BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad eii Omgeving.
5c Jaargang
No 1397,
3)e£eicbdie ©ouAo/nt
Bureau- OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 035. Postbus 6.
Dl BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIIS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
er. her GH1LLUSTREERD ZONDAGSEU^AD voor Leiden cent per week
10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Qeïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van l5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent met gratis
bewijsnummer. Bij contract-aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent: aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent Iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit TWEE
oLAD LN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
tvatwijk.
f>e H, K, Centrale JQesveireeniging Kat-
lhjk-I.ei'derdorp geeft den lande blijk van
Cf'n helder inzicht en een. "klaar, verantt-
rdel ijkh e idsb es ef
F.erst het besluit van het bestuur om
rit candidaatstelling voor Katwijk niet te
voondat het zittend lid een
b'"d'üt heeft genomen mlrent het aan-
yèstden "van zijn verkiezing tot lid der
(Erste Kamer, voord'at er dus werkelijk
een vacature is.
Pa.arna het besluit van de afgevaardig-
Öfn ter vergadering op JLL Donderdag;,
bn bi; eer. mogelijk meeningsverschil tus>-
schen de drie coalitiepartijen betreffende
de canddaatstelling in het Kamerdistrict
Katwijk zich te houden aan het advies
van een voor het geheele land: gevormde
commissie,-bestaande uit zes leden, twee
van der der drie rechtsche groepen.
.Herhaaldelijk hebben wij er reeds op
gewezen, dat het o. L in de hoogste mate
ónve-ant v. o o r d e 1k zou zijn om
niet vóór ?lles te streven naar .het
behoud van de eensgezindheid tus-
jëhen de drie rechtsche partijen; vooraf
nu, nu wij toch met grond' mogen
Verwachten, dat binnen een niet *al te
buigen tijd de evenredige vertegenwoor
diging aan aile gehaspel over zetels groc-
tenaeels een einde zal maken vooral
nu moet, dunkt onsy een helder inzicht
inde politieke omstandigheden een zetel-
strijd tusschen de coalitie-partijen als zeer
pntijdig v^roordecien,
Uit het laatstgenoemd besluit der Cen
tras blijkt nu duidelijk, dat men (dien
itrijd riet wil; men zal zich loyaal en
ndcierliik onderwerpen aan de uitspraak
van een door alle drie de coalitie-partijen
gevormde commissie.
J Z.eker, wij1 zijn het eens met ide afge
vaardigden ter centrale vergadering!, die
het niet gewenscht oordeelden, dat een
dergelijk besluit genomen werd, zonder
dat de afdeelingen haar imeening in deze
hadden ui tg esproken, zelfs zonder dat er
k T. i.i ..;.i ursvcr^derifig over was ,ge-
'tclibereerd. Maar wijf vertrouwen ook
'ei oile, desondanks h> alle
Si (telingen net bestuit met sympatliie zal
ia - mom er.
•v iov hnksche bloc moeten
tilijven sxaau als een vasuaneenge-
•dotcn phalanx de rechtsche partijen.
Ei wx herhalen het nogmaals —door
cc/i „etch trijd, vooral nu de evenredige
vertegenwoordiging niet veraf schijint,
8i.it-: eenheid te verbreken, is onver-
tatwoordelijk. Zeker is nu, dat de
K: tholieke.i d::e on verantwoordelijke
th.M u-e. .'.(Lr stellen. En daarom
J'uh; het besluit, ter centrale yer-
bdering van li. Donderdag genomen, zoo
bijzonder toe*
ALGEMEEN OVERZICHT.
Oidurende drie jaren is België in rep
's roer gebracht door de linkerpartijen
ikvAr de indiening van het
'lOulvvot-Ofitwerp-PoulIct.
'iot op het laatste oogienblik' poogden
de hberale en socialistische senatoren
tog wijzigingen aan te brengen en de
baande ling te vertragen, maar hun po
gingen leden alle schipbreuk.
Ten slotte kwamen een tweetal woord--
:r oppositie v-,Bellaren, dat hun
fraChes r.iet aan de eindstemming zouden
frrjneiien, waarbij' zij gelegenheid von-
den hei ontwerp nog ceris te besjChimpen
pi te bespotten. Namens, de rechterzijde
Sftvair. senator Van de Peereboom' voor
h'.t Hatst nog eens de rechtvaardigheid
tn He noodzakelijkheid van de nieuwe
JN in het licht stellen en haar prijzen
Jls een werk van verzoening en vrede!
O.idcr herhaalde interrupties van links
bracht hij een hartelijk woord' van hulde
i.i den voorzitter de Favercou voor het
'ih belG'd, waarmede hij de besprekin-
■i'o geleid had en aan minister PoulletL
De liberale en socialistische senatoren
V-.-Jietcn nu de zaal, waarop de wet met
temmen werd. aangenomen-Een luid
gejubel „Leve.i'oullet, leve de school-
wt"1 werd door heel' de rechterzüjldé
opgeheven, en alle Katholieke senator
fen gingen den minister {gelukwenschen,.
Na de zitting had nog een huldebe-
io-jgii-t- waarvan een der Vlaam
se baden het volgende vertelt: i
„Na afloop 'der zitting ,die terecht
onder de geschiedkundige vergaderingen
van het Belgisch parlement gerangschikt
wordt, begaven de leden der rechterzijde
zich naar de zaal van het voorzitter
schap, waar den minister een prachtig
brons „de verdediging van den haard",,
voorstellend, aangeboden werd, als; blij
vend aandenken aan den dag van 14 Mei
1914, waarop zooveel1 onrecht hersteld
en aan de vrijheid, op gebied van onder
wijs, de staf in.de hand gegeven werd!"
liet Handelsbld. v. Antw. bes,luit een
hoofdartikel aan de wet gewijd aldus:
„De schoolvrede is eindelijk, tot stfand
gékomen, en al' het geroep der oppositie,
dat integendeel' de sdhooloorlog begint,
laat ons redelijk kalm. Het land is onver
schillig gebleven gedurende de driejaren
dat zij nu met schoolquaestie sjchermt
het zal onverschillig blijVen voor al haar
gezwets en integendeel niet ons, de va-
derl'andsdhe oplossing toejuichen, die nu
definitief gestemd is,".
iWanneer volgt hier te lande eens 'de
beslissing, waarna reikhalzend door
velen wordt uitgezien
In Ue
Turksche troonrede
wordt de instelling aangekondigd van
eeri oppersten krijgsraad', die een onder
zoek moet doen, waarin ondanks 'de groo
tte -Datriotissche offers voor cle i'eg-erre
organisatie, het lurksche leger niette
min de nederlaag h-veft geleden. Uit de
door de groot', mogendheden iot de
P.orte gerichte ik La blijki, en in de troon
rede wordt dat mei leedwezen geconsta
teerd, dat men Griekenland de eilanden
«wadicj, welker bud, vwor. I wlaje nood-
is. In Cit: i' vim antwoord
waren dan ook dé redenen uiteengezet
van de onmogelijkheid om' deze beslis
sing te aanvaarden, al werd tevens; het
gewicht van het behoud van den vrede
erkend. Turkije zal niets nalaten om zijn
rechten te handhaven. Ik hoop, aldus
wordt in de troonrede gezegd, dat het
gelukken zal de quaestie op vreedzame
wijze in overeenstemming mol anze op
vatting op te l'oss,en.
Italië zal ongetwijfeld veldra de eiJ
landen teruggeven, waanton de ontrui
ming en teruggave aan ons fa liet ver
drag van Lausanne aan .ItaLë wordt op
gelegd.
Opdat het rijk' nE'Jwe normen van
inkomsten Ka! kenner vorki'ifce»,
eenige groote mogendheden Qtiderha? ifc-
Hingen aangeknoopt Daardoor zal het
mogelijk zijn de begroting van liet vol
gende jaz.r in ev.n.ij.t te "brengen.
De politieke beti ekkingen van het rijk
zullen er.toe bijdragen de ontwikkeling,
vrede en rust te verzekeren.
Niet zoo de binnenlandsche rust, want
het Comité van Eenheid en Vooruitgang
heeft besloten om zoo spoedig mogelijk
bij de Tuiksdhe Kamer qen motie in ie
dienen om de leden der Kabinetten
Ahmed Ghazi Moukhtar pis ja en Klamil
pasja in staat van besidhuiildiglng te steï-
ilen ,op grond, 'dat hun de ongunstige
afloop van de jongsten oorlog ie wijlten
zou zijn.
Mexico en de Vorcenlgde Sinten.
De inneming van. Tampico door de
MexiCaansche opstandelingen zal volgen^
een telegram aan idle. B. am Mlttag,
ongetwijfeld IH-uerta's ondergang bespoe
digen. De rebellen Zijn thans in het be
zit van het geheele Noordelijk deel van
Mexico. Te Vera Cruz Hoepen geruchten
van een muiterij te Mexico-'stad. Een
groot deel van het garnizoen zou tot
de Zapatisten zijn overgegaan, terwijl'
vele officieren zouden zijln doodgeschoten-.
Over de verliezen, geleden in den
strijd om Tampido, lbopen de opgaven
sterk uiteen. Het eerstgenoemde Cijfer
van 3000 dooden en gewonden is sfellig
overdreven, een schatting volgens; de
„New-York Herald" geeft aan: 31 doo
den, 128 gewonden aan de Zij'de der op
standelingen, 280 dooden en 600 gewon
den aan die der regeeringstroepen. Het
schijnt dat het garnizoen zijn tegenstand
uit gebrek aan munitie heeft moeten op
geven. De afsluiting der iiavens; door de
Amerikaansche vloot en de pressje, door
de Ver. Staten op de buitenl'andsche le
veranders van Huerta. uitgeoefend, be
gint meer en Meer de zaak der regeering
te sdhaden.
De opstandelingen hebben door de
vermeestering der belangrijke haven een
goeden slag gesjagen. Zij krijgen de be
schikking over de zeer aanzienlijke in
komsten der belasting op de petroleum
industrie en kunnen voor dat geld zich
gemakkelijk wapens en munitie verschaf
fen.
De val! van Tampido brengt voor de
Amerikaansche regeering de moeilijk
heid mee, een beslispAng! te nemien, over
het all of niet toelaten van wapenzen-l
dingen, voor die haven bestemd. Die op
standelingen hebben een tekort aan
krijgsvoorraad en zouden zeer gebaat
zijn met een aanvulling van de voorra
den. Naar 't heet, zal de regeering te
Washington geen bezwaar inaken den
invoer van oorlbgstuig over de haven
van Tampido toe te staan en móet ook1
oVerwegen, de opstandelingen al$ oor
logvoerende partij te erkennen.
Schout-b if nacht Mayo's eerste offici-
eele rapport over den val van Tampido
is te Washington ontvangen. Het ver
meldt dat generaal Gonzalez den Ameri-
kaanschen consul' heeft beloofd den
eigendom van buitenlanders bij Tampido,
ook de bezittingen der petrolbum-lmaat-
sdhappijen, afdoende te zullen bescher
men.
De regeeringstroepen hebben, voor Zij
de stad ontruimden, de kazernes opge
blazen of in brand gestoken. De scha
de aan andere gebouwen is onbeteeke-
nend.
Minister Bryan heeft' aan de regee-
riaig yan Huerta medegedeeld, dat de
regeering te Wlasbingtqh het feit, dat
de regeering van .Huerm in gebreke is
gebleven nadere mededdelingen te doen
omtrent het verb:ijr van den Amerikaan]
sdhen soldaat Parkjs, a!s een yijandige
daad beschouwt
Paiks werd gevanget' genomen, ter-
WijT hij het paard van 'etn officier rond
l'eidde. Het gerucht loopt, dat hij als
spion is teruggesteld.
Vrjjdagmiddag heeft een Conferentie
plaats gehad tusschen president Wiilson
en de .MexiCaanschegedelegeerden, waar
bij ook de Amerikaansche gedelegeerden
tegenwoordig waren. Alle kwesties, die
zich ter conferentie zullen voordoen, zul
len aan Wilson en Biryan worden voor
gelegd.
GEMENGD.
De koning, de koningin en prins
Wlillem van Zweden vertrekken den 20n
dezer naar Berlijn, vanwaar 'de koning
en de prins dadelijk naar Karlsbad
lópl aan de koningin begeeft zich naar
Kaïismhe.
-- De koningin van België gaat
oinnenkort naarZwitserland'. Den 24esn
Mm zal zij' in Valmont aankomen, al
waar zij eenigeri tijd zal verblijven.
Naar uit Rome aan het Journal
gemeld worflt, gaat daar een gerucht,
volgens hetwelk president Poincaré
en de koning van Italië elkaar in Sep
tember of October in noordelijk Italië
zouden ontmoeten.
Te Hongkong woedt in hevige
mate de pest. Ook in de provincie
Kwantsoeng in Zuid-Cliina moet deze
ziekte groote verwoestingen aanrichten,
maar cijfers kunnen niet worden gege
ven. Men heeft daar getracht de ratten,
door vergiftiging te rdelgèn, maar die
poging liep op mislukking uit, tengevol
ge van de snelle voortplanting der rat
ion in de dichtbevolkte Chinoesche ste
den, waar die dieren in den afval van le
vensmiddelen, die er overal op straat
ligt, volop voedsel vinden.
Generaal Liautey seint uit Marokko
dat de vijand na een hevig gevecht op
de vlucht is geslagen. Aan Fransche
zijde waren de verliezen: 9 gesneuvel
den, van wie 7 Europeanen, 30 gewon
den, van wie 16 Europeanen. Er is een,
officier gedood, vijf officieren zijn ge
wond. De vijand zelf erkent meer dan
200 dooden te hebben. Generaal Gou-
raud heeft ernstige kwetsuren bekomen
door een val van zijn paard.
Aan de „Alban. Koer." wordt uit
Korfoe bericht, dat in de onderhandelin
gen tusschen de internationale controle^
commissie en de vertegenwoordigers der
Epirotische beweging in zoover vooruit
gang is te bespeuren dat op verschillen
de punten eenstemmigheid is ge
kregen. De besprekingen duren voort.
Uit Saloniki wordt bericht aan de
Köln. Ztg.Op'een Roemeensch stoom-,
schip zijn 3000 Grieksche vluchte-
1 i n g e n uit het district Rodosto al
daar aangekomen. Zij verklaren door ge
wapende Turksche benden uit hun woon
steden te zijn verdreven.
Het te Serajewo in Bosnië verschij
nende Mohamedaansche blad „Vakat"
bericht, dat een aantal Serviërs, gewa
pend met hooivorken en houweel en, Don
derdagavond een aanval hebben ge
daan op de huizen van Mohamedanen
in het dorp Zvinlji in het district Mostar
en daar op verschrikkelijke wijze hebben
huisgehouden. Een vijftigjarig man werd
geheel in stukken gesneden, acht an
dere personen werden ernstig, sommige
zelfs levensgevaarlijk gewond. De Moha
medaansche afgevaardigden In den Bos-
nischen Landdag hebben onmiddellijk bij
de regeering aangedrongen op maatrege
len om herhaling van dergelijke feiten
te vorkomen en de bestraffing der schuN
digen te bevorderen.
Bij koninklijk besluit zijn alle per
sonen in Servië, ook van vreemde natio
naliteit, die tot 25 October 1913 we
gens spionnage, majesteitsbeleediging en
heleediging van leden der Skoepsjtina
of van overheidspersonen zijn aange
klaagd of veroordeeld, begenadigd.
Er is te Marseille een gerechtelijk
onderzoek geopend tegen een ambte
naar van het stadhuis, die zich een aan
tal stembiljetten heeft toegeëigend en
die tegen belooning aan een verkiezings
comité heeft aangeboden. Het comité
heeft dat aanbod geweigerd.
Op het Oosten rijksche oorlogsschip
Zenta, dat als opleidingsschip der school
voor onderofficieren der marine te Se-:
beniko in de wateren van Dalmatië kruis
te, zijn enkele gevallen van besmettelijke
hersenvliesontsteking (Genick-
starre) voorgekomen. Twee scheepsjon
gens zijn er door aangetast, een van de
twee is gestorven. Drie scheepsjongens
zijn in observatie.
De Zenta is naar Pola gestoomd en
ligt daar thans in' quarantaine. Er zijn
omvangrijke sanitaire maatregelen geno-'
men. Tot dusverre zijn geen meerdere
gevallen der ziekte waargenomen,.
De liecle handelswijk der stad
Stewart in Britsch Columbia is door
brand vernield. De schade wordt
op 120.000 gulden geschat,
Twee militaire aviateurs, waarvan
de een bestuurder en de ander meca
nicien was, zijn nabij Northallerton ge
vallen op ."feen vlucht van Schotland,
naar de vlakte van Salisbury. Beide vlie
gers waren op slag dood.
De Mexicaansche rubberfabriek te
Detroit is totaal vernield door een ga-
zoline ontploffing, bij welke 12
personen gedood en een groot aantal an
dere ernstig gewond werden.
Dc Rijksmiddelen.
De opbrengst van 's Rijks middelen
was in de afgeloopen maand April we
der aanzienlijk hooger dan die in de
gelijknamige maand van het vorige jaar,
doch er is geen sprake van merkt
de „N. Ct." op dat dit acres evenals
verleden jaar, een bewijs zou zijn voor
den bloei, waarin handel en nijverheid
zich mochten verheugen.
De vooruitgang is ditmaal uitsluitend
het gevolg van -een abnormaal liooge
ontvangst uit de successierechten, een
bedrag, dat een record kan hceten. Ter
wijl in April 1913 een som van bijna
18 ton aan successierecht werd ontvan
gen, bedroeg de opbrengst ditmaal bij
na 40 ton, zoodat meer dan tweemaal
zooveel als verleden jaar werd ontvan
gen, toen de opbrengst ook reeds 6 ton
meer was dan in 'het daaraan voorafgaan
de jaar.
Plaatst men naast de meerdere ont
vangst uit het successierecht, namelijk
f 2,174,638.951/2, het acrès van alle mid
delen gezamenlijk (nl. f 1,565,744.24i/s)
dan volgt daaruit dat de overige midde
len aanzienlijk minder opbrachten dan
verleden jaar, en wel f 608,939.71.
Het totaal over de eerste vier maanden
is f60,666,670.48 tegen f56,988,701.97
verleden jaar, zoodat het geheele accrès
bedraagt f3,677,968.51.
Sociale Week 1914.
De achtste Sociale Week, georgani
seerd door het Centraal Bureau voor de
Katholieke Sodale Actie te Leiden, zal
dit jaar gehouden worden te Enschedé,
en wel' van 815 November a.s.
H et programma is al's volgt opgesteld
Zondag. Kath. Kerk en VolksweD
vaart. Maandag. 1. Arbeidersvraag-i
stuk. 2. Arbeidscontract 3. Arbeidsloon
en .Sod. Verzekering. Dinsdag. 1. Col
lectief Arbeidscontract. 2. Het Arbeids,-
contract in de Nederl. 'Rechtspraak. 3.
Wezen der Vakbeweging. Waensdag.
1. Middenstandsvraagfrtuk. 2. Midden
stand en Coöperatie. 3. Arbeiderssjtand
en Coöp, Donderdag. 1. Kapitalisme.
2. Vrij. 3. Klas son,strijd. Vrijdag. 1,
De Staat en het Arbeidersvraagstuk. 2.'
Die Staat en het Middenstandsyraagstuk!
3. Vrouwenvraagstuk. Zaterdag. 1.
Opkomst, bloei en verval der Gilden.
2. Kartels en Trustsi 3. Bevolkings4
vraagstuk. (Malthusjanislme en Neo-Mal»
tliusianisjme). Zondag. 1, K, S. A, eti
Arbeidersstand,
Volgens de bepalingen der nieuwe Sta
tuten zali als voorzitter van de Sociale
Week optreden de Voorzitter van het
Diocesane Comité in het Bisdom, waar
in de Sociale Week gehouden wordt,
dus thans Mr. A. B;aron van .Wijnber
gen.
LElDliiN, 16 Mei.
Mathesis Sciemiarum Genitrix.
Jn de kleine Stadszaal werd gisteren
avond; onder voorzitterschap vau proij..
dn |W|. de Sitter de 129e aJgemeene jaar
vergadering gehouden, van liet Genoot
schap Mathesis Scientiaruim penitrix,
In de eerste plaats werd uitgebracht
(het verslag van ide commissie tot het
nazien der irekening over het dienstjaar
1913. De rekening bedroeg in ontvangst
$22.406.91, in uitgaaf f2z.2ó4.10, zoodat
(er is een batig saldo van i 152.75. Onder
die ontvangsten'komen voor o>m. i450Ü|.15
aan schoolgelden, tf 1482 aan contribution
'van leden," sfeungelden van. dë "gcmLenfe
a. voor de aJgemeene vakken 193UÜ, b.
voor de electriciteitsleer föüü; van de
provincie a. en b. f 1650; van het rijk
a, f1950, b. f2400.
De uitgaven wijzen aan o,a,jaarwed-
fden der leeraren a. fl4,.670, b. f3110;
jaarwedden bedienden a, f454, b. f254;
tentoonstelling f 148.68» examenkostca
f 121, druk- cn sclirijfioonen f 376, gas-
rekening f 532.95.
Na goedkeuring der rekening werd
overgegaan tot verkiezing van bestuurs
leden. Herkozen werden de heeren J. C.
A. Binnendijk, profh dr. ,Wj, de Sitter en
!A(, M Jouw en gekozen in de plaats
van prof. dr. J. P. Kueneii, die niet her
kiesbaar was, de heer P. Hpogenboom,
ingenieur van Rijlnland.
Vervolgens werd de .feestrede uitge
sproken idoor prof. dr„ W|. de Sitter,
waarbij de lotgevallen werden incdege^
deeld van het Genootschap over het af
geloopen dienstjaar. Uit die rede blijkt,
o.a, dat het aantal leerlingen thans be
draagt 428, dat met 12 leerlingen .oefe
ningen werden gehouden in het opmeten
en waterpassen in de duinen bij Katwijk
cn dat verder in den loop van den leer
gang verschillende fabrieken cn werk
plaatsen wérden bezichtigd en met de
leerlingen ook een bezoek werd gebracht
aan het Vredcspale.is. Het examen voor
leerling-monteur en het examen voor
monteur had tot uitslag, dat opvolgend
16 van de 17 cn 23 van de 25 candidatcn
slaagden. Verder met gunstigen uitslag
afgelegd het eindexamen voor Wis- en
natuurkunde door 38 van de 45 candi-
daten, het eindexamen voor beschrijven
de meelkunde én perspectief door li) van
de 15 en het examen voor bouwkunde
(door 5 yan de 6 leerlingen, die zich'
daarvoor hadden aangemeld
Met eene opwekking tot lust en studie
voor den arbeid aan de leerlingen en
.een woord1 van dank tot directeur ien
leeraren voor hunne toewijding, sloot
spr. zijne belangrijke voordracht.
Daarna werd overgegaan tot de uit
reiking van tie diploma's en médailles
voor bekroonde prijsvragen, als hoedanig
werden toegekend eene le prijis, kleine
zilveren medaille, aan C. den H.artog voor
bouwkunde, terwijl de 2e prijs, groote
bronzen metafile, werd Joegekend aan
F, W|. A. L. Bosselaar. Voor beantwoo r-
Iding van de tweede prijsvraag in dit
vak van onderwijs werden toegekend de
le, 2e en 3e prijs opvolgtnd aan J. H.
L. van Kimmenadë, A. Bonte en P. Dor-
repaaL Voor beantwoording van prijsvra
gen in liet handteekencn werden toe
gekend' 2e prijzen aan J. H!. L. van Kim-
menade en C. van der Wiilk-.De le prijs
werd niet toegekend.
Voor beantwoording der prijsvragen in
het boetseeren verwierven le, 2e en 3e
