om' is,; ons Zij het toegelaten te denken dat hunne drijfveer zich verheft .door een ideaal1 yan rechtvaardigheid en vrij heid, dat hun niet het mededoogen en de goedertierenheid, maar die eerbied zal verzekeren, van hen die hen zonder haat en zonder vrees beoordeeleri. Is het inderdaad niet teekenend?" Menschenlevens zijtn vernietigd, aan huiselijk geluk is een einde gemaakt, het doet er niet toe: de moordenaars hebben uit rechtvaardigheid gehandeld* M&d. Cail- laux en (Ferrer iworden £r.,4>e3cherming ge nomen en gehuldigd, 'tlijk van Frans Fer dinand en zijn vrouw wordt bezoedeld. V Coöperatie. 't Schijnt een [gedeelte van onzen middenstand bijzonder naar den vleeze te gaan. De menschen verheugen zich: blijkbaar in zulk een mate van welstand, dat verscheidene andere maatschappelij ke klassen er van zullen Watertanden. Sapperloot, wij moesten eens in de ge legenheid zijn op rechtvaardige en billijke wijze guldens winst te kunnen op- strijken, zonder dat we er noemenswaar dige moeite voor behoefden te doen natuurlijk zou niemand van ons igjlde wachten z'n handen uit te steken, totdat hij er toe werd aangezet. Anders is het tmet dat 'gedeelte van den [middenstand! waarop wij doelen, n.l. 'dat (gedeelte, het welk zichdoor C o p e r a tie v e n in koop, zonder dat zij er zich krachtig voor behoeven in te spannen, guldens winst kan verzekeren, zooals a 11 e v o o r- mannen op iniddenstandsgebied en d e ondervinding getuigen 1 Alle scherts ter zijde: Is het niet zeer te verwonderen een sterker woord zullen We maar niet bezigen Mat een comlmissie, door de Haarlemsche Hanze ingesteld,om een rapport uit te bren gen in verband met de bestrijding van „Eigen Hulp*',' in dat rapport met geen enkel woord melding maakt van het groote bestrijdingsmiddel, dien coö peratieven inkoop. Het .rapiport sfeint vol komen in met de voorstellen op de laat ste Centrale Raadsvergadering gedaan door dte afd. Haarlem, en waarover wij toen reeds ons oordeel hebben uitge sproken. Wjj herhalen nu in het koert, wat wij toen breedvoeriger hebben be toogd: De aangegeven bestrijdingsmid delen Zijn Otj,. Jap-middelen, ïni.a,,w. piidde* len, die den toestand voor een tijdje wat kunnen oplappen, maar niet blijvend ver beteren en krachtig versterken. Tegenover de verbruiks-coöperatie moet staan de inkoops-coöperatie van middenstanders. Dht is de eenige, maar ook de succesvolle bestrijding yan „Eigen Hulp". Dat de betrokken mid denstanders het toch inzien, voorda/t het te laat isl Cl'aude Heuzey Rem niet: (Gen hieisje uit den omtrëk van Washington had hem! doem besluiten, om altijd in het jonge Amerika te blijven. i W[ij hebben de eigenaardïghejdcn Van ons rasi bewaard, mijnheer Rimbaut, in het land van den dollar en groote in- dustireeelen hebben Wijf het oorlogzuch tig karakter van de Heuzey's bewaard, die streden onder de regeering van Lo- deWijk XIV. Als de geschiedenis van de laatste zestig jaren van dit land ui vol doende bekend was, dan zoudit u zich de bladzijde herinneren die aan Robert Heuzey is gewijd, die zich met de fede ralen tijdens den successie-oorlog onder>- scheidde en aan Siman Heuzey. die, ver dronk in een van de beste onaerzeesche booten, een Davis, zooalsj men toen zegde. Onze baronnie is verdwenen, omdat er geen adel bestaat in ons nieuw va derland, maar wij hebben ons altijd als) edellieden gedragen, want alle manne lijke afstammelingen van Claude Heuzey waren of soldaat of zeeman. Een van mijn broeders is tegenwoor dig commandant van den pantserkruiser Colorado en misschien komt het schip, dat een van de schoonste is van onze Vloot, als (Het toeval wil, in den loop van den oorljog, die bejgint, in de wateren van Midway kruisen. Lectuur. Is 't niet tragisdi, telkens weer bij een of andere lage daad, welke die be drijver van de souvreine hoogte zijner redelijkheid neerwerpt, tot vèr beneden het redei'oloze dier, ie moeten constatee- ren, dat de Dectupr de oorzaak! is'? Zoo ook nu weer. Degene, die te Serajewo den moord op het vorstelijk paar heeft bedreven. Gabriel Princip, heeft bekend daartoe 'te zijn gekomen door het lezen van boeken en kranten. Zulke feiten klagen zéér duidelijk de verderfelijkheid van een gedeelte der he- dendaagsche lectuur aan, maar daarnaast staan er zoovele, minder openbaar, toch niet minder vernietend en verwoestend in hun werking op de zielen. 'Wie zeiden in ons artikel van Zaterdag niet te veel, toen We beweerden, dat heden fen dage .noodig is een geza menlijk optreden tegen de verkeerde lectuur, Er zij hier tevens op gewezen dat in <Ut nummer een kiein uittreksel' voorkomt van de vereeniging „Katholiek Leven" te Wiarmond, >4waarvan Wij even eens Zaterdag gewag maakten en die zich o^m. ten doel stelt de goede lectuur te verspreiden. ALGEMEEN OVERZICHT. Het drama te Serajevo. Het onderzoek naar de medeplichtigen in dit drama wondt in alle richtingen voortgezet Men komt hoe langer hoe meer tot de overtuiging, dat men met een geheel complot te doen heeft. Reeds tnieer dan 200 personenxzijn in hechtenis genomen, maar velen zijn er ook weer in vrijheid gesteld. Advocaat Tserna'k, die ooggetuige was van den aanslag, heeft aan den rechter van instructie verklaard, duidelijk gezien te hebben, dat rechts en links van den auto van den aartshertog een jonge man naar voren drong. Beiden hadden ge schoten ,de een op'de hertogin en de ander op den troonopvolger. Een ambte naar van het Wakoef-bes tuur heeft een zelfde verklaring afgelegd. iDie correspondent van de „KöLn. Ztg." te Serajevo meldt nog: Van welingelichte zijde verneem ik, dat de bommenwerper Gabrinowitsj sinds zijn aankomst in de Bosnische hoofdstad door ide politie werd bewaakt Een half uur voor de aankomst van den troonopvolger ging Gabrinowitsj naar een fotograaf, waar hij zich liet fotografeeren. Hier verloor de politie zijn spoor. D|e burgemeester van Serajevo eo de chauffeur van den automobiel worden openlijk van medeplichtigheid beschul digd. Men zegt, dat de chauffeur het zoo ingericht had, dat ide automobiel lang zaam reed, om den moordenaar Princip gelegenheid tot schieten te geven. D|e chauffeur as een Serviër. Deze geruchten zijn nog niet officieel bevestigd. De politie heeft ook een zekeren Uros Spiritisch, een 18-jarigen onderwijzer,' ge- arrersteerd, die beschuldigd wordt Gabri nowitsj in de gelegenheid te hebben ge steld, zijln helsche machine ongemerkt uit Het is te hopen! iEen zware losbranding, gevolgd door een schok met metaalachtigen weerklank onderbrak den ouden-officier; een Ja- pansche granaat was op de rotsen ont ploft en een van de splinters had heit zware afslkiitsel (gleraakt van het eenige kijkgat van !de kazemat. Maurice Rimbaut beefde en keek naar het meisje. Zlij had zich niet bewogen. Haar jeugde ziel was reeds gepant serd tegen het bewustzijh van bet altijd dreigend gevaar; zij was wel' de waar dige afstammelinge Van den wapen vriend van Ea Fayette. De jonge man keek haar met een be- wonderenden, teederen blik aan. Een plotselinge, vurige sympathie vat te hij voor het meisje op, wier distinctief en schoonheid hem herinnerde aan de de schoone miniaturen van de XVIIIe eeuw. Zij was het licht van deze sombere kazemat en evenals haar bloemen eenige vierkante meters graniet in een paradijls omschiepen, zoo veranderde zij door haar tegenwoordigheid deze naakte rots. Het hart van Maurice Rimbaut begon sneller te kloppen, toen toevallig de blauwe oogen van de jonge Amerikaan- sche de zij'ne ontmoetten. Zijln schipbreuk, zijn ontgoocheling, toen hij op deze rots landde, die hem van het eerste oogenblik af als een den zak te halen. Tiij loochent echter alles en verklaart Gabrinowitsj niet te kennen; hij geeft echter toe vriend te zijn .geweest met Princip. Het blijkt ook hoe langer hoe meer, dat de geheele 'Servische beweging het er op gezet had ditmaal het afschuwelijk plan te volvoeren. Uit Weenan wordt aan den „BerL Lokal AnZ." gemeld, dat de personen uit het gevolg van den aarts hertog, welke zijn teruggekeerd, verhalen dat heel Bosnië één groote val was, waar uit de aartshertog onmogelijk kon ont snappen. Ginder de tafel, die gedekt was voor het ontbijt, dat na de aankomst van den aartshertog te 12 uur zou op gediend worden, vond men twee bommen met uurwerken. En in hetzelfde vertrek vond men nog een soortgelijke bom in den schoorsteen. Te Ilidze werden bij een vrouw zeven bommen gevonden, die men haar In be waring had gegeven. De hertogin is heFhaaldelij'k geheel al leen paar de bazars gereden om In- koopen te doen; er was dus gelegenheid genoeg om haar te vermoorden, maar het schijnt, dat het den misdadigers al leen om haren echtgenoot is te doen geweest Hoever het fanatisme voeren kan, blijkt wel uit een bericht van de „Pies.ti Hirlap'', waarin wordt gemeld, dat ide militaire autoriteiten hadden vernomen, dat een aanslag beraamd was op den trein, die het stoffelijk overschot van het aartsher togelijk paar naar Metkowitsj! zou bren gen. Dientengevolge was de geheele spoorlijh door militairen afgezet De bekentenis van Princip. In de garnizoensgevangenis te Serajevo heeft het verhoor plaat® gehad van den moordenaar Gabriël Princip. Hij ver klaarde het volgende: „Ik ben schuldig en ik heb uit eigen beweging, zonder daartoe door anderen aangespoord te zijn, den aanslag vol voerd. Reeds in de vierde klas van het gymnasium begon ik met het lezen van anarchistische geschriften. Langzamer hand werd mij dit tot een hartstocht, en deze hartstocht is thans bevredigd. Door het lezen van verschillende anar chistische boeken en couranten-artikelen omtrent aanslagen op het leven kwam ik tot de overtuiging, dat er niets schooners op de wereld bestond dan zulk een daad te verrichten, en ik maakte het dan ook tot mijn levenstaak, een van de vertegen woordigers der Oostenrijk-Hongaarsche monarchie te dooden, hetgeen mij nu werkelijk gelukt is. In het laatst van Mei kwam ik te Bel grado te weten, dat de troonopvolger in Juni naar Serajevo zou komen, en nam het besluit, deze gelegenheid aan te grijpen, om mijn plan te volvoeren. Met dit doel voor oogen kwam ik in het begin van Juni naar Serajevo, waar ik mijn intrek mam bij een vriend en geest verwant, DaniloSüct,een gewezen leeraar. De patronen en de revolver kreeg ik van een Komitadji te Bjelgrado, dien ik echter van mijn voornemen onkundig liet. Te Serajevo had ik omgang met ver- ondragelijk oord van ballingschap toe scheen, het verlies van zijn bestuurbaren ballon, waarmede hij in staat gesteld zou zijn het fort te verlaten, dat alles was vergeten. Een nieuw morgenrood daagde in zijn ziel, cn zonder idat hij er zich op dit oogenblik rekenschap van gaf, deelde geheel zijn wezien aan zijn blik, zijn gebaren, zijn gesprek een levendigheid mede, die een bescheiden glimlach op de lippen van luitenant Forster te voorsrehijn riept En zonder twijfel wilde deze laatste, die wel vermoedde, wat er in het hart van zijn nieuwen vriend omging, zich tot medeplichtige maken van zijn toe nemend geluk, want hij leidde majoor Heuzey af door te spreken over het nationale imperialisme, hij lokte eerf discussie uit over de noodzakelijkheid! voor Amerika een landleger te bezitten, dat de waardige tegenhanger was van de vloot, die een tocht om de wereld had ondernomen. Hij had zich niet vergist, toen hij meende, dat de oude officier hem op dit terrein zou volgen en hartstochtelijk veel belangstelling in de kwesties van bewa pening en verovering, de jongelieden in staat zou stellen vrij te spreken. Vrij, neen, want het onderwerp ver anderde niet; de beide jongelieden spra ken slechts over Frankrijk en Amerika, schillende kennissen, die op mij geen verdenking konden doen vallen. Op den dag van den aamslag bedacht ik mij niet lang, maar bleef vast 'blij mijn voornemen. Ik wilde den aanslag reeds plegen, toen de auto's zich naar het stad huis begaven en op mijn post wachtte ik de komende dingen af. Toen echter een ander den bomaanslag gepleegd had, veranderde Ik van plan en besloot den terugkeer van den aarts hertog af te wachten. Toen daarna de automobielen van het stadhuis terugkeer den, zag ik, dat naast den troonopvolger een dame zat Een oogenblik was ik besluiteloos, wat te doen en overwoog ik met het oog op deze dame van den aanslag af te 'zien. Ddt oogenblik van zwakheid duurde slechts Icort Dadelijk daarop kreeg ik mijn koelbloedigheid terug en besloot mijn plan door te zetten, zelfs ten koste van den prijs, dat ook de dame als slacht offer voor hem zou vallen. Toen dfe auto's om den hoek van de straat zichtbaar werden, begon ik te vuren, hoewel ik niet wist, of ik geraakt had. Ik kon dit trouwens niet zien, daar men Zich aanstonds op niij wierp en mij begon *te slaan. Ik heb geen berouw van mijn daad, maar ben zeer tevreden, dat ik mijn plan kon ten uitvoer brengen. Met den aanslag, die plaats had vóór den mijne, heb ik niets uit te staan. Ik dacht slechts bij" mij zelf, toen Ik het geluid van de ontploffing hoorde: „Diat is het werk van geestverwanten." En diif sterkte mij nog in mijn voornemen." 'Die moordenaar is 20 jaar en 17 dagen oud en kan du® volgens de wetten des lands ter dood veroordeeld! worden* De deelneming. De deelneming van geheel Europa blijft nog steeds voortduren. Die keizer en keizerin van Diuitschland zonden gisteren het volgend telegram aan de drie kinderen van den overleden aartshertog: „Wdj kunnen nauwelijks woorden vin den, om uit te spreken, hoe ons het hart bloedt bij de gedachte aan uw naamloos leed, .Veertien dagen geleden hebben wij nog zulke heerlijke oogenblikken bij uw ouders doorgebracht, en nu verkeert gij in zulk een deerniswaardigen toestand. God sta u bij en geve u kracht, om dezen slag te dragen. De zegen der ouders reikt tot over bet graf. (w.g.) [Wilhelm, 1. R. Victoria." Ook in Tiet Engelsche Lagerhuis is gisteren een woord van deelneming ge sproken door de premier Asquith. Door het Lagerhuis was een motie voorgesteld, waarin dit aan zijln gevoelens van deelneming en diepe verontwaardi ging uitdrukking gaf. Asquith, die deze motie inleidde, sprak over keizer Frans Jozef de volgende sympathieke woorden: „Hij heeft een voorbeeld gesteld van geduldige volharding en toewijdende zelf opoffering in het vervullen van zijln plicht, dat welhaast zonder weerga is in onzen tegenwoordigen en in vroeger tijd. Onder zonneschijn en §tortn, hetzij de fortuin hem toelachte of zich van hem afwendde, imaar hoever was Maurice Rimbaut van het behandelde onderwerp verwijderd en wie had kunnen zeggen, wat er in het hart van Kate Heuzey omging, wier oude vaderlandsliefde onuitsprekelijke aandoe ningen teweegbracht. Na eenige oogenblikken voelde het meisje, aangetrokken door het aangena me gepraat van Maurice Rimbaut, zich gedrongen, haar terughoudendheid opi zaj te zetten, die zij fctedert het begin van de lunch had getoond. 'De jonge man noopte haar vooral, zich uit te spreken aangaande historische kwesties. ,Want in tegenstelling met zoo veel jonge Amerikaanschen, die, van ge lukkige avonturiers afstammende, als zij over haar land spraken, niet verder terug gaan dan tot Washington, vleide Miss Kate zich met de herinneringen aan het land harer vaderen. Voor haar behoorden de regeeringen van Lodewijk XV en Lodewijk XVI niet tot het verleden. 'Zij was er in haar geest niet van ge scheiden door de bloedige revolutie, waar zij weinig van wist, de revolutie, die voor zooveel Franschen de eerste bladzijde uit maakt van een geschiedenis, beter gekend en voor hen veel belangrijker dan de geschieednis van het oudste koningschap. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1