14
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
5e Jaargang
No. 1293.
Bureau OUDE! SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartnl.
Afzonderlijke nummers 2V« cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Woensdag
Januari
1014.
De /\DVERTENTIEPRI|S bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qrootc letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels.50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Nogmaals: Prof, Eerdmans,
Voor 'de derde maal is gisjteren prof.
Eerdimans in de vergadering van vrijzin
nige kiezers in Rotterdam III opgetre
den. Als de lezers dit onder de oo-gfen
krijgen, is de politieke strijd reeds( be
slikt isi het uiitgemaakt, of Rotterdam
III ial öi niet een £nti-papis(t"alsv pro'fJ
Eerdmans, naar de Tweede Kamer za'l
afvaardigen. Toch is het niet inincfer
nuttig, nog eens de aandacht te ves
tigen op professor's) stoute onbe
grijpelijk-stoute beweringen.
Wlij citeeren uit de „Nieuwe Rofct.
Crt." (In een Katholiek blad vinden Wij
begrijpelijkerwijze geen verslag; en,
daarenboven, Katholieke bladen schrij
ven volgens den pro-feSsbr tpch precies
het tegenovergestelde van wat Zijnhbog-
g'el. beweert!) Als men het volgendte
citaat aandachtig heeft gelezen, zal men
verbaasd en .verbluft staan van de wer
kelijk brutalen' durf, t
„Ook tegen die aantijging, dat spreker
anti-papist zou zijn, kwam hij andermaal
met kracht op. Hij itartte een ieder een
feit uit zijn leven aan tte wijzen, waaruit
zou zijn af te leiden onverdraagzaam
heid ten aanzien van welken* godsdienst
ook. Spreker komt op voor de ham'dia-
ving van eigen geloof, voor die verdraag
zaamheid', voor het behoud van gods
dienstige vrijheid.
Spreker verklaarde deze dingen on
gaarne te zeggen, omdat de personen
van de candid.aten buiten de yerkiezinl-
geni beihooren te blijven. Doch hij was
er toe gedwongen, omdat een geheel
verkeerde voorstelling van spreker door
<Je pers is gegaan, zoodat er allicht wel
geweest zullen zlijn, die hebben beweerd:
ér zal wel wat van waar zijn.
Spieker had noch een katholiek per
poon, noch het kathol lék geloof ooi£
aangevallen. Hij had het ultramoihanis-
me geteekend., en wat hij daarvan hjadj
gezegd, had h'ij terdege gedocumenteerdj
Uit zlijn principieele bestrijding van deze
richting mocht men echter niet d.e ge
volgtrekking maken, dat hij onverdraag
zaam zou zijn. Men had zich ten aan
zien van spreker onvoorzichtige uitla
tingen veroorloofd, die de grens van
laster zeer nabij' waren, (a p p 1 a u s|)"
„Hij tartte een ieder een feit uit zijn
leven aan te wijzen, waaruit zou zijn af
te leiden onverdraagzaamheid".
„Spreker had noch een Katholiek per
soon, noch het Katholiek Geloof aange
vallen".
Maar is 't dan niet onverdraagzaam,
is het d,an geen aanval op het Katholiek
Geloof, als men zware en grievende be
schuldigingen werpt naar de leer en de
'practijk der Katholieke Kerk, zonder de
'waarheid van die beschuldigingen te
kunnen bewijzen Is 't d,an niet onver
draagzaam, is 't dan geen aanval op het
Katholiek Geloof, als men de Kathplieke
leer verwijf, dat zij in strijd is. met de
Wetenschap, dat zij1 het staatsgezag on
dermijnt; als men 't een Katholieke prac
tijk noemt, éét een geestelijke, betrok
ken bij een moordzaak (gedagvaard als
getuige), d|Oor zij'n geestelijke overheid
'aan de rechtsspraak wordt onttrokken
I Prof. Eerd|mans tart een ieder om
feiten te noemen. Welnu, wij noemen
feiten. En ook wij veroorloven ons hem
te tariten de drie bovengenoemde be
schuldigingen te bewijzen.
Wij lezen verder in het verslag:
„Prof. Eerdmans gaf zijn 'spijt te ken
nen, dat er geen debat in deze vergad'e-
'rlng kon plaats hebben. Bjij alle cfrle
voordrachten, die hij gehouden had, b,ad
men van rechts alleen den Leidsthenl
journalist ;Wilmer voor debat gezonden".
Dat men er niet op gedteld isj, met
prof. Eerdmans te deba'Steeren, moet den
prof. niet zoo erg verwonderen. Men
weet, hoe het bij zulk een debat toe
gaat. Er worden, zooals door bovenge-
noemden debater reeds tweemaal is ge
daan, een drietal vragen gesteld, naar
aanleiding van het drietal bovengenoem
de beschuldigingen. Prof. EerdmanÉ)
•ïtwoorcft op een kalme, bezadigde
ion, zonder iets afdoend^ te
3gen. En heel de vrijzinnige pers
'iet grootsite gedeelte van de verga-
V :ig, voor wie de toon de muziek
S vt in d,at geval de verdraagzame
toon die muziek van verdraagzaamheid!
roomt professors/ principieele s.trijdr
wijfce, zijn gematigdheid, zijn bezadigd
optreden enz. enz. De lust zou bijna
vergaan, om voor een dorde maal de
Vragen te stellen. Maar op d,eze plaatfs
doen wij het toch weer. Naas(t de tar
tende uitdaging van den professor stel
len wij men zal dit billijken onze
tartende uitdaging: Als nobel man moet
gij b e w ij z e n of intrekken.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Over 1 l l (I
de aardbeving in Japan
worden thans vreeselijke bijzonderhe
den gemeld. Blijkens uit Tokio ontvan
gen telegrammen is een vloedgolf met
de aardbeving, die het Zuiden van Japan
heeft geteisterd, gepaard gegaan. Hon
derden huizen zijn vernield en tal van
menschen omgekomen.
De eerste vulkanische uitbarsting op
Sakoera Sjima geschiedde Zaterdag
ochtend. Reusachtige blokken steen wer
den meer dan 900 Meter de lucht in,
geslingerd, sommige zijn op een afstand
van meer dan 30 K.M. neergekomen.
Stroomen lava Vloeiden langs de wan
den van den berg en bedolven drie dor
pen. Het aantal gedooden is nog* niet
bekend, maar moet 'in de honderden
loopen. De bosschen in het binnenland
zijn in brand geraakt. i
Latere uitbarstingen stuwden de bran
dende lava tot Kago Sjima, welke stad
in brand geraakte. Van 'de bevolking, die
in wilde haast viucbtte, zijn honderden
gedood. KagO Sjima, een stad met
70.000 inwoners, ligt verlaten. De eeni-
ge oip zijn post gebleven ambtenaar is
een telegrafist. De straten zijin dicht be
dekt met asch.
De „Evening Standard"' geeft het vol
gende beeld omtrent den
toestand in Zuid-Afrika
De gebeurtenissen in Zuid-Afrika herf-
inneren in één opzicht tenminste, aan de
woelige dagen van den Boeren-oorlog.
Sinds die dagen heeft het land' nimmer
zulk een indrukwekkend machtsvertoon
aanschouwd, als nu ontplooid wordt om
de eigendommen tegen mogelijke aan
vallen door stakers te beschermen.
Zestigduizend man zijin reeds gemo
biliseerd. Sinds Zaterdag hebben tien
duizenden Boeren, waaronder een groot
aantal veteranen uit den oorlog „bur
gers" en onregelmatige troepen, in ver
schillende stedelijke centra van Trans
vaal, Oranje-Vrijstaat en Natal de waf-
pens opgenomenterwijl in de districten
vain het platteland commando's ge
vormd zijn.
Het 'proclameeren van een algemeen e
staking uit sympathie met de spoorweg
plannen en als protest tegen ..de arres
tatie van de stakers-leiders is aanbevof-
len door de „Traders Federation", die
een stemming over de kwestie gleilast,
waaraan .al de vereenigingen zullen
deelnehien. Het resultaat zal waarschijnT-
lijk vandaag bekend worden.
Er is een manifest verspreid door de
arbeiderspartij}, waarin de actie der re
geering „die de arbeiderslelders zonder
aanklacnt of vorm van proces deed ge
vangen zetten", wordt veroordeeld, en
waarin verklaard wordt, „d,at de regee
ring de grondwet heeft geschonden, die
ze gezworen heeft te handhaven". In he>t
manifest wordt verder aangedrongen op
de wederinstelling van een Railway-
board waarin gekozen vertegenwoordi
gers d'er georganiseerde spooAvegb.ei-
ambten zullen zitting hebben.
Volgens de laatste berichten hebben
een dertig of veertigtal dokwerkers te
Kaapstad de staking uitgeroepen.
De opgeroepen burgers komen gere
geld t'e Pretoria aan en langs den Rand.
De algemeene staking wordt hier zeker
verwacht. Intusschen worden de voorbe
reidingen getroffen om het hoofd te
kunnen bieden aan den toestand. Een
symptoom van beteekenis is wel dat de
leden van het Kabinet thans steeds door
een gewapende geleide worden verge
zeld.
De mijnberkejs te Johannesburg be
sloten met een meerderheid van twee
derden der stemmen ten gunste van de
staking.
Nog wordt gemeld dat ide arbeiders
benden de algemeene staking door ge
heel de Zuid-Afrikaansche Unie afge
kondigd hebben.
De berichten omtrent
overstroomingen en hoog water
worden nog steeds uit alle deelen van
België gemeld. i
Te Mechelen en te Aalst is het peil
der rivieren weer gés tegen; de otnstre-
ken der beide steden lijken een groot
meer, waar de kriimen der boomen
slechts bovenuit stekun, In West-Vlaanf-
deren hebben talrijke gelmeenten veel
van het water te lijden; verschillende
dorpen en alleenstaande hoeven moeten
met bootjes en levensmidóe'en voorzien
worden, terwijl in dé. lager gelegen ge
deelten de bevolking tijdelijk verh.u'sd is.
Ook de Maas is ih het Jekerdal tus-
schen Tongeren en Maastricht gisteren
buiten haar oevers getreden. Het tram
verkeer is daar gestaakt en te Rukkelenl
kon de electrische centrale niet meer
werken, zoodat het dorp 's avonds in
dichte duisternis gehuld was.
Te Luik begint het water echter te
dalen, evenals in Tiet Walenland.
Het schijnt, aldus meldt het Brussel-
sche „N. v. d. D,"t dat men wat te
vlug geweest is om te zeggen, dat al
de moeilijkheden tusschen den staat en
prinses Louise van België
bijgelegd '£ijjn, f l
Opdat de regeerin'g met de prinses',
onderhandelingen kunnen aanknoopen1
moeten al de schuldeischers accoord zijn
De advocaten der prinses doen al wat
mogelijk is om een minnelijke overeen
komst te 'treffen doch. ze hebben he;t
juist niet gemakkelh'-. Kunnen zfji het
accoord niet verwezenlijken, dan zal de
rechtbank weer moeten tusschenbeid'en|
'komen.
Naar er beweerd wordt, 'toonen de
schuldeischers zich weinig geneigd om
tot een verzoening te komen. De advoi-
caten der prinses hebben evenwel nog
hoop. 't Zal te bezien zijn, wat er van
zal komen.
GEMENGD.
't Is 't wintertje wel. Uit alle
deelen van middel-Europa bijna komen
berichten van watersnooden enhe-
vige sneeuwstormen.
De treinen op de noord-westelijke
Russische Ispoorwegen komen overal Im'et
groote vertraging binnen tengevolge van
den geweldigen sneeuwval. Tusschen St.
Petersburg en Reval was het personen-
en goederenverkeer 24 uur onderbro
ken. In de nabijheid van Riga zijn twee
treinen in de sneeuw blijven steken en
te Pskow zeven. De verbinding van
Kroonstad met de kust is verbroken. De
voorsteden en dorpen rondom St. Pe
tersburg zijn totaal ondergesneeuwd. In
de hoofdstad zelf is het verkeer zeer
moeilijk geworden. Boeren en hier en
daar militairen zijn gerequireerd om de
spoorlijnen sneeuwvrij te maken.
De wintersport, die in sommige
deelen van Duitschland reeds in vollen
gang is, heeft als gewoonlijk weer een
aantal slachtoffers geëischt.
Te Neurenberg zakten namelijk een
viertal knapen bij het schaatsenrijden
door het ijs, met het noodlottig gevolg,
dat drie van hen verdronken.
Te Krossen aan de Oder had een der
gelijk ongeluk plaats. Twee broeders van
11 en 13 jaar verloren hierbij het leve'n.
Volgens de „Weensche Zeit" zal
de prins van Wied niet naar Alba-
n i gaanhij grondt zijd weigering op
den onwil van de Buitsche regeering
om de leening van 75 millioen mark, die
de prins vraagt, te waarborgen. DeOos-
tenrijksche en Italiaansche regeering zijn
al evenmin geneigd de gevraagde waar
borg voor de leening te verstrekken.
De zegels van de vertrekken van
kardinaal Rampolla, die, zoo,als men
weet, waren aangebracht in verband met
de verdwijning van het testament van
den kardinaal, zijin verbroken. Twee
rechters van instructie en de vertegen
woordigers van de erfgenamen warert
hierbij tegenwoordig.
Kolonel v. Reuter, een der helden
uit het Zabern-proces, die op het oogen;-
blik bij familie van hem te Oberkirch
in Baden vertoeft, had, naar de „Badi-
sche Landeszeitung" meldt, tot giste-
renochterid ruim 15,000 telegrammen en
bovendien een geweldig aantal brieven
en briefkaarten ontvangen. Of er ook
een telegram va:n den Kroonprins bij ge
weest is
De actie tegen de lolerijondernemingen
Men schrijft uit Rotterdam aan het
„Vad^
Naar verluidt, is de actie hoofdzakelijk
'op touw gezet op aandrang van een aan
tal collecteurs der Staats,loterij, die, ten
gevolge van de hun aangedane concur-'
ren tie, voornamelijk tegen djalt de trek
king van ide 5e klasse begint, met hun
loten bleven zit'ten.
De Hanze in het Aartsbisdom.
Te Utrecht vergaderde gis/teren het
bond;sbesituur van de Hanze in het Aarfsj-
blisdjom onder voorzitterschap van den
heer W. Fransen Jzn.
Ter (slprake kwam o.a. d,e vakorgani
satie van dien middenstand. Besjióften
werd pogingen aan te wenden om ook
in het Aartsbisidiom voor molenaars) een
vakvereeniging op te -richten (overeen
kom de met die in het bisdom1 's^Herfto-
genbosch).
Ten slotte werd.en besproken de fede
ratie-plannen.
Na eenige besprekingen omtrent heft
voorgestelde reglement van orde en he(t
verzoek van Leeuwarden om een actie te
voeren voor wijziging' der ongevallen
wet, kwamen de federatie-plannen ter
sprake. Hierbij gaf die voorzitter zijn
'spijt te kennen, d,alt de Eerw. adviseur er
nu niet Was, wijl sfpr. gaarne in dieze m'et
Z.E. overleg zo,u hebben geplegdi over de
vraag, hoe te 'handelen in verband met
het besluit van het Doorl. Episcopaat,
djat (de vroegere leden der federatie n i ejt
mogen deelnemen aan dc oprichting der
nu te vormen federatie. Na breedvoerige
djs€us[sSe oordeelde de vergadering', d:at
het dage 1 ijk sch bestuur in overleg1 me|t
dien geestelijken adviseur, s,tappen zou
doen bij Z.D.H. den Aartsbisschop1, om
gtoedkeuring te vragen to(t het convocee-
ren van die besturen der 5 dioce'sfane
Hanzebondien.
Aan den adviseur zal daarom worden
verzocht bij d|en Aartsbisschop audiënltie
aan te yragen. Eventueel zal d;e voor
zitter mede o paudiëutie gaan. Aan Mgr.
zal dan tevens worden gevraagd of de
propaganda in het algemeen zal mogen
worden gevoerd onder Zijne uitdrukke
lijke goedkeuring:
LEIDEN, 14 Januari.
Kleedermakersnctie.
In de zaal van den R. K. Volksbond
aan het Rapenburg alhier had gisteren
avond om halif negen een druik pezochte
vergadering plaats van de Leidsche Kleer
makers. bestuursleden van het Kleer
makersgilde ,',St. Gerardus Majella" afd.
Leiden en van den modernen Bond van
mannelijke en vrouwelijke arbeiders in
de Kledingindustrie en aanverwante
vakken waren vertegenwoordigd.
Als sprekers zouden optreden de heer
A E. J„ DieimeJ uit Utrecht, voorzitter van
genoemden bond, en de heer T. v,. d.
He eg, propagandist van den boind uit
Amsterdam. Under de aanwezigen merk
ten wij ook eenige dames op.
Een Ikwarliertje na den aangegeven tijd
opende de voorzitter, de heer J. ,A.
NVarmendam, de vergadering en roept de
sprekers en de aanwezigen 'een harte
lijk woord van welkom toe.
De heer v. Diemeli begint zijn inlei
ding met een uiteen zetting van de nood
zakelijkheid der organisatie. De toestan
den, die hier iin het land Iheerschen, zijn
niet zooals ze moeten zijn. In de kleer
makers wereld is echter in den laats ten
tijd 'n nieuwe geest gekomenmen voelt
thans meer en meer de noodzakelijkheid
der organisatie. Spr. wijst op de nood
zakelijkheid van vastlegging van de ioo
nen en werkzaamheden en het afstuiten
van contracten, en gaat na, dat juist de
huisindustrie de ikankerplaats van het valk
is. De huisarbeider wordt slecht betaald
en 'geheel het gezin wordt bij de huis
industrie betrokken.
De sociale omstandigheden van den
huisarbeider zijn in vele gevallen treurig.
De patroon trekt zich daar niets van
aan, en juist in de duurste tijden worden
de loonen laag. De weinige sympathce
van patroon en arbeider maakt den toe
stand onhoudbaar. De concurrentie
dwingt den patroon, de goederen laag te
verkoopen, en dat wordt verhaald op
den arbeider. Niet slechts bij maatwerk,
ook in het (confectiebedrijf is de toestand
hiet goed. De arbeidsduur is soms zoo
lang, dat er geen rustdag overblijft. Ook
vrouw en kinderen worden in het bedrijf
geëxploiteerd, en wanneer er geklaagd
wordt, zegt de patroon: „Voor jou hon
derd anderen".
Elke tijd 'heeft zijin eisdi. De menschen
gaan inzien, dat de organisatie hier ver
betering kan brengen. Amsterdam heeft
een goed voorbeeld gegeven, en dat
voorbeeld is gevolgd. Iedere a:beider
moet bewust worden, dat alleen in de
organisatie verbetering te krijgen is. De
patroons hebben gezegd: Wij willen wel
meer geven, maar wij kunnen niet. De
geest is nu anders. De patroons willen
nu met de arbeiders overleg plegen. Nu
moeten de afdeeliingen de hand aan de
ploeg slaan. Aïe kleermakers moeien ge
organiseerd zijn. Nu moet er gewenkt
worden. Maar nu moét er oök een of
fertje worden gebracht
Wat toch hebben wij* te verwachten
van de buitenstaanders? vraagt spr. In
dagen van moeilijkheden zijn zij een rem
voor alles wat vooruit wil. In de dagen
van strijd .moeten a'.len medewerken. Wij
moéten trachten de vrouw te brengen
buiten het bedrijf. Die vrouw moet thuis
zijn. De kinderen .mogen hun jonge jaren
piet doorbrengen in duffe werkplaatsen.
Zij 'hebben recht op wat beters. Veel ar-
br'ders richten zoo gaarne hun ocg naar
hun patroon. Maar de organisatie is een
natuurrecht Laat geheel Leiden ziöh aan
sluiten. Niet van Leidsche kleermakers
mag gezegd 'kunnen worden, dat zij
onderkruipers werk verrichten., De pa
troon, die een warm hart heeft voor den
arbeider, is geneigd met de organisatie
mede te wenken. Wanneer wij een,goeden
toestand willen krijgen, moet er een iioon-
tarief, een standaardloon, een stukloon
worden ingevoerd. I-n het kleermakersib'e-
drijf komen grieven voor, die in een
ander vak onbekend zijn. Hiet ia gebeurd,
dat een kleermaker 26 maal in de weetk
naar den patroon ging voor werk.
Daardoor gebeurt 'het, dat er in het
kleermakersbedrijf zoo' hard en zoo lang
gewerkt wordt em de verdiensten toch
dikwijls zoo gering zijn. in andere plaat
sen gebeurt het nu, dat de patroon door
een knecht het werk laat brengen bij'
den 'kleermaker. Ziedaar de gevolgen van
de actie der organisatie.
Met een hartelijke opwekking om zich
toch te orgaiuseeren, sluit spr. zijn over
tuigende inleiding. Een luid applaus
volgde.
De heer J. A. Warmendam brengt een
wood van dank aan den spreker en geeft
het woord aan, den tweeden spreker.
De heer T. v. du Heeg acht het vreemd
dat de vorige spreker drie kwartier heeft
moeten spreken over de noozakelijlkheid
der organisatie. jSjpr. schrijft die fe.,t toe
aan, gemis van vertrouwen. Men moet de
kleermakers besef bijbrengen, dat de or
ganisatie iets Ikan doen. Spr. weerlegt
op zeer aardige en 'boeiende manier tie
bezwaren, die men Tegen de organisatie
tracht: iin te brengen. Tal van patroons
zijn 'niet van de organisatie gediend en
wililen liever in 'hun eigen hujs de voor
komende geschillen bijleggen. Lie ttjd is
edhter voorbij, 'i hans ihtboen de patroons
rekening te houden met de organisatie.
De kleermakers zijn 'behandeld als oen
speelbal. Zij zijn zoo ver mogelijk neer
gedrukt, maar nu moet de .actie ook zoo
krachtig mogelijk zijin.
Spr. geeft vervolgens aan de hand van
cijfers een bewijs voor den vooruitgang
van den ibond, niet alleen in Nederland,
maar ook in Leiden.
Meer dan die getallen zeggen pchter
de daden, dié gesteld .en de resultaten,
die door de organisatie behaald zijn.
Spr. verklaart echter, den aanwezigen
eene illusie te moeten ontnemen. Laten
de arbeiders niet meenen, dat de pa
troons 'hen zullen helpen. Het is reeds
herhaaldelijk gebleken, dat de pa'tróons
zich verzetten itegen de organisatie der
werklieden. De macht, die door de kleer
makers ontwikkeld wordt, kan slechts
verbetering brengen. Spr. somt op, waft
er in verschillende groote plaatsen van
Nederland door de organisatie is tot
stand gebracht Op zeventien plaatsen
in Nederland worden er nu loonactie's
gevoerd. De tijd van praten is dus voor
de kleermakers wel Voorbij.
Spr. richt p.u het woord tot de oude
