11
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
5e Jaargang
No. 1218.
Btireau OUESE SINGEL, 34, iEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Va cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
October
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS Bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
ictvijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentlëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlön) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—6 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Critiek.
a critique est aisée. (De kritiek is
lakkelijk) dit gevleugelde woord
ft met andere bekende uitdrukkingen
ïeen, dat# terwijl zeer velen het ken-
slechts weinigen erover nadenken!,
e zou het anders mogelijk zijn, dat
ischen, die geen enkel offer breingen
r de goede zaak - vporai niet het
«rijls zoo noodig offer van p e r-
onl ijk inzicht zich £oo gemiak'-
jk veroorloven die goede zaak te be-
iseeren Wie zijn de zwaartillendsite
icasters van onze Katholieke Veree-
ingen, onze Kathjolieke pers? £ijn
niet juist Zij', die hun wijsheid het
st uitkramen en uitkraaien aan de
tertafel o'f onder een flink glas wijn,
ider er aan te denken eén vinger uit
steken omi 'zelf iets tofc stand te bren-
Zeker, zoolang die vereenigjing of
courant beantwoordt ,a;an hun eigen
enirag en deze Volkomen dekt zoo-
g zijn ze „ijveraars". Maar is dat ijiver
>r de goede zaak of mjooi-bebloemdje
en-liefde? -
bovenstaande gedachten werden! in
wakker geroepen door de lezing
een verslag in de „Ms'bd." van een
Ie over de pers door barön v. Wiijn-
'gen gisteren te Maastricht .géhpu-
i, en wel in het bijzonder, dooc die
gende woorden:
,;men critiseere dan ook
het altijd en immer en leg-
ïe aan êen roomsch blad
het een hoogeren maat-
>taf aan dan aan het daar
mede overeenkomende li
berale blad. onze pers mag
f.r zijn van hoog tot laag,
en laten zij, die steeds cri-
tiseeren, zich eerst eens
afvragen: HEB IK ALTIJD,
WEL NAAR MIJN KRACHTEN
WEDEGEHOLPEN AAN DEN
BLOEI DIER PERS?"
Hierbij"1 zij1 terloops opgem'erkt wat
mwesi© van zelf spreekt dat de
denaar neutrale en liberale bladieuii
Igeveer op eenzelfde clijn stelt. I
„;Kon m'en toch eens een oogeri-
blik de versdlèrikkelijEe gevplgen in
ieders kringen van de liberale pers
overzien, wat,.zou m'en spoedig van
gedragslijn veranderen eni medehelpen
de neutrale en liberale pers uit de
Katholieke huizen tfe weren."
'tls een ernstige vraag, die wij hier-
>ven spatieeren, welke vooral) wel dient
worden overwogen door hen, die be-
ooren tot het overal verspreide gilde
er criticasters of bevitters.
ALGEMEEN OVERZICHT.
(Het blijft bij onbetrouwbare berichten
van den Balkan.
Nog 'plas hebben de Turksche demobi-
satieberichten elkaar gedudit tegen ge-
proken, zoodat men weer den Indruk
reeg alsof er van mobilisatie, behalve
an te.Adri.anofp'el, w,aar/de [Turksche sol-
aien nu '.toch niet meer noodig zijn,
iets zou komen. Echter wordt nu be-
icht dat de Porte der Grieksche'regee-
heeft laten mededeelen, dat zij met
e demobilisatie een aanvang heeft ge
laakt en vrije vaart voor de schepen ver-
oekt, die de ontslagen manschappen
laar Klein-Azië moeten brengen.
Wenizelos beloofde dienovereenkoms
tig den vlootvoogd instructie te geven.
Te Athene gelooft men, zoo wordt van
laar uit aan de Köln. Ztg. gemeld, dat
iet besluit van de Porte ernstig is ge-
aeend en als het begin v,an de ontspan-
ling moét worden beschouwd.
Nu blijft nog de vraag, als de Porte
laderdaad wil idemobdliseeren, hoe zal
het leger in Thracië daarover denken?
In ieder geval doen die ontspannings-
berichten aan het Europeesche pessimis
me goed.
De staking te Dublin
ml, na,ar men algemeen vreest, wel weer
spoedig tot heftige botsingen brengen
to de Iersche hoofdstad. Zooals men
Weet zijh de pogingen vaiu Sir Askwitb
ton een verzoening tot stand te brengen
lanunerljjk mislukt. i
I ai j j j I f J j
De werkgevers zijn vast besloten geen
enkele concessie te doen, terwijl de sta
kers, dje op! den /moreelen en tmafeïieeljeji
steun der Engelsche trade-unions kun
nen rekenen (geen enkelen [hunpler Jeischgn
zullen laten vallen. Daarbij is de ver
klaring van Asquith, dat de eischen der
arbeiders alleszins redelyk zijn, hun een
krachtige ruggesteun.
Terwijl het nu echter zoo Staat, nu de
werkgevers verklaren bij hun besluit om
het „Larkinisnte", de tactiek der directe
actie en van het syndicalisme Te gronde
te richten, en de arbeiders eveni oeslist
verklaren hun eischen te handhaven en
hun leiders trouw te zullen blijven
hebben een iaantjajl burgers'Van,Dublin op
een vergadering in het Mansion House
besloten cfp |de werkgevers pressie uit
te oefenen ten einde hen tot een nfófc
verzoenende houding te brengen; zij
meenen dat als maar eerst de uitsluiting
is opgeheven de weg naar den vrede wel
zou kunnen worden gevonden.
Het zou echter een zeer bjjzonder feit
Zijn alsJdit'hun jgelukte. Intusschen wordt
de "nood der .uitgesloten arbeiders en
hun gezinnen met den dag ipjpender;
wel wordt er uit Engeland, door de
georganiseerde arbeiders, zooveel moge
lijk gëld en levensmiddelen gezonden
de mijnwerkersbond besloot, naar
men weet, elke week 12000 gulden te
geven, en de andere vakvereenigingert
hebben reeds 120000 gulden bijeenge
bracht maar dit alles is voor de
100000 gebreklijdenden niet meer dan
een tijdelijke en onvoldoende leniging
van hun nood. Men vreest dan oók, dat
de honger dezen- spoedig uit den band"
zal doen springen. Ën men verwacht dat
dit zeker gebeuren zal, wanneer het ge
rucht waarheid blijkt te bevatten volgens
hetwelk de Dublinsche werkgevers van
plan zouden zijn onderkruipers uit En
geland te laten komen, die dan in de
nabijheid van de stad in tenten, onder
zouden worden gebracht, en onder be
scherming van politie en militairen zou
den blijven werken.
Merkwaardig is, dat in 'dit arbeidscon
flict vrijwel alle bladen tegen de werk
gevers partij kiezen. Zelfs een conser
vatief orgaan als de Times erkent, dat
de arbeiders gegronde grieven hebben,
en dat de'werkgevers het aan zich zelf
hebben te wijten, wanneer het personeel]
niet all te kieskeurig in de keuze van
zijn strijdmiddelen i:s. Inderdaad zijn de
arbeidstoestanden te Dublin dan ook al-
lerergerlijkst.
Meisjes en vrouwen verdienen er
fl.50 in de week, getrouwde vrouwen
f3, mannen f9.60 en f 10.20. Mannen
die f 12 verdienen Zijn een uitzondering,
en daarbij is de huishuur hooger dan in
Londen. Een huis van f 4.80 zou te Du
blin f720 doen, en zelfs in de achter
buurten, die volgens de Tim'es onder
de ergste van Europa zijn, is de huur een
derde hooger dan in Londen. Twee en
drie gezinnen die samen op een kamer
wonen is niets 'bizonders in Dublin.
Een geluk is inog, dat d:. huiseigenaars
naar men denkt, de armé gezinnen in
dit gure weer niet op straat zullen zet
ten. De verontwaardiging over een der
gelijke on men schel ijkheid zolu dan ook
groot zijn.
Intusschen wordt van overa! geld toe
gezonden en kunnen de Dublinsche ar
beiders rekenen op de solidairiteit hun
ner Engelsche makkers.
Poincaré
ls wederom naar Frankrijk teruggen
keerd, niet echter voor dat de hartelijke
toasten nog eens dunnetjes zijn overge
daan te Carthagena, waarheen ook het
Engelsche pantserschip Invincible ge
zonden was, om welke vriendelijkheid
Koning iGeorge een hartelij ktelegram
kreeg van Poincaré en diens gastheer.
Oip het Frans dhe pantserschip Di
derot werd den Koning een afscheicta
noenmaal iaangeboden.
In 'zijn rede aan tafel dankte Poincaré
den koning voor de herinnering, die hij
van zijn bezoek te Madrid, Toledo en
Carthageno jneedriaagt^ Ik heb zoo
zeide hlijl "de roemrijke geschiedenis
van Spanje en de levende krachten van
het zelfbewuste Spanje van thans, aan
mij zien voorbijtrekken. Ik heb de krijgs
haftige houding van het Splaansche le
ger kunnen bewonderen en acht mij ge
lukkig, te Carthagena de dappere offi
cieren en bemanningen der Spaansche
vloot te kunnen begroeten. Ik ben zeer
gevoelig voor de attentie van koning
George, die de Invincible naar Cartha
gena heeft gezonden vaat de officieren
en de bemanningen vm de Fransche
oorlogschepen achten ch gelukkig met
hun Spaansche en Er relsche kamera
den zich heden te kun en veibroederen
aan de MiddelLandsche Zee, wier wate
ren ons beider landen bespoelen, waar
onze beschaving elkaar kan aanvullen,
waar de belangen van Spanje en Frank
rijk Welker eenheid en vriendschap niet
te overschatten voord--ien bieden, sa
mengaan. Poincaré dronk op den kor
ning, het leger en de loot van Spanje.
De koning dankte d tn president voor
zijn woorden en voegde er bij: het is
een werk niet van verovering, maar van
beschaving en van vrede, waaraan de
soldaten en matrozen van Spanje Zoo
wel als van Frankrijk an gene zijde van
de zeeëngte op Afrikaanschen grond hun
krachten wijden. Die grond zoo vaak
door hun heldenbloed gekleurd, zal er
toe bijdragen, dat de banden die onze
volkeren vereenigen eiken dag nauwer
worden aangehaald, en dat de nu reeds
bestaande hartelijke verstandhouding
steeds inniger en vruchtbaarder wordtl
Wij mogen onze gemeenschappelijke
afkomst en de blijvende belangen, waar
aan de golven der MiddeUandsche Zee
ons dagelijksch (herinneren, iniet yergeten'.
Ook .ik 'ben koning George zeer erkente
lijk voor 'de zending van de Invincible
naar Carthagena, wa;;r ik zes jaar ge
leden oning Eduaro, roemrijker nage
dachtenis, heb ontvangen. De koning
hief 'dan zijn glas op, Ter eerc van den
preside., t het 'legro -en de Vioot van
Frankrijk en van het groote naburige
bevriende Fransche volk.'-
Te 3 uur gistermiddag is vervolgens
het Fransche eskader met den President
vertrokken en Europa wacht op de ge
volgen van de lieflijkheden der jongste
GEMENGD.
Naar de „Corrière d'Italia" vertelt,
vierde pater Antonio Cristofaro, een eer
biedwaardig priester uit het diocees Ve
netië, 'dezer dagen zijn honderdsten ver
jaardag. De geestelijke was, zooals het
blad meldt, zeventig jaar geleden de
eerste 1 eeraar van den tegenwoor-
digen Paus, die toen nog pias zeven
jaar oud was. De H. Vader zond zijn
ouden leermeester een eigenhandig gif-
schreven brief van gelukwensch. De ou
de pater heeft veel pleizier van zijn
jongen leerling beleefd!
Tsjen, de chef van de bereden po
litie te Peking, is Woensdag gearres
teerd. Bij een huiszoeking werden schuld
bekentenissen gevonden en toen bekende1
Tsjen, dat hij door zuidelijke rebellen
was omgekocht, om tot de ambtsaanvaar
ding een a an slag op 'Joeanjikai
te plegen. De verdenking kwam op toen
Tsjen eenige dagen geleden allerlei po
gingen deed'om bij de plechtigheid van
vandaag toch vooral een plaatsje in de
nabijheid van den president te ver
krijgen.
Metcalf, die zijn antslag nam als
president van de Amerikaiansche Atlan
tic National Bank veertien dagen voor
deze werd gesloten, is gearresteerd, be
schuldigd van verduister in g van
2 0 0.000 dollar van de gelden der
bank.
Gisteren, hebben gelijk een En
gelsch blad het noemt, „twee Ocianen
elkaar ontmoet"^ De Gamboadam, de
laatste die in he t Panamakanaa 1 de
wateren van den Atlantischen en 'Stil
len Oceaan geschieden hield, is 's och
tends om 9 uur met dynamiet vernield.
President Wilson heeft van uit het Wit
te Huis, door op een knopje te drukken,
de on'tpjoffing bewerkstelligd.
|Het groote werk nadert dus ras zijn
voltooiing. De Fransche maatschappij,,
die opjinitiatief vlajn (De Lesseps het heeft
ondernomen, begon haar arbeid in 1880.
doch moest dien in 1889 na het gerucht
makende schandaal, .opgeven. In 1894
werd een nieuwe Fransche maatschappij
gevormd, die de onderneming Tater heeft
overgedaan aan de Vereenigde Staten,
die sedert 1904 het werk met kracht
hebben doorgezet.
Het kanaal is ongeveer 80 K.M. lang,
de grootste hoogte is plm. 26 M. boven
den zeespiegel, de wijdte van 'de sluizen
is 35 M., de bodembreedte buiten de
sluizen 90 M.
.1 i U—*1-*
Koninklijke besluiten.
Bi] Kon. besluit is de vice-admiraal
F. G Ei. L Koster eervol ontheven van
de betrekking van .commandant der Btel-
ling van Den Helder, ea is hem 'tevens
eervol ontslag uit den zeedienst verleend
is de betrekking van commandant der
Marine te Willemsoord, tevens comman
dant der stelling vam 'Den Helder, opge
dragen aan den schout-bijt-nadht W,
Vaudin ten Cate;
is bevorderd tot vice-admiraal de
j-chout-bij-nadht G. jï van Hiecking Co-
enbrander, directeur en Commandant der
Marine te Helfevoetsluis.
Rapporteurs Tweede Kamer.
De afdeehngen der .Tweede Kamer
lebben benoemd tot rapporteurs over de
vetsontwerpen tot: toekenning van pen-
ioen aan de weduwen en weezen van
nindere geëmployeerden, werklieden en
ledienden enz. bij inrichtingen van 's rijks
:ee- en landmacht; regeling van, de ont-
angsten en uitgaven van de weduiwen-
■n weezenfondsen voor burgerlijke amb-
enaren en, voor militairen en gepensïon-
leefde militairen der land- en zeemacht
oor 1914, enz. enz de heeren "Rood-
cuijzen, Roodenburg, de Mural t, Jan-
iink en Schaper;
over de wetsontwerpen tot: heffing
an eene bijzondere belasting tea be-
ioeve van de provincie Friesland, enz
nz de heeren Lasonder, 1 leeres, Knobel,
jerhard en Mardhant;
en over de wetsontwerpen totafstand
an de rechten van den Staat op de
Jominiale mijnen; bepaling betreffende
iet gebruik van grond voor mijnontgin-
ling, enz enz. de heeren Van Raalte,
fan Hamel, Beumer, Drion 'en Bichon
an IJsselmonde.
Nederlandsche Handelshoogeschool.
Naar de „N. R. Crt." verneemt, is
Ir. D. Bos, lid van de Tweede Kamer
Ier Staten-Generaal, te 'sGravenhage,
lenoem.d tot president-curator van de
4ed. Handelshoogesdhool te Rotterdam,
Tot hoogleeraar in het burgerlijk recht
:n de hoofdbeginselen der burgerlijke
echtsvordering, het handelsrecht en fai!-
issementsrecht, 'bet internationaal jprip
aatrecht Is benoemd mr. G. Nauta, ad
vocaat te Rotterdam.
De Gouverneur-generaal.
Nadat de vrijzinnige pers de jongste
veken in haar ophitsende politiek tegen
iet beleid van Gouverneur-Generaal
denburg geheel wa9 gekeerd, ja, op zijn
ïandhaving aandrong, wordt ons thans
an bevoegde zijde medegedeeld, dat ook
ie Minister van Koloniën, de heer Pleyte,
ipdienaangaande tot hem gerichte vra
ten verklaard heeft: „Er bestaat voor
nij geen enkele reden om eeni vervroegd
iftreden van den Gouverneur-Oeneraal
■an Ned»-Indië, den heer Idenburg. te
levorderen."
Maar wat, zoo mag men vragen, heeft
tan toch de opgewonden propaganda der
ranoentratiesprekers beteekend in de ver-
cieringsdagen? Ook het opzetje tegen
len Gouverneur-Generaal blijkt du9 loos
ilarrn te zijn geweest en alleen bedoeld'
ils agitatie-middel om kiezers te winnen!
erkent men thans, dat men zich te scha-
nen had over zulk een raiddel in de
lagen, toen niet geschroomd werd Indië
roor te stellen als \dak tot den 'afgrond
jekomen door het beleid van den Ohris-
elijken landvoogd?
Nog den 26en Juli, toen de stembus-
lartstochten al lang gelegenheid hadden,
ot bedaren te komen, schreef de „N.
^ott Ct"„De uitslag der verkiezingen
gebiedt wijziging van het Indische be
stuursbeleid op de bewuste punten (de
ikerstenings-politiek I" Reck T-), en dat
niet over anderhalf jaar, maar wel on-
i nididellijik I" 1
Ziedaar de stemming van een concen-
i ratie-otgaan en vergelijk thans de hou
ding van het verkapte..,. Concentratie-
Kabinet „.Tijd",
KORTE KRONIEK.
Gelijk men weet, is er 'Sprake in
de bestaande predikantsvacature bij de
Ned. Herv. gemeente te Amsterdam dr.
Th. de Visser wederom 'te beroepen.
Deze heeft thans, naar het „N. v. d. Dl"
verneemt, verklaard, dat als de kerk hem
roept, hij zich geheet aan de politiek zal
onttrekken.
■JSaait tóervaa hebben eenige
leden van het kiescollege in. een brief
den anderen leden van dit college ver
zocht bij de aanstaande verkiezing dr.
de Visser weder te beroepen, omdat dit
naar zij meenen, zeer in het belang der
gemeente zou zijn.
De Keer W« F, blaron van Heem
stra heeft ontslag aangevraagd als hur-
gemeester van Deventer.
Door Z. D. ii. Mgr. Van de Ven,
Bisschop van den Biosdh, is tot lid der
„Interdiocesane oommissie tot keuring
van leermiddelen voor het R. K. Onder
wijl" benoemd de heer A, Baron, hoofd
der school te Hintham en Leeraar aan
de Rijksnormaalschool te Grave.
Zooals bekend, worden de onafhan-
kelijkheidsfeesten te Rotterdam gevierd
op den 17en November. De clou van de
feestviering zal zijn een schitterende ver
lichting van de Maasverder 'twee groote
vuurwerken, op de Veemarkt en op de
rivier tegenover de 'Willemskade.
B. en iWi van Hilversum, adviseeren
den Raad niet over te gaan tot wette-
lijken siuitingsdwang. Uit een door hen
ingesteld onderzoek bleek, dat er in het
geheel in een winkelbedrijf werkzaam
zijn als inwonend personeel 36 mannen
en 42 vrouwen, en als uitwonend perso
neel 75 mannen, en 64 vrouwen, terwijl
omtrent de tijd van sluiting het volgende
i9 geblekenongeveer 50 winkels sluiten
uiterlijk 9 uur, .44 te 9Vs uur, 243 te
10 uur, 166 te 10'/» uur, 82 te 11 en
8 te 11 Va uur, en de gemiddelde slui
tingstijd kan dus op 10 uur gesteld
worden.
LEIDEN, 11 October.
Het Onafhankelljkheidsfeestte Leiden
Wie laten hier volgen het programma
der onafhankelijkheidsfeesten tn Leideni
op Woensdag 19, November a.s., zooals
het dezer dagen In een vergadering van
het Comité „Plan 1913" is vastgesteld.
Van ,9 tot 10 uur wordt er koraalmu-
ziek gespeeld op den toren van het stad
huis. Daarna Wordt van 10 tot 12 uur
het carillon bespeeld.
Van 9 uur 'e morgens tot 5 uur 's. na
middags hebben bioscoopvooirstellinigen
plaats voor de kinderen van aHe gezind
ten. Deze voorstellingen worden gegeven
in het Bioscope Théatre „Imperial" aan
den Stationsweg en in de „Bioscoop Roy
al" van den Ned. R. K. Volksbond aan
het Rapenburg. In de eerstgenoemde
zaal is plaats voor ongeveer 600, in de
tweede voor pl.nL 400 kinderen. De voor
stellingen zullen telkens ongeveer pent
uur duren, zoodat alle Leidsche kinderen
er van zullen kunnen profiteeren, en er
zullen zooveel mogelijk historische films
worden vertoond.
Om 11 uur zal vanwege de vereeni-
ging „Oud Leiden" een gedenksteen wor
den onthuld voor prof. J. M. Kemper
In den gevet van het pianomagazijn te
genover het stadhuis op 'de Byeestraat.
In dit pand heeft prof. Kemper, die, zoo-
als bekend mag worden verondersteld,
ln d e beweging van'1813 hder In Lelden
vooraan stond, gewoond,
's Middags om half twee beginnen
op vijf verschillende plaatsen ln de 6tad
muziekuitvoeringen, ni ,op Lammeren-
markt, Kalvermarkt, Korenbeurs, Kaiser-
etraat en Plantage. Na afloop van deze
uitvoeringen, welke een uur zullen du
ren, houden de verschillende muziek
corpsen een muzikale wandeling door
de stad. 1
Om twee uur zullen twee 'feestreden
worden gehouden, een door prof. Knap
per. in de groote Stadsgehoorzaal en
een door prof. P. J. Blok in het Klein-
Auditoriuim. Voor deze lezingen zullen
tegen geringen prijs plaatsen besproken
kunnen worden.
De dag zal besloten worden met twee
tooneelvoorstellinigen. In dein Schouw
burg zal het Rotterdamsche Tooneelge-
zelscliap van den heer Van Eysden cjp-
treden met „Oranjeklanten", terwijl in
de Stadsgehoorzaal het ensemble van den
heer Van Biene uit Rotterdam „Kaat
Mossel" voor 't voetlicht zal brengen.
Voor deze voorstellingen zullen de prij
zen zoo laag mogélijk worden gesteld,
opdat vele Leidenaars er van zullen kun
nen profiteeren.
„Van de Kribbe tot het Kruis".
Blijkens de in dti blad voorkomende
1 li I
