Ter stembus.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Bureau OUDE SINGEL 54 e r 310EIN.
In tere. Telefoon 935. Postbi* en- k\^e sau x
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITQEZONDI °P dl vJaê^VieWESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIIS bedraagt met GRATIS'we|r verzekering
ve kom en is.
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per vtakprt
jer post 1.50 per kwartaal.
Of Per week
Y^ooV-rtaal. Franco
A
Afzonderlijke nummers 2V8 cent, met Geïllustreerd ZondagsL eereb cent
Zaterdag
37
September
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeellngen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
lewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEILLUS-
TREERD ZONDAGSBLAD.
Daar moet wederom in onze stad een
stembusstrijd gestreden worden. Dinsdag
staan de kiezers van Tiet derde district
voor de keuze tussahen .een Liberaal, een
sociaal-democraat en een Christelijk man.
Maar wij twijfelen er riiet aan, of de
Christelijke kiezers zullen hun stem uit
brengen op' den kandidaat der drie
rechtsche kiesvereenigingenden heer
W. iPERA. En als ze allen ails één
man opkomen, dan is de overwinning
zeker aan ons, dan wordt onze strijd
zeker bekroond met succes. Dat succes
zal des te schooner zijn, omdat het nu
niet gaat om het behoud van een reaht-
schen zetel, maar om de herovering van
een zetel, dig, ofschoon vroeger rechtsdh,
den laatsten tijd in handen was van de
linkerzijde.
'Daarom Christelijke kiezers van dise-
trict III toont u
mannen van beginsel.
Wat in een van de laatste raadsvergar
deringen hier ter stede is voorgevallen',
moet zelfs bij den halfsladhtigen, wanke
lenden kiezer hebben wakker geschud
diepe verontwaardiging over de toer
leediging, zijln beginsel aangedaan, ion!
een krachtig verlangen om ziich over die
beleediging op waardige wijlze te wreken.
Onze trouwe lezers staan ongetwijfeld
nog de feiten, waarop we doelen, helr
ter voor den geest Wij hebben er
net nadruk op gewezen maar zij
boeten -ze ook bekend maken bij hen,
die ons blad niet zoo trouw lezen, en
die misschien juist het meest behoefte
hebben aan principieele voorlichting.
Die feiten zijn: rechtsche mannen, die
i r e n 1 a n g zitting hadden in 'raads^
commissies en zich bij hunnen arbeid
voor de gemeente groote verdien
sten hadden verworven, zijn uit die
commissies, «die louter technische comr
missies, geworpen om uitsluitend polir
tieke redenen, om plaats te maken voor
mannen der linkerzijde, die toch reeds
een groot, een zeer groot percentage in
raadscommissies vormen.
Mr. Aalberse werd gewipt uit de com
missie voor de lichtfabrieken, het gemeen
teraadslid de heer Vergouwen uit de
financieele commissie, en de heer J. P,
Greyghton uit de commissie van aanslag.
Zoo worden onze mannen behandeld,
alleen omdat zij hoog houden hun
Christelijk beginsel; omdat zij, zon
der iemands overtuiging te krenken, zon
der ooit een bewijs te hebben gegeven
partijdig te zijn in den slechten zin van
het woord, er voor uitkomen ook in het
openbare leven rekening te willen hou
den met Gods wil en wét
(Wje niet in zich voelt kroppen de
vurige begeerte om dien hoon, zijn be
ginsel aangedaan, op eerlijke wijze te
wreken hij siere zich niet langer met
den eere-titel van Christelijk man, Katho*
liek-van-dewdaadl
(Die Christelijke kiezers in district III
Zorgen er voor, met vereende krachten
om aan den candidaat der drie rechtsche
partijen, den heer
W. PERA
een zoo schitterend mogelijke overwin
ning te bezorgen en hem reeds tyjl de
eerste stemming zegevierend uit de stem
bus te brengen.
Het k an
Het moet.
V Een neutraal overzicht.
't Is onzen lezers bekend, dat mir. Aal
berse, gewipt tuit de commissie voor de
1. Fabr. van gasi en electricitait, daar
na bedankt heett voor het lidmaatschap
der commissie van het oud-archief. De
schrijver van het gemeenteraadsoverzich't
in het „ne.utrale" iLeidsch {dagblad meent,
dat de fveer Aalberse aldus gehandeld
heeft luit „verbolgenheid." En wij geloo-
ven dat hij het niet zoo ve(r mis heeft.
Voor „verbolgenheid" (bestond ei^qf. i. bij
ror. A. alle reden, zooals wij dat reeds
meermalen, o.a. in een hieraan vooraf
gaand artikel, hebben aangetoond. Niet
zoo denkt de „neutrale" overzichtschrij-1
ver er over. Hij meent gerechtigd te
zijn aan mr. A. de volgende bestraffing
*e mogen geven
„Iemand, die er niet tegen kam, dat
hem 'te eeniger tijd het mandaat eener
commissie zal worden ontnomen,
(moet) nooit een bestuursfunctie ac
cepteeren."
(Wie zien in onze verbeelding! de op
pervlakkige lezers van dat „neutrale"
fraais het ja-knikkend bevestigen. Die
schrijver heeft groot gelijk; wat zijn die
rechtsche leden toch bekrompen (en kleinf-
geestig, om over zoo iets „verbolgen
heid" te toonen i—[het oordeel over Se
houding van mr. Aalberse staat na de
;lezing van dit neutrale blad bij hen' vast
Toch, wie even wil nadenken, bemerkt,
dat in de boven geciteerde woorden een
oppervlakkigheid wordt 'ten toon gespreid
welke doof hemi, die stemming wil maken
tegen de houding van rechitsi, waarlijk
handig is geformuleerd Men ]>an worden
gewipt als lid van 'n commissie om de
een of andere voor eenieder aannemelijke
reden, b.v. om een principieel verschil van
zienswijze, om een conflict met de overi
ge leden of met het lichaam (in dit ge-
Val den Raad) waarvan die commissie een
onderdeel is zulk een behandeling
moet een ieder commissie-lid kunnen,
billijken. Maar in dit geval is er heel
iets anders geschied. Mr. A. en de twee
andere rechtsche leden zijn uit de raads
commissie geworpen, ofschoon er noodt
sprake van is geweest, dat er eenigj
principieel meenimgsverschil bestond tus-
schen hen en de linker leden van die
commissies of de linker leden van den
Raad, en er zeer waarschijnlijk nooit
sprake van zal zijh, omdat die commissies
een zuiver-technische strekking hebben).
Daarenboven om ons te bepaleni tot
mr. A. niet minder dan elf jaar
heeft hij (zitting- gehad in genoemde com
missie, en aan dien arbeid steeds zijn
beste krachten gewijd,
Maar nog iets anders.
Toen het schrijven van mr. A. was
voorgelegd, vroeg iniemand van links het
'woord om deze handelwijze te verdedi
gen. Dat maakte op 7n ieder den indruk,
dat de heeren niet wisten boe er züdh
'uit te redden. T Was echter niet zoo,
volgens den overzichtschrijver van het
L. D. Neen aldus het L. D. „De
'heeren keken elkander eens aan alsof
zij wilden zeggen: „Wat zeg je daar
nu wel van?" m. a. w. ze vonden) het
schrijven te laten we maar zeggen wat
de overzichtschrijver bedoelt te dwaas
om er op in te gaan.
Ziet, zoo igaat het ook met school
jongens, die poes-stil zitten als ze van]
den meester een gerechtvaardigde af
straffing krijgen, ^aar o zoo groo'ten
mond opzetten als meester zijn hielen
heeft gelicht. Waarom om tot de wer
kelijkheid terug te keeren heeft de
overzichtschrijver ,die, naar algemeen ge
zegd wordt, (een gemeenteraadslid is, zijn
mond niet geroerd in Iden gemeenteraad?
Daar behoefde hij bovendien niet neu
traal te zijn!
Als jongens zoo'n afstraffing hebben
gehad, voor wat ze gezamenlijk hebben
gedaan, gebeurt het ook dikwijls dat ze
elkaar de 'schuld er van geven. Zoo ook
weer de Overzichtschrijver. Hij zegt n.l.,
dat „vele vrijzinnigen het wel onaan
genaam1 hebben gevonden), iemand, die
11 jaar in deze Commissie zat, niet weer
te benoemen".
Begrijpt u het nu: degenen, die het
niet onaangenaam vonden dragen er
eigenlijk de schuld: zij hebben de „ve
len" die het wel onaangenaam vonden,
meegetrokken.
Intusschen: onze nleutrale collega
houdt wel hoog zjjlne neutraliteit Dat
moet gezegd
V Geloof en Wetenschap.
„Geloof en wetenschap zij'n in strijd
met elkaar" die opweiping, nog tel
kens weer in anderen vorm opduikend,
iis( ia)! wel honderd: maal weerlegd. De
geschiedenis is daar om te bewij'zen,
dat er tal van mannen zijln geweest, uit
schitterend Idoor hun vast en onwrikbaar
geloof, maar teven® door alle tijden heen
stralend als lichtende sterren aan den
hemel der wetenschap, verlichtend allen,
die de wetenschap beoefenen, zoowel
geloovigen als ongel oovigen.
Bij het lezen der bladen viel nu echter
onze aandacht op een aHtueel bewijs
een bewijs tevens uit onverdachte en
voor een ieder waarneembare bronnen.
De Apologetische Vereeniging „Petrus
Canisius" is onder Katholieken en uiet-
Katholieken bekend als een vereeniging,
die werkt voor de verdediging en uit
breiding van ons 'heilig' geloof, onder de
uitdrukkelijke goedkeu; ;ng en aanmoedi
ging van ons Üioorlu htig Episcopaat
Deze vereeniging nu heeft op haar een-
gisteren gehouden vergadering een tele
gram van hulde gezonden aan den Kar
thoüeken Utredhtsidhen hoogleeraar in de
pathologie (ziektekunde), prof. dir. C. Hl.
H. S p r o n c k, wegens1 diens 25-jarig pro
fessoraat. Dit telegram luidt als volgt:
„De Apologetische Vereeniging „Pe
trus Canisius", in algemeene jaarvergar
dering bijeen zijnde,brengt aan profes
sor Spronck hulde en dank yoor bet
prachtige stuk apologie, door zijn 25-
jarig professoraat geleverd en biedt hem
de meest oprechte weuschen."
Door tot oordeelen bevoegde perso
nen wordt in dit telegram van professor
Spronck beweerd, dat hij gedurende zijn
25-jarig professoraat een „prachtig stuk
apologie" heeft geleverd, m.a.w. krach
tig heeft gewerkt voor de verdediging
van ons Katholiek geloot
Nu wordt over dezen verdediger
van ons geloof, deZen apologeet,
echter ook een oordeel geveld als g e-
1 ee r d e en wel door niemand minder
dan 'door zijn collega, prof. dr. Th. M. v.
Leeuwen een professor, die een naam
te verliezen heeft, en Wiens getuigenis
in deze dus wel van waarde is in het
Utrechtsdh Dagbladi". In bedoeld arti
kel, eveneens geschreven naar aanleiding
van het 25-jarig professoraat van dr.
Spronck, lezen we o.nu
„Met bijlzondere veelzijdigheid wist
Spronck zijn gaven i ontplooien en de
eischen, die hij zidhi voor een goede ver
vulling van zijn ambt stelde, waren niet
gering."
*En vetder
Spronck is docent als weinigen: zijn
onderwerp steeds volkomen beheersqhen-
de, weet hij zijn lessen te maken over
zichtelijk en glashelder; en dat op een
wijze, alsof het hem steeds een genot
is, aan zijn toehoorders dit mee te kun
nen deel en. Spronck is dan ook 'docent
met/Wart en ziel: en nooit zal men in
zijn goedverzorgde en vlotte voordrachten
iets Tiooren, dat verouiderd is óf niet
aangevuld met wat He nieuwste opvat
tingen over het behandelde onderwerp
leeren," i
En ten slotte
„Dat Spronck zijn kennis en ervaring
ook op velerlei andere wijlze ten 'dienste
gesteld heeft van de maatschappij, moge
blijken uit zijn werkzaamheid in de tal
rijke vereenigingen, waaraan zijn naam
als bestuurslid is verbonden; in de Tal
rijke commissies, wier voorlichting door
regeering of anderszins gevraagd werd."
Deze man dus wordt geëerd, "zoowel
eis geloovige en geleerde in
hem vinden wij bewaarheid, dat geloof
en wetenschap niet met elkaar in strijd
zijln. Dat zelfde zou nog van zoovfle
andere Katholieke geleerden kunnen wor
den getuigd imaar behalve mannen
als prof. dr. Van Leeuwen, zijh er ook
nog Eerdmansen, die, het land doortrek
ken, als vooropgezette stelling verkon
digend, dat een goed geloo-vigegeen goed
geleerde kan zijn.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Onrustbarend blijven de berichten over
den voortgang, dien de
Albaneesche opstand
maakt Het verzet tegen Servië blijkt
toch niet plaatselijk te zijn, doch overal
langs de grens uit zich de vijandelijk
heid en het is duidelijk, dat men hier
met goéd georganiseerden opzet Tieeft te
doen. De Serviërs'hebben daarenboven
met ernstige moeilijkheden te Lampen.
Een groot aantal van de onder de wapens
geroepen soldaten wil aan deze oproe
ping geen gevolg geven. "Zij hebben
genoeg in twee oorlogen ondervonden.
„Nu moeten anderen maar gaan", ant
woordden de weigeraars, j,en waarom
heeft men de tfroepen van de Albanee
sche grens laten terugkomen, waardoor
de opstand mogelijk was?" Voorloopig
heeft de regeering, om desertie op groote
schaal te verhinderen, last gegeven, dat
geen minnelijke personen onder de 45
jaar over de landsgrenzen mogen gaan.
Daar hierdoor het reizen naar 'het bui
tenland zeer beperkt wsordt, lijdt de han
del groote schade. De regeering wil thans
andere divisies dan zij eerst van plan
was naar Albanië zenden. Over de hou
ding van de opgekomen soldaten in den
troep wordt het stilzwijgen bewaard. De
bladen in Belgrado mogen daarover niets
berichten.
Om echter toch weer een gunstig be
richt van het tooneel van den strijd! te
hebben, zoo lijkt het ons, en vooral be
doeld om indruk op het volk te maken,
wordt het volgende uit Belgrado geseind
De Albaneezen hebben bij nadering van
Servische versterkingen Mawrowo ont
ruimd. Gilitsjnik is in handen der Ser
viërs, De Albaneezen beginnen terug te
trekken.
De v«oi1öopige Albaneesche regeering
Wil de schuld der gebeurtenissen niet op
zich nemen. Van welingelichte zijde wordt
toch uit Valona aan de „Albanische Kor-
respondenz" het volgende gemeld: Metj
beslistheid moeten wij protesteeren tegen
dep pogingen der Servische pers om] het
autonome Albanië verantwoordelijk te
maken voor den opstand tegen Servië.
Er zij opgemerkt, dat het hier gevechten
betreft van Albaneezen, die in het aan
Servië afgestane gebied wonen. Zeker,
er hebben ook botsingen plaats gehad
tussohen enkele Albaneesche stammen en
Servische detachementen, maar de Servi
sche regeering keeft het recht niet daar
omtrent klachten in te dienen, want drie
botsingen vonden hun oorzaak! hierin,
dat Servische troepenafdeelingen weder
rechtelijk het Albaneesdhe gebied binnen
drongen, de door de mogendheden ge
garandeerde marktvrijheid schonden en
zonder eenigen vorm van proces markt-
bezoekers hebben neergesdhoten.
Naar aanleiding van Leze botsingen
behoeft Servië waarlijk niet een heel leger
te mobiliseeren. De reden daartoe zal
wel zijn, dat bijna de helft van het
nieuwe Servië dn oproer is en dat de
Servische regeering groote troepenafdee
lingen mobiliseert om den opstand snel
te onderdrukken. 'De nieuwe Albanee
sche staat heeft niets fe majjen met de
binnenlandsche moeilijkheden van Servië.
Wij laten deze verklaringen natuurlijk
voor rekening van de „Albi. Korr." en
willen er alleen maar op wijzen, 'dat Issa
Bolatinats, een lid der voorloopige Alba
neesche regeering, een der leiders is van
den opstand I
De toestand in Lissabon
begint weer gespannen te worden, naar
de „Daily Mail" vertelt Voor de zoo-
veelste maal heersaht er een periode van
opwinding en onveiligheid.
Republikeinsche bladen, vooral de j,Se-
culo" en de „Muodo", publiceeren lange
artikels, waarin gemeld wordt dat er
door de royalisten een revolutie wordt
voorbereid, die volgens Zékere aanwij
zingen de volgende week zou uitbreken,
of anders in elk gevat vóór de feesten
ter eere van den verjaardag der repu
bliek op 5 October a.s.
Om deze revolutie te voorkomen, heeft
men zeer scherpe maatregelen getroffen;
enkele regimenten worden 's nachts in
de kazernes ,voor alle gebeurlijkheden ge
reed gehouden.
De bladen melden verder, dat er be
sprekingen hebben plaats gehad tussdhen
de hoofden der cafibonarb en de politie.
In de jongste nachten trokken troepen,
carbonarii door de straten, met geweren
gewapend, daar men troebelen ver
wachtte.
Dr. Alfonso Costa vertoeft op het
oogenblik te' Cintra, een der mooiste
plaatsen van Portugal; daar bewaakt
hem, behalve de politie, nog een hem
verknochte bende van zijn aanhangers.
GEMENGD.
De Q T i e k s c h e minister van oor
log jieeft het bevel herhaald, aan de o f
ficieren met verlof of met bijzonder
verlof tot herstel van krachten gegeven,
omi tot hun korpsen in Macedo
nië terug te keeren.
'De minister van marine heeft bij de
creet verscheiden groepen reservisten, die
onlangs ware noritslagen, opgecomman
deerd om zich binnen drie dagen te mel
den.
De Koning vervroegt den datum van
zijn terugkeer en zijn aankomst te Athe
ne ,is 'eerstdaags te verwachten.
Een staking van enkele Werklie
den 'bij de expediteursfirma Carter en
Patterson te Londe n heeft zich giste
ren snel uitgebreid en bedreigt nu het
geheele «xpedrtie-bedrijf te Londen. De
expediteurs sohijuen geneigd opslag van
loon en verkorting van den arbeidsdag
toe te staan, doch zij weigeren Be vak-
vereeniging van het personeel te erken
nen.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is aan C. WL J. Bouw
meester eervol ontslag verleend gis bur
gemeester van Dalen, en is hij benoemd
'tot ridder jn(d'|e orde van Oranje-Nassau';
is benoemd tot directeur van het tele
graafkantoor te Amsterdam O. Kjverom
is aan den directeur van het spoor
wegpostkantoor no. 1 te Amsterdam P.
IJ. Fabius eervol ontslag verleend;
is benoemd tot directeur van het tele
graafkantoor te Utrecht F. AUen, thans'
directeur van het post- en telegraafkan
toor te Enschedé;
is benoemd tot directeur van het post
kantoor te Rotterdam A. Burkens;
is benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau dr. A. Rutgers, voorzit
ter van den Nederlandschen Coöperatie
ven Bond te Utrecht
Onderscheidingen S.S.
Bij gelegenheid Van het 50-jarig be
staan der S.S. Zijn o.a. de volgende on
derscheidingen toegekend. Tot comman
deur jn de orde van den Nederlandschen
leeuw is bevorderd mr. H. P. O. Quack,
voorzitter van den Raad van Commissa
rissen van de Maatschappij tot Exploi
tatie van Staatsspoorwegen, tevens vanl
dien van de Ned. Centraal Spoorweg-
Mij. tot commandeur in de orde van
Oranje-Nassau zijn bevorderd jlir. J. A.
van Kretschmar van Veen directeur-ge
neraal van de Mij. t. expl. v. S. S., te
vens directeur van de Ned. Centr. Sp.-
Mij. en E. J. B. H. M. Engeringh, di-
recteur-generaal-plaatsvervanger van de
Mij. t expl. v. S. S., is bevorderd tot
officier in de orde van Oranje-Nassau E.
v. Burkom, afdeelingschef bij de Ned.
Centr. Sp.-Mij, is benoemd tot officier
in de orde van Oranje-Nassau R. Th. Mi
Dufour, afdeelingschef bij de Mij. t.
expl'. v. S. S.; tot ridder in 'de orde van
Oranje-Nassau is benoemd Th. Wer-
ningh Cöster, inspecteur bij de cewtra-
len 'dienst van de Mij. t. expl. v. Gt S.
Z- E. W. M. Kardinaal Van Rossum.
Donderdagmiddag bracht Zijne Emi
nentie Kardinaal van Rossum een tegen
bezoek aan Z. D. H, den Aartsbisschop
van Keulen, waarvan Z. Em. des avonds
wederom te Gelstingen terugkeerde. Ver
leden Zondag celebreerde de Kardinaal
het pontificaal Lof in de geheel gevulde
kloosterkerk aldaar. Het was een indruk
wekkende plechtigheid, waarbij Z.Em, in
dc Duitsche taal eenige woorden tot de
geloovigen richtte en aan de talrijke
'schare den fPauselijken (zegen gaf.
Kardinaal Van Rossum heeft zijn op
onthoud eenige dagen verlengd en bleef
daar nog tot heden (Zaterdag).
„Tijd",.
KORTE KRONIEK.
Het Vredespaleis werd in He af-
geloopen week bezocht door 5561 per
sonen. Zaterdags en tZortdags is het ge
bouw voor het publiek gesloten.
Van 1 October af tot 30 April i9 hét
Paleis te bezichtigen op de gewone da
gen des namiddags van 24.
iNaar aanleiding van eeni, ook door
ons overgenomen bericht van het
„Utrechtsdh Dagblad", waarin werd me
degedeeld, dat de Fabrikantenvereeni-
ging voor de Tabaksindustrie te Utrecht
en omstreken, met algemeene stemmen]
den heer G. L. M. Hagen als lid harer,
vereeniging had geroyeerd, schrijft ge
noemde heer in het „U. D." dat, waar
hij bij schrijven van 11 April 1.1. wit
Wiesbaden aan den secretaris der bo
vengenoemde vereeniginig zijn lidmaat
schap heeft opgezegd, van een royement
absoluut geen sprake kan zijn.
LEIDEN, 27 September.
De Jonge Garde.
Gisteravond vergaderde in het gebouw
der St Jozefgezellenvereeniging de R. K.
Propagandaclub „Be Jonge Garde".
Als eerste punt op ,de agenda stond
de installatie van den nieuw-benoemden
geestelijken adviseur, den \Veieerw. heer
A. J. M. van Meeuwen,