TÊIITlleton.
MAGNA.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
5e Jaargang
No. 1259.
Ecicbclve SouAomt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per wedt
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vfl cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ^DVF.RTFN ripr>RI!S h^dnagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen vail 1 —5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Adverteutiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aaugeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
V Talma gehuldigd.
Een g roots che huldiging Is gasteren te
Tilburg gebracht aan oud-minister Talma;
een huldiging, opi initiatief vail de R. K.
J-iandels reijzigersvere eniging, hem aange
boden door de R. K. vereenigingen in
Tilburg, vertegenwoordigend een Leden
tal van ongeveer 1 p,OOOi
Dat $s geschied'op den julsten lijd.
juist itilt het [huidige ministerie gaat kna
gen dit knabibelen aan het madhtjge en
grootsche werk van den man, wiens
energie wellicht nooit door een andier
minister zal worden overtroffen, juist nu
is die hulde fheeli het Christen vólk, iin
het bijzonder den Christelijk en art) eiders,
uit het hart gegrepen, omdat zij nu ook
is een ons afgedwongen uiting van ver
ontwaardiging, een waardig protest.
Na twintig jaar 'verlangen en klagen
en strijden, heeft ons Talma geschonken
een stel sociale wetten, waarop "Neder
land trotsch kan zijnhij gaf een Ziekte-,
een Invaliditeits- èn een Ouderdomsver-
zekering. En nu hebben wij 'het ergste
voor die wetten 'te vreezen, ui. dat ze
voor een gedeelte niet zullen worden uit
gevoerd, voor een ander gedeelte zullen
worden „gewijzigd", d, w„ z. zullen wor
den ontwricht.
JWlij noemden slechts de voornaam
ste van Talma's sociale wetten, zijn
verzekeringswetten tslechts een ge
deelte van diens reuzenarbeid.
In de 'hitte van den verkiezingsstrijd,
toen de politieke hartstochten op het
kookpunt stonden, toen zelfs moest de
liberale ?,N. Rott .Crt." met spijt en
teleurstelling erkennen
„De werkkracht van minister Talma
is reusachtig geweest De heer Colijin
wordt geroemd om zijn volharding,
doch wat hij gedaan heeft, is kinder
spel, vergeleken fyij hetgeen de heer
Talma heeft laten zien. Deze heeft
niet maar een gedeelte van de^parle-
mentaire periode niet stooim-op ge
werkt, neen, vijf jaren lang. Zoek een
tweeden staatsman, die in heel zijn
leven zooveel wetten ontworpen heelt,
als de heer Talma in deze vijf. jaar,
gij zult er geen vinden. Dan zult ook
gij ontzag krijjgeu voor dezen man,
die in productieve kracht alle anderen
van vele landen verre heeft over
troefd."
is het dan wonder, dat de hulde, aan
oud-minister Tallma gisteren door de
zijnen, door Katholieke vereenigings-
mannen, te Tilburg gebracht, getuigde
van gloeiende geestdrift en van ware
dankbaarheid voor den ontzaglijken ar
beid, voor het zwoegen van dezen werker.
Moge deze geestdrift, deze dankbaar
heid levend zijn in heel het Christen
volk over heel ons land, opdat "het,
zoo spoedig als zich daartoe "de gelegen
heid aanbiedt, toiome, dat heit 'niet wöl
de vernietiging van Talma's arbeid om
dien te vervangen 'door een onwaardig
surrogaat, maar dat het wil de Jiand-
havjng en de doorvoering en de verdere
Dornick's vertrek. Met zijn rijke
begaafdheden kon hij .zich hier zoo nut
tig maken. En Gaby sterkt hem nog in
zijn onverschilligheid jegens de eerste
en hoogere plichten.
Ho.udt gij hem voor zoo volgzaam
dat de invloed eener vrouw vat op hem
zou hebben? Ik niet.
Van een karaktervolle vronw, zoo
als Tiny, ook niet?
Heeft hij ooit aan de jongere zus
ter gedacht? vroeg Bernard verbaasd.
Neen, ik geloof het niet, antwoord
de Magna, verheugd haar onvoorzichtig-
tigheid zonder leugen te kunnen goed
maken. Tiny's ruwe manieren zouden
hem wel niet aanstaanMoet gij u in
Brückhoven nog ophouden.? vroeg zij
ontwijkend, om van het gevaarlijke on
derwerp af te komen. Ik zou papa van
daag niet igiaarne alleen, laten, hij heeft
het in den laatsten tijd toch al zoo vaak
eenzaam gehad.
Be heb te Brückhoven nog wat van
de Landkronsche bezittingen te bespre
ken met Regeerinlgsraad Schultze. Gij
kunt wel naar- huis rijden:; later kom ik
te voet terug.
jDaWlgaiiik miet je mee tot Iden (dom.
voltooiing van diens heerlijke en zegen
rijke wetten-trits.
jWpie weet hoe spoedig de stembus
ons daartoe oproept
Talma-Kluyver.
Prol J. O. Kluyver, die voor minister
Talma ae becijferingen maakte, hoodiig
voor de uitvoering van het deze week
in werking tredend airt, 369 der Invaiidiw
tehswet, heefb, nu ook de Eerste Kamer
de gelden voor de uitkeeringein beeft
toegestaan, zich met een enkel woord
verdedigd tejgen de aanvallen, waaraan
hij blootstond.
Mijl had berekend, dat 22.400 personen
in aanmerking zouden Hoornen voor een
rente, welk aantal men tot 25.000 heelt
afgerond. Maar .ziet: het aantal rente
trekkers wordt minstens drie maal zoo
groot. Hoe zit dat?
[Wel, heel eenvoudig, antwoordt de
heer Kluyver. die o. m. door een verge
lijking mét de Dudtsche statioijiek aan
toont ,tiat hij zoo kwaad nog niet ge
rekend heeft, en dan voortgaat:
„Mij .was niet opgedragen, er jjaar
te raden, hoevelen well zouden be
proeven om gratis zich eene rente te
zien toegekend.
„Dat liet aantal arbeiders plotseling
enorm Is toegenomen, dat het begrip
loondienst In eens eene onverwachte
uitbreiding heeft .gekregen, dat de
werking van art 369 stertc op staaits-
pensionneering heglint te gelijken, dit
is een loop van zaken, waarvan ik de
mogelijkheid bij miijne schattingen niet
in aanmerking had .te nemen."
Volgens den hoogleeraar schuilt de
fout dus in de uitvoering der wet: had
men daarbij de grenzen even eng ge
trokken als bij de voorbereiding, de
groote uitbreiding vani het aantal rente
trekkers ware met ingetreden. Lijkt
nu wel Staatspensionneering.
Prol Kluyver had natuurlijk ten volle
het recht om zich te verdedigen, waar
door tevens minister Talma's werk in
eere werd hersteld. Overigens lijkt ons
evenwel napleiten van geen groote
waarde't geval li|gt er nu eenmaal toe
en 'betalen is de boodschap. W(el kan
bij nieuwe aanvragen de controle ver
scherpt worclen eni bovendien leert deze
geschiedenis een keer te meer, groote
voorzichtigheid te betrachten omtrent de
plannen dofr luchthartige jStaatspension-
neejrders.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Kleine oorzaken hebben Vaak groote
gevolgen, peni (jong 'officier 'yan het Duit-
sche leger, luitenanit Von Forstmer, in
garnizoen! te
Zabern
'had Sn een' particulier gesprek on
behoorlijke en beleedigenJde woorden
geuit ten opzichte van! de soldaten uit
Elzas Lotharingen).
„De opwindimgis ontstaan* omdat sol
daten over voorvallen in dienst niet
In de nabijheid daarvan heeft Frans
Hellbrimck zijn kosthuis. De directeur
van het gymnasium beeft hem, op ver
zoek van den pastoor, na een voorge
schreven tijd nog opgenomenhij moet
een schitterend examen afgelegd heb
ben. Ik moet daar in de buurt eens rond
zien. Van daar ga ik naar de uitspan
ning, waar ik dan je rijtuig wel vind.
Bernard nam blijkbaar met genoegen
afscheid. Hij ging echter niet terstond
naar het huis van den Regeeringsraad
maar verwijlde nog eenige oogenblikken
op het Domplein om, nadat zijn zuster
vertrokken was, de kerk binnen te tre
den. In een bank neergeknield, was hij
weldra in vrome aandacht verzonken,
alsof hij den goeden God in een buiten
gewone aangelegenheid wat te vragen
had.
Het was stil in het kerkgebouw, waar
hij de eenige bezoeker dacht te zijn.
Een paar vrouwenoogeh keken echter
vol ongekunstelde verandering op hem
neer.
Bij een der grootste pilaren zat in
een kerk een jong meisje met bleeke
magere trekken, dat blijkbaar in het
overgangstijdperk verkeerde, waarin de
wereld haar met den naam1 „Backfisch"
bestempelt.
Haar blonde vlecht viel lang langs
haar rujg^ fhjaar Idoed| wiafs Wielf lanjgl, maar
de schooltasch verried, dat zij tot de
langs denl dienstweg geklaagd, maar ze
openbaar hebbeni gehiaakt, en omdat de
openbare mieening, zonder rekening te
houden met de bnimiddlellijk bekend ge-
mjaakfe medediee linger;] over de ware toe
dracht en nadat niemand meer kon twij
felen, dat het recht zijni loop zou nemen,
het gebeurde buitensporig (opgevijzeld
en als agitatie-stof gebruikt heeft. Dat
zulke toestanden! niet hij den troep ge
duld kunnen 'Worden, 'is duidelijk".
Dit is de officiëele lezing vajnl den
Pruisischen minister van Oorlog in den
Rijksdag, later gevolgd 'door een inter
pellatie van den! lElzassischen afgevaar
digden, Delsor, waarop de rijkskanse
lier in den) loop dezer week zal antwoor
den.
Intusschen1 is en blijft de verhouding
tusschen de burgers em militairen zeer
gespannen. Zaterdagavond moet het te
Zabern tot nieuwe an nu vrij ernstige
gebeurtenissen zijn gekomen. Uit
Fransch-Belgische bron' worden de vol
gende bijzonderheden, die te Straatsburg
ontvangen zijn, bekend gemaakt:
Twaalf luitenanits hadden een burger
gegrepen, die, ongetwijfeld, met hen den
spot had gedreven. Zij wildeni hem1 naar
de wacht brengen!. Toen zij op het Kas
teelplein kWameni, ontsnapte hij aan hun
handen! en nam de vlucht. Dadelijk liet
men de wacht imet de bajonet op' het
geweer uitrukken en| den vluchteling na
zetten. Men) vatte hem, boeide hein en
nam hem mede.
Op het Kasteelplein liep een menigte
te hoop. Luitenant Schadt liet toen 50
man komenl. Hiij liet scherpe phtronen
onder (hen! uitdeelen" en hen naar buiten
gaan, waar hij hen| tirailleursgewijs op
stelde om een charge uit te voeren). Lui
tenant Schadt ging, met getrokken sabel'
vooruit en riep de menigte toe: „Als
jelui het 'plein inliet ontruimt, laat ik
schieten". Hiij herhaalde de gebruikelijke
sommatie drie keer, terwijl de tamboer
een roffel sloeg. De menigte week toen
terug. Maar toch oordeelde de luitenant
het noOdig 30 meitèdhen, onder wie een
re'd|acteur van het [Wbcheriblatt, in hech
tenis te laten) nemen.
Op dit oogenblik kwamen het publiek
en de rechters uit het gerechtsgebouw,
wiaar een belangrijk Iproces gaande ge
weest was, naar buiten!. Zonder vorm
van proces werden look twee raadsheeren
van het Landgericht en de procureur-ge
neraal opgeplakt, iden1 men hen herken
de, werden zij (natuurlijk losgelaten.
Men Verzekert, dat een kolonel het
bevel over de soldaten op' zich had ge
nomen. 'Bovendien moet ook iemand die
gisterenavond vreedzaam thuis zat te
eten, in hechtenis genomen en naar de
wacht gesleept zijn, zonder dat men
weet waarom.
De gemeenteraad heeft 'een motie aan
genomen, welke telegrafisch aan den
rijkskanselier, den stadhouder van Elzas
Lotharingen, den Pruisischen minister
van oorlog en het presidium van den
Rijksdag is gezonden, Waarin ernstig"
wordt geprotesteerd tegen het feit, dat
„Höhern Töchtern" behoorde. Het ge
zichtje had een nadenkende, vroegrijpe
uitdrukking; "haar droomertgl door de
wereld starende oogen waren op den
biddende gevestigd. i
Het is baron Behrenbergl Ja, hij
is het, zeide zij in zich zelf. Ik herken
hem heel goed. Waarom majg! hij wel
hier zijn; er is nu toch geen godsdienst
oefening. Zou hij verdriet hebben?
Stil zat zij op haar plaats, steeds den
kerkganger aanstarend. Plotseling be
dacht zij, 'dat het toch beter zou wezen
onbemerkt heen te gaan. Het zou hem
onaangenaam Wezen (ridh bespied te zien.
Voorzichtig |gïeep zij! naar haar school
tasch, maar... door een ongelukkig toe
val gleed die over haar 'hanjden en de
slag van den val weergjalmde door het
kerkruim.
De biddende schrok op en keek ver
rast in de richting, vanwaar het geluid
kwam. Het meisje nam intusschen zoo
haastig mogelijk haar zaken bijeen; zij
moest edhter toch Iden bezoeker voorbij,
want maar één deur der kerk, een voor
deur mojgj jwfel, was open.
Buiten gekomen bracht zij op de e er-
ste plaats haar schooltasch in orde. Voor
zij daarmede klaar was, hoorde zij reeds
schreden achter zich.
Juffrouw Edith,juffrouw Edith
Schultze, als ik mij niet vergis, zeide
Bernard op haar toetredend en haar
ongeveer dertig rustige burgers, zon|-
der eenige aanleiding door een militaire
patrouille met geweld in hechtenis zijp
genomeni, en ondanks de vertoogen van
de burgerlijke overheid den pacht in de
kazerne hebben! moeten doorbrengen.
Eerst heden zijtn] zij voor den burgerlij
ken rechter geleid, die huoi onmliddfell'ijke
vrijlating beval. De gemeenteraad ver
zoekt dringend onverwijld maatregelen
te nemiemi om' de burgerij, die daarop
recht heeft, afdoende te beschermen'.
Met dit gevolg, dat de regeering]
naar de jongste gebeurtenissen een
streng onderzoek heeft ingesteld.
Niet alleen ini ons land vormen de li
beralen en socialisten 'een blok tegen de
rechtsche partijen, doch ook in1 Baden,
en zij volgen) daar'precies de zelfde ma
nieren als hier. Wanneer zij meerderheid
zijn, maken zij Imet uitsluiting van rechts
daarvan gebruik. B(ij verkiezing van eer
sten voorzitter voor de
Badensche Tweede Kamer
werd gekozen een liberaal Rohiihuirst
met 37 stemmen, tegeni 35 op Zehnter
katholiek, en tot eerste ondervoorzitter
den sociaal democraat Gless.
In België
waar het linker blok ini de minderheid
is, wordjt even bis dit bij ons in de
oude Kamer geschiedde, obstructie ge
voerd. De behandeling der schoolwet,
ontwerp van minister Poullet moet wor
den verhinderd. Daarom' werd voorge
steld door den sociaaldemocraat v. d.
Velde in de ochtenduren enkele sociale
ontwerpen in behandeling te nemen..
De premier echter Verzette zich daar
tegen. Blijkbaar wil men de dringende
noodzakelijkheid der sociale onftwerpen
Êxploiteeren om de oppositie te dwin
gen het s'dhooldebat te bekorten; men
wil niet aan de eerste beginnen voor
het laatste is afgehandeld.
De heer De Brocqueville betoogdé,
dat de uitslag der verkiezingen van 2
juni 1912 eropi (wees, dat de meerder
heid Van het land zich uitgesproken had
voor een oplossing van den schoolstrijd
in clericale richting, ren al dus werd
besloten.
GEMENGD.
President Poinqaré heeft goedge
vonden), als arbiter in het Bulgaarsch-
Grieksch geschil opi He treden.
Blijkens een telegram uit P a n a m a
loopt de bevaarbare geul van het kanaal
groot gevaar weer verstopt te worden
door aardverschuivingen.
De Engelsche marine lijdt een zeer
zwaar finantieel verlies door het plot
seling verdw'ijmen van den schat
meester Lowry, in wiens boeken een
tekort van 125.000.000 gulden wordt
geconstateerd.
De minister van oorlog had sinds
igeruimen tijd onjtdekt, 'dat er misbruiken
werden gepleegd, 'namelijk bij het aan-
koopen yaini legerbehoeften en leeftocht.
Zekere onderofficieren word/en verdacht
vriendelijk de hand reikend. Ik hoop
dat gij mij niet vergeten zijt, hoewel
wij elkander sedert uw overkomst in
Brückhoven nog slechts vluchtig gezien
hebben.... Ik ben uw schooltasch zeer
dankbaar mij uw aanwezigheid verraden
te hebben. Ik was trouwens op weg
naar u.(-„'. Is u vroeg thuis, wij hebben el
kaar in den laatsten tijd herhaaldelijk
gemist.
Papa is nu eenige ,.rigen op reis
geweest, maar gisteravond teruggeko
men. Vanmiddag moest hij uit, maar
om half zes zal hij weder thuis rijh.
Papa is altijd prompt.
Dan zullen wij hem hier afwachten,
sprak de landraad, zijn horloge raadple
gende. fHijl jheeft nog een kwartier tfijd én
moet hier voorbij komen.... Hebt gij on
zen |dom al 'eens nauwkeurig beschoulwd
Ja? Maar mag ik u toch-, zoo |g)ing
hij bij haar verlegen stilzwijgen voort,
mijn geleide aanbieden. De kerk bevat
veel belangrijks.
Haar groote oogen gaven zeer duide
lijk te kennen, hoe verheugd zij over dit
voorstel was.
Gij weet, sprak Bernard onder het
voortgaan, dat het niet meer de eerste,
onder Karei de Groote gebouwde dom
is, maar dat hij;
Tweemaal afbranddeDe funda
menten en de crypte rijn echter nog de
oorspronkelijke, voerde. Eldith met groo
te hulp snellenl. 'De toestand var. "W
kruiser geldt voor critiek. De bemanning
heeft zich aan land kunnen begeven. Een
boot door de kanonneerboot „Kubaner"
te water gelaten, om huljpi te verleenien
sloeg bij een poging tot redding olm1.
Twee zeelieden verdronken, terwijl nog
drie matrozen worden1 vermist. Met het
oog oip de toenemende branding is het
voorloopig onmogelijk de Uralez" vlot
te miaken.
schmi'ergelden aanIVaard te hebben.
De zaak is Van zoo bedenkelijken aard,
djat de minister Van oorlog beloofd heeft
een openbare verklaring af te leggen als
gevolg van het onderzoek dat is inge
steld,
Het Fransche wachtschip jeanne
Blanche, dat van de vlootschouw te Kon
stan tinopel terugkeerde, is met den
Franschen gezant en diens echtgenbote
aan boord, bij Gallipoli door een vracht
boot a a n g e v a r e n en licht beschadigd.
De gezant en mevr. Bompard zijn on
gedeerd.
Volgens de Matin heeft Nani, de
lijaliaansche zaakgelastigde te Konstan-
tinopel, aan den grootvizier meegedeeld
djat elf Turksche officieren, die hij bij
name noemde, nog het verzetin Tri
poli laanwakkeren. Daarom kan Italië
de eilanden in de Egeïsche zee nog niet
teruggeven. De grootvizier heeft ge
antwoord, dat de genoemde officieren
op de Porte Onbekend zijn. Mochten zijl
al bestaan, dan beschikt de Turksche re
geering [niet over de middelen om hen
uit Tripoli te verwijderen. Zij kan al
leen verklaren dat Zij met hen niets van
doen heeft
Op de \verf Schiekau is Zaterdag
de D,uitsche kruiser, 'die de Kai-
serin Augusta zal Vervangen, met goed
gevolg te water gelaten. De opperbur-
gemeester hield de dooiprède en gravin
Rogau Rosenau doopte het schip met
den naam Lützow.
Troepen stakende s tuden ten
hebben de leerlingen der medische facul
teit te Saragossa verhinderd de lessen
te volgen en 'trams met steenen bestoo'ktj.
Ben agent is ernstig gekwetst. Drie stu
denten zijln bij een charge der politie
gekwetst.
De ongepamJtserde kruiser Ura-
lez" is heden gedurende een tocht v,an
Jalta naar Sevastopol ïn| de baai van
Petschainaja o p e en k 1 i pi g e 1 oo pe n.
Volgens ontvangen draadlooze telegram
men kwam de commandant van de Zwar-
te-Zee-vloot, admiraal Eberhardt, op 'n
torpedoboot met grooten spoed op de
plek van het 'ongeval aan. Wiegens den:
heftigen Noorden wind én de sterke
branding, kon men met het zich iri de
haven bevindend reddjngmateriaal iniet
Internationaal privaatrecht
Bij kon. besluit Zijn benoemd:
ia. tot lid en voorzitter der bij het
kon. besluit van 20 Februari 1897 in-
te zekerheid aan.
Ha, ik merk, dat u al aardig op de
hoogte is
Ik ga er dikwijls heen, en heb er
alles over gelezen, wat ik vinden kon,
waagde Edith, hoe langer hoe meer op
haar gemak, op te merken. Ik maig ,er
gaarne urenlang in droomen.
Dat is toch rijn doel niet.
Bernard gevoelde zich aangetrokken
door het eigenaardig karakter en de be-
teekenisvollen blik van rijn begeleid
ster. Van haar antwoorden 'ging zekere
vroeg rijpheid met groote naïe(B&teit ge
paaid, en haar oogen, idie zoo verleger
doch zoo vol vertrouwen, tot hem opza^
gen, herinnerde hem aan een paar ga-
zellenoogen.
Zij hadden bij hun onderhoud op het
domplein heen en weer geloopen en
Edith scheen gaarne bereid, hem inog
een weinig gezelschap te houden.
Uw godsdienstoefeningen heb ik
ook eenige malen bijgewoond, zeide
Edith, na eenig stilzwijgen het onder
houd hervattend. 7t Is yeel schooner dan
bij ons: de gewaden, de gezangen, de
lichten, de koorknapen, alles riet er zoo
feestelijk uit. Er komen dan ook meer
menschen dan bij ons, wat ik zeer goed
begrijpen kan.
III I
(Wordt vervolgd.)