5e Ja <rganj>
No 1361.
Bureau OUOE SINGEL. 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPR'IS bedraagt met GRATIS POIJS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSUL AD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
de Leidsche Vroedschap,
Leiden wereldstad 't is niet de
itel voor een parodie, zooals ons de
lOctobcr feestviering telken jare te aan-
thouwen geeft. Neen, 't is het stern
al, dat de geschiedenis op onze goede
veste zal drukken.
Maar, in allen ernst, hulde aan onze
roede vaderen, hulde speciaal aan ons
lagelijksch bestuur, en nog meer hulde
in onzen burgemeester, die kloek en
vroed" doortasten, waar het geldt aan-
ienlijke verbeteringen te brengen.
Verleden week nog maakten we mel
ing van den aankoop van grond en hui
ten doel hebbend een belangrijke
erbetering te brengen in de volkshuis-
isting, op welk gebied Leiden, helaas,
og zulk een buitengewoon treurig fi-
tiur slaat.
Nu mogen wij met voldoening con-
Kateeren, dat de gemeenteraad gisteren
leeft besloten tot den aankoop van een
liertal perceelen in de Brandewijnsteeg,
één óp de ^Haarlemmerstraat, hoek
Brandewijnsteeg, voor een totaal bedrag
ran f12000. Deze perceelen zullen met
ie andere, die nog moeten worden ge
tocht, worden geamoveerd, om daar-
ioor een beteren verkeersweg te krijgen
ran de Haarlemmerstraat naar de Lange
Mare. Dat zulk een verbetering, met het
jog op het drukke verkeer door genoem-
ie steeg, zeer gewenscht is, 'zal wel 'jtiie-
sand betwisten. Zelfs is de bestaande
toestand lang niet buiten gevaar. Sinds
ienigc jaren toch is het rijverkeer over
ie Lange 'Mare alleen geoorloofd in
e richting naar de Haarlemmerstraat, en
an het rijverkeer in omgekeerde rich-
alleen door de Brandewijnsteeg ge-
ichieden, wat, tengevolge van de ge-
inge breedte dier steeg, geen gering ge-
raar voor de voetgangers oplevert. Hier
leeft men nu eens de put gedempt vóór
let kalf verdronken is, m.a.w. men heeft
aet de verbetering van dezen, gevaarlijk en
rerkeersweg niet gewacht, totdat de on-
(elukken, die al plaats hebben gehad,
net droeve duidelijkheid op de noodza
kelijkheid ervan wijzen.
Tengevolge van het gisteren genomen
raadsbesluit zullen de velen, die zich van
te Breestraat of Haarlemmerstraat door
k Brandewijnsteeg in de richting van
ie Oude Vest begeven, 'n fraaieren of, in
ieder geval, een minder onooglijken en
tngen wandelweg hebben dan tot nu toe.
En dat gewichtig raadsbesluit is geno-
aen in een zitting, die niet langer dan
ten kwa.tier duurde! Nog verwonderlij
ker: er is bovendien nog in die raadszit
ting van een kwartier besloten een 4x/2
pet. leening aan te gaan van 2.200.000,
toee millioen tweemaal honderdduizend
{ulden
ledereen begrijpt echter, dat deze be-
ilüiten slechts de conclusie waren van
>'at den vorigen keer in geheime zitting
vas besproken. En, voor wie dat niet zoui
lillen gelooven, heeft een raadslid-
ïerslaggever in het „Alg. Handelsbl."
tan hedenmorgen deze vanzelf spreken
de veronderstelling bevestigd
Het interesseert onzen lezers waar
schijnlijk wel te weten, welke uitgaven
Mzoo tot de noodzakelijkheid van deze
leening hebben bijgedragen.
Wij zullen er enkele hier noemen:
Gasvoorziening Hazerswoude f70.000,
verbouwing kasteel Endegeest f21.560,
aankoop gymnastieklokaal en woning
Pieterskerkgracht: f 20.550; aankoop
huisjes Gasfabriek en Electriciteitsfa-
hriekf 97.000, gasvoorziening Koude
kerk f 34,000; idem Valkenburg f12000;
Mechanisch stookbedrijf gasfabriek en
uitbreiding kabelnet Electriciteitsfabriek
1150.000vuilverbrandingsinstallatie
H80.000; Electriciteitsvoorziening Al-
«made f89.000; Ijsfabriek Openbaar
jachthuisf 42.000; aankoop en ver-
jouwing perceel Heerengracht voor de
Hulpbank f16000; aankoop landerijen
jchter school Medusastraat f 17.857;
jlectriciteitsvoorziening te Woubrugge:
|22000idem Noordwijlkerhout f42000;
Mrichtingsterrein Noorderstraat voor rei-
^ingsdienst: f75.000; uitbreiding en
vernieuwingsfonds Electriciteitsfabriek
'115.000bedrijfskapitaal id. f50.000;
overbrugging Witte Singel en verbin
dingsweg f 8150 IBiouiw Hi. B>. S. (in
de leening 1911 was reeds f150.000
voor dezen bouw opgenomen) f95.000;
electriciteitsvoorz. Aalsmeer f95.000; id.
Zoeterwoude: f48.000; id. Voorhout:
f8500; hoogere kosten 3 Octoberstraat
f3000; enz. enz.
Verder worden o.a. in uitzicht gesteld:
de St. Jansbrug (bij de Donkers teeg)
f5000; zweminrichting f70.000; volks
park f 50.000.
Vermeld zij nog dat de leening zal
worden verdeeld in obligaties van 1000
gulden en uiterlijk na 40 jaren geheel
zal moeten zijn afgelost. Jaarlijks zal
worden afgelost f55.000; echter houdl
de gemeente zich het recht voor om, aan
te vangen met het jaar 1919, jaarlijks
tot een grootere aflossing over te gaan.
De leening zal worden uitgeschreven te
gen een door B. en Wu nader te 'oepa
len koers.
Bij het nemen van dergelijke zuiver-
financieele besluiten, als boven genoemd,
heeft de Raad een uitmuntend leidsman
in zijn voorzitter, die, oud-kassier, tel
kens blijken geeft van groote ervaren
heid op financieel gebied.
Conclusie: de raadszitting van giste
ren is voor de gemeente zeer belangrijk
geweest. Voor de tegenwoordige bewo
ners, maar ook voor het nageslacht, da*,
zal kunnen profiteeren van de stadsver-
fraaiing, waartoe gisteren is besloten,
en van zoovele andere nuttige beslui
ten, maar ook zal moeten opdokken voor
de rente van de gisteren gesloten lee
ning. Dat is ook rechtvaardig. Wie deelt
in de lusten, deele ook in de lasten.
Als Potgieter nog leefde...
Wat kon deze 17e eeuwsche Amster-
diajnsche koopman, die in onze roem
rijke 19e eeuw niet misplaatst zou zijn
geweest, heerlijk toornen tegen den Jan
Salie-geest van ons volk. Jan Cordaat
en Jan Crediet prees hij1 hemelhoog, maar
van Jan Salie moest hijl niets hebben;
dit jongste kind van Jan en Jannetje
was hem een gruwel!
Nu zijn we sinds Potgieter's tijid'
de man stierf in 1875 reeds aardig
aan den Jan Salie-geest ontwassen, zoo
dat we b.v. onder Minister Kuyper 'En
geland weer durfden trotseeren en een
oorlogsschip naar Zuid-Afrika stuurden
om den ouden Kruger veilig naar Europa
te voeren.
Maar ziet: soms vertoont Jan en Jan
netjes jongste telg nog teekenen van le
ven. Zoo wordt nu en de S t d r d.
maakt zich hiervan tot tolk bezwaar
gemaakt tegen het optreden van Neder-
landsche officieren in Albanië, waar „noch
c\p het gouvernement, noch op het leger,
toch op de gendarmerie cc vertrouwen
is". Het heef zelfs: „Onze mannen hoo-
ren in zulk een roovershol niet thuis",
vooral niet „nu de strijd tegen de Grie
ken in Epirus gaat".
Deze laatste bedenking geeft aan deze
nieuwste uiting van den Jan Salie-geest
wel een mooi glimpje, maar wij blijven
't met dat al een mooi werk achten,
wat onze officieren 'daar ginds onder
nemen.
Albanië is nu eenmaal gevormd, leen
vorst is er, een geregeld bestuur moet
er kooien, welnu, Jan Cordaat zal daar
bij! een handje helpen, en zoo aan 't
overig Europa toonen, dat H(olland' er
nog wezen mag! Zelfs Griekenland moe
ten we dan maar respect afdwingen als
het zich niet voegen wil naar de be
slissingen van de mogendheden.
En te minder mogen w-e terugkrabbe
len, wijl we eenmaal A gezegd hebben.
De moeilijkheden mogen groot zijn, de
strijd zwaar, jwe zullen nu ons scha
rend aan jde zijde van het wettig gezag
B ook zeggen, en C evenzeer en tot
Z toe gaan, qpdat niet gesmaald kunne
worden, dat „de jongens van Jan de
Witt" terugdeinsden voor het gevaar.
Holland blijve ginds zijn roemrijken
naam waardig!
BUITENLAND.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De lersche quaestie
is op dit oogenblik aan de orde van dert
dag. Alle EngelsChe bladen bespreken
de verklaringen, eergisteren afgelegd
door minister Grey. I
Sir Edward heeft daarin medegedeeld
dat de regeering op ha'.r besldit om' een
o;pfie-termijtn van zes y-ren voor Ulster
Vast te stellen, niet ter Tgkomt. Hetgeen
echter nog niet beteek.nt, dat .zij daaif*
mede haar laatste .woord heeft gesprot
ken. Grey stelde de mt gelijkheid in uit
zicht van een federaal s-elsel, waarbij niet
alleen aan Ierland, ma; r ook aan Schot
land, Wales en ander deelen van het
rijk, die een afzonderlik geheel vormen,
Zelfbestuur zou worde; verleend. Daar
over kon men, meendhij, praten. Te
meer en te kalmer, daar de regeering
steeds van meening wa j geweest, dat er
voor de invoering van home rule geen
dwangmaatregelen gi nomen moesten
worden vóór er al'geiri-ene verkiezingen
hebben plaats gehad. Doch is in Ulster
eenenaal een voorloopige regeering inge
steld en wordt dan de rust op eet$ger-
lei wijze verstoord, voordat een lersch
parlement in functie al zijn getreden,
ja, (dan zal' de hulp van het leger wel
moeten worden ingeroepen ten einde de
autoriteit van de Kroon te handhaven.
Het grootste gedeelte der pers acht
deze verklaringen van kalmeerenden aard
en aannemelijk. Alleen de „Times"/
noemt de positie der regeering zeer ver
zwakt en meent dat zij haar arbeid zaifl
moeten opgeven.
Over de i L i 1
Landverhuizersschandalen
in Bohemen en GalllCië wordt het vol
gende gemeld.
De hoofdagent van den Noorddeut-
schen Lloyd te Praag, Anton Stjasny,
staat onder verdenking; zwaar te hebben
gezondigd tegen de Veoal'ingen van de
Mil'itiewët, jpfrrd'at hij "d/ehsfpla'Öïïtigè Jón
ge 'mannen reisbiljetten verschafte voor
de transatlantische schepen van rijn maat
schappij. Hij zou zelfs jongens, die reeds
voor den dienst warm aangewezen, de
overtocht naar Amerifa hebben mogelijk
gemaakt. Bohemen, J^oravië en Kroatië
vormden het veld v;n zijn werkzaam
heid. Bovendien worlt hij1 beschuldigd
door het verzenden /an prospectussen
aan voor den dienst btstemde jongeman
nen, dezen tot desertie te hebben aange
zet. Voor den strafrechter van Praag is
het proces begonnen. Er zijn op het
oogenblik 73 gevallen;daar elk geval af
zonderlijk behandeld vordt, heeft men
voor deze zaak 7 dager uitgetrokken.
Uit Przemysl in GaJcië komen even
eens opziebarende berèhten over land
verhuizersknoeierij. Eer landverhuizeirs-
bureau, dat zijn zaken gootsch had inge-
rciht, en onder leiding stond van een
koopman Grosz, is opgheven. Die Grosz
zou in een tijdsverloo van drie jaar
niet minder dan 18.00C fnenschen in de
gelegenheid hebben geseld op onwettige
wijze naar Amerika te gaan. Hij verze
kerde zich daarbij var den steun van
gendarmen, die tegen hooge beloonin
gen de landverhuizers liet alleen lieten
passeeren, maar hen zéfs over de gren
zen brachten. Twee oïicieren der gen
darmerie pleegden zeltioord.
Eergisteren is de aquête-Commissie
Jaurès en Co. met har rapport oiver
het onderzoek inzake
het Rochette-shandaal
gjereed gekomen. Van le 19 leden, die
op de zitting aanwezig /aren, hebben 10
onvoorwaadrllijk en 4 vorwaardelijik hun
goedkeuring aan het raport geschonken,
terwijl' 3 leden tegenstonden en 2 ridfy
onthielden.
Het document contateert op de
eerste plaats, dat in 911 tijdens het
bewind-Monis van regeringszijde pogin
gen werden aangewem om een uitstel!
van het proces-Rochet te verkrijgen.
Het bezoek van minisr Cail'laux aan
den premier Monis dee laatstgenoemde
besluiten, den procurer Fabre bij zich
te ontbieden. Het is zeer dat de inter
ventie van Monis besl'iiend was.
Het rapport vervolg dan: „Het op
treden van Caillaux en et ingrijpen van
Monis vormen geen dad van corruptie,
daar zij persoonlijk niebij de zaak be
trokken waren en evenin een daad van
plichtsverzuim, jnaar zizijn een betreu
renswaardig misbruik in invloed.
Het is te beteuren, <t de procureur-
generaal Fabre, bij d gevoelens van
vrees en verontwaardigg en gezien zijn
zorg om de justitie l'ajs goede banen:
te leiden, niet de kraChgevonden heeft
om beslisten tegenstanrte bieden tegen
een zaak, waarvan hijwalgde.
Het is eveneens te treuren dat de
Voorzitter van het hoivan appèl, Bii-
daulf de F Isle, die door rijn onafzet
baarheid gedekt was, Zijn vriendschap
met Fabre zoo ver dreef, dat hij den
gewonen wettel'ijken gang der justitie
opofferde en in Maart 1912 voor de
Colmmissie verklaringen aflegde, welke in
strijd met de waarheid waren.
Is deze affaire op zichzelf onaange
naam, als symptoon is zij zelfs zeer
ernstig. Een kwaad kwam hier aan 'het
lidht, dat ook door vele andere teeke
nen reeds aan den dag ttrad, en dat,
wanneer het land niet met kracht daar
tegen optreedt, zich in geheel' ons poli
tiek en sociaak-systeem zal ontwikkelen
en (erger worden. iDiit kwaad blijkt uit het
spitsvondige ^tl'egging van voorschriften
door de regeering zelf uit de gering
schatting van een normaal optreden en
de overigens al te plooibare onafhanke
lijkheid der regeerfng-beambten. De ma-
teiooze invloed van het geld, .de slechte
toestanden in de pers en in de regeeL
rijngskringen, rijn weer eens aan den dag
getreden.
Monis en Caillaux waren op de hoogte
van het document-Fabre. Zij hadden zich
daaromtrent kunnen uitspreken, maar
hebben dat niet gedaan. Met dit doel'
in 1912 voor de Commissie gebracht,
hebben rij niet geweigerd te antwoorden,
doch slechts uitwijkende protesten laten
hooren.
v Diit rapport, hetwelk vandaag in de
kamer zal' worden besproken, is van zoo-
danigen vorm en aard, dat de kamer
moeilijk een besluit zal kunnen nemen.
'Het stuk bevat geen motie of voorstel',
waarover de kamer stemmen ziall Vandaar
bok, uat verschillende leden der comj-
missie hun goedkeuring niet konden 'ge
ven. Op hun protest tegen dit feit ver
klaarde Jaurès: „Zoo wij' een motie wil
den opstellen, werden wij het nooit eens.
De kamer moet uit ons rapport zellfl
haar conclusie maar trekken'*.
De verhoudingen tusschen
Griekenland en Roemenië
schijnen geen rozengeur en maneschijn.,
De correspondent te Boekarest van
het „Berliner Tageb'latt" schrijft in een
op „einde Maart" gedateerden brief, dat
de gebeurtenissen jn Npordelijk-Epirus
een schaduw 'beginnen te werpen op de
Grieksch-Roemeensche vriendschap.
De RoerneensChe Regeering heeft zich
van den beginne af sterk 'geïnteresseerd
voor het tot stand komen van een on
afhankelijk levenskrachtig Albaneesch
Rijk, en ziet nu met leedwezen de rol,
die Griekenland in den Epirotdschen op
stand speelt.
In een Roemeensch blad worden nu
door iemand die blijkbaar goed met de
Dpirotische aangelegenheden bekend is,
eenige bijzonderheden medegedeeld over
de rol' ,die Venizelos in de Epiroftsche
beweging speelt. Volgens dezen bericht
gever zouden zoowel Zographos als de
andere leiders der door Venizelos offi
cieel! veroordeelde beweging, zaakgelas
tigden van den GrieksChen Minister-pre
sident zijn. Venizelos was van den be
ginne mej hun plannen volkomen op de
hoogte. Een dezer zaakgelastigden, de
overste Kontoelis, hield, voordat hij met
zijn troepen Koritza ontruimde, tot de
bevolking een ophitsende redevoering,
waarvan het (slot aldus luidde:
„Het kleine, onbeduidende Grieken-
ljand kwam, ha een slavernij van vijf
eeuwen, en bevrijdde u uit het juk van
een groot Rijk. 'Binnenkort zal1 het groote
Griekenland u ook uit het juk van een
klein en belachelijk Staatje komen be
vrijden^
GEMENGD.
De Poetiloffabriek, de Baltische
werf, de fabrieken der Russische maat
schappij voor geschutfabricage, de fa
briek van Siemens en Halske en een
aantal andere fabrieken, allen te St. Pe
tersburg, waar in het geheel meer dan
60.000 werklieden arbeiden, zijn voor
onbepaalden tijd stop gezet.
De Fransche torpedoboot 358
welke te Toulon gestationneerd is, en
gedurende de manoeuvres der water-
vliegmachines, wachtdienst had tusschen
Marseille en Monacco, is Woensdag
middag om drie uur op een rots in de
nabijheid van Kaap Lardier geloopen.
Ofschoon het water met geweld binnen
stroomde, kon de geheele bemanning
gered worden door de torpedoboot 348.
Eenige oogenblikken, nadat alle man
schappen op deze laatste torpedoboot
overgegaan waren, zonk de 358.
iNauwelijks heeft generaal
Z a m o r het presidentschap van de repu
bliek Haïti aanvaard, of een nieuwe re-
volutionnaire beweging is uitgebroken
ten gunste van generaal Villebrun, den
candidaat der zwarte partij, en die bo
vendien door senator Davilmar onder
steund wordt.
Artibonite en het Westen nemen aan
den opstand deel, terwijl de toestand
zeer hachelijk is in het noorden. In
Port-au-Prince is de huidige regeering
weinig populair.
Generaal Villebrun is naar een der
gezantschappen gevlucht; volgens zijn
bewering heeft hij geen lust om presi
dent van Haïti te worden. Nochtans
heeft generaal Zamor hem verboden zich
naar het noorden des Lands te begeven,
wijl zijn komst aldaar tot/eer geweldige.]
opstand aanleiding zou kunnen gever..
De Amerikaansche afgevaardigden
c'ie de opdracht hebben de verschillende
mogendheden tot deelneming aan de
wereldtentoonstelling te San-
Francisco uit te noodigen, zijn ook te
Peking aangekomen.
De Chineesche minister van finan
ciën heeft hun beloofd, dat China een
millioen dollars zal uitgeven voor deel
neming aan de tentoonstelling.
Deze mededeeling is met groote vreug
de ontvangen.
Aan de „Matin" wordt uit Briey
gemeld, dat de politie aldaar een elegant
gekleed heer onder verdenking van
spionnage heeft gearresteerd.
De gearresteerde volgde met groote
aandacht en nauwkeurigheid het schijf
schieten der Fransche artillerie, dat voor
eenige dagen bij Mars-la-Tour plaats
had. Des avonds had hij zich naar een
café begeven, dat veel door onderoffi
cieren werd bezocht, om in gesprekken
en door vragen verschillende inlichtingen
op het gebied der artillerie te verkrijgen.
De artilleristen evenwel deelden zulks
mede aan de autoriteiten, waarop de
verdachte werd gearresteerd.
Men gelooft, dat hij een Duitsch of
ficier is; op hem werden geen legitima
tiepapieren gevonden, terwijl hij blijk
baar valsche namen heeft opgegeven.
Nadat op 23 Maart jl. te Bombay
een groote katoenbrand geheerscht
heeft, is gisteren opnieuw aldaar een
uitgebreide brand uitgebroken. De scha
de wordt op 33.000 p. st. geschat.
Sinds 23 Maart en nu hebben nog 'tal
van kleinere branden plaats gehad.
Een ernstig ongeluk heeft bij de
zeehondenvangst plaats gehad, al
dus wordt uit St. Jean (New-Foundland)
geseind. 170 man zijn op een stoomschip
gedurende 48 uur in een hevigen sneeuw
storm door het afgedreven Poolijs me-
degesleept. Reeds zijn 50 dooden en
stervenden door de recherchevaartulgen
overgenomen, en zijn andere schepen tot
hulp onderweg. Nog wordt gemeld, dat
veertig man van de „New-Foundland"
gestorven zijn. De „Bellaventure" heeft
dertig man opgenomen, zij hebben veel
van de koude geleden. Dertig anderen
worden nog vermist.
Een andere zeilboot, de „Southern
Cross", met een lading aan boord van
ongeveer 20.000 robben, en komende
van de Golf van Lawrence, is Dinsdag
morgen voor het laatst gezien nabij
kaap Race. Toen ontstond een hevige
storm en sindsdien is niets meer van het
schip, dat 173 man aan boord heeft,
gehoord. Men vreest, dat het schip ver
gaan is.
Volgens berichten uit Juarez heeft
Carranza een lang bericht van generaal
Villa ontvangen, waarin gemeld wordt,
dat het 7/levig gevecht om Torreon
nog altijd voortduurt. -
Uit Cagliari wordt aan de „Popoio
Romano" gemeld: in Sardinië is zoowel
voor de staatslijn als op de andere lij
nen tegen 8 April de algemeenesta-
k i n g afgekondigd.
BINNENLAND.
Geschiedenis.
In de Provinciale Overijsselsche en
Zwolsche Courant lezen wij een stukje
over het betreurenswaardig feit, dat er
in Nederland een vijftigtal lepra-lijders
worden gevonden.
De schrijver beklaagt "deze arme men-
schen, die 'dubbel verlaten en ongelukkig,
zijn, wanneer zij armoe lijden, en be
pleit, met dr. Kayser, de oprichting van
