Dinsdag
23
DE VLIEGMACHINE.
BUITENLAND.
5e Jaargang
No 1427.
Bureau OUOB 8INQBL 94, BBIDBN.
latere. Telefoon 938. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaaL
Afzonderlijke nummers 2% cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Juni
ION.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 itgalt QJ5, «Hm ngel metr 15
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent met gratie
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting, Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent: aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent iedere regel meer 10 «ent
Nog eens: „Vrouwenader'.
Dat de Katholieke bestrijding van de
onzedelijke mode, dat sp|eciaal de veree-
riging „Vrouwenader' te Nijmegen, het
zoiUi moeten ontgelden in de „Nieuwe1
Rott. Crt.", is eigenlijk de natuurlijkste
zaaik ter wereld Het blad heeft immers
hoog te houden de „eer", dat het om
zijn godsdienstloozen en met godsdienst
en zeden spottenden inhoud is geweerd
uit het Hju|is van (IMJ. de Kon inging
Nu 'komt ''bedoelde aanval op1 „Vrou
wenader' wel Van de (beruchte ,„Roo,msiCh-
Katholieke zijde" in genoemd blad, maar
die „zijde" is evenmin Katholiek, als het
suikeren nonnetje, dat in den St. Nico-
laastijd voor de etalagekast van een koe-
kebakker staat te pronken een lolk-
artikel, uitgevonden door behenidigen re-
clamezucht, meer niet. i
De inhoud van bet shottend artikel kan
worden saamgevat in de bewering, dat
de Katholieken zich in hunne actie tegen
de onzedelijke mode te preutsch toon en..
Laten we nu maar onmiddellijk verklanen,
dat de Katholieken de „N. Rott. Crt."
heusch niet kunnen erkennen als een
blad, dat bevoegd is om te oordeelen,
wat al of niet preutsch moet worden
genoemd. De „N. Rott. Crt.", een blad,
waarin tooneel-ciïtici sicjhateren (Olm, sichun-
nigheden en grinneken om de brutale
uitstallingen van zedeloosheid op het he-
dendaagsch tooneëli. Hoe kunnen heide
nen 't is een verdienste van dr. Kuy-
p'er, dat hij ons heeft geleerd den val-
schen schroom af te leggen voor het ge
bruiken van dezen naam voor wereld-
lingen-zonder-godsdienst oordeelen
-over de practische toepassing van de
Christelijke zedelijkheidsbegrippen
Toen imr> baron Van Wiijinbergen op
de bekende vergadering van de Leidsche
Situdenten-Vereeniging voor Sociale Le
zingen, sprekend over de crimineele sta
tistieken, opmerkte, dat ook de „dames",
die zich kleeden volgens de m'oderne mo
de, opi de lijsten der misdadigers behoo-
ren te staan, hadden eenige jonge heide
nen in hun verwaten Verwaandheid den
treurigen durf om den sptreker uit te
lachen. Zij stalden toen uit hun gebrek
aan beschaving en besehaamdheid! Zoo
zijn de heeren,als er gesproken wordt over
of geageerd wordt tegen de ondiermijning
van de Christelijke zeden! Nog een enkel
woord aan de „N. Rott. Crt."Wjj pre-
fereeren de plompe zedelijkheidsbeginse
len van een Kannibaal boven de ver
fijnde gemeenheden, waarvoor dat blad
zijn kolommen 'beschikbaar stelt, en bij
een polderjongen veronderstellen, wij een
fijner ontwikkeld onderscheidingsvermo
gen van wat gezonde moraal of bekrom
pen preutschheid is, dan bij het liberaal
Rotterdamsch grootblad.
Ten Isllotte wenschen wij nog eens te
herhalen, wat Wij Zaterdag schreven, dat
wij het gevaar voor preutschheid
bij de bestrijding der hedendaagsche mo
de volstrekt niet louter denkbeeldig ach
ten. [Om dit gevaar, dat wij werkelijk
niet Imogen onderschatten, te vermijden,
dienen wij hij die bestrijding geen enkel
FEUILLETON.
8)
Waarom zouden de Japanners niet
dichterbij komen? Op zuilk een afstand
moet hun schot geheel' en ai zonder uit
werking blijven.
Vergis u jiietj. Eerstens dragen hun
granaten zeven mijlen en vervolgens is
het hun niet te doien om granaten van
groote snelheid op het fort af te schiepen,
wat hun snelheid pok zij, hujn granaten
zouden niets kunnen uitrichten tegen de
granieten wanden van het fort. Zij willen
echter alleen maar een zeker pjuint van
het fort bereiken, want hun granaten zijn
echte mijnen, geladen met 120 tot 150
kilo's van een beroemd ont'pioffingsmid
del, het shimosai. Zij hebben de beroemde
„kapstokken" 1) van Tsous'hima geper
fectioneerd, en ik geloof, dat een schip,
dat een paar van die cadeautjes op zijn
huid kreeg, veel kans had om naar den
kelder te jgaan. Een fort is iets anders,
vooral een fort als Midwayi.
"Denkt u dus, dat een bombarde
ment er niets op uit zal richten?
Ik geloof, dat het niet in te nemen
is, omdat het onder bevel staat van een
woord te bezigen, dat niet is gegroeid
uit onze overtuiging, geen enkel be
ginsel te verkondigen, dat niet door ons
is beleefd, ojp <welke wijze dan ook».
AUen vergete ook niet den splinter en
den balk!
Zoo kan onze actie zijn en blijven op
recht, innerlijk krachtig en zedelijk
schoon, n'en depïaise de bestrijding van
bladen als de „N. Rott. Crt.".
"V Albanië.
Van meet af aan hebben Wij de opinie
voorgestaan, dat onze officieren, nu zij
eenmaall hun taak 5u '{Albanië hadden aan-
vaard, daar ook aan den arbeid moesten
blijlven'. Geen terugtrekken al bleek het
werk zwaar, schier onmogelijk, vaak on
dankbaar. Er werd Wel1 in sommige bla
den geschreven, dat Albanië het bloed
van niet één onzer landgenooten waard
was, maar ook onze eigen nationale eer
was nu bijl 't geval! gemoeid!., Duidelijk
trad dit aan den dag bij [dien heldendood
van kolonel Thomson, in wiens,, roem
volle nagedachtenis thans heel ons leger
wordt geëerd.
Gelukkig is er dan ook Van geen te
rugtrekken sprakevolharden ia nog im
mer het consigne en Wijl 'maken on si
sterk, dat weder andere officieren zich
zouden aanmelden als van onze mannen
ginds het verzoek kwam, bun gelederen
te versterkend 1
Potgieter zou thans s,chik hebben in
Jan CordaaD
Alles heeft echter zijn grenzent i
Zoodra in Albanië een regelmatige
staat van zaken zou zijln gegrondvest^
konden wij natuurlijk' onze ;t}aak ginds als
afgedaan beschouwen. .Mede met onze
Albanë zelf om dien te betreden en te
onderhouden1.
't Ziet er echter niet naar ui$ dat het
spoedig zoover zall komen. Integendeel1:
't gaat daar den kreeftengang!,
Wianneer kan bijl dezen stand van za
ken de grens van onze medewerking be
reikt geacht worden?
W|e zouden zeggen: als de „,Mbret'^
Zijn l'and verlaat, kunnen onze officieren
met krijlgsmansper hun sabel op stek erf.
Zij zullen dan .gedaan hebben wat zij
konden om den wil van Europa uit te'
voeren, maar aan de verdere avonturen
behoeVen zijl zich piet (te wagen» Dit ware
te veel gevergd..
Wiat zal er toch geschieden als, Vorst
Wilhelm voor den tegenstand Zijlner ten
eede fanatiek'-Verbitterde onderdanen het
veld zou moeten ruimen? [Hoogstwaar
schijnlijk krijgen We er dan een voorloo-
pige regeering, geleid door (de internatio
nale Commissie van Controle. Dit ware
nog waf., Maar met dat voorlbopig be
wind gaat natuurlijk gepaard een storm-
loop op den ledigen troon, zoo niet Van
Ejuropeesche prinsen dezeln zullen wel
wijzer zijn dan toch van allerlei Pa
cha's en R'ey's., die ieder van hun' aan
hang onderling zullen kuipen en vech
ten, todat zij zich gezamenlijk gaan rich
ten tegen den nieuwen uitverkorene der
mogendheden!.,.
man van den eersten rang, van majoor
Hieuzey, een oud soldaat, die zich nooit
over zal geven,,
Voor dien hoogen post heeft men,
naar ik meen, een zeer bezadigd man
moeten kiezen. Is hij nog jong, die ma
joor 'Heuzey?
Neen ,het is een oud officier van
bngeveer 'vijftigjarigen leeftijd, die zich
heeft onderscheiden ojp Cuba onder dé
Rough Riders van onzen Teddy [Outdl-
president Roosevelt], vervolgens op de
Philiippijnen, en die in ons leger de re
putatie heeft van hoogen moed.
Als hij maar genoeg levensmiddelen
en ammunitie heeft
Kijk, onderbrak de Amerikaan, een
schot, dat het eerste pantserschip ge
haakt heeft-'i... .Kijk eens wat een rook
aan den voorsteven van den Japanneij!
Ja, hij is geraaktEn, nu weer
een gelukkig schot! Bravo, Midway7!
En, zijn (eigen .toestand (vergetend e,|
de eerste stuurman van de „Mackenzie"
staan en klapte in de handen.
De ingenieur maande hem aan, voor
zichtig te zijn, maar voordat hij opnieuw
applaudisseerde, had idle Amerikaansche
officier de voldoening te zien, dat het
geraakte schip zich langzaam verwijderde,.
De slimme Japs hebben een be
klagenswaardige gedachte gehad, om
stelling ttsi nemen waar ze nu zijn; zij
Een onuitputtelijke bron1 Van moeilijk
heden, aangeboord door Europeesche
jalousie, gevoed door [Mphammedaanis'che
intriges en geëxploiteerd door ieder, die
ginds in troebel water denklt te kunnen
visscheni^
't Wordt er dan een soort .Mexico en
om' daarin handelend op te treden, neen
daarvoor züjln onze landgenoot en te goedt
Alzoo: wanneer de „Mbret" uit „zijn
land" vertrekt is ook voor pnsi het tijd
stip van terugtrekken gekomenj. En wc
kunnen 't dan doen met volle krijlgsman-
eer.i
Nadat het bovenstaande reeds was ge
schreven, is er een Verandering in den
toestand gekomen. Zpoals onze lezers in
de rubriek buitenland! kunnen lezen, hd>
ben de Hollandsche officieren, naar aan
leiding van het conflict met den Vorst
verzocht van hun taak ontheven te
worden.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Albanië
De toestand' in Albanië wordt s.teeds
duisterder en onbegrijpelijker. Gisteren
avond werd iuit Durazzo gemeld, dat
tusschen de Mbret en de opstandelingen
een wapenstilstand was gesloten zelfs'
buiten de Hollandsche missie om', terwijl
heden wederom tijdingen komen van
nieuwe en ernstige gevechten.
Bieriditen naar het (Nederl'andsche comu
mando overgebracht, meldden, dat eer
gisteravond troep en-af deelingen, die uit
het Zuiden waren Vooruitgeschoven, alles
bijeengenomen ee|n duizend man sterk,
zich bij Karaboenar en Lpesjina in een
hevig gevtuii met Ongeveer ouu opstan
delingen bevonden, die de hoogten diaar
hadden bezet.
De rechtervleugel der regeeringstroe
pen stond onder majoor Biesjm bei en
den Nederl'andschen kapitein De Jongh,
het centrum onder Moerred Ain bei Vllo-
ra en Hisjmid Tos/ka, de linkervleugel
onder iRektasj bei. De regeering,s,troepen
werden teruggeworpen en tegen de ri
vier Fieri Semerci teimgigegdrongen waar
zij op het oogenbl'ik staan. 'i
Prenk Biib Doda vroeg aan de regee-
ringi een tweede 'kanon om met zijn troe
pen een stelling, vier uur ten noorden
van Durazzo te verlaten en de opmarsch
tegen de opstandelingen te kunnen be
ginnen.
Het verlangde kanon is reedsi door
ingenieur Haseler van boord van de
„Gisela" naar Prenks stelling gebracht.
Eergisteren en gisteren gingen tot aan
de vooruitgeschoven «[tellingen tegenover
Rasboel lieden naar gesneuvelden zpe-
ken, Z,ij vonden 50 lijken, die gisteren be-
gravlen zijn.
De verliezen van d'e troepen, die den
Vorst trouw zijn, bedroegen bij den
laatsten (uitval tegen de opstandelingen
ongeveer ,80 dooden en (1,20 gewonden.
Van de 20 man sterke gendarmerie-
post bij Porte iRomana werden er 4 ge
dood en 14 gevangen genomen. Twee
daarvan wisten te ontsnappen.
hadden een heel ander punt aan den
horizon moeten kiezen,.
Waarom
Omdat voor het eilandje, waar wij
iziijn, het fort een veel beter mikpunt
aanbiedt,
De gelen zijn, geloof ik, van plan
om vóór vanavond af te trekken, zeide
de jonge Franschman,. Kijk» de beide
andere pantserschepen verwijderen zich
ook,
AUaar zij verdubbelen hun schoten,
om de aandacht van hun gewonden ka
meraad af te wenden,
En werkelijk, de zware stukken op de
gevechtstorens van de schepen donder
den nu zonder ophoujden ,en hier en daar
zag men aan de witte wolkjes, waar de
granaat was gevallens
Het getroffen schip voer nu tusschen
de klippen door en een gapende opening
was nu duidelijk aan den voorsteven
waar te nemen, ©ven boven de waterlinie.
'Het zijn geen pantserschepen, maar
pantserkruisers, merkte de Amerikaan opu
Dit is „Ibuiki", een van hun laatste
typen; hij gaat met turbines en loopt
27 knoopen evenals de Engelsche „In
domitable"; zij hebben natuurlijk hun
snelste schepen gezonden, om gemakke
lijk aan ons eskader te ontsnapjpen, als
het hun op het lijf zou vallen.
De overhelling van den Japanscheo
Ooggetuigen van den laatsten uitval'
beweren dat de opstandelingen de ge
wonden zonder pardon afmaken. i
Zoo heel rustig is het op dit ©ogen
blik nog niet, zou men zeggen.
Het conflict tusschen den Prins von
Wlied en de Hollandsche Officieren wordt
vooral in de Fransche Pers; druk bespro
ken.
De „Temps" Zegt:
De Nederlandsche Officieren die niet
geraadpleegd zijn over den wapenstil
stand, welke een zaak van militair,en'
aard1 is, dreigen ontslag te nemen, en
de confmtssie van toezicht moet tus-
schenbeide komen om hun geprikkeld
heid te bedaren. Deze inwendige ruzie
Versterkt niet het centraal bestuur van
Albanië in een in werkelijkheid beleger
de stad.
De „Intransignamt" en „de Matinff1
schrijven, dat de Ned. officieren d:en(
Vorst in den steek laten, een meening,
welke o.i. geheel met de waarheid in
strijd is. Niet de Officieren maar de
Vorst heeft het conflict uitgelokt.
De „Liberté" schrijft:
„Nu de zaken in Albanië eenige dagen
zooi goed schenen te gaan, heeft de prins
von W|ied, wien het werkelijk aan diplo
matiek talent ontbreek/1!, kans gezien, de
leden van de Nederlandsche missie te
froisseeren. Hij mocht voor deze officie
ren toch wel égards hebben. Ziijb toe
stand veroorlooft hem niet de weinige
elementen, die nog vóór hem Zijn van zich
te vervreemden. De prins heeft nu ge
meend op eigen gezag een wapenstil
stand te moeten toeslaan aan de opstan
delingen. W(ij zeggen niet, dat hij on
gelijk gehad heeft, dat te doen, en het
ie hoogst waarschijnlijk!, dat hij niet in
staat was den opstandelingen een kleine
tegemoetkoming te Weigeren, maar hij
had, alvorens deze beslissing te nemen,
zijn Nederlandsche militaire raadslieden
kunnen en zelfs moeten raadplegen of
althans waarschuwen. Hij heeft dat niet
gedaan en de Nederlandsche missie
heeft, zojoals zeer, begrijpelijk is, dat zeer
kWal'ijk genomen. Het verblijf in Alba
nië, de zeer ondankbare taak die op hen
rust, hebben reeds weinig aantrekkelijks.
Indien men nu bovendien nog militaire
maatregelen neemt zonder hen te raad
plegen, dan weten werkelijk de Neder
landsche officieren, die toch hun leven
in deze zaak wagen, zooals de dood van
overste Thomson bewij'st, werkelijk niet
om1 welkë reden Zij nog voort zouden
gaan zich voor niets zooveel moeite te
geven. Zij dreigen dus heen te gaan.
Maar omdat uit algemeen standpunt hun
vertrek den toestand niet yerbe(teren zou,
doen de vertegenwoordigers der mo
gendheden hun best ,de gemoederen tot
bedaren te brengen en een breuk te
voorkomen. Men mag hopen, dat zij er
in zullen slagen ,maar tegelijkertijd' kan
met toch slechts sceptisch ge$/f(em!d blij
ven over de verdere practische beteeke-
nis van de samenwerking tusschen den
prins en de Nederlandsche missie";
Een Duitsche oordeel over Thomson.
Nog steeds komen ooggetuigen in de
kruiser was zeer goed zichtbaar en de
jpjomphuizen, die tusschen de gevechts
torens aan stuurboord uitkwamen, sppten
stroom en water in de zee.
Er is een ernstig lek, merkte op
nieuw de officier op. De oude Heuzey
vermoedt misschien niet, welk een ge
lukkig schot hij daar heeft gelost.
Laten we hopen, dat we het hem
vannacht nog kunnen mededeelen.
Zij ispiraken nu niet meer,. De zon ging
onder de 'kruisers, nu buiten schot,
hadden het vuren gestaakt en verwijder
den zich naar het piesten.
Zou de „Ibuiki" ernstig genoeg be
schadigd zijn om verplicht te zijn naar
Japan terug te keeren En hoe zou het
schip de 2000 mijlen afleggen in den
tqgenwoordigen staat? Dit vroegen de
twee schipbreukelingen Zich niet af; ook
zij hadden een 'tocht te maken en of
schoon deze nauwelijks zes mijlen be
droeg, was hij toch niet van gevaar ont
bloot met een vaartuig, dat zich zoo
slecht liet manoeuvreeren. Zij liepen
daarbij veel kans een van de torpedo-
booten te ontmoeten, die zij den vorigen
nacht gezien hadden.
Nu brak de avond aan. Het voorge
bergte van Midway was aan den horizon
verdwenen, maar de eerste stuurman van
de „Mackenzie" had met zorg zijn com-
pias gadegeslagen ien gezien, dat zij op
buitenlandsche bladen kolommen vol
schrijven over den dood van Majoor
Thomson. De Duitsche journalist Frits
Lorch, die als vrijwillig artillerist onder
Thomson streed, vertelt er van in het
Berliner Tageblatt.
Na de eerste (S choten van de artillerie
kwam Thomson aangereden lachend,
stralend, de oogen vol strijdlust. Hlij had
het gedreun der 'kanonnen reeds in den
Boerenoorlog, vervolgens bij den val van
Skoetari, voor Janina en ook in de Ne
derlandsche koloniën gehoord. De intri
ges van de laatste dagen hadden welis
waar ook dezen m;an, den in diplomatieke
kuiperijen niet onervaren diplomaat,
eenigszins moede gemaakt. Maar heden
zag hij er zegevierend uit Hlij wist, dat
de aanval, al kwam hij ook onverwacht,
zou worden afgeslagen.. Overal om de
stad heen lagen loopgraven. De Malis-
soren en AUirdieten trokken bij honder
den uit, juichend en zingend. Den dag
tevoren hadden zij den vorst nog om
toestemming gevraagd om Sjiak aan te
vallen.
Vlugger dan zij verwacht hadden, was
het oogenblik van den strijd aangebroken.
iBon jour, riep Thomson mij glimlachend
toe. Toen reed hij naar de meest be
dreigde positie bij het petroleummagazijn.
iW[ij vuurden met geestdrift De vijand
rukte, zoo als wij spoedig merkten, noor
delijk van de Pjorta Romana aan, Gok van
de moerassen kwamen zij aanzetten.
Spoedig floten de geweerkogels om on
ze ooren, sloegen gaten in de daken
der kazerne en van het kleine munitie
depot.
Te |4»40 's mOrgens begon de strijd.
Om 8 uur was het oprukken van de
opstandelingen tot stilstand gebracht. Nu
kwam kapitein Fabius en deelde mede,
dat overste Thomson gevallen was. Wij
konden het eerst niet gelooven. De over
ste had zich te zamen met kapitein Sar
in de vuurlijn begeven. Terwijl de laat
ste den vijand door (de kijker waarnam,
riep Thomson plotseling: „Ik ben ge
troffen, breng mij terug." Slechts weinig
schreden kon de overste doen, toen zakte
hij in elkaar, door [Sar opgevangen, In
een deken werd de generalissimus, die
sterkste steun van den vorst, zijn trouw
ste en onverschrokkenste raadsman, de
stad binnengedragen!. Het schot had een
hoofdslagader d00*" gesneden. 2 uur na
zijn verwonding stierf de populairste man
van Durazzo,
Den vorigen avond hadden wij nog
met hem gezongen het Duitsche ruiter
lied „Morgenrot, Morgenrot". Nauwe
lijks 6 uur later trof hem de doodelijke
kogeL
Home Rule en Ulster
De Home Rule-crisis komt, althans wat
het parlement betreft, heden in haar laat
ste fase, als Lord Crewe het Hoogerhuis
in kennis zal stellen met de voorstellen
van de regeering tot wijziging van de
Home Rule-wet Die voorstellen komien,
gelijk men weet, hierop neer, dat de
graafschappen in de provincie Ulster het
recht zullen krijgen om rich voorloopig
buiten Home Rule te stellen. Dat
176 gr. westerlengte waren. Het schuitje
werd naar den ingang van de kreek ge
bracht, die in de zee uitliep. M©n had
Ihet weer met het zeil bedekt om de
beschadiging door het water .tegen te
gaan, door de schroeven opgeworpen, en
het plankje van het signaal, dat aan den
achtersteven was vastgemaakt, moest als
roer dienst doen.
Archibald had de zorg van het roer
op zich genomen en de ingenieur, die
zich met de machine zou bezighouden,
moest altijd gereed zijn om op zijn aan
wijzingen te stoppen^
Hun bovenlichaam kwam alleen boven
het dekzeil uif,
Het was 11 uur dn den avond toen
het vaartuig zijn beschermend rif verliet,
dat overigens weldra gedeeltelijk door
het zeewater bedekt zou worden.
Als de Amërikaansche officier eenigen
twijfel had gehad over werking dier
schroeven voor een doek waarvoor zij
niet waren gemaakt, dan was hij spoedig
gerustgesteld,
1) De Russen noemden „chemondani"
of „kapstokken" de projectielen van 1,.25
meter lang, die de Japanners voor het
eerst bij de beleging van Rort-Arthur
gebruikten.
(Wprdt vervolgd.)