49) MAGNA.
BUITENLAND.
5e Jaargang
No. 1284.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en bet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
per post /1.50 per kwarü t
Afzonderlijke nummers 2Vfi cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiöngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiön) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 eent
V De otiderwijs-commissie.
Den eersten dag van het jaar, waarop
onze courant verschijnt, (bevat zij een
bericht, wat naast .waardeering in ons
opwekt gespanhen nieuwsgierigheid etm
vooral dringend verlangen.
(W|ij doelen op het bericht onder Bin
nenland betreffende de Staatscommissie
voor onderwijs,
iWaardeering wekt dit 'bericht bij ons
op voor "den vredelievenden geest van
den premier, minister Cort V, d. Linden^
die door de samenstelling van deze onder
wijscommissie zich een onbetwistbaar
recht op waardeering van onze zijde heeft
verworven.
Gespannen nieuwsgierigheid wie
durft met zékerheid voorspellen, dat de
linksche leden, 'die in deze commissie
zitting hebben genomen, zulk' ;eeö vrede
lievende houding zullen aannemen als
de Premier?
Wp hopen met vreeze wel is waar
maar we "hopen toch, dat de linker
leden niet stok-stijï zullen blijven staan
op hun eenmaal ingenomen standpunt;
anders 'komen we niet deze commissie
geen stap verder.
Dringend verlangen verlangen om
au 1914 verwezenlijkt te zien ons ideaal:
'.elijkstelling van openbaar en bijzonder
onderwijs. Moge dat verlangen tenminste
niet geheel en al beschaamd worden.
V Open brief.
Aan burger H. VAN KOL,
Binnenhof,
Dien Haag.
Geachte Senator,
Sta ons toe U leven! te waarschuwen,
dat ge 1 eel ijk bezig zij't uw reputatie
èn als denkend m'ensch èri 'als koloniale
specialiteit op t spel te zetten.
Ge prijst zoowaar de door het twee
manschap Malefijt—Idenburg in Indië
gevoerde politiek, Welke thans door deni
lieer Idenburg in diens eentje, zij 't on
der toezicht van minister Pleyte, wordt
voortgezet.
Volgens 't H b 1 d. was uw Senatoriale
maidenspeech „vooral een herhaalde lof
uiting op het beleid van den heer Iden
burg als G.-G. Dat deze een politiek
van gedwongen (leesopgedrongen)
kerstening zou hebben gevolgd, was
r .Lomen valsch. W.èl heeft de vrees
'r ;rvoor onder de inlandsche hoofden
n. En wel hebben zendelingen een
h e borst gezet en heeft menig amb-
ien aar zich anders gedragen dan hij on-
d' een liberalen G.-G. zou hebben ge
daan. Maar van den heer Idenburg
nil nisi bene. Ja zelfs ging de verruk
king, van den heer Van Kol over dezen
G.-G. zoover dat hij haar, als een soort
van „gemeenie gratie", uitstortte over al
le anti-revolutionnairen, verklarend dat
dezen op koloniaal gebied steeds meer
vooruitstrevend waren geweest dan de
liberalen".
Gij durft, burger Van Kol. Wieet gij
wel, aac wie de rechterzijde prijst daar
mede blijk: igeeft van bekrompenheid en
FEUILLETON.
Van den H. Vader Paus Pius IX kan
men waarlijk niet zeggen, dat hij zijn
Kerk laat insluimeren. Nadat hij' ons
eerst met het dogma der Onbevlekte
Ontvangenis van Maria en daarna met
zijn beroemden Syllabus, de encycliek
tc-gen de Idwaalleerön verrast ShaJd, schijnt
hij thans den strijd met den tijdgeest
nog nadrukkelijker te willen voeren.
Men zegt, dat het eeuwfeest van het vo
rige jaar slechts het voorspel geweest is
rot een concilie, waarmede hij het tijd-
uerk zijner regeering wil bekronen.
Een concilie? Zal er werkelijk
een concilie bijeengeroepen worden? 't
Dunkt mij wonderbaar, zulk een gebeur
tenis, slechts in de geschiedenis bekend,
te beleven. Het moet heerlijk zijn.
De bisschoppen denken daar zeer
verschillend over, evenals over de voor
stellen, die voorbereid worden. Ik heb
het vorige jaar in Parijs zeer interessan
te kennismakingen aangeknoopt, ging
Dornick vertellend voort, terwijl hij een
rig:*ar aanstak. Een jonge Engelschman,
die bekeerd is, introduceerde mij daar
in kerkelijke kringen. Later ben ik door
dienzeiiden vriend ook in Munch en met
achterlijkheid Om links in de geur te
blijven, moet ge flank .afgeven op "de
„vromen" eni de „zwarten". Alleen wat
de linkerzijde gedaan! heeft, doet en
doen zal vooral hierva.ni kunt ge veel
voorradig vindeou moet ge onvoor
waardelijk prijzen, 'dan blijft ge waar
dig den eerenaam1 van onpartijdig den
kend wezen.
En nu hebt ge zoowaar de rechter
zijde ook nog een graoten pluim op haar
hoed gestoken wegens den ijver waar
mee mannen als SchirnirnelpeiLninck, Kuy-
per en Van den Biesen voor de bestri jr
ding van het opium zich hebben warm
gemaakt.
Waarlijk, burger V,an Kol, ge wordt
Verimletel. Indien ge niet weldra voor
een „duisterling" wenscht te worden
uitgemaakt, wend dan uw roer steviger-
naar links. Uit erkentelijkheid van uw
maidenspeech wilden we u even
dezen goeden raad geven. Vale.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het gaat
Turkije
zooals het China gaat: de onbekookte
wijze, waarop daar hervormingen en zoo
genaamde hervormingen werden door
gedreven, heeft alles totaal in de war
gebracht, en na moet men terug op den
zoo haastig iafgelegden weg, om1 eerst
eens te bezinnen en dan weer opnieuw
te beginnien.
Het schijnt zelfs voor vele staatslie
den' al bizonider zwaar Om in te zien,
dat de samenleving en o,ok de Staat een
levend organisme is, waaraan men niet
naar willekeur kan snijden en hakken.
Ze moeten telkens weer 'door de er
varing worden] geleerd ,en dit oogen-
blilk sahijlnt oolk voor Turkije gekomen te
rijn.
Een der voornaamste hervormingen
door de Jong-Turken; ingevoerd, was de
wijziging ini de samenstelling van het
leger. Vroeger dienden daarin slechts
Mohammedanen1, terwijl de min of meer
Christelijke onderdanen een geldsom'
stortten voor hun vrijdom van militairen
dienst. Dat moest anders worden, de
gelijkheid en broederschap eischteni dit,
en zoo werd de dienstplicht algemeen.
De gevolgen daarvan' zijn in den Bal
kanoorlog ondervonden, toen de gevoe
lens enj sympathieën der soldaten, die
naast elkander in de gelederen stonden,
ver bleken uiteen te loop en en daar
door de kracht van de corpsen werd
verlamd.
Een diepe grief was ook, dat ndet-
Mohammedanen wel soldaten mochten
maar geen officieren' konden worden.
Thans is 'mem tot den ouden toestand
teruggekeerdalleen Mohammedanen
diëneni, Christenen en Joden betalen
geld en het eenig verschil met vroeger
is, dat die militaire belasting werd ver
dubbeld.
Volgens een correspondentie uit Con-
vele beroemde katholieke mannen be
kend geworden. Vóór allen leerde ik
daar Döllinger kennen. Dat is 'n man,
zeg ik uGij moet eenige hiervan le
zen (hij reikte haar een paket tijdschrif
ten toe) Neem die brochures mede, dan
kunt gij ze op uw gemak bestudeeren.
Maakt overigens gebruik van mijn bibli
otheek zooveel ge wilt. Gaby zal u daar
bij niet in het vaarwater zitten.... Veront
schuldig mij voor eenige oogenblikken.
Ik had door uw aanwezigheid bijna ver
geten, dat ik na tafel afreizen moet.
Ik heb nog eenige schikkingen te tref
fen.
Magna bleef eenigen tijd alleen. Zij
bladerde in de boeken, maar haar ge
dachten werden slechts bezig gehouden
door de vraag: Wat kan bij Dornick
deze verandering bewerkt hebben?
Veel van wat hij gezegd had, was
haar wel niet bevallen, maar dat hij in
zulke dingen belang ging stellen was
toch al een schrede vooruit. Als de ge
ringe bevrediging, die hij in zijn huwe
lijk vond, hem die ernstige richting uit
stuurde, was zijn huwelijk hem toch
nuttig. Of was Gabrielle's invloed groo-
ter dan zij gedacht had?
Aan de vreugde, die zij over deze
verandering gevoelde, bemerkte Magna
hoe nabij zij bij den vriend harer jeugd
stond.
stam'tÜmoipel' aan de' Köln. Volksz. zal1 er
wellicht aio'g eern veel groofer stap ach
terwaarts worden gezet: „den algöm'ee-
neiu dienstplicht ken wel eens spoedig
de volksvertegenwKwordiging volgen".
Ook het Parlënivtit heeft niet aan de
verwachtingen! beantwoord.
Wel gaan nog oe verkiezingen door,
doch van. alle kanten wordt bericht, dat
de kiezers, zoo we: de Christenen! als
Mohammedanen', zich niet om' de stem
bus bekommeren en' er niet aan denkeö
te gaan stemmen).
De Jong-Turken rijn totaal onge
schikt tot regeeren gebleken', zoo dat
zelfs de Tanin hun toeroept, om' toch
eens op te houden met al die zooge
naamde hervormingen, die niets dan
kleinigheden en ui.erlijke dingen raken
en waardoor de n-.rmale gang van za
ken voortdurend wordt gestoord.
Er zijn inj het Cr nité ook allerlei ver
schillen van: meening en persoonlijke
twisten, en het eind, zegt de door ons
geciteerde schrijver, zou wel eehs kun
nen wezen ,dat mea weer bij den abso-
luten Sultan aankomt.
Abdul Hamid he :ft zoowaar nog een
kans.
De ^persoonlijke Zaakgelastigde" van
president iWjlson in
Mexico
John Lind, is plotseling van Vera-Cruz
naar Piass Christian» aan de Mississippi,
afgereisd, om met den Amerikaanschen
president over dei toestand te confe-
reeren. Naar verlui rit zal hij weldra naar
Mexico terugkeer'.
In welingelichte kringen te Washing
ton verzekert mem, dat deze reis or
geenszins op wijst, dat de toestand
ernstiger geworden' 'is.
Inmiddels behalen de rebellen in! de
'Noordelijke Staten nieuwe overwinïiln-
gien.
Die 4000 man federale troepen, dje
yan Chihuahua op Ojinaga waren terugl-
ge trokken, zijn op him vlucht naar het
Noorden door 4200 Constitu(tionalistehl
onder generaal Villa aangehouden'.
Onder de regieerinigstrpep'en ontstond
een' paniek, maar de generaals Salazar
en Orozoo dwongjen de vluchtenden met
de wapens in den vuist naar hun posjten
terug te keeren. Heft gevecht duurde
drie volle uren; 500 vluchtende solda
ten sprongen :h' de Rio Grande, om
naar Amerikaa «ch gebied te zwemmen.
Zij werdien v<. >r het grootste gedeelfte
gewond en de rest wei d door de Ameri-
kaansche soldaten op Mexicaan^ch ge
bied teruggedreven.
Aan beidie zijden waren de verliezen!
zeer groot
Nog wordt bericht dat een trein die
regleeringstroepen vervoerde, 170 mijl
ten zuid-oosten van 'Mexico op den' inter-
lojceanischen spoorweg, die de hoofdstad
met die kust verbindt, metf dynamiet op'-
geblazen is. Wan de 50manafeikie afdee-
ling rijn 47 gedood. Het verkeer is on
derbroken, wijl de spoorlijn vernield is.
iDjaar jde telegraaflijnen Zijn jd,oorg1esh[e-
Terwijl zij nog in, gedachten verzon
ken was, ging de deur open en keek
Gaby Haar binnen.
Zoo, zijt gij hier,sprak zij op
gekrenkten toon. Ik heb je al overal' ge
zocht. Kjjk, u heeft hij hierheen gevoerd
mij en de kleine duldt hij hier niet.
Ik vond echter idat juist deze kamer
het beste voor baby zou rijn, veel ge
zonder gelegen dan allé andere, 't Vol
gende jaar
Deze kamer blijft de mijne, sprak
Dornick, die juist binnentrad, scherp.
Aan haar inrichting wordt niets veran
derd.
Kijk nu eens aan, hoe zelfzuchtig
de mannen rijn, gaf Gaby vinnig ten
antwoord, Magna bij den arm nemend.
Wees maar blij, dat gij niet gehuwd
rijt. Van te voren rijn de mannen altijd
lief, later wordt dat anders.
Na het middagmaal moest Domick
afreizen.
Ik zal uw broeder uw groet over
brengen, sprak hij tot Magna, van haar
afscheid nemend. Wie weet, misschien
draagt uW goede leer ook vruchten en
wordt Bernards staatkundige ijver aan
stekelijk. Dan treedt ik de volgende ver
kiezingsperiode als candidaat op.
Dat zult ge zeker niet doen, zoo
mengde Gaby zich ertusschen. 't Zou
den, ontbreken b'ijzomlderhedieM.
Tusschen de Belgische en Fransch|e
regleering is een geschil gferezen oven
het verblijf
van een Fransche kanonneerboot
„Surprise" in die wateren van b'eneden-
Coinjgo, waar zij zondier vooraf gaande
mededeeling gedurende een week op' de
reede van Banana, (Boma), verbleef.
De „Patriote" meldt hieromtrent noigj
h'et volgiende:
Op 5 September ginlg de militjaike
dokter van de „Surprise" Van boord en
nam vlak bij de forten verschillende
foto's.
Den volgenden morgen bracht de com
mandant Lecoq vergezeld van den mi
litairen geneesheer, bij den vice-gouv.
een bezoek en bood zijn verontschuldi
gingen aan. Hij leverde de phoitogtafi-
sche platen uit en veroordeelde den dok
ter tot #!wee weken kamerarrest.
De gouverneur verwittigde de Belgi
sche regeering van het gebeurdle, en
dezen gelastte den Belgischen gezant
te Parijs, baron Guillaujne, stappen te
doen op de quai d'Orsay. De gezant
erkende, dat commandant Lecoq volko
mmen correct gehandeld had,, maar hij
wees er den .Franschen minister tevens
op, dat „gleen enkel oorlogsschip', zon
der voorafgaande machtiging, den bene
den-Congo mag bevaren." De Frahsche
regeering beloofde, de noodige instruc
ties te verstrekken aan die Franisfche ma
rine-officier en.
Later eVeriwel kwam' de Fransche Mi
nister op de zaak terulg en beriep zich] op
het verd,rag! van Bierlijh, waarin,
hem, verklaard werd dat alle schepen,
oorlogsschepen inbegrepen, Vrij! mogen)
varen in de Congoleesche wateren!.
De gemeenteraad Van Antjwerpen' heeft
wederom beraadslaagd over het voor
stel van dien so.ciali!$ Terwagne om de
verpltegiing in het gemeentelijke
Stuyvenberg-gasthuis te ver
wereldlijken.
Nadat Terwagine zijn worstel nog
maals toegelicht had, bij wilde abso
lute gewetensvrijheid, en daarom moes-
,ten de zusters verdreven, werd door
verschillende gemeenteraadsleden hevig
geprotesteerd, waarbij zich een rumoerig!
incident voordeed.
Een der gemeenteraadsleden verklaar
de namelijk, dat de meesten van heni, die
voor de verwereldlijking zijn, zich zelf
of hun familieleden door zusters lieten
verplegen. Uitgedaagd om namen te noe
men, zeide hij: „Door wie werd uw
vrouw in het S. Camilliis-gasithuis» ver
pleegd, Tenvagne?" Terwagne spron'g
op, begon te schelden en dreigde zelfs
met een aanval op het bewuste gemeen
teraadslid, De burgemeester schorste
echter de zitting op en liet de tribunes
ontruimen.
Toen de raad wederom1 bijeenkwam,
kwam het voorstel Terwagjne in stem
ming en werd met 17 tegien 14 stemmen)
en één onthouding aangenomen.
In naam der gewetensvrijheid zullen
wat moois rijn, als ik hier den ganschen
tijd alleen moest ritten, terwijl gij u te
Berlijn amuseert.
Ge zoudt toch uw man daarheen
kunnen vergezellen, merkte Magna op.
Vergezellen. Ik zou naar Berlijn
medegaan. Nooit ofte nimmer....
Daar is op het oogenblik ook 'geen
sprake van, viel Domick haar ongedul
dig in de rede en richtte zich weder tot
Magna, 't Zal Gaby in ieder geval zeer
verheugen, wanneer igijj dikwijls hier ,wïlt
komen. Mag ik u ook vragen nu en dan
een bezoek te brengen bij tante Clarisse.
Zij zal 'daar zoo dankbaar voor rijn.....
Gaby, gij kunt vandaag tante misschien
wel op de thee verzoeken.
Die oude vogelverschrikster? vroeg
Gaby ontsteld. Jij denkt ook nooit na.
Ik^en blij eens met Magna over al de
dingen van den dag te kunnen praten;
tante Clarisse kent echter werkelijk niets
anders dan haar rozenkrans. Daarbij
heeft rij' een teederheid voor baby, die
ik niet kan uitstaan. Ik houd er niet
van als zulke oude menschen kinderen
op den arm nemen. Dat is ongezond.
Een derde deel der menschen is
echter in grootmoeders armen groot ge
worden, merkte Magna op, terwijl Dor
nick, zichtbaar geërgerd, na een koe
len groet zich afwendde en de dames
alleen liet.
d,e zusters nfui uit hef Sjtuyvenbergl-gjas^-
'huis verdjieV.cn worden 1
Bjij d,e
Nieuwjaarsreceptie op het Vaticaan
ontving de Paus in audiëntie de leden
van het corps diplomatique, die h;em de
gebruikelijke Nieuwjlaarswenschen kwa-
hien aanbieden.
De Oostenrijksche gezant hield in zijn)
kwaliteit van dieken van het corps diplo
matique een toespraak, waarin hij d;e
wenschen zijher collega's aan} d!en H.
Vader overbracht
De gezanten begaven zich vervolgend
naar den kardinaal-staatssecretaris Mer-
(ry del Val, wien zij insgelijks hun heil
wens ch en aan bocjen.
Ook op Bylvesterdag hebben, over na
genoeg geheel Duitschland
geweldige sneeuwstormen
gewoed, die overal schade en stremming
in het verkeer veroorzaakten.
Een p erson en-treih tusschen Oberö-
blingen en Querfurt, is in' de sneeuw
blijven steken, de passagiers moesjten
met hulptreinen worden afgehaald.
De treinen tusschen Halle ea Héft-
stadt loopen niet mqer.
Leipzig, Kottbus en de geheele Nie-
dlerlausitz zijn ondergesneeuwd, enkele
trams loopen nog^ maar het A*einverkeer
is grootendlëels gestremd. Tusschen Güs-
ten en Sanders 1 ebeji, wordt de sneeuw
weggeruimd, de treinen konden) niet door
dfe „witte bergen". i
In Mecklenburg en Pomm'ereri gingen
jdje sneeuwstormen met hoog wafter ge
paard.
In Mecklenburg■ètreliïz is hejt ver-
Jceeir volslagen stil gelegd. De sneltrein
Bierl'ij'nStralsundf bleef in de snjeeüw
steken. Die passjagiers moesjten urenlang
In d|en trein, die ontspoord was1, ver
toeven, eer assistentie kwam opd'agen,
geen der reizigers had letsel bekomen.
Die 'D-trein van Bierl'ijn njaar Hamburg,
is halverwege in de sneeuw blijven zitten'.
Te Heiligendum is de pier grootfen->
deels weggeslagengroote verwoestin
gen rijn aangericht in het prachfige
bosch bij de zee; de boomen zijn ontM
worteld en drijven in het waiter. De
kostbare badinrichting van dén groolther-
togb aan wien "het boséh tpebehport, is
vertiieldi.
Od verschillendje plaatsen is[de strancf-
boulevard weggespoeld. In Rostock
'stond het water 1.86 boven het normale
peil, daalde echter later tot 1.50 daar
boven. i 1(11
De Petri-voorstadf is geheel over
stroomd,. In het holle van den nacl|t
moesten dfe bewoners zich in nachtge
waad op roeibooten redden, het vee kon
slechts met moeite behpudien worden.
'De schad|e (door de (stad Ro'ajtack geleden,
wordf op 100.000 mark geschat, on geb
rek end; de materiëele verliezen Van par
ticulieren. In Rostock en Warnemündie,
is het water djer waterleiding brak ge-
wordlen wijl het zee-water Ide Wjarnow is
binnen ^gedrongen.
In Wismar zijn dje \verven vernield.
Kijk eens hoe lichtgeraakt hij is,
zeide Gaby. Nu hij: weg is, kunnen wij
veel gezelliger praten. De oude tante
blijft heden echter weg. Den volgenden
keer moogt gij naar haar toe gaan, zo,o-
veel gijl wilt. Nu kom mee naar baby.
Sta mij' toe, eenige van de boeken
mede te nemen, mij' door uw man 'vrien
delijk aangeboden. Ik zou ze niet graag
vergeten, 't Is mooi, niet waar, dat hij
zich met zulke lectuur bezighoudt. Hij
moet veel godsdienstiger geworden zijn.
Gaby lachte luide.
Arthur godsdienstiger geworden?
Wat zijt gij goedgeloovigl Denkt gij
dat ik hem in al dien tijd eenmaal mee
naar de kerk gekregen h)eb. Hij| leert dat
alles alleen, omdat hij zoo'n manie van
disputeeren heeft. Sinds hij in T^rijs
was, heeft hij het op den Paus voorzie,
en begint met iedereen daarover. Ik
heb hem dl gezegd, dat het onuitstaan
baar is.
Magna was juist van tegenoverge
stelde meening. Het was dan ook maar
goed, dat al heel gauw, nadat zij op Ga
by's kamer gekomen waren, het gesprek
door "herinneringen uit den vroegeren
tijd een andere wending nam.
1 (Wordt vervolgd-l
ftlsè^üT i ii