21
Ariti-papisme.
BUITENLAND.
5e jHHrjfan^
No 1350.
Bureau OUDB SIINOIEL, 54, ..EHOEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met ORATIS POLIS Ongtvinim-vcrxtkcrlng
M het QPILLUSTREPftf) ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1-10 per kwartaalMJ onre agenten cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11 -50 per kwarti tl
AfeooderlIJke mwnmera VI, cent, met Oeïllnatreerd ZandajeMsd cent.
Zaterdag
Maart
lol
te ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van I—.1 regels 0.75, elke regel meer rs cent
Inge; inden mededeellngen van 1—5 regel» 1 50, elke regel meer 30 cent. met gratie
bewijsnummer. BIJ contract aanzienlijke korting. Qroote lettere naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekking'-n, beur ea verhoer, koop en leikoop
(geen handels-advertentiSn) 1S regels 25 cent Iedere regel meer t teat; aangeboden
betrekkingen 1—8 regale 80 oeot, ledaro meel mser 10 «utk
Dit nummer bestaat uit' DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
De heer Eerdmans trekt nog steeds
het land rond om de menschen te waar
schuwen voor het dreigende gevaar van
het papisme. En bij voorkeur treedt hij
op voor een afdeelingder Evangelische
Maatschappij, een bond van Protestan
ten, die het meest positieve deel hunner
belijdenis en hunner actie schijnen te
leggen in haat en vijandschap tegen
Rome. Zoo had Donderdagavond de afd.
Voorburg de eer het hoofdbestuurslid van
de Maatschappij, prof. dr. B. D. Eerd
mans, voor zich te zien optreden»
Nu zouden wij van dit feit geen bi|-
zondere melding hebben gemaakt wij
hebben reeds meermalen gewezen op
prof. Eerdman's geliefhebber in hruut-
onwetenschappelijk antipapisme als
er zich niet een bijzondere omstandig
heid had voorgedaan, waard te worden
gecommemoreercL
Toen professor Eerdmans was uitge
gesproken, zullen we maar zeggen, sloot
de voorzitter o n m i d d e 11 ij k de verga
dering, en gaf geen gélegenheid om niet
den spreker in discussie te treden.
De lezer merkt hier misschien op, dat
dit des voorzitters onbetwistbaar recht
is. Ook op katholieke vergaderingen
wordt dikwijls geen gelegenheid gegeven
voor debat, en vele vooraanstaande man
nen onder ons zijn er zelfs in principe
tegen.
Maar hier wordt één groot verschil
over het hoofd gezien. Op onze vergade
ringen wordt niet op de tegenstanders
gescholden. iWjj zullen naar geen
enkele partij of richting de grievende
beschuldiging slingeren, dat hare aanhan
gers als systeem huldigen anderen te
trappen, waar zij kunnen, dat de voor
mannen hunne volgelingen dom, en arm
willen houden. "En dat durft de heer
Eerdmans beweren van de Katholieke
Kerk en de Katholieken.
Waar na zulk een aanval, die staat op
het wetenschappelijk ipeil van een visch-
vrouwen-ruzie, niet de gelegenheid wordt
geboden om te protesteeren, zullen
wij dit hier doen.
En nu verklaren wij voor allen, die dit
lezen willen, dat de beschuldigingen, die
prof. Eerdmans naar de Katholieke Kerk
smijt, zooals een straatjongen het opge
raapte vuil, woraer- geus zor. Cr
s c h ij n of schaduw van b e w iK»
En nu dagen we een ieder uit, gelijk wij
reeds "tweemaal in een. openbaar deuat
prof. Eerdmans zelf daartoe hebben uit-
genoodigd, onze verklaring onwaar te
maken. Tevergeefs hebben wij herhaalde
lijk aan prof» Eerdmans b e w ij z e n ge
vraagd o.a. voor een tweetal ons diep-
grievende beschuldigingen. |H|ij geeft deze
echter niet en gaat toch door ze ons
voor de voeten te werpen.
De leer der Katholieke Kerk, aldus de
heer Eerdmans, is in strijd met de
wetenschap. En nu is hefn gevraagd om
één slechts één geloofspunt op
te noemen, dat in tegenspraak is met
de zekere (rjesultaten van wetenschappe
lijk onderzoek» Maar de hoogleeraar
zweeg en zwijgt en..» houdt zijn be
schuldiging vol, trachtend de brutaliteit
van zijn manier-van-doen weg te mof
felen onder groote phrasen en nietszeg
gende verklaringen. Zoo moest b.v. Don
derdag te Voorburg vooral bij de hoor
ders inslaan de mededeelLng, dat de Ka
tholieken aan de Universiteit te Amster
dam een hoogleeraarszetel hebben voor
een professor, dr.. J. V. de Groot, om te
doceeren de wijsbegeerte van St. Thomas
van Aquine, die nu komt het onweten
schappelijke! heeft geleefd in de
middeleeuwen..» Zulk een bewijs ver
wacht men van would-be „geleerden", die
hun wijsheid het liefst debuteeren in een
spoorweg-coupé, maar dat een professor
onzer Leidsche universiteit zoo iets uit
kraamt als een „betoog", verwondert en
ergert
Een andere beschuldiging van den
hoogleeraar is, dat de Katholieken een
gevaar vormen voor den Staat. Ook om
het bewijs van deze beschuldiging is den
heer Eerdmans gevraagd. Wij zouden ook
hier weer tevreden zijn{ als hij slechts
punt van de Katholieke leer noemde,
waaruit dat „staatsgevaarlijke" blijkt
Maar ook op deze vraag heeft hij tot nu
toe geen antwoord gegeven. Te Voor
burg moest als „bewijis" voor deze be
schuldiging dienen, dat in (Ljutxembulrg aan
de Katholieke afgevaardigden, die had
den gestemd vóór de liberale schoolwet,
de Paaschcommimie werd geweigerd, zoo
zij niet hun leedwezen te kennen gaveo
over hunne on-katholieke handelwijze.
Maar ligt daar iets „staatsgevaarlijks" in?
Schrapt niet iedere politieke partij die
personen van hare lijst, welke handelen
in strijd met hare beginselen? Zou profu
Eerdmans niet uit het hoofdbestuur van
de Evangelische Maatschappij worden ge
weerd, als hij zich niet meer beschikbaar
stelde om tegen Rome op te hitsen?
't Zou de moeite waard zijn een
bloemlezing te geven van de Ios-staan-
de beweringen, die de heer Eerdmans
ten opzichte van het Katholicisme ten
beste geeft. Maar laten wij ons dezen
keer beperken tot een verklaring, die wij
Donderdag/uit zijn "mond vernamen en Wie
lachwekkend zou zijn als ze niet op zulk
een grof-domme wijze tegen de waar
heid aanbotste. Vroeger, zoo zeide de
hooggeleerde, waren alle bisschoppen
onfeilbaar, maar later, toen hunne uit-»
spraken met elkander in tegenspraak kwa*
men, is die onfeilbaarheid overgegaan
op den Paus
Waar haalt toch de professor deze
;„geleerdheid" vandaan Een verslagr
gever van het ,,Vad." maakt het in zijn
verslag nog gekker en schrijft: „Daarom
is er voor hen (voor de Katholieken)
slechts één waarheid, vroeger door alle
geestelijken, thans alleen door den paus
ex cathedra uitgesproken." Nu, wat
meer of minder dwaas, doet ook niet
veel ter zake. 'tls toch aldaten we het
maar zacht noemen onwetenschappe
lijk genoeg.
Die heer Eerdmans is blijkbaar gewóón
zijn anti-papistische redevoeringen aan te
vangen met een waardeerend woord van
wat door de Katholieke Kerk is tot
stand gekomen. Hij erkent, dat weten
schap en kunst in den tijd der middel
eeuwen in handen waren der geestelijk
heid, en den monnik noemt hij „den
drager van beschaving'en cultuur". Dat
drukt op zijn woorden een cachet van
verdraagzaamheid, waardoor des te ge
makkelijker doordringt de smadelijke
hoon in zijn verder „betoog". Maar de
haat, die - kleineeren kan de verdien
sten der Katholieke Kerk in dezen
tijdkan niet aanranden haar glo
riën van vroeger eeuwen, wil hij niet zelf
te pletter loopcn tegen de granieten mo
numenten, door de historie ter blijvende
vcrhee.*i»jking der Katholieke Kerk opge-
Een van de gevoelens, die ons bezie
len, als wij constateeren op welk een
wijze prof. Eerdmans de waarheid der
Katholieke Kérk tracht, aan te randen, is
het verlangen, dat toch eens in den geest
van dien man mag wijken de haat voor
de triomf van de liefde, de liefde voor
de waarheid. Maar daarnaast overwoelt
ons, als een zee, een diep-doordringenidle
dankbaarheid, dat wij, ondanks onze zon
dige onwaardigheid, mogen erkennen en
beleven de waarheid, de waarheid
der Katholieke Kerkwier eeuwige
onveranderlijkheid en smetteloosheid
hare vijanden wel trachten te ontkennen,
maar alleen tot eigen schade en schande.
Tooneelcensuur.
Vele „vrijzinnigen", vooral wanneer zij
zonder eenige tastbare verantwoordelijk
heid in de kranten kunnen schrijven,
schreeuwen moord en brand als hier of
daar eens de opvoering van een 'tooneel-
stuk verboden wordt Diat is dan een
aanslag op de vrijheid, een belemmering
der kunst, een schande voor zoo'n wak
kere natie als wij zijto En die heeren
hebben dan dadelijk het geneesmiddel
bij de hand: schaf af de burgemeester-
lijke bevoegdheid om in te grijpen vóór
de orde verstoord wordt; laat de kunst
in vrijheid uitbotten.
Dde oplossing lijkt inderdaad wel ge
makkelijk en breed van gebaar, terwijl
men er aardig de groote trom mee kan
roeren als er j;echtsche ministers zijn,
die voet bij stuk houden tegenover de
tromslagers. Dde bewindslieden beeten
dan enghartig, achterlijk, middeleeuwsch
enz. enz.
|Wjö hebben nu echter linksche minis
ters, dus per se niet enghartig of mid
deleeuwsch in# de ^ogen 'der censuiur-
tegenstanders, en toch krijgen dezen hun
zin niet.
Minister Cort v. d. landen heeft giste
ren ter Eerste Kamer weer voet bij stuk
gehouden tegenover den vrijheidsaan-
drang, ditmaal uitgaande van den socialist
Polak. Al gaf Z. Exc. wel toe, dat er
burgemeesterlijke beslissingen kunnen
worden genomen, waarmede niet ieder
het eens kan zijn, van hem is toch niet
te wachten een wetsvoorstel tot wijzi
ging van art. 188 2e lid der Gemeente
wet, omdat dit artikel met al zijn ge
breken nog het beste is wat men kan
verlangen. Men heeft hier niet fe doen
met een algemeenen vorm van zedelijk
heid, maar met het zedelijkheidsgevoel
der gemeente. Dat hij, die aanstoot neemt
moei thuisblijven, is grauwe theorie. Men
weet niet vooraf wat men te zien zal
krijgen. Er komen ook minderjarigen in
de komedie. En nu kan het tooneel een
groote macht ten goede zijn, maar ook
een groote macht ten verderve. Zoolang
er geen beter middel is, dient het artikel
dus gehandhaafd»
Aldus de minister, wiens antwoord dui
delijk doet beseffen, dat die kwestie der
censuur niet zoo makkelijk uit de wereld
.is te helpen ais in de kranten wel eens
wordt geschreven; integendeel: dat ook
deze liberale bewindsman voor afschaf
fing der burgemeesterlijkie bevoegdheid
niet te vinden is,. Z,. Exc. beseft, dat
er een rem moet wiezen tegen tooneel-
uitspattingen, tenvi^ een beitere dan de
bestaande nog niet is uitgevonden.
Die tegenstanders van den bes taanden
toestand moeten nu maar berusten, wat
zij te gemakkelijker kunnen doen, wijd
art 188 G.iWi. heusch niet te vaak wordt
toegepast. Er vliegen nog maar al "te
veel „Spaansche vliegen" onbelemmerd
rond, die de zalf der zedelijkheid beder
ven.
En wij, voorstanders der censuur, moe
ten ons nooit door de vrijzinnige trom-
^roerders laten meesleepen, doch kalm op
den ingeslagen weg blijven voortgaan.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Wiie nog eenige hoop mocht koesteren,
dan, pndanks ide onverzettelijkheid! jdjer óp-
positie er nog altijd eenige kans open
bleef voor een minnelijke schikking van
de Home-rule-kwestie
dien zal' het verloop van de Lagerhuis-
zitting van gisteren wel1 alle hoopvolle
verwachting ontnomen hebben. Wiant de
unionisten hebben definitief het nog eens
herhaalde voorstel van Asquith van de
hand gewezen, terwijl! het absoluut niet
te verwachten is, dat de regeering mede
zal1 gaan met het voorstel, door Bona*
Law gedaan.
Dit voorstel komt hierop neer: de re
geering neemt officieel het geheel -uitgjef
werkte bemiddelingsvoorstel door haar
ten opzichte van Ulster gedaan, in de
Home-rule-bill op en schrijft dan een
referendum uit. Zou de meerderheid van
het volk zich dan 'er vóór uitspreken, dan
zou, het Hoogerhuis de Home-rule-bill
eveneens aannemen. Zelfs, zoo verklaar
de de unionistische leider later, zouden
de unionisten bij het referemdum afstand
willen doen van het meervoudig stem-
recht, dat bij de parlements-yerkiezin-
gen geldt. Zou Ulsterdan tocih in op.^
stand geraken, dan zouden tie unionisten
zich niet verzetten tegen daden van ge
weld, om den opstand te onderdrukken.
Hoewel Asquith blijkbaar door dat
voorstel verrast was_, wees hij het toch
vrij beslist van de hand. En dit kan ook
niet anders, daar hij zich steeds met
zooveel' kracht tegen een referendum ver
zet heeft. De unionisten hebben waar
schijnlijk het voorstel dan ook slechts
gedaan, om den indruk te wekken, dat
zij niet geheel onverzoenlijk zijn en ook
van toenadering willen weten.
Op het einde der zitting had een vrij
ernstig incident plaats tusschen den Ier
Delvin en sir Carson, die elkander haast
te lijf gingen.
Nog wordt-het volgende gemeld:
Toen Asquith zijn rede geëindigd had,
sprong Edward Carson op en riep uit:
„Als dat het laatste woord is hebben wij
hier niets meer te doen." Daarop verliet
hij het huis en begaf zich rechtstreeks
naar het station om onmiddellijk naar
Ulster te vertrekken.
'Op het (station zeide hij no:; tot eeni
ge journalisten, die op hem wachtten:
„Ik ga naar mijn mannen, de toestand
wordt ernstig; onderhandelen helpt niet
meer, nu moet men krachtig optreden.^
In Londen zelf is men vol spanning.
Voorloopig wil men geen troepen uit
Engeland naar Ierland zendenmen zal
trachten een revolutie te onderdrukken
met de strijdkrachten van Ierland zelf.
Uit Belfast wordt gemeld, dat de troe
pen zich daar reeds samentrekken. Men
heeft daar nu de derde brigade kavalerie,
26 batterijen artillerie en 20 bataljons
infanterie,,te zamen 26.000 man en 168
kanonnen.
Volgens de „Daily Express" zal de
regeering Glasgow tegenover Belfast in
geval van een 'revolutie als operatiebasis
gebruiken.
Van de artikelen der Russische „No
vo je Wiremija" kan men ook zeggen
Telkens wat nieuws
en zelden wat goeds
Het blad fantaseert er in den laat-
sten tijd lustig op los. Die meest onzin-
nige denkbeelden worden in breed-pitge-
sponnen hoofdartikelen behandeld, en
het verbaasde publiek als „der Weisheit
lietzter Schluss" vporgezet
Eergisteren was het de nieuwe groe
peering der mogendheden, die de grond
toon van de beschouwingen aangaf.
Diuitschl'and zqu overgaan tot de Tri
ple Entente, Oostenrijk zou worden ver
deeld, de Slavische landen, zouden onder
Russische protektie komen, het ijDuitsche
gebied aan DiuitsChïland worden toege
voegd, dat daarvoor idan Eizas-Lotoa-
ringen aan frankrijk zou afstaan, Hon
garije een onafhankelijke staat worden
iGisteren was het de verieeniging van
alle Europeesche staten, onder leiding van
keizer (Wiilhelm, om front te maken tegen
de Vereenigde Satlen. De Europeesche
statenbond zou dus feitelijk tot stand
komen* om de „heiligste Güter Euro
pa's" waarmede het Russische bLad
natuurlijk het Europeesche kapitaal be
doelt je .verdedigen tegen de Ameri-
kaansche speculatie.
Zulke aj/cikelen hebben hoogstens een
speculatieve waardej^ zij berusten niet
op ernstigen grondslag, maar dienen al
leen om het Russjsche publiek te voor
zien van sensatie-Wekkende praatjes. In
diplomatieke kringen wordt zelfs het be
richt over de verdeeling van Oostenrijk
in verband ^gebracht met het voorgeno-1
men bezoek van kiezer Wilhelm aan kei
zer Franz Josef, en slechts gehouden
voor een poging, om wantrouwen tus
schen de beide bondgenooten te doen
omstaan.
Maar ook die toeleg zal, gesteld dat
hij bestond, niet lukken.
Want niemand neemt de fantasiën van
de „Nowoje Wiremija" au séreuxl
Die oommissie van onderzoek in
de zaak-Rochette
ondervoeg gisterenmorgen Monis, die
verklaarde: in het begin van Maart 1911
ontving hij den minister van financiën
Caillaux, die hém mededeelde het aange
naam te zullen vinden, zijn dankbaarheid
te kunnen toonen aan den advocaat Mau
rice Bernard, en voor hemi het uitstel
te verkrijgen, dat hij verzocht in de zaak-
RoChette.
Caillaux voegde daaraan toe, dat, zoo
dit uitstel' werd geweigerd, de advocaat
daarop zou zinspelen in zijn pleidooi.
Hadden de emissies van iRochette slechts
schade toegebracht aan de Fransche
spaarders, dan zou hij nooit vervolgd
geworden ^ijnnu echter was er poli
tiek bij in het spell
Monis légde de zaak voor aan den
procureur-generaal!, die hem verklaarde,
dat het uitstel geenerlei invloed kon heb
ben op de vervolging, maar slechts zou
kunnen worden opgevat door de oppo
sitie. l
Monis verzoCht toen aan den procu
reur, te overleggen met den president
der Kamer van appèl' in .correctioneele
zaken. Hij heeft dus geenerlei pressie
uitgeoefend. Monis voegde er nog bij,
dat de procureur-generaal bij het heen
gaan tot zijn zoon gesproken had over
de bewondering die hij (Fabre) had voor
Monis.
Later kwam de procureur Fabre hem
mededeel'en, dat de president der correc-
tioneele Kamer het goed vond, dat de
behandeling der zaak werd uitgestad.
Hij merkte toen op, dat de datum der
behandeling wel heel ver was verscho
ven maar de procureur antwoordde, dat
dit het gevolg was van de rol der zaken
aan 'het Hof. 1
„Sedert hoorde ik mooit meer over
die quaestie sprekenik sprak er ook
nooit over met Caillaux", zeide Monis.
Monis sprak daarna over het bericht
van de bladen betreffende het proces
verbaal van het onderhoud; maar toen
Fabre voor de eerste Rochette-comlmis-
sie werd gehoord, verschool hij zich ach
ter het ambtsgeheim om te beletten dat
de zaak werd uitgebuit.
Daarna ontmoette hij Buiand en sprak
hem over de nota van den procureur,
doch ontving een ontwijkend antwoord.
Monis verklaarde vervolgens over-j
tuigd te zijn, dat het situk, op 'de tribune
der Kamer door Barthou voorgelezen,
een afschrift is, gemaakt op verzoek van
Briand, die inlichtingen vroeg aan den
procureur-generaal Fabre.
Monis bevestigde, dat de procureur-
generaal niet het minste bezwaar maak-»
te tegen het uitspellen der zaak. Er werd
geen bevel' gegeven, slechts een inlich
ting gevraagd; er was dus ook niets
vernederends voor den procureur-gene
raal1.
Monis veroordeelde breedvoerig de no
ta van den procureur, die geen proces-»
verbaal mag heeten, daar zij hem niet
was medegedeeld.
GEMENGD.
Miss Sylvia Pankhurst heeft aan
den deken van de Westminster een brief
geschreven, waarin zij hem waarschuwt
dat de ki es rech tv rouwen van East
End het plan hebben opgevat, Zondag
morgen in de Westminster te verschij
nen.... om den dienst bij te wonen..
De leidster verzoekt den deken, dat
er in de Wlestminster gebeden zal wor
den voor het vrouwenkiesrecht, voor het
behoud der hongerstaaksters, en om een
einde te maken aan de vijandige houding
der regeering jegens de zaak der suffra-
getten.
Zij gaan wel ver!
Na de begrafenis van Cai
rn e 11 e werd een individu, dat „Leve
Caillaux" geroepen had, door de „came-
lots du roi" met wandelstokken afgerost
en door een revolverschot gewond. De
politie moest den man ontzetten.
Verschillende manifestanten zijn bij de
opstootjes na de begrafenis van Cal-
mette gewond. Er hebben zich namelijk
ernstige incidenten voorgedaan. Eén per
soon is in hechtenis genomen.
In aansluiting aan de uitvoerige be
richten over de scheepsramp te Ve
netië elders in ons blad opgenomen,
deelen wij nog mede dat de gezonken
boot gistermorgen om half zes ontdekt
werd. Er bevonden zich nog lijken aan
boord.
Het gezonken stoomschip is vervol
gens aan 'de oppervlakte gebracht, en
er zijn nieuwe lijken aan boord .^gehaald.
De Belgische Kamer heeft 't wets
ontwerp aangenomen, waarbij de over
eenkomsten tusschen den Belgischen
staat en de ex-keizerin van Mexico en de
prinsessen Louise, Stephanie en Clé
mentine betreffende de erfenis van Leo
pold II worden goedgekeurd.
De „Neue Freie Presse" verneemt
uit Durazzo: In den ministerraad vroeg
Essad pacha om 25.000 man op voet
van oorlog te brengen, teneinde E p i-
rus in bezit te nemen. Hij voegde
er aan toe, dat hij, zoo men niet spoedig
energiek optrad, zijn ontslag zou nemen.
De ministerraad gaf overste De Veer,
commandant der gendarmerie, opdracht
een telegrafisch rapport te zenden aan
den gouverneur Thompson.
De „Times" verneemt d.d. 17 dezer
uit Lima dat in Peru nieuwe troebe
le n te wachten zijn. De tegenstanders
van den vice-president Legula, die na de
afzetting en deportatie van president Bil-
linghurst zichzelf den aangewezen presi
dent acht, hebben straatbetoogingen
georganiseerd. Een vijandige betooging
voor het huis van Leguia werd door de
politie uiteengejaagd. Het is wel opmer
kelijk, dat Cavier Prado Ugartsche, zelf
candidaat voor het presidentschap, door
een hartstochtelijke redevoering die be
tooging had uitgelokt Twintig menschen
werden gewond.
De Londcnsche „Times" verneemt