Donderdag
5
BUITENLAND.
.oo) MAGNA.
5e Jaargang
No 1336.
Bureau OUOSS SBIVOE1L 54, Iw E D ES PS.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met ORATIS POLIS OngevaHen-trereekerlng
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 0 eent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, l.ïO pèr kwartaal. Franco
per post f 1 -SO per kwart? oL
Afzonderlijke nummer» VI, cent, met OeVIItistreard Zondagsblad 8 cent.
Maart
JOH.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regel» 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratl»
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentigngevraagde betrekkingen, htiur en verhuur. Iroop en rfriraop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent. Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
Vs Verbaas u.
Links doet men het steeds gaarne voor
komen, alsof het bijzonder onderwijs, nu
ja, wel goed zijn best doet, maar toch
bij het openbaar onderwijs niet wel kan
vergeleken worden. Met feiten tot sta
ving van dit beweren kon men nog nooit
aankomen, maar het linker zelfbewustzijn
we kiezen nu een zwak woord
houdt het toch vol..,, en rechts geloofifc
men er zoo hier en daar ook aan bij
gebreke van voldoende zelfbewustzijn,
wat een leelijk gebrek is.
Nu houdt evenwel de Amsterdamsche
leeraar Gallas in 't H,bl d. een pleidooi
voor vermindering van het aantal leer
lingen per parallel.dasse aan de openbare
Middelbare Scholen in de hoofdstad;. 'Hij
geeft daarbij niet onduidelijk te verstaan,
dat liet door het Rijk gesubsidieeidie
bijzonder M. O. in dat opzicht in beter
conditie is, en laat dan volgen;
„Men kan ook niet voldoen met te
zeggen„de ouders weten heel goed
of zij hunne kinderen .naar de O. M.
of de Bijz. M. S. zullen zenden, dit is
immers een kwestie van overtuiging".
Maar welke vader zal zijn kinderen
niet naar de Chr. ;H. B. S. sturen,
wanneer hij weet, dat de kans om
daar intenser, en claardooir beter, on
derwijs te krijgen grooter is? Zal een
ongeloovige of een flauwe rich laten
weerhouden door de enkele uren gods
dienstonderwijs en den geest van gods-
dienstigen aard, die op die school
heerscht? En zal zelfs de fanaticus niet
dat betere onderwijs verkiezen en thuis
bij zijn kind trachten uit te wisschen
v/at hij, als fanaticus, onjuist vindt?
Ik herniner mij, dat een leeraar bij 't
M. O. zijn jongens naar het Christelijk
Gymnasium zond in een tijd, dat het
Stedelijk Gymnasium wel eens in op
spraak was om zijn resultaten, en dat
men hem daarover aanviel. Maar had
hij niet gelijk? ,H|ij ging daar, waar
zijn kinderen het beste onderricht kooi
den krijgen."
Is dit citaat niet welsprekend?
Ziedaar een leeraar bij het Openbaar
M. Odie van het bijzonder M. O. zulk
een nstig getuigenis moet gewen. Zelfs
c.-ii fanatieke vrijgeest zal z\. geen be
waar Lebben om zijn jongen op een
L jor.de: e ,H. B. S. te doen, als daar
;:'.inci*e klassen zijn, want het omder-
;js ij er 7.66 goed, dat het besteden
v«n eenige uren aan godsdienstonderwijs
er best af kan.
Links zal men de consequenties van
dit onopgesmukte leeraarsgetuigenis wel
niet slikken, maar laten ten minste de
wijfelaars en achterdochtigen rechts zich
door ce opinie des heer en Gallas
die voorzitter is der „Verceniging van
Leeraren aan O. M. S." en dus niet de
eerste de beste laten overtuigen.
Het bijzonder onderwijs mag er zijn.
In ieder opzicht
V De kleine man.
Wat is er toch van links geschreeuwd,
dat door de tariefwet van minister Kolk
man „de kleine man" het pijnlijkst zou
worden gedrukt. En of men nu die be
schuldiging tot in jde vezelen ontzenuwde
en wel honderdmaal weerlegde, ze ble
ven lamenteeren: „ach, die kleine man",
zoo erbarmelijk, dat het den kiezers op
de vergaderingen haast tranen van ver
ontwaardiging tegen dien snoodenj minis
ter Kolkman uit de oogen perste.
Maar nu...., „de kleine man" is ge
red, hij is er boven op. Minister Bert-
ling heeft nu zijn joyeuse entrée ge
daan met zijn belastingplannen. Twintig
opcenten op den aanslag voor bedrijfs-
en vermogensbelasting. Twintig opcen
ten...., dus een verdubbeling. Maar ,.de
kleine man" is zeker van de verhooging
buitengesloten? Mis. Ook hij moet mer.-
betale»?. De kleine burgerij en midden
stand, die het toch «1 zoo zwaar te ver
antwoorden hebben, worden ook nog
eens aan de kiezen gevoeld. Voor allen
een verdubbeling van opcenten is schijn
baar de gelijkheid betracht, maar in wer
kelijkheid de ongelijkheid.
En dan zal, naar de minister toezegt,
ook het glas bier duurder worden. Nu is
„d^. kleine man", die 'n enkelen keer een
glas bier drinkt, toch zeker niet slechter
of weelderiger dan degene van hoogeren
stand, die nu en dan een versnapering
zoekt in een glas wijn. Maarde b i e r-
accijns wordt verhoogd, terwijl men den
accijns op wijn overanderd laat.
Wie willen maar zeggen: „Die kleine
man" is gered, nu minister Kolkman is
afgetreden.!c
ALGEMEEN OVERZICHT.
Kardinaal Kopp f
Met een enkel! woord meldden we
gisteren het overlijden van Z.Em. Kard.
Kopp. Hierop volgen nog eenige bij
zonderheden. Te half twee begon de
doodsstrijd. Aan het sterfbedwis o.a.
ook tegenwoordig een bloedverwante van
den kerkvorst, mej. Eckermann.
Z.Em. de Kardinaal-jirinis-'bisschop Ge-
org Kopp van Breslau werd 27 Juli
183j7 te Duderstidt. in het bij den vrede
van Wcenen -an Hannover toegewezen
Eichsfeld, geboren. Na volbrachte stu->
die aan het lyceum van hlldesheim, was
hij gedurende twee jaren werkzaam bij
de Hannoveraansche telëgraphie, waarna
hij echter zijn studie hervatte en in 1862
de H. Priesterwijding ontving. Drie jaar
lang vervulde hij de hielige bediening
in het diocees Hildesheim. Pius IX be
noemde hem tot huisprelaat en in 1881
plaatste Leo XIII hem, in overleg met
de Pruisische regeering, op den -bis-
schjoppel'ijken zetel van Fulda, welks ze
tel! wegens den Kulturkampf reeds acht
jaar vacant was. Hij bleef daar zes jaar
en een ieder weet, welke gevvichtige,
Zijn aangezicht drukte dezelfde koude
kalmte uit als zijn woorden.
iMrs» Ahrens wachtte vergeefs, dat hij
het onderhoud weder zou voortzetten.
Na een wijle vroeg zij:
Van uw kunstleerling hebt gij zeker
in langen tijd niets gehoord. H,ebt gij1 aj
een besluit omtrent hem' genomien?
Ja, antwoordde Dornick, ik yond
uw raad betreffende zijn komst hierheen
zoo goed, dat ik terstond met eenige
kunstenaars te rade ben gegaan. Hiell-
brinck zal dezer dagen naar Berlijn ver
huizen en aan de academie arbeiden. Ik
denk, dat wij hem tot wat vlijt zullen
hebben aan te zetten. In dit opzicht
waren de berichten van zijn leermeeste/rs
niet gunstig.
't Is een echte kunstenaarsnatuur,
gaf mrs. Ahrens te kennen, en daar kun
je nooit erg op aan. Als hij maar eerst
hier is, zul.en wij wel over hem 'waken
Maar mijn lieve graaf, hoe hemelsch
„geimüthlich" dit uurtje ook zij, moet
ik toch opbreken. Gij beloofdet mij eenige
aanwijzingen betreffende mijn houding
hier. Mag ik u daarom verzoeken?
Dornick schreef eenige namen op een
stuk papier, terwijl zij zich kleedde om
te vertrekken; «zij droeg een pelsmuts,
die haar zeer verjongde.
Toen Dornick haar het briefje gaf,
sprak hij:
Als gij overigens in den eersten tijd,
daar langs ambtelijken weg bij ons alles
langzaam gaat, eenige hulp noodig hebt,
gij weet, dat het mijnentwege slechts
een schuld van dankbaarheid is.
Mijn beste graaf, als gij daarover
begint, durf ik meer oprecht met u spire-
ken. Ik ben werkelijk nog geen collec-
teerende zuster, hoewel ik moet toege
ven, dat het er in den laatsten tijd niet
mijn financiën kwaad uitziet, waarschijn
lijk door mijin schuld. AL de golve.i hoog
gaan, pas ik bij het roer, anders niet;
daarom leg ik nu ook mijn ambt in
andere handen. Hier in Berlijn, zullen
wij ons na al de stormen nog een schoo-
nen fijd gunnen. Gij, als Pair van 't
land, hebt connecties met de hoogere
politieke kringen, onze kunstenaar houdt
waarschijnlijk voeling met de kunste
naarskringen; zoo maak ik gebruik van
uw beider relaties. Er gaat niets boven
een gezond realisme, besloot zij, Dor
nick de hand schuddend.
Daarop verliet zij de kamer. Hij volgde
haar.
Dornick kon niet ontkennen, dat de
vroolijke, levenslustige handelwijze der
Amerikaansche hem in zijn tegen
woordige stemming bijzonder goed deed!.
In koelen trots had hij met Magna
gebroken, vast besloten, onverschillig
voor alles zijn eigen weg te gaan. Haar
brieven, die wel liefdevol en verzoenend
klonken, maar. waaruit hem niettemin
haar onwrikbare kerkelijke overtuiging
Hij vertrok uit Genève niet omdat hem
daar gevaar dreigde, maar omdat een
leerling van hem ook vertrok om el
ders het gymnasium te bezoeken
Daar hij door zijn betrekkingen tot
Eek gecompromitteerd te ea tegen zijn
wil ir een spionnagezaak (\verd gewikkeld,
waardoor hij uit Zwitserland werd ver
bannen, verlangt hij van de Ooste*\rijk-
sche regeering volkomen rehabilitatie; en
hij zal niet rusten, voordat hij deze ver
kregen heeft
Hij onderteekent den brief als Oosten-
rijksch reserve-officier en cand. phil.
Dinsdagavond heeft i f
de St. Vincentius-vereeniging
van Brussel haar algemeene jaarvergade
ring gehouden, waarbij o.a. tegenwoordig
was de nieuwe voorz;tter van de inter
nationale organisatie igraa* d'H£ndecouri
De BHgteciie voorzitter heette h;tn *?if
naaru van de 20,0011 Itden en de V30Q
conferentie», welke in België bestaan,
hartelijk welkom, en dankte, dat hij zijn
eerste bezoek buiten Frankrijk aan Bel
gië had gebracht
In zijn antwoord gaf graaf d'H,ende-
court een algemeen overzicht van den
stand der conferenties, over de heele we
reld. Deze stand was prachtig, zoo zeide
hij. Op het oogenblik bestaan niet minder
dan 8000 conferenties, welke over de
geheele wereld verspreid zijn, Steeds
neemt het heerlijke werk in omvang toe.
Alleen in het jaar 1913 zijn er 337 nieuwe
conferenties bijgekomen, en mien moet
tot 1854 teruggaan, om een dergelijken
groei te vinden. In Frankrijk zelfs, waar
het werk zoozeer bemoeilijkt wordt, zijn
gedurende het afgeloopen jaar nog 67
nieuwe conferenties opgericht.
België slaat een record. H,et beeft meier
conferenties gesticht Zelfs in Portugal,
king vijfmaat zoo groot is. In Brazilië
zijn in het afgeloopen jaar 50 nieuwe
conferenties gesticht. Zelfs in Portigaly
waar de Katholieken ten zeerste ver
volgd worden, is het getal met 22 ver
meerderd.
Er bestaan op het oogenblik conferen
ties in Chili, Ceylon, Marokko, ja zelfs
in Dahomey, waar twee conferenties, van
jonge lieden de oude negers bezoeken.
En binnenkort zullen, ook imi Japan en
in Nederlandsch-indië St. Vincentius-ver-
eenigingen worden opgericht
Tenslotte wees graaf d.Hendecourt er
op, dat deze machtige groei samenviel
met de eeuwfeesten van Ozananu
GEMENGD.
In de parochiekerk van St. Jozef
te Weissensee, een voorstad van Berlijn,
is in den nacht van Maandag op Diinsdag
ingebroken. Die dieven en heilig
schenners stalen twee monstransen en
drie kelken. Van de misdadigers ont
breekt tot dusverre elk spoor.
.Naar kolonel Kondoelis uit Athene
seint, heeft hij eergisteren het district
Moskopolis en gisteren het district ,Ko-
bleek, had Jiij onbeantwoord gelaten,irich-
zelven zeggend, dat een hereeniging voor
beiden slechts een pijnlijken dwang zoq
zijn.
,D'e zoete gewoonte van het samen
leven en samenwerken was hem nog njet
ten deel gevallen; nu de breuk gekomen
was, had hij zijn vrijjheid als hoogste
goed beschouwd. Zjjn tegenwoordige p|Or
sitie was bovendien zeer geschikt om
aan zijn gedachtengang een richting te
geven, die hem verre van 'de huiselijke
aangelegenheden verwijderde.
Den moeizamen weg van een ambte-
naarslocpbaan met drogen, alledaagschen
arbeid, had Dornick steeds geschuwd;
maar zooals het thans met hem gesteld
was: betrekkelijk zonder moeite deel te
nemen aan het poltiieke leven eai, zich
met de gedachte te mogen vleien, aan
de grootheid van staat en natie mee te
arbeiden, lachte hem toe. Bovendien ver
heerlijkte men hem als autocraat; als
„vrijzinnig Katholiek", die de moderne
begrippen huldigde en vrij was van sde
enghartigheid zijner geloofsgenootenals
patriot, die persoonlijk voor ^ijn vader
land opgetreden was. Men sprak ook op
alle mogelijke [wijzen over de geschiedenis
van zijn ongelukkig huwelijk, waarbij al
le schaduw op zijn vrouw viel, zoodat
ook de belangstelling van het medelijden
hem niet ontging.
(Wordt vervolgd.),
FEUILLETON.
Ik moet noodzakelijik eens met u
spreken. Nu de krijg geëindigd is, zijn
mijn Amerikaansche vrienden met hun
bijdragen karig geworden. Zij vinden
waarschijnlijk, dat Duitschland zich met
de miliiarden wel zelf helpen kanFrank
rijk heeft reeds de derde betaaldL Het
was Februari 1873. Ik kan intüsschen
van mijn grondbeginselen betreffende de
verpleging niet afwijken. Ik ken .uw ach
terstand uw staat zalu
Zal in ieder geval zijn schuld ver
effenen. W,ij willen onze Samaritanien niet
onder zorgen gebukt laten. Gij kunt ge
rust te bestemder plaatse uw verzoek in
dienen. Als het niet anders kan zijn, zou
de Keizer het zich tot een eer rekenen,
de schuld over te nemen. Uw naam. opent
bovendien alle deuren. Als het u 'aan
genaam is, wil ik wel de noodige eerste
stappen doen.
Gij zijt een engél, graaï, mijin red
dende engel(want geheel „entre nous"
bet ziet er slecht met mij uit Ik ben ,een
beklagenswaardige rekenaar, voegde zij
er met een zucht bij.
Haar blik rustte een oogenblik na
denkend op hem; daarop scheen haar
P'otseling wat in te vallen en zij greep
uaar een allerliefst klein horloge.
iIk vrees, u spoedig te moeten ver
zoeken, mij tijd voor mijn bezoeken te
laten. Zulk een groote stad vordert var-
schrikkelijk veel tijd Ziet gijl, uw Tdei-
nood draag ik dagelijks als' een gedach
tenis bjj mijNog een vraag, voegde
zij er bij, hem scherp aanziende: Zij't
gij bij mevrouw uw echtgenoot geweest?
Een schaduw vloog over Dornicks gelaat.
Neen, sprak hij kortaf. Waarom
ook? Deze tijd kan ieder van ons slechts
in zijn inzichten versterken.
Ge zijt toch erg stijfhoofdig, ging
zij na eenige oogenblikken voort. H:ebt
gij of heeft uw echtgenoote in 'tgeheel
geen poging tot toenadering of verzoe
ning beproefd?
Dornick ontkende het stilzwijgend.
Het is zoo onnatuurlijk voor een
jong, liefhebbend wezen, haar gemaal in
't geheel niet tegemoet te komen.
Wij kennen elkander te nauwkeurig,
verklaarde hij langzaam. Ik weet uit be
richten van ginds, hoe zij over Öezen
tijd denkt. Daar zij de verkiezing tusschen
mij en haar grondbeginselen aangetroffen
heeft, is er niets aan te veranderen. Ik
wil haar overigens de vrijheid laten zich
eenige malen schriftelijk tot mij te wen
den. Waarom echter een brug'te zo eken,
waar men zeker weet die niet te zullen
vinden. In ieder geval moet men zich niet
overijlen en op 't oogenblik is het *'t beste
de opwinding rustig tot bedaren te laten
komen.
diensten hij in 1886 en 1887, tevens lid
van het Heerenhuis geworden, heeft be
wezen ate bemiddelaar tusschen de Prui
sische regeering ienj 'het Centrum, in over
leg met den H. Stoel. Die geschiedenis
van die dagen vol' spanning moet nog
geschreven worden, maar het beste be
wijs voor de wederr.ijjdsche tevredenheid
van Paus en Koning was de kort daarop
gevolgde benoeming van Mgr. Kopp tot
■prins-bisschop in het Consistorie van 9
Aug. 1887, waarna op 20 October zijn
ïntronisatie volgde. Ook op den zetel
van Breslau, reeds in 965 door hertog
Miecislaw van Polen gesticht, zaten in
den loop der tijden vele beroemde kar
dinalen o.a. Frederik II, landgraaf van
Hessen, gestorven in 1747, en Melchior
Von Diepenbrock, die, nu veertig jaar
geleden, tegelijk met Johannes von Gies-
sel tf= Keulen, dee zet?! yan Breslau be=
steeg, d.ocb reeds spoedig, in de kracht
zijlter j3ren, werd weggerykL
Kardinaal Kopp was een bij de Duit-
sche keizerlijke familie zeer geziene per
soonlijkheid. Meermalen bracht Z.Em. te
Berlijn ten hove bezoeken of ontving
hij te Breslau den Diuitschen kroonprins
ate gast.
Kardinaal Kopp was we behoeve*,
er nauwelijks aan te herinneren óók
de markante figuur, waaromheen zich
in den ja'renlangen levendigen strijd over
de vakvereenigingen in DoytsChland al
de voorstanders groepeerden van het
geen men de „^erlijnsChe richting"1
noemt. f j
(De katholieke bevolking van Berlijn,
de hoofdstad des fijks, ressorteert nl',
onder {h et prins-bi-Dom Breslau.)
Zijn groote zorg voor het hoogste goed
den schat zijner godsdienstige begin
selen waarvoor de katholieke arbeider
te waken heeft en dien hij, in den strijd
voor de verdediging zijner stoffelijke
belangen, dikwijls met zooveel moeite en
gevaar heeft te Verdedigen'; deed de over
leden opperherder met onvervaarde
kracht ijveren voor de zuiver katholieke
vakorganisatie overal, waar deze ook
maar eenigszins mogelijk was.
Het „Berl. Tagebl." van gisterenavond
bespreekt een tweetal opzienwekkende
artikelen over
de dreigende oorlogstoerustingen
door Rusland aan de Westgrens ge
maakt. Het eerste artikel verscheen in
de „Köln. Ztg" van Maandagmiddag,
dus heeft het betrekkelijk laat eerst de
aandacht getrokken, het andere in de
„Germania" van gisterenavond. In beide
wordt een donker beeld opgehangen van
de uitgebreide toerustingen door Rus
land gemaakt en er op gewezen, dat in
1917 Rusland „gereed" zal zijn. Ware
Rusland het vorige jaar „klaar" geweest
en had het over de noodige kanonnen,! be
schikt om de Pruisische forten te vernie
len, dan zou het toen wel hebben „aari-
j^epakt";
In zijn bespreking van die artikelen
zegt nu het „Berl. Tagebl.", dat het in
het midden zal laten, of beide artikelen
niet het particuliere werk van dezelfde
persoonlijkheid zijn.
„In ieder geval', zoo schrijft het blad
dan verder, gel'ooven wij te kunnen zeg
gen, dat de leidende diplomatieke krin
gen in Duitschland de pessimistische op
vatting niet deel'en. Dat Rusland met
de reorganisatie van zijn leger bezig is,
weet men al' lang. Eveneens weet men,
dat Rusland in dit opzicht zekere ver
plichtingen tegenover Frankrijk op zich
^genomen heeft. De uitlatingen van een
deel der Russische pers ten opzichte van
Duitschland zijn, vooral sedert de zen
ding van de militaire missie naar Con-
stantinopei, zeer onvriendelijk. Dat alles
zijn echter verschijnselen, die men reeds
kent. Naar in bcdpelcle kringen verze^
kcd wordt, ligt in de oogehblikkclijke
verheudingen absoluut geen aanleiding
voor eenige ongerustheid."
Andere bladen zijn niet zoo optimis
tisch van oordeel' en meenen, dat be
doelde artikelen In de „Köln. Ztg." en
de „Germania" een bijzondere beteeke-
nis fcouden hebben. Zij zouden nil moeten
dienen al's het inluiden van een nieuwe
campagne tot doorvoering van nieuwe
krijgstoerustingen in Duitschland. Aan
welke van beide opvattingen grootere
beteekenis gehecht worden moet, valt
op het oogenblik al heel moeilijk te zeg
gen natuurlijk.
Aan de „Frankfurter Zeitung" wordt
bericht, dat de van
spionnage
beschuldigde Oostenrijker Glas-er aan
een der Zwitsersche bladen schrijft, ten
onrechte van spionnage beschuldigd te
zijn. (H,ij heeft, zegt hij, als student te
Genève kennis gemaakt met Emil Eek,
om hem les te geven in het Latijn, daar
Eek voorgaf zich voor te bereiden voor
een examen. Bij langer en omgang tracht
te Eek hem over te halen, zijn mede
plichtige te worden en vertelde hem van
zijn tegen Oostenrijk en Duitschland ge
richte spionnagediensten. Glaser deelde
dit dadelijk mede aan zijn regimentscoim-
mandant en kreeg de opdracht Eek met
de Oostenrijksche regeering in verbin
ding te stellen. Dit was niet moeilijk,
daar Eek voor het land werkte, dat hem
het meeste betaalde. Den 16en Januari
reisden zij te zamen naar Weenen, waar
zij beiden gevangen genomen werden).
Glaser .verd dadeiijk weer op vrije voeten
gesteld en keerde" naar Genève terug,
waar hij door een politiecommissaris en
overste Egli in verhoor werd genomen;
huiszoeking werd niet bij hem gedaan.
Bij Eek vond men geen documenten, die
op Glaser's medeplichtigheid wezen, al
leen zijn brieven, die tea doel hadden
Eek naar Oostenrijk te lokken.
Betaald had de Oostenrijksche regee
ring hem nooit voor zijn diensten eu hij
had nooit de rol van spion gespeeld.
