20
63) MAGNA.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1298.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwarto 1.
Afzonderlijke nummers 2Va cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Dinsdag
Januari
1014.
Dp \nVERTENflEPR||S bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratif
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent Iedere regel meer 10 cent
V Roomsche vrouwen, aan den
arbeid 1
Wat door en vo o r de vrouwen kan
worden 'gedaan, is. het onderwerp, dat
op de vergadering van de afd. Le'i-
d en van den Vrouwenbond, die morgen
middag om drie uur in de Zita-vereeni-
ging wordt gehouden, door de weleerw.
pater Bouters zal worden besproken.
Wat door en voor de vrouwen kan
worden gedaan wij1 zouden niet voor-
Uit willen loopen op wat daarover zal
worden gezegd door den op practischi
terrein reeds zoo langen tijd werkzamen
Bestuurder onzer Leidsche Zita-vereeni-
ging, die ook reeds op andere plaatsen
voor den Vrouwenbond heeft gesproken
en een baanbreker is geweest van de
zen nieuwen vorm van, Katholieke sooia-
le actie.
Maar iets moet ons toch van het hart:
't is een wensch.
Dat morgen op deze vergadering nü
eens verschijnen Roomsche vrouwen van
alle standen, ook dames uit de hoo-
gere en hoogste kringen.
Ach wij zullen het morgen hooren
er heerscben ook hier in Leiden, en,
we zouden bijna zeggen, in bijzondere
imate hier in Leiden, nog zulke treuri
ge, diep-treurige toestanden. Om- slechts
iets te noemen. Hoevele meisjes wer
ken op fabrieken, waar zij voordurend!
verkeeren in groote gevaren voor zede
lijkheid en godsdienst? Zeker, tot onze
groote stichting hebben wij het meer
malen van parochiegeestelijken hooren
vertellen, dat velen dier meisjes een
voorbeeld zijn voor heel hun parochie.
Maar, hoe velen zijn niet zoo gesterkt
en niet zoo gestaald tegen de Verlokken
de verleidingen? En hoe vele meisjes
leeren niets, niets van de huishouding,,
kunnen daarom later onmogelijk het huis
voor den man tot een aangenaam en ge
zellig verblijf maken, en leggen zoo
doende 'de kiem van die diep-beklagens-
waardtge huishoudens, waarvan de man
een groot gedeelte van. zijn loon ver
zwelgt en verbrast. En hoe vele vrou
wen gaan thuis bij hun huis-arbeid ge
bukt onder een ontzaglijk zwaar lijden?
En, Roomsche vrouwen en dames uit
hoogere en uit de hoogste standen, die
meisjes en vrouwen bemint gij ons
geloof leert dat ons als uw zus
ters! Meer nog,, gij hebt hen lief als u
zeiven
O zoo schoon is de Katholieke leer
over den plicht van naastenliefde. So-,
ciale hervormers mogen prediken een
menschen-liefde, maar onze Leermeester
heeft ons bevolen: Bemint uwe naaste
als uzelven.
Schoon is die Katholieke leer; wan
staltig het leven van een katholiek, dat
geleefd wordt alsof die katholieke leer
niet bestand. 1 I I l
Roomsche vrouwen van Leiden, velen
uwer werken reeds in de heerlijke cha
ritatieve vereenigingen onzer stad! Maar
de aanvulling, de samenwerking van die
vereenigingen stelt zich ten doel de R.
K- Vrouwenbond! Helpt daarom mede
dien bond krachtig maken. Daar liigt
FEUILLETON.
Zoo lang Dornick bij haar was, kon
Magna zijn redeneeringen meestentijds
slechts toestemmen. Zijn scherpe, gees
tige wijze van spreken belemmerde in
zekere mate haar eigen geest zich te
uiten. Stond zij échter niet meer onder
den druk zijner tegenwoordigheid, dan
kwam haar eigen oordeel weer tot zijn
recht. Zij was zich duidelijk bewust,
dat veel, van wat hij zeide, niet het ware
was, dat hem op godsdienstig gebied
een juist inzicht in het innerlijk wezen
der Kerk ontbrak en dat zijn streven
in strijd was met den geest der Kerk.
Zij hield echter vast aan de hoop, dat
het voor hem nu een tijdperk van over
gang was, daar hij toch vroeger voor
ieder godsdienstig gevoel ontoeganke
lijk geweest was.
Daarom was het, dat Magna de oplos
sing der in Rome hangende vraag met
•^ees meer en meer naderen zag. Voor
ar sloot die vraag een tweede in, die
r zeer dierbaar was.
Zij verborg haar strijd nu echter ge-
ér '1 in haar hart. Haar vader kon zij
braak een wijd veld van socialen ar
beid voor en door de vrouwen. Room
sche vrouwen aan den arbeid voor God
en voor de zielen!
V liet ei van Columbus.
Eenige jaren, geroepen gleweest zijnde
tot h et bijwonen der openbare zittingen
van onze rechtscolleges, hebben we ons
steeds geërgerd over het gehalte van het
publiek, speciaal bij de strafzaken der
rechtbank. Achter de afscheiding zag men
dan in hoofdzaak de reinste typen van
de straat; lui, voor wie je een paar
pas op zij gaat als je ze tegenkomt. En
zij genoten van de voor hen vaak leer
zame cursus in strafrecht, terwijl vaak
uit blikken van verstandhouding, door
den beklaagde jbij diens binnen komen
of vertrek met „zijn" puibliek gewisseld,
duidelijk bleek, hoezeer ze allien „van
wanten wisten",
't Hier geschetste is trouwens een be
kend kwaad, hetwelk vooral betreurd
wordt om den immoreelen invloed, dien
het op de gemoederen van beklaagden
en luisteraars uitoefenl. Eerstgenoemd.en
doen graag „branie" en oefenen rich
daarvoor in onverschilligheid, terwijl zijn
kennissen op de tribune, vooral de 'jon
geren onder hen, maar al te veel de
„finesses van het ,vaki" leeren, nog beter
dan bij een bioscoopvoorstelling.
Bjj de behandeling van zaken in ver
band met de Kinderwetten is met heit
oog o(p Êit alles de openbaarheid dan
ook afgeschaft, maar in 't algemeen'zou
dit niet gaan: de rechtszekerheid eiischt
publieke behandeling der publieke zaak»
Toeh" is" e'énig^'ii^ëhlSriig! Véïw'ti5!o®*
en daarom juichen we toe, dat mr. C.
J ..Heemskerk naar het orgaan van
„Zedelijke Verbetering" in herinnering!
bracht in zijn dissertatie aanprees,
het veihieden van bijwoning der Straf
zittingen door minderjarigen (behalve stu
denten) en door wie eenmaal wegens
misdrijf veroordeeld zijn. Deze laatste
categorie zou te beperken zijn tot ver
oordeelden wegens opzettelijk misdrijjf en
uit te breiden met als bedelaars, landr
loopers veroordeelden, wellicht ook met
wie bij herhaling wegens openbare dron
kenschap zijn gevonnist
Hoe een dergelijke regeling yerder uit
te voeren, is een kwestie van techniek,
die nader onder oogen zou móeten wor
den gezien. Een controle op de bezoe
kers der tribune zou uiteraard vereischt
zijn. Hiertoe zal wel nooclig zijn, dat nie
mand wordt toegelaten, dan voorzien van
een kaart, afgegeven door of vanwege
een daarvoor aan te wijzen autoriteit,
bijv. den president der rechtbank of het
hoofd der politie:
Zoo'n kaart lijkt ons 'waarlijk het ei
van Columbusde openbaarheid der zit
tingen wordt er niet door verhinderd en
toch zuivert zij de publieke tribune van
elementen, welke er beter vandaan blij
ven.
Zou deze eenvoudige maatregel nu niet
eens spoedig kunnen genomen worden?
er niet over spreken, want zijn ant
woord zou, als voor eenigen tijd. was:
„KLeingeloovige, wat versaagt gijl"
Hij zette zich over ieder twijfel op dit
punt heen, zonder er verder op in te
gaan. Ook waren noch de pastoor, noch
haar broeder geneigd haar onrust te
deelen.
De kerk heeft wel moeilijker tij
den doorgemaakt, zeide de pastoor. Er
zal hier op arde altijd strijd wezen; en
dat de Kerk die steeds ondergaat is
juist een waarborg voor de waarheid.
En toen haar broeder op zekeren dag
zag hoe de inhoud van pen brief van Dor
nick haar trof, had hij haar op beslis
ten toon gezegd
Ge laat u toch niet door Dornick's
inzichten op een dwaalspoor leiden. Ge
weet toch dat het met zijn geloof en
zijn kerkschheid altijd slecht gesteld is
geweest. De belangstelling, die thans bij
hem ontwaakt, kan wel uit een zucht
tot tegenspraak voortspruiten. Ik ben
bang, dat hij in Rome geen ongevaarlij
ke rol speelt, 't Is best mogelijk, dat
men hem als naam-katholiek een of an
dere opdracht gegeven heeft. Hij zal
den gang der zaken daar voor de regee
ring moeten naslaan, 't Zou treurig zijn
want één slechte katholiek doet daar
ALGEMEEN OVERZICHT.
Alle berichten, de laatste dagen uit
Zuid-Afrika
ontvangen, schijnen er op te wijizen, dat
de staking fettelijken; den kop is inge
drukt. Toch is daanm«de de orde en rust
niet geheel hersteld, gelijk o„a. uit on
derstaand telegram uit Johannesburg
blijkt en de regeering imoet pog krachtige
maatregelen nemen. 1
De krijgswet is afgekondigd en de
„Daily Mail'" veridaa'rt, dat zij het za
kenleven sterk stopzet Arrestaties had
den plaats op grootè schaal, naar het
schijnt ook omdat de menschen de be
palingen niet begrijpen en o.a. op sfraat
blijven staan. Perscensuur is ingevoerd.
De arbeid in de goudmijnen en op de
spoorwegen is overal 'hervat en men
hoopt, dat spoedig het verkeer weer ge
regeld zal worden.
De machinisten en stakers te .Pretoria
hebben besloten het; werk onmiddellijk
te hervatten. De arbeiders, werkzaam in
de spoorvvegwerkplaatsen, hebben nog
geen definitief besluit genomen, doch
eenigen hunner zullen waarschijnlijk het
voorbeeld van het treinpersoneel yolgen.
Er is een proclamatie uitgevaardijgd,
waarbij alle commando's, die onder de
wapenen geroepen, zi n, wieder naar huis
gezonden worden, behalve aan den Rand
en in de districten Pr|t®nia. en Fauresmitb
Dit bieteékant, dat -'thans nog steeds
60.000 man onder daj wapenen gehouden
jy orden.
De officiéSéT opening vah 'het
Panama-kanaal
zal den eersten Januari van hief' volgenid
jaar plaats hebben. President Wjlson
heeft nu een afzonderlijke .regaering voor
de Panama-zóne benoemdde eerste gou
verneur zal 'zijin overste Goethals, die de
werkzaamheden aan het kanaal geduren
de de laatste jaren geleid heeft. De
overste is een republikein, zoodat de pre
sident bij deze benoeming meer teke
ning schijnt gehouden te hebben met het
persoonlijk kunnen dan met de politieke
beginselen van den candidaat.
De gouverneur her kan aal-zóne heeft
onbeperkte volmacht, terwijl hij tevens
het hoofd is van een militaire en tech
nische commissie, die alle voorbereidings
maatregelen voor de plechlge opening
treffen moet
H.H. D.Di Hjfl. de
bisschoppen van Duitschland.
hebben aan hun diocesanen een herder
lijken brief gericht, waarin gewezen
wordt op de steeds schrikbarend lager
wordende geboortecijfers (in 1876 per
1000 inwoners 42, in 1911 slechts 29),
welke daling groo'tendeels een gevolg is
van teugelliooze zucht naar genot, koud
berekenend egoïsme .en schrik voor mo:eir-
ten en offers. De bisschoppen 'doen dan
uitkomen, welk een hoogheilig secrament
het huwelijk is, dat nooit mag worden
ontwijd door een vreeselijlk! .kwaad als
waarop hierboven wordt gedoeld.
meer schade dan tien besliste tegen
standers.
Magna was zeer bleek gewórden. De
brief bevatte van het begin tot het ein
de verhalen van intrigues, die te Rome
werden afgespeeld een opeenstape
ling der praatjes, die door de tegen
standers deels verzonnen, deels vergroot
en geëxporteerd werden.
Een innerlijke stem, de stem van 't
verstand zeide Magna dat haar broe
der gelijk had. De nog luidere stem
van het hart deed haar echter gelooven,
dat hij niet juist oordeelde.
V l 'IJl
Het was intusschen Juli geworden,
de tijd waarin reizen en baden ook de
meest verstokte politicus er toebrengt
zijn koffers te pakken om zich ook eens
in de schoone natuur te verlustigen en
van hun staatszorgen uit te rusten.
Slechts de aangelegenheden te Rome
hielden de verslaggevers nog eeniger-
mate in band en de nieuwe Spaansche
troon-candidatuur had juist een aange
name afwisseling geboden.
Dat de Spanjaarden hun keus op een
prins van Hohenzollern hadden laten
vallen, had eerst slechts eenige verba
zing teweeggebracht; in Duitschland
hechtte men weinig gewicht aan de
Dan ook vestigen de bisschoppen de
aandacht op de moederplichten ten op
zichte der voeding van het jonge kind,
op de gevaren, waaraan 'het kind in de
ontwikkelingsjaren dis "biloo1|gesteki en op
de „Auifklarung", die niet openbaar in
scholen of geschriften mag geschieden,
dodh alleen, indien ze noodig is, door
de moeder, den vader, den opvoeder of
den priester.
Ook wijzen de bisschoppen op het
bioscoopgevaar en op de vaak zoo
schaamtelooze mode.
GEMENGD.
't Buitenlandsche Weerbericht
voor 19 Januari 1914, medegedeeld door
het Kon. Ned. Mef. Instit. te De Biildt
luidt
Sinds Zaterdag is de vorst bijna overal
afgenomen. In Riga waar het Zondag,
nog 23 graden Celsius vroor, vriest het
nu slechts 3 graden en. is evenals in Oostr
Duitschland dooi Je wachten. Alleen in
midden Frankrijk vriest het nog hard.
In Zuid-Duitschland en Bielgië matig. Bijb
na overal is de lucht betrokken, alleen
in Zweden en Frankrijk en België schijnt
hier en daar de zon krachtig. Neerslag
wordt bijna alleen van de BritsChe eilan
den gemeld.
Bij het volgen van een lijkstoet ip Ma
drid kwamen fde (minister van ju&'jbe en del
bisschop van Sion te vallen wegens de,glad--
heid van de besneeuwde straten. Zij wer
den opgeholpen^ waarbij bleek, dat zij
beiden tameLijik ernstige kwetsu
ren hadden, gekregen.
Volgens de bladen rijn gisteiien "te
Madrid 36 personen zwaar gekwetst door
uitgiijden op de bevroren straten.
Te Londen dreigt een uitslui
ting van 150.000 werklieden dn de bouiwL
bedrijven, tengevolge van een gesahili tus-
schen patroons en werklieden.
De .uitsluiting wordt, zoo er voor dien
tijd geen oplossing komt, tegen a.s. Sa
terdag tegemoet gezien.
De politie te Londen zoekt o,p het
oogenblilk een dief, die van een diamant
slijper Max Flaxer uit Antwerpen yu-
weelen ter waarde van 520 pond ster
ling stal. Deze kwam van Antwerpen
aan 'het Victoriastation aan en begaf zich
naar een hotel, maar bij het binnengaan
werd hem een handvol pruiimtabak jn
het gezicht geworpen en werd hjj te
gelijkertijd van zijn valies, dat de klei
nood iën bevatte, beroofd.
Tot nu toe is geen spoor van den
dief ontdekt
Ter gelegenheid van het Dultsche
„O r d, e n s f e s t" op 18 dezer isl de olrde
van ;d,en nooden adelaar 3je kl. met het
flint verleendi aan overste von Reuter,
c^mmand^nt van het 2e Oberheinisclfle
jnfanterie-regiment no. 99.
Het „Berl. Tagebl." teekent bijl djfl
bericht aan„De orde van den rooden
adelaar met zwaarden aan den ring zou
misschien nog passiender geweest zijn,
maar "toch zal het wel stof opjagen, dat
de officier, die alleen met beroep, op
(ijen kabinetsorder van 1820 in een pro
ces, waar wel wat tegen in te brengen
Was en alleen wegens zijin „goedje
zaak .De dagbladen berichtten wel, dat
de Franschen tegen de keuze van den
Hohenzollern bezwaren maakten. Maar
koning Wilhelm, die intusschen rustig
in Ems zijn badkuur doormaakte, liet
zich blijkbaar weinig aan de zaak gele
gen liggen. Hij was aan de wenschen
van Frankrijk zoover tegemoet geko
men, dat hij zijn verwanten het aanne
men der koningskroon ontraden had.
Magna was dit door haren broeder
medegedeeld geworden, daar zij zelf
in déze dagen een onoverwinnelijke
vrees voor mededeelingen omtrent het
openbaar leven had. Iedere courant, zoo
meende zij, kon haar een bericht bren
gen, dat haar inwendige tweedracht ver
meerderde. Zij had dan ook aan het
nieuw gerezen politieke vraagstuk nau
welijks aandacht geschonken.
Haar broeder was sinds twee dagen
voor dienstzaken afwezig; zij verwachtte
hem dezen avond terug. Zij zelf had den
dag voor het grootste deel doorgebracht
bij haar vader, die zich niet wel gevoel
de en zich in den namiddag met een
handwerkje op de veranda neergezet.
Zij gevoelde zich ongerust en ont
stemd wat de post had gebracht lag on
aangeroerd naast haar. Een vluchtige
blik had haar doen zien, dat er geen
trouw" kon vrijgesproken worsen, onj
(middellijk na zijn proces ook nog een
onderscheiding ontvangt. Of men daar-i
mee een demonstratie beoogde, of von
(Reuter „aan de beurt" v wojid'e in
het midden, gel aten. In elk geval veN
'staat men uitstekend de.lcun'sft, de agita
tie, die uit de Zabern-affaire voortvlo,ei-
de, nieuwe dankbare stof te geven*
27 Januari a.s. bereikt Keizer
Wli'lhelm zijn 55ste levensjaar.f
Bezoek der Koningin aan de Stelling
van Amsterdam.
Omtrent het bezoek van H. M» de
Koningin gisteren gebracht aan de stel
ling Amsterdam meldt de „Tel." het
volgende:
i Eerst werd het noordoostelijk f.onJH
van de spelling bezocht Jx>o kwam; nen
jbij het emplacement van het nieuwe "ort>
Coehoorn bij Muiderbergj,
Door Muiden en langs W,eesp begaf
men zich naar het fort Ui term eer, -
Vervolgens reden de auto's naar Aim-
sterdam terug om het zuidelijk front van
de stelling in oogenschouw te nemen.,
Het eerst begaf men zich naar Uitjijoom
omi daarna langs de hoofdverdecfygingjs^
lijn naar de politie in dp Haarlemmer
meer te gaan. Het eerstf werd in deze;
gelling het fort Hoofddorp1 beziclifligdj
V,andaar ging mien naar het fort Kiik-
huizen, om daarna door Haarlem lanigs het
werkelijk front van de stelling £e rijden.
'Zoo kwam men t£gen 3[ uur aan het fort;
bij Vel;sien, in 'de buurt van [BjeVerwijk.j
iDjt fort wasi het eenige waar ?i'ah(
een bezetting bevond. Daardoor kón
den, ondier leiding van den kapitleiinl,
jhr. Witesp Elias, eenige exercities wor
den uitgevoerd.
Zoo werden verschillende koepelka-
nonnen en kazematkanonnen voor H. M.
in werking gebracht
Van het fort ging mien terug naar
Beverwijk, alwaar voor het sdation een
groote imens;chenmasa^a was opgekomen,
naar .aanleiding van het bericht, dat de
Koningin te 3^50 uur zou vertrekken*
Op het perron bevonden zich de school
kinderen, die bij aankomst der vorstin
het Wilhelmus zongen. Ook werd H. M,
een bouquet aangebodien.
De trein, die begeleid Werd door dfen
inspecteur, jhr. Röell, vertrok onder luid!
gejuich d«er menigte.
De Koningin legde de 'mee$t mogelijke
belangstelling aan d*en dag voor hetgeen
zij te aanschouwen kreeg.
Ond,erweg had de jjuto, waarin
vorstin reed(, „bandenpech", hetgeen -wvu
oponthoud van een kwartier veroor-*
zaakte.
De derde Vredesconferentie.
Reuter seint uit Washington V. S.)
dat de oud-minister Roof er bij den
minister van Staat, Bryan, op! heeft aan
gedrongen, sappen te nemen, ten| einde
te kómen tot het bijeenroepen van de
derde Vredesconferentie in 1915. 1
brief van Rome bij was.. Zij had er he
den, den I5en 'Juli, zeker een verwacht
De sluiting van het concilie moest in
dezen tijd vallen, en hij zou haar ze
ker daaromtrent berichten.
Het snelle voorbijrijden van een koets
wekte haar uit haar overpeinzingen.
Haar broeder kwam vroeger hier dan zij
verwacht had. Spoedig daarop hoorde
zij zijn schreden, en de op zeldzaam
opgewonden toon gestelde vraag, waar
zij te vinden was.
Wat zegt gij van dit nieuws? was
was zijn eerste woord.
Hij gunde zich nauwelijks den tijd om
haar te begroeten, en greep terstond
naar de couranten.
Ongehoord, niet waar? ging hij
voort. Zulke eischen te stellen. Een don
derslag bij helderen hemel. Ik dacht
dat ik ie ook in de grootste opgewon
denheid zou vinden. Wie had gedacht
dat de Kroon-candidatuur zulk een on
heil tengevolge zou hebben.
Magna vermoedde niet in het minst
wat haar broeder bedoelde.
Ik dacht, dat die zaak al door den
koning was bijgelegd; reeds eergisteren
was alles immers als afgedaan te be
schouwen.
Wordt vervolgd.
