ssbïv Speciale
p»%inaniei magazijnen
j|y Groote Opruiming
Haarlemmerstraat 114. a
richting over dje staatscomjnisjsie onder
wijs, over 4ö Statenverkiezing van Gou
da, de Kerstrede van Troclsfr» enz. als
mede losstaande artikelen. Hef eindigt;
met eer» binnen-er» huitenland»che kro
niek der uJ?e&
De Ingenieursstudie.
Aan het jaarverslag van den rector-
magnificus der Technische Hoogeschool
te Delft, prof. Wl R. B-ehren!s, gisteren
uitgebracht ter gelegenheid van den
jaarlijksche gedenkdag, óntleenen wij het
Volgende
De sterke aanwas (van studenten!)
waarvan in vorige verslagen werd ge
waagd, houdt nog steeds aan.
Uitgereikt werden de volgende inge
nieurs diploma's: voor civ. ing. 47;
bouwk. Lng. 3; werktuigk. ing. 36;
scheepsbouwk. ing. 5; electr. ing. 26;
scheik. ing. 22; mijn-ing. 6.
Om een onderzoek te kunnen instellen
naar de gegrondheid der bij' herhaling
vernomen klachten over het groote per
centage van studenten, die de Hooge-
school zouden verlaren, zonder hun stu
die te voltooien, klachten, die ook weer
klank hebben gevonden in de Tweede
Kamer beschikt men nog niet over vol
doende gegevens.
Spr. meende echter thans reeds wel
erop te mogen wijzen, dat de waarschuv-
wing, telkenmale gedaan, dat de getuig
schriften, welke de bevoegdheid geven
tot het afleggen van de examens te
Delft zooals het diploma eindexamen
H'. B. S. alleen dan een waarborg
voor genoegzame voorbereiding tot de
studie aan de T. H. opleveren, wanneer
tevens een goede aanleg voor de wis- en
werktuigkunde, de natuurwetenschap
pen en voor hand- en rechtlijnig teeke
nen aanwezig is, door zoovelen wordt in
den wind geslagen.
Tegenover den sterken aanwas van
het aantal dergenen die zich aan de in
genieursstudie wijden, kan ook worden
geconstateerd, dat de vraag naar weten
schappelijk gevormde ingenieurs stijgen
de is, vooral van uit onze Koloniën.
Nat. R. K. Vereenigingsgebouw
te Utrecht.
Door het Plaatselijk Comité voor de
Katholieke Sociale Actie te Utrecht is
eene commissie benoemd met de op
dracht naar de wenschelijkheid en de
mogelijkheid van een R. K. Vereenigïnl-
gebouw te Utrecht een onderzoek in te
stellen.
In den boezem dier commissie is het
denkbeeld uitgesproken om het even
tueel te stichten Vereenigingsgebouw
zóódanig in te richten, dat niet alleen
in de behoeften van het plaatselijke,
maar in die van het geheele Katholieke
Vereenigingsleven van Nederland wordt
voorzien.
Utrecht immers, als het middelpunt1
van het land is de plaats bij uitsték,,
waar tal van diocesane en nationale ver
gaderingen, congressen enz., plegen te
worden gehouden, of het doelmatigst
zouden kunnen worden gehouden.
Ook lijkt een dergelijk gebouw voor
onze Vakorganisatie en andere bonden
de aangewezen plaats voor het vestigen
van hun bureaux.
Ten einde zoo mogelijk te kun
nen beoordeelen, of een nationaal R. K.
Vereenigingsgebouw te Utrecht levens
vatbaarheid en reden van bestaan zou
hebben, verzoeken wij alle R. K. Ver-
eenigingen en bonden Van Nederland,
die taeeben £n meerdere pf minfd'ere mate
bij de stichting ervan geinteresseerd te
zijn, zich voor 1 Februari a.s. op te
geven aan een der ondergeteekenden,
waarna onzerzijds voor nader overleg
zal worden gezorgd.
De commissie voornoemd:
Mr. Th. Wiüstenberg, bestuurslid
plaatselijk Comité K. S. A., Nicolaas
Beetsstraat 20 B.
F. Visser, hoofd eener school,
Adriaanstraat 26.
S. J. Blaas, voorzitter der R. K. Werk-
liedenvereeniging „St. Jozef', Looier
straat 14.
Tienjarig bestaan van de K.S A.
Te Laat, om in de Feestvergadering
te worden voorgelezen, werd nog het
navolgende telegram ontvangen
Aan Z. D. H. Mgr. H. van de
Wetering, Aartsbisschop van
Utrecht.
De Heilige Vader heeft dankbaar aan
vaard de gevoelens der onderdanige en
liefdevolle gezindheid van de Katholie
ken, die te Utrecht in Tivoli ter gele
genheid van het tienjarig bestaan der
Katholieke Sociale Actie in Uwe tegen
woordigheid bijeen zijn. Hij bidt hiun
toe de rijkste hemelsche gunsten en ver
leent hun gaarne den gevraagden apos-
tolischen zegen.
Kardinaal MERRY DEL VAL.
F eestgave K.S.A.
Van Mgr. W. van de Ven, Bisschop
van 's-Bosch, werd door den Directeur
van het Centraal Bureau een uitvoerig
eigenhandig schrijven ontvangen, waar
in Z. D. H. zijne hartelijke sympathie
voor het werk der K. S. A, betuigt,
als bewijs waarvan tevens een bankbil
jet, groot f 100.—, bij den brief was
gevoegd.
De zeeliedenstaking te Ijmuiden.
Het bestuur van de afd. JJuuitiai van
den Alg. Ned. Zeemansbond heeft vol
gens het besluit van een vergadering van
stakende zeelieden, opnieuw aan de com
missie uit de vereenigde recders een be
spreking aangevraagd over de mogelijk
heid om een weg te vinden, die tot op
heffing der staking zou kunnen leiden.
Het examen voorgeoefendheid-
Aan het gisteren in de Militaire Gym-
riastiêksehool te Utrecht geiiouden her*
examen-voorgeoefendheid, hebben 47
öanididatein deelgenomen, van wie er 29
Zijn geslaagd.
KORTB KRONIEK.
Te beginnen met heden rullen de
conducteurs van de gemeentelijke train
te Arnhem verplicht zijn tegen dames,
die met onbeschermde hoedenpennen in
de wagens plaats nemen, proces-verbaal
op te maken. Men zij dus gewaar
schuwd.
Naar de Pr. Gr. Ct. verneemt, heeft
zich te Groningen van liberale zijde een
commissie gevormd om den vroeger en
afgevaardigde van het district Gronin
gen voor de Tweede Kamer prof. mr.
H. L. Dnicker te huldigen en te getui
gen van de waardeer ing voor het vele,
dat door hem is gedaan zoowel in het
algemeen belang van ons vaderland als
voor Groningen in het bijzonder.
Te Deventer hebben de Timmerlie
den vereenigingen een collectief arbeids
contract gesloten met den Nederland^
schen Aannemersbon d. In verband hier-
tmede is vanaf 1 Jan. j.l. de vrije Zater
dagmiddag ingevoerd en eindigt de ar
beidstijd des Zaterdagsmiddags om 12
uur. Indien werkzaamheden na 12 uur
moeten worden uitgevoerd wordt het
loon met 25 pCt verhoogd.
Uit Stad en Omgeving.
LEIDEN, 9 Januari.
De heer St'eijlns is benoemd tot
civiele vertegenwoordiger in het district
Leiden van den Ned. Bond voor Lich.
opvoeding.
De bij het 4e reg. inf. benoemde
majoor G. Wu Fris wordt belast met
hef bevel over het I Ie bataljon van het
korps alhier.
Maandag a.s. zullen de onderwij
zers en onderwijizeressien uit het arroni
Alkemade alhier bijeenkomen om een
huldeblijk aan te bieden aan h,un school
opziener, mr. S. A. d'Engelbronner uit
Den Haag, ter gelegenheid van diens
121/2 -j arige ambtsvervu 11 ingi
De heer mr. A, Hi. M. J. van Kan,
benoemd tot hoogleeraar aan. de Uni
versiteit alhier om onderwijs te geven
in het Romeinsch recht en zijln geschie
denis, hoopt zijn rede te houden op
Woensdag 21 Januari des namiddags te
uur, in het klein auditorium yan het
uni ve rsiteilsgebouw.
Merkwaardig.
In Augustus van het vorig jaar ont
stond door hoodbroei brand in een hooi-
schelft van 'den landbouwer P. van
Eed-en te N o o r d w ijk e r h o u t, staan
de achter de gemeenteschool. Een an
dere scheldt werd toen omgezet. Gister
morgen, bij het uithalen, bleek deze zoo
veel vuur te bevatten, dan men besloot
het uithalen m.aar te staken ter voor
koming van brand.
Dat is toch wel merkwaardig, hooi-
broei in 'de maand Januari.
ALPHEN, Deze week gaf de tooneelr
club der St Jozefsvereeniging alhier haar
eerste winteruitvoering. Drie dagen adhr
ter een, n,l. Zondag, Maandag en Dins
dag 4, 5 en ójanüarj, had de uitvoering
plaats. Opgeveerd werden het tooneel-
spel Priesterlijke Heldenmoed en het
blijspel de Loco-Burgem eester van
Caimpthout
Gaf men andere jaren slechts twee
avonden uitvoering, tengevolge van den
grooten toeloop had men 'dit jaar drie
avonden gelegenheid gegeven zichi eeni-
ge aangename uurtjes te verschaffen.
Men kan niet zeggen, dat de tweede
avond de zaal geheel vol was, er waren
nog al eenige plaatsen open, doch 'de
uitvoering op Zondag en Dinsdag lokte
zooveel toeschouwers, dat geen plaats
onbezet bleef, en dat ondanks het gure,
slechte ween ,Het was dan ook de
moeite waard.
Vielen de eerste bedrijven van het too
neelspel sommigen riet erg mee, het
vierde en vijfde bedrijf beviel uitstekend
aan allen. De heeren Jac. v. d. Bpsdh
en IJ. Ponsioen, die in deze "bedrijven
de hoofdrol speelden, de eerste als Pa
ter Alfonsus, de laatste als diens broe
der Gustaaf Berger, een tér dood ver
oordeelde, speelden dan ook prachtig.
In het blijspel was natuurlijk de heer
J. v. <L Sloot weer de persoon, die om
ophoud el ijk allen deed schudden van het
lachen. Doch evenmin mogen we ver
geten te noemen den heer Zirkzee, die
al9 loco-burgemeester zijn rol prachtig
ver/ulde.
Over 't geheel genomen, werd er weer
prachtig gespeeld, zooals we dat van
de Alfensche tooneelclub gewoon zjjm.
Niemand zal spijt gevoeld hebben, er
heen te zijn gegaan.
Buiten deze twee nummers werd nog
gezongen: „Van een Komngs vrouw c''
door Arnold Spoel, voor m a nn enk wart et.
Alsmede de volgende nummers door kin
derkoor: „Kerstcantaie" door L. v. d.
Hulp, „Het hutje bij de zee" door I.
R. Thomas, en „Het Angelus klept i.i
de verte" door Cafn. v. Rennes
Het waren drie prachtige avonden. De
Weleerw. heer v. Leipzig heeft werke
lijk eer van zijn werk, en allen, die zich
de moeite getroost hebben een réis naar
Alfen te maken, zullen zeker biij de vol
gende uitvoering wél wederom tegen
woordig zijim
AARLANDERVEEN. In de gehouden
g|etneenteraad,szitt#ug Is behandeld het
Voorstel van ide commtesjie van beheer
van ld e gasfabriek, waarbij wordt' voor-
gjesteid te besluipen
la. eïectriciteit té pejtrekken
Van Leiden ,op ide voorwaarden, Voor
komende In het concepif-loontfract, inge
volge het advies van den deskundigen
adviseur
2o. het electricitfeitsbedrïjf op te dra
gen aan de Commissie van Bjeheer van
de Gasfabriek der gemeenten Alphen,
Aarlanderveen en Oudshoorn
3)o. ter uitvoering van de ngodigewer
ken f 69.000 ter beschikking te snellen
van deze commissie.
Op een desbetreffende vraag van den
heer J. v. id Bosch, antwoordde de heer
M. van Muiswinkel, dat de kabels ver
moedelijk zullen worden gelegd langs
den Rijn van de Aarbrug tót de woning
van djen heer P. v. Dij:. De heer van
d. Bosch toonde de wensoh|elijkheid van
4e aanneming van bovengenoemde over
eenkomst 9pn, dpor er op te wijzen,
cjat de behoefte aan elec&iciteitf toe
neemt en in de toekomst is te verwach
ten, dat bij weigering van deze gemeen
te, de electricitjeit zal worden geleverd
buiten het gemeentebestuur om. Heit is
z. i. wen schielijk, dat de eïectriciteit wordt
geleverd 'door middel van de commissie
van beheer der gasfabriek, waardoor
concurrents e van gas en electricitfeit
Wondt voorkomen.
De heer C. v. Egtmónld meenl£ dat
ook nu de gelegenheid moet worden
opengesteld om later het dorp van eïec
triciteit te voorziend.e heer S. Dompe
ling dringt er op aan, dat in de over
eenkomst wordt vastgelegd, dat, wan
neer het dorp eïectriciteit verlanjgd, de
kabels er ook heen zullen worden ge
bracht, zonder dat or een garantie-be
drag moet worden gestort, zooals bij
'd.e uitbreiding van de gasfabriek is ge
schiedt. De beer M. van Muiswinkel
"merkt op, ld»at de wensch van den heer
'Dompel ing niét als eisch kan woiidjen
gesteld in de overeenkomst mieti Lei den j
Wel zal mien ten sterkstfe aandjringfen
om de belangen van geheel de gemeentel
tot hun recht te la|ten komen. In djen-
ze!fd|en geest spreekt mr. C. v. d, Lee,
die er ook op wijst, dat met de gedachte
van den heer Dompeling rekening moet
worden gehouden.
De heer J. v. Knuijff verwacht ook,
d^t te zijner tijd de aansluiting aan hejt
kabelnet van het dorp een feit zal wor
den.
De heer Dompeling is na dve gegeven
toelichting van oordeel, dat thlans geen
bezwaar is tegen het aangaan van helt1
"contract met Leiden. I
De heer A. van Dam dringt met na
druk op' de aanneming van de voorstel
len aan.
Hierna wordt met algemeene stemmen
qarigenornen het voorstel van de commis
sie van 'beheer der gasfabriek eri beslo
ten aan de voornoemde commissie te
verzoeken bij de exploitatie van het elec-
trisch bedrijf met de belangen der ge
meente rekening te houden.
Hierna wordt in comité besproken hef
voorstel tot verlenging van de hoofdhuis
der drinkwaterleiding Yan de woning van.'
den heer P. van Djijk tot aan de Kromme
Zjende en alzoo Jiangs d en jgejheeliein
Rijndijk, waaromtrent nog geen defini
tieve "beslissing wordt genomen.
NIEUWKOOP. Djnsfdagavond vergar
derde de R.Kath. Kiesvereenigting „Een-'
dracht maakt Macht", in de R.-Kalthl
Jongensschool. Aanwezig de Z.Eerw.
Heer Pastoor,de WielEerw. Heer Kape
laan en ruim een honderdtal kiezers.,
Nadat de voorzitter, de heer Alb. J. Pi
Bots de vergadering met gebed geopend
had, heette hij alle aanwezigen, in ;t
bijzonder HH. Geestelijken hartelijk wel
kom en wenschte. allen een zalig en ge
lukkig Nieuwjaar, Waarna h'iji h,et woord
gafaan den secretaris, den heer N.»
Swarte, die eerst de Notulen las, welke
onveranderd werden goedgekeurd en la
ter het jaarverslag voorlas, dat met
groote aandacht werd .aangepord. Nu
deed de Voorzitter de volgende medé-
deelingen: le. dat deze vergadering vol
gens de statuten verplichtend i'si; 2e.
dat op de volgende vergadering, die
den len Zondag in Februari zal gehou
den worden, als spreker zal optreden,
de heer G. Bruna, redacteur van hpt Cen
trum, en dat allen, die voor dien tijd
lid der kiesvereeniging worden, ook tot
die vergadering zullen worden toegela
ten; 3e. dat iedereen, die denkt, dat
hij kiezer worden kan, zich. bij den secre
taris kan aangeven. Nadat spr. ook nog
1 had op de overwinning door
in Gouda behaald* terwijl hij
hoopvol gestemd bleek omtrent de ver
kiezing voor een lid der 2e Kamer in
Rotterdam III, gaf hij het woord aan
den Penningfmeester, den heer L. Zijer-
veld. Deze deed van Zijn gehouden be
heer rekening len verantwoording en! hoe-
Wél er (.een batig saldo is, blijkt het sjnds
lang aan het Bestuur, dat er maarregelen
moeten genomen worden ,om de kas te
versterken, waartoe algemeen besloten
werd. Nadat de boeken en bescheiden
van den Penningmeester door eeni daar
toe aangewezen commissie onderzocht
waren en in orde bevonden, werd de
Penning meester bedankt voor zijn ge
houden beheer.
Aan de beurt was nu het verslag van
de vergadering der Prov. Bond, dat dóór
den Secretaris werd uitgebracht.
Inmiddels was liet voor de lezing, die
door den heer N> Swarte zou wiorden
gfehoudèn, te Iaat geworden en werd
deze aangehouden tot een volgend© keer.
Na de gebruikelijke rondvraag bedank
te de Voorzitter de Eerw. Geestelijken
voor hunne belangstelling en de leden
voor hun trouwe opkomst en sloot, na
het gebed,' de Vergadering,
VOORSCHOTEN. De jaarvergadering
van de R. K. jonge Garde alhier zal
worden gehouden op Woensdag 14 Jan.
's avonds half acht De agende vermeldt;
Jaarverslag van den secretaris; rekening
en verantwoording van den penning
meester; verkiezing van le voorz., ie
secretaris en le penningmeester; kiezers
lijst-werkzaamheden» L
Douateurs, eereUéden en Jjot bestuur
van de R. K* kiesver. hebben het recht
alle algemeene vergaderingen bij te wo
nen,
WARMOND» De mazelen Tieerschien
hier in hevige mate. Slechts zeer 'enkele
kinderen bezoeken nog "de school. Ook
in het naburige Lageland worden bijjlna
alle kinderen aangetast. Gevallen met
doodelijken afloop zijn nog niet voor
gevallen. Nog komen eenige keelaandoe
ningen voor, maar van eigenlijke dipihte-
ritis komen geen nieuwe patiënten biijl
WASSENAAR. Gisteravond hield de
onderafd. Land- en Tuinbouwafbeiders
van ld en Volksbon d een propagandawer-
gtaidering. Als spreker trad op de heer
Loeracker van Castricum. Spreker be
gon te zeggen, dat een vakver. geen lief-
hebberijvereeniging is, Waarvan men vjoor
zijn genoegen lid wordt, maar de vak-
vereeniging is een vereeniging, waarin
ieder katholiek in 'hoort. Hij kan zich
niet begrijpen, da(t 22 jaar, nadat hét
pauselijk woord over de wereld weer
klonk „Vereenigt U", dajÜ er nu nog ka
tholieken gevonden worden, die geen lid
zijn der vakorganisatie. De eenigë ver-
schiooning voor die mensch.en i"s( wel
licht, da(t ze nog niet begrijpen, wat de
kath. vakorganisatie is. Ieder moet lid
worden le uit eigen belang. Er is nie
mand, die kan zeggen, dat hij alleen
iets kan bereiken. Er wordt hier of 'daar
iets bereikt zonder organisatie, dan durft
hij rondweg zeggen „die menschen tee-
ren op 't werk van anderen". 2e Wat
moet er (terecht komen van de Sociale
wetgeving zonder organisatie? De land
arbeiders zijn vrijwel uitgeschakeld in
de sociale' wetgeving. Hij noernjtf o.a.
de wet op de Leerplicht!. Alleen voor
lan'd én tuinbouw is benéden 14 jaar
toegestaan. De kinderen blijVen van de
school, blijven achterlijk. Gevolg: de
laJnidarbeiders blijven op1 lager peil' Van
ontwikkeling. Hij haalt nog aan de Ar
beidswet en de Ongevallenwet Waarom
zijn de nabestaanden van een timmer
man beschermd door de wet en vrouw
en kinderen van den landarbeider niet?
Een hooggeplaatst persoon hieeft( het
genoemd „Eigen schuld", ge hadt u
moeten laten hooren. De organisatie op
't platteland moet belter worden.. Een
gevolg van de sjechte organisatie isl de
trek naar de steden en de trek naar 't
buitenland. In Duitschland is 't aantal
landarbeiders met een derde verminderd^
Spr. wijst pp het gevaar van den gods
dienst te tyerliezen in de steden. Daar be-
geetft men zich dan in z.g. neutrale or-
Sanlsaties, omdat meffi ide kath. org. niet
heeft leeren kennen» De toestand olpl Jf
platteland moet zóó worden dat het ver
huizen naar de steden minder worden
moet. Spr. 'toonjt verder aan, dit ver
beterde loon toestanden verbetering geeflt
ïn het bédrijf en geen schade is voor den
werkgever. Tenslotte wordt nog eens
'gehamerd op 't niet genoeg te herhalen
„we moeten ons vereenigen opi Katho
lieken grondslag". .Het verschil tussohen
onze organisatie en de socalisfisohe
die staat op den bodem van den klassen
strijd!, werd besproken. Na zijn rede,
wenschte spreker 't niet bij' woorden te
laten. Hij möiest vruchtjen zien v^n 'zijn
werk. Wie nog geen lid/ was moet n u
lid worden. Staande de vergadering tra
den enkele aanwezigen als lid toe. Spr.
had in de zaal gehoord„Ik kan de con
tributie niet betalen" en „Ik heb er geen
zin in". Die argumenten werden nog
even ontzenuwd. De laatsten kregen er
duchitig van langs en voor de eersten had
hij sympathie, maar dan moeten zulke
menschen op de eerste plaats_geh;eelon-it
houders Zijn, j;a zelfs wat minder rook en.
Geschiedt dat, en kan dan de contributie
niet worden betaald, dan st,aa.t voor zulke
menschen zonder contributie de deurwa-
gewijd open. Ten slotte had spreker
nog de vraag te beantwoorden „Kan 't
voor een werkman een motief rijn, dat
hij geen lid wordt, omdat zijn patroon
er tegen is, of omdat hijl denkt, dat zijki
patroon ertegen is?" Ook die opwer
ping werd meesterlijk weerlegt.
Gistermiddag werd in 't familie
graf van d.en graaf van Limburg Stirum
bijgezet 't stoffelijk overschot van Mevr.
de Gravin van Limburg Stirum geb. Clo
tilda B-u 11 rich, overleden den 7 Decem
ber te Parijs en voorlooipig aldaar be
graven in de Kerk van St. Honvfré d;Ey
lau. De bijlzetting had plaatg na de
Kerkelijke plechtigheden in den R. K.
Kerk alhier.
De bioscoopvoorstelling „Van de
Kribbe tot h'et Kruis" werd ;ieti.eii..,id-
dag bijgewoond door bijna alle kinderen
van de beide R. K. Paroch. scholen.
ZOETERW-OUDE a. d. RIJN. De heer
P. v. d. Peet, die gisteren bij het dragen
van een zak meel een bloedspuwing kreeg
en kort daarna overleed had juist ver
leden week den dag herdacht, dat hij
vóór 25 jaar bij de familie Tijssên; in
dienst was getreden.
Z;Öi]ËTE(RMLER, A.s. Dinsdag zal hef
2de regiment verd-artillerie uit Den
Haag> in den Driemanspolder onder de
ze (gemeente schietoefeningen met sch|e>rp
gfeschuf houden.
Academienieuws.
LEIPEN, De geneeskundige staatscommissie
bevorderde heden tot arts den heer A. ten Bok-
ke'l Hmnink (Rossem, Geld.); tot semi-arts de
heeren M. C. Goedhart (den Haag), M. Bakker
(Hof van Delft),
~A™-genërTTL~"
EERSTE KAMER.
Ver gade rings van Woensdag 7 Jamtmri.
De heer B a v i n c k (A. R.) acht door
den Minister in de Tweede Kamer nog
niet voldoende licht ontstoken.
De heer Laan (UJL.) dringt er op aan,
dat de denkbeelden van pirof. v. d. Biilt,
ten aanzien van een directe telegrafi
sche verbinding tusschen Nederland en-
Indië zullen worden verwezenlijkt. Het
doet hem leed, dat de minister oenigs-
zins koel daartegenover staat.
De heer Kuyper (A.R.) brengt rij
het niet geheel zonder reserve dank ep
hulde aan den Minister. De kolónïalc
politiek blijve dan ook absoluut buiten
den partijstrijd. De inlanders mogen
nooit anders dan den indruk krijgen dat
zij hebben te doen inet één geheel Ne
derland.
De redenaar verklaart nu zijn reser
ve: hij heeft eenige aanmerkingen.
De eerste daarvan betreft de weige
ring, de telegrammen van en aan "den
gouverneur-generaal bekend te maken.
S:pr. vraagt den Minister in het open
baar te willen verklaren, dat de gouver
neur-generaal geen enkele concessie
heeft gedaan, waardoor zijn karakter
wordt aangetast of zijn overtuiging
wordt verloochend.
Spr. uit verder den wensch, dat het
denkbeeld, ook in Indië 't universit. on-
derw. te brengen, bij den Min. instem
ming moge vinden. Wiij zijn daarin al
len anderen volken ten achter. Engeland
heeft in Britséh-Indië cn in Australië
tal van universiteiten, Rusland zelfs te
Tomsk en Duitschland in Kiau Tchau.
Eeni groot voordeel zou zijn, wanneer
de onltwikkelde Indiërs niet meer naar
hier behoeven te komen om de hoogere
cultuur te halen, waardoor men de In
dische beschaving zelve denatureert.
iHet islamisme heeft veel goeds, reeds
omdat het als monotheïsme een kracht
kan zijn tegen het allerwegen weer op
komen van heidendom', maar cultuur;
kracht gaat er niet meer uit van het
islamisme. Lndië is voor zijn cultuur
aangewezen op import en wie zal im
porteeren? De Overheid staat voor de
religieuse en voor de indifferente rich
ting. Wielnu, in Indië verstaat het volk
geen cultuur zonder hooger beginsel. De
Overheid moet blijk geven, dat zij1 be
hoort tot een Christen-natie, maar na
tuurlijk moet rij daarbij ieders over
tuiging volkomen vrij laten. ,Spir. vraagt
niet alleen steun voor de zendingsschq-
len, ook voor Mohamroedaansche of
Hindoesche scholen. De overheid kieze
geen partij. Dsfze Minister doet het Wel,
Hij neemt partij voor het rationalisme,
lijnrecht tegenover de geestesrichting
van den oosterling, welke neiging voor het
mysticisme heeft. Wiel is waar kan de
overheid zelve moeilijk anders dan ratio
nalistische scholen stichten, maar daarr
om juist moet zij het particulier initia
tief zooveel mogelijk op den voorgrond
laten en alleen optreden waar dit te
kort schiet.
Hij herinnert er aan, dat juist daar
waar de zending is doorgedrongen, Ne
derland zijn trouwste onderdanen heeft.
Nederland zij voogd, maar vergete
niet den toezienden voogd, aan Wien
het verantwoording voor zijn daden zal
moeten afleggen.
De minister van Koloniën, de heer
P1 e y t e dankt voor de welwillendheid
van vele zijdein betoond.
Ten aanzien van zijn verhouding tot
de gouverneur-generaal zegt hij", dat de
ze geen verantwoordelijkheid staaflsr
rechtelijk tegenover de volksvertegen
woordiging draagt. De minister is ver
antwoordelijk, zelfs wanneer de daden
van den g.g. niet uitvloeisel zijn van
bevelen van den minister, blijft 'deze
toch verantwoordelijk voor hetgeen hij
naar aanleiding vatti die daden doet, b.
v. of hij al dan niet den g»g. voordraagt
voor ontslag.
Ten aanzien van de verhouding tus
schen minister en g.g. bestaat tusschen
de tegenwoordige functionarissen vol
maakte overeenstemming.
De minister stelt ook volkomen ver
trouwen in den persoon' van den g.g.
maar behoudt zich het recht voöt mm
critiek of toerieht.
