20
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4e Jaargang
No. 1201.
Sou/tout
Bnreeu OUDE 8INQEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met OeTlIustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
September
1913#
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden raededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met
ewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiöngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Comisch verweer.
:en „Permanent Comité van Verweer'*
nengesteld uit het personeel van het
iscoop-bedrijf te (Rotterdam, verspreidt
laar op groote schaal een „prptest"{
[en de bekende bioscoop-verordening
de Maasstad.
Kan deze verordening zegt artikel 1
',Het is aan ondernemers verboden,
de van hunnentwege gegeven licht-
:lden-vertooningen kinderen toe te laJ
;Dit verbod is niet van toepassing,
kinderen die den leeftijd van zestien
en hebben bereikt."
Terwijl artikel 2 inhoudt:
Het verbod van Art 1 is mede nief
toepassing, indien de vertooning
inelijk voor kinderen bestemd is en,
le. op hetgeen vertoond wordt, voor-
schriftelijke goedkeuring is verkre-
van de door Burgemeester en Wiet-
llders aangewezen persoon of "perso-
t;
,2e. bij den ingang van de door d'e
tooning bestemde lokaliteit en op de
strekte toegangsbewijzen op duidelijk'
htbare wijze is vermeld, dat de ver-,
inlng voor kinderen bestemd is."
Wie nbevooroordeeld deze bepalin-
leest ?al tot de Conclusie komen,,
ze louter ten gevolge kunnen heb-
het verwijderd houden van kinderen;
neden 16 jaar iuit voorstellingen, waar-
te niet behooren, want dergelijke kin-
in dienen 's avonds op bed te liggen,
- [escheiden nog van het feit, dat vele;
)ote-menschen-films voor hün oogen:
es behalve geschikt zijn. In de kinder-
orstellingen kunnen die jeugdige kijk-
tigen prentjes genoeg zien.
T| Volgens het „Permanent Comité van,
rweer" echter zegt de verordening" tot
bioscoopondernemers: „Gij zult uw
ik aan kant doen," want „tot een ge-.
>ne voorstelling kan geen moeder wor-
toegelatcn, als zij.... een zuigeling
'den arm1 heeft."
Aldus inrollen ernst het protest, welks
stellers beter deden uit zichzelf tot
>'n 'moeder te Heggen'laat Idiat wiurmp-
In zijn wiegje en wacht met (uitgaan
gé tie zorg eens aan een ander kunt
iver trouw en.
Zoo'n raad ware echter alles behal-
fflodern. Uitgaan moeten de menschen
heele familie moet b.v. Zondags-
>nds naar de bioscoop kunnen, dan!
ken de ondernemers goede zaken. Nu
kinderen er niet in mogen, nu maakt
protest zich opeens bezorgd over
gezinslevenmoeder en vader zullen
nen gaan en de kinderen aan hun lot
erlaten óf vader gaat alleen uit.
Welk een bezorgdheid! Of het gezins-
en ook gebukt gaat onder verslaafd-
el aan de bioscoop, daarover bekom-
rt zich het protest niet. Zoolang de
bbeltjes maar in de cassu rollen, ziet
et permanent comité van verweer"
ïn bezwaren.
Hei protest roept ook triomfantelijk
dat immers op de films het kwade
'relt gestraft, het goede beloond. Is
niet „een stukje opvoeding, een
kje paedagogie, spelenderwijs, we
iden haast zeggen ztenderwijs gege-
i?"
Een drogredeneering, anders niet. De
ns toch beelden dat kwade vóór 't
straft wordt (eerst zóó dadelijk uit, ge-
zulke grove effecten, dat het goede
door verstikt wordt. Het „comité van
rweer" ziet zulks natuurlijk niet in,
iar toch is het zoo.
Het protest komt ook Oip voor de vrij-
id: Mag een vader niet zelf beslis-
1 „in ons vrije, sinds 10Q, jaar onafhan-
l'jke Nederland"!, waarheen hij zijln
•d wil meenemen?
Deze vraag zou ad rem' wezen, indien
e vaders verstandig waren. Wijl zij dit
hter geenszins zijn getuige het kin-
rgekriel bij verkeerde films is wat
[ding ook voor hen zeer goed. En deze'
'jgen ze nu te Rotterdam* van de veror-
'"Lg, welke spoedig in alle andere
eden navolging moge vinden.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Eindelijk dan zal het vrede worden
tusschen
Turkije en Bulgarije
In het protocol over de grens, dat de
Bulgaarsphe en Turksidhe gedelegeerden
gisteren hebben geteekend, staat, dat de
grens begint bij de judtmondjing van de
rivier Rasowa aan de Ziwarte Zee, even
ten "Noorden van Agios ^tefanos dus,.
De nieuwe grens volgt den loop van de
rivier Rasowa stroomopwaarts „en ont
moet 'bij Diede Agatsji de oude grens,.
Deze volgt zij tot Soedzjah (een afstand
van ongeveer 45 KM-)* Vervolgens loopt
zij 2 K.M. zuidwaarts Moestafa Pasja en
2 K-M. oostwaarts Ortakeui voorbij 'en
ontmoet **e Mandra (15 K-M. stroom
opwaarts van Demotika) de Maritsa,
welke rivier zij volgt tot de Egeïsche Z,ee,
De rechteroever van de Maritsa vormt
de grens,.
Nu blijven nog de kwesties van de na
tionaliteiten en die van de krijgsgevan
genen. Over 'de eerste kwestie is men,
zoo wordt gemeld, tot overeenstemming
gekomen, hetgeen wel zal willen zeggen,
dat de Bulgaren den eischi der .Jurken
hébben ingewilligd, dat iedere Moham
medaan, woonachtig in het door Bulgar
rije ingelijfd gebied, gódurerude de eer
ste vier jaren het recht zal (hebben de
Turksphe nationaliteit aan te nemen.
Op het stuk van ,de (krijgsgevangenen
schijnt men het nog biet eens te zijin.
De Bulgaarsche gedelegeerden, zoo heet
het in het offioieele beriidht uit Konstan-
tinopel, wachten op instructies uit Sofia
over de uitwisseling van de krijgsgevan
genen en de schadevergoeding.
Naar men weet, wil Turkije, dat Bul
garije de kosten draagt voor 'het onder
houd van de Turksche krijgsgevangenen.
De President der Fransche republiek,
de heer
Poincaré'
heeft een reis gemaakt door Frankrijk,
doch op dien tocht geen erikele 'kerk
bezocht. Naar aanleiding daarvan schrijft
de „Univers" o.m. het volgende
„Gedurende zijn auto-tocht hééft Poitih
caré veel mooie dingen gezien. Maar
vande vele monumenten, welke die
prachtige landstreek'bezit, heeftIhijl juist
de meest opmerkelijke niet bezocht. Men
begrijpt, dat wij de kerken bedoelen.
[Het was hem nauwelijks vergund in
het voorbijgaan een steelschen blik er
op te slaan. De Politiek, die zijn wagen
leidde, voerde hem vlug er voorbij ze
verbood hem die tempels binnen te gaan.
't Is omdat die historische monumenten
nog niet dood zijln als zoovele andere.
Zb hebben, (God zijltianE hun ziel en hun
leven behouden; de lamp .van het geloof
is nog niet gebluscht voor het heiligdom.
Poincaré kon met 'onbezorgd gemoed
de oude kasteel'en bezoeken, wier ge
schiedenis vergeten is em die zelfs door
spoken niet meer worden bewoond. In
de levende tempels, hoe oud zijl ook mo
gen zijn, zou Poincaré verplicht geweest
zijn ;Hem te groeten, die ze eeuwig be
woont. Maar de republiek, die hij Pelf
op een toeristen-reis blijft vertegenwoor
digen, kent geen God..w..
De liberalen, die zooveel hoop én zelfo
al hun hoop op Poincaré gesteld hadden,
hebben zich discreet, o 'heel discreet,
beklaagd, dat het bezoek der kerken zoo
stelselmatig van het program was- ge
weerd. Maar den laatsten dag van den
reis heeft één bericht hen toch op doen
springen van vreugde. Mevrouw poin
caré had te Toulouse de kathedraal be
zocht van St. Servin!
iDe liberalen kunnen waarlijk niet meer
eischen. 'Het is een succes voor hen.
En wij, zoo besluit de „Univers" ironisch,
zouden niet durven zeggen, dat het ons
niet voldoet; het zou weer gelegenheid
geven te beweren, dat wij nooit tevreden
zijn."
Een treffend staaltje van de waarheid,
dat tevredenheid en ge'luk lang niet altijd
samengaan met rijkdom en adel, 'biedt
onsi de
treurige geschiedenis
die zich heeft afgespeeld met prinses
Sof ie van Saksen-Weimar-Eisenach.
Te Heidelberg heeft men haar in het
paleis haars vader dood in .haar kamer
gevonden. „Ten gevolge van hartverlam
ming" heet het officieel. Maar het ver
raderlijke schot, dat vroqg in den och
tend het heele paleis sn opschudding
gebracht zal hebben, heeft de waarheid
pifgebracht. Zij heeft zich zélve het
leven ontnomen, naar men vrij algemeen
aanneemt. Volgens enkele bladen echter
zou zij vermoord zijn.
De prinses stond bekend als „levens
lustig". Maar hoevclen loopen er roiid,
onder wier oppervlakkige levenslust
schuilt 'n innerlijke levensmoeheid.
De ongelukkige moet tot 4ezeri daad
bewogen zijin, dooijdat haar familie zich
verzette tegen een huwelijk beneden haar
stand. -
Mr. Kolkman,
De Haagsche correspondent van 'de
„Tijd" schrijft:
Ik genoot heden de eer van een kort
onderhoud met den oud-minister mr.
Kolkman, en wel naar aanleiding van
het bericht, dat de Staten van Overijsel
hem het lidmaatschap der Eerste .Kamer
zouden aanbieden. M^n heeft dit bericht
„uit de lucht gegrepen" genoemd, maar
dit is niet juiist. D;e neer mr. Kolkman
is wel degelijk voor de functie aange
zocht, maar hijl heeft gemeend daarvoor
te moeten bedanken, |(Wat intusschen
weer niet zeggen wil, dat hij zich voon-
goed uit ide actieve politiek terug ,wü
trekken.
Integendeel zou niets hem aangenamer
zijn, dan in de gelegenheid te worden
gesteld op een bevoegde plaats zijn fin.an-
cieele politiek nog eens. te stellen tegen
over die van hei nieuwe, kabinet esi zich
te verdedigen tegen de snoolde aanvallen,
tijdens de verkiezingscampagne op zijh
financieel beleid gedaan. De heer Kolk
man zou er echter niet in bewilligen,
dat eenig zittend! lid der Tweede Kamer
te zijnen behoeve zijn zetel zoui beschik-
baar stellen.
Wettelijke bestrijding 'der oneerlijke
concurrentie.
De Leovereeniging te Utrecht besloot
eenMnotie to forniuleeren, daarin leed
wezen wordt Uitgesproken, dat de troon
rede niet bevat een aankondiging van
(maatregelen tegen oneerlijke concur
rentie.
De motie zal verzonden worden naar
den diocesan en (Hhnzebood in het Aarts
bisdom, met het verzoek ze ter kennis
te brengen van den Minister van Justitie
zoo mogelijk in samenwerking met an
dere diocesane Jdanzebonden als één
groot protest van den 'geheelen Kaïtho-
lielken Nederlandschen middenstand,
Tweede-Kamerleden,
En de heer jhr. mr. Victor de Stuere
èn de heer A. N. Fleskens zijn wegen9
ongesteldheid verhinderd de vergaderin
gen der Tweede Kamer bij te wonen.
Ingetrokken wetsontwerpen.
De minister van Landbouw, Nijverheid
en (Handel heeft ingetrokken de wetsont
werpen le. betreffende de organisatie
van de Rijksverzekeringsbank2e, hou
dende bepalingen betreffende de staats
zorg voor ide paardenfokkerijl; en 3c.
tot aanvulling van hei Xde hoofdstuk
der Staatsbeigrooting: voor 1907 (Weuv
loosheidverzekering).
Zoo blijft er werk aan dent winkel.
KORTE KRONIEK.
|Het Vredespaleis Werd in de afge-
loopen week bezocht door 7209 personen,
Des Zaterdags en Zondags is het ge
bouw voor het publiek gesloten.
LEIDEN, 20 September.
Propaganda-vergadering van
St. Gerardus Majella.
Gisterenavond was in het Bondsge-
bouw een propaganda-vergadering be
legd door het R.K. Kleermakersgild^
„St. Gerardus Majella".
De bijeenkorhst was zeer goed be
zocht. De voorzitter, de heer J. Warmer
dam, opende met den Christeüjken groet
en heette allen welkom. Spr. constateerde
met vreugde den vooruitgang van het
gilde en d eeldie mede, dat deze vergade
ring belegd was om den tegenstaindiers
te toonen, dat de katholieke organ is(atie-
mannen hun geen kwaad hart toedragen
en hun te leeren, dat de katholieken liet
verwijt, dat ze loopen aan den leiband
der geestelijken, niet verdienen.
Het woord werd daarop gevoerd door
den heer (Wj, Mooijman uit Rotterdam,
die sprak over
„Waarheden van onzen tijd".
(Spr. wees erop, dat de waarheden van
onzen tijd teruggevonden worden in de
teekenen des tijüs. Een voornaam teeiken
van onzen tijd is de vooruitgang djer vak
beweging. Spr. noemt liet een gelukkig
verschijnsel ,dat ook de kleermakers en
naaisters zich gaan vereenigen. De geest
van onafhankelijkheid onder de kleerma
kers bracht hen niet tof maar vanHde
vakbeweging. Maar er 'kw^m een tentoon
stelling van huisindustrie, een werkje
van Brusse, en toen werd eens bekend,
dat er in ons land zoo talloos vele slaven
van den arbeid zijn. Spr. wees op het uit
Engeland overgewaaide sweeting-sy-
steem, het' uitbuiten van de arbeiders
door de ellendige confectie. Kleerma
kers zijn hun eigen concurrenten geweest
ten gevolge yan hun onafhankelijkheid.
Zoo ging dat vak naar beneden door de
kleermakers zelf, omdat ze szich niet ver-
eenigden. Als wij onzen medearbeidlers
alleen hun stukloon verhoogen, doen
we nog niet genoeg. ,W|e moeten onzen
medearbeiders voor oogen houden, hoe
zij zelf de dupe zijn van 'dat confectie-
goed, dat ia de uitstalkasten, te koop
staat. Spr. noemt het huiswerk de pest.
De firma Kattenburg te Rotterdam heeft
een atelier. De arbeiders sloten met die
firma een collectief dontraeft [en (verdieneln
een minimum-loon van f 18, zonder dat
ze behoeven t e zorgen vpor fournituren,
houtskool; enz. -enZ.
Spr. zette uiteen, dat alom de vakbe
weging besproken wordt. Als we dat
teek en overal ontmoeten, dan. vraagt feoen
zich af, hoe het mogelijk is, (dat nog
zoovelen ongeorganiseerd blijven. Spr.
betoogt uitvoerig de noodzaak dj er or
ganisatie. Wie buiten de ..organisatie
staan zijn klaploopers. (Applaus)
Aan de hand van die „Encycliek yan
Leo XIII toont 6pr. aan, dat aan de ar
beiders als het warq een slavenjuk werd
opgelegd, ook aan de kleermakers; dji-c
soms 110 ,uren moestem of nog moeten
werken in de zeven dagen. Hpe dik
wijls is er al op aangedrongen, van de
kleermakers niet zoo ontzettend veelte
eischen. Dat kan alles .anders worden,
als de kleermakers zich gaan vereenigen.
Leo XI11 heeft hier den weg gewezen,
hefgcen spr. breedvoerig en zeer duide
lijk uiteenzet aan de hand vande„Rerum
Novarum". Ten gevolge yan het achter
komen der kleermakers zijn er voor hen
geen beschermende wetten gemaakt
zooals voor zoovele andere arbeiders,
de regeling van onzen arbeidstijd en de
regeling onzer rechtspositie laf en te
wenschen overspr. geeft hiervan (schrik
kelijke voorbeelden. Dat alles komt, p|pt-
dat er geen organisatie onder ons was.
Daarvan in de willekeur in ons bedrijf
iet gevolg.
Maar er komt verbetering. De hoog
moedswaanzin is er bij velen der onzen
nog wel niet uit, maar wie zullen 'ier( tegen
strijden. Niet alleen moet gezorgd voior
liooger loon, maar vooral voor verkrij
ging uwer rechtspositie ie|n het vestigen
van kameraadschap, yan solidariteit ondier
de vakgenooten.
Ook wij moeten kómen tot regeling
onzer arbeidsvoorwaarden, tot arbeids
contracten, tot scheidsgerechten. Al die
veranderingen moeten komen door dje
vakbeweging, gelijk Leo X III alweer zoo
juist gezien heeft. Wee den eenzamen
kleermaker.
Maar er is veel wat de vakbeweging
inden weg staat. Er zijn nog veel patroons
die een hekel hebben aan Ide vakbeweging,
die haar tegenwerken. Er zijn er ook,
gelukkig, die reeds kennis maakten met
de vakbeweging. |Spr. bedoelt de acties
in Amsterdam en Groningen iqn Ide sa
menwerkende commissies van actie in
verschillende steden van ons. land. Als
een werkgever zichi verzet, dam xsi aan
u het recht, h(em tot réden1 te brengen.
Maar ieder moet vereeni'gt zijn .daar,
waar hij behoort. Staan we op het stand
punt van den klassenstrijd, dan behooren
we in -den Algemeen en Kleermakersge-
zellenbond. Maar staan we .op Katho
lieken grondslag ,dan moeten we ons
wenden tot de katholieke organisatie,
welke voor de kleermakers is St. Gerar
dus Majella. Niet alleen wij ^xok ,de
sociaal-democraten getuigen, dat er dpor
de vakbeweging loopt een diepe schei
dingslijn van het beginsel. Maar de vak
organisaties yan verschillend beginsel
kunnen elkaar toch de hand rei.ken eu
dat gebeurde reeds met succes; spr. wijst
op de actie der typografen en der tabaks
bewerkers.
De katholiek moet zich vereenigen op
katholieken grondslag, omdat de Paus
van Rome dat voorschrijft en omdat
daarin ons beginsel m°et behJOiUdl.en
blijven. i
Spr. wekt jn een geestdriftige perora
tie allen op voor deze groote gedachte
het seheppen van geregelde arbeidsvoor
waarden voor den kleermakersgezel, op1-
dat deze op behoorlijke wijze kunne
leven zonder groot en kommer. ^(Lang
durig applaus).
Na het dankwoord van den voorzitter
volgde h et
Debat.
•Wanneer wij onzen lezers mededeel en,
dat de discussies gerekt werden tot pn-
geveer middernacht, dan zullen zij het
ons niet euvel duiden, djat wij van die
besprekingen geen uitvoerig verslag ge
ven. iW|ij zouden er .meerdere kolommen
jvan ons Wad mee ffibeten vullen.
De eerste debater, de heer Koster,
vroeg, wat het beginsel to maken heeft
met brood. Wij strijden, zei hij; eenvou
dig voor betere .arbeidsvoorwaar,deo en
daarmee heeft het beginsel niets te ma
ken. Spr. beweerde, dat dje klassenstrijd
bestaat of men wil of niet «n dat hef
kapitalisme de wereld uit BJoet. Iemand
die n:ei werkt, heeft gcvi* recht op cca
korrel broods.
De heer Blow stelde eenige vragen.
.Wat Leo XIll over het arbeidsvraagstuk
gezegd had, liet dezen debater koud.
Hij beweerde, dat de eene Paus zus en
de andere zoo gesproken had*, Verdei
maakte spr. den heer Aaiberse yen yer-
wijt over diens houding tegenover, {te
tienurenmotie en de bakkerswet.
Bij zijn beantwoording, der sprekers
wee» dc heer (Mooijman ,er o^n; op, dat bij
een materialist ide boterham natuurlijk tie
eerste plaats bekleedt. .Wij, die goen
materialist zijln, denken daar anders
pver. Wiij willen niet van honger stervlen
en strijden voor betere arbeidsvoorwaar-
den, doch wij houden daarbij het oog'ge
richt op hoogere geestelijke belangen,
(Wjj aanvaardeu niet den klassenstrijd,
wij strijden niet om het kapitalisme te
vernietigen maar om het kapitalistendom
te genezen van de liberaal -economische
ziekte. Wij willen niet, dat het kapitalis
me verdwijne, wel dat het verbetere. Uc
sociaal-democraten streven een ulo pie na.
Zij moeten het ons ntaar yiiet kwalijk
hermen, als wij meer hechten aan de ne-
gentienhonderdjarige geschiedenis ouzci
Kerk dan aan hun liersenscliimnijgen
toekomststaat. Alle Pausen hebben door
alle eeuwen heen geleerd: Bemin uw
naaste gelijk u zelven. In de middeleeu
wen spoorden zij Aan tot vorming da:
gilden, (thans! willen zij wederom.,, djat
wij ons vereenig.cn. Die heer Aaiberse
heeft zijin tienurei imotio ui et ingetrok
ken die motie ligt daar nog .Weet u
wat wij niet willen De tienurenmotie
van Schaper, die de vrpuvv naar 4e fa
briek brengt. Wjj willen de vrouw be
houden als de koningin yan het huis
gezin. (Luid applaus)
Weet u \Vie tegen de bakkerswet
gestemd hebben? Uwe liberale vriend
jes, die uwe leden !na,ar dfe Kamer hebben
geholpen. Met hen stemden eenige con
servatieve Katholieken, die zitten in een
muurvast district. Zij hebben echter de
afkeuring vernomen v,an de (Katholieke
arbeiders.
De heer Koster, repliceerend, beweer
de, dat d(e leer van Marx en Engels om
trent den klassenstrijd juist is jjebleken.
Spr. vindt dat bij d[e uitsluiting in de Si-
garenindustrie de klassenstrijd aanvaard
is. De arbeiders hebben thans een harder
juk dan slaven.
De heer Mooijman wees erop, dat de
leer van Marx en Engels soms zeer
moeilijk te begrijpen is. Troelstra zelf
snapt ze soms niet en dan moet hij ver
in het buitenland om verklaring gaan
vragen. (Groote vroolijkheid) Spr. ont
kende, dat dje katholieken den klassen
strijd ooit aanvaard hebben. Wel strijden
wij voor onze belangen, doch dat maakt
