17
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
No. 1198.
Bureau OtJOE SIIVGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
rr BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, j 1.30 per kwartaal. Franco
r post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
September
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
ewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handeis-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 ce.it, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
thi
Met Zweetkamertje.
lalAlet belangstelling hebben, we er naar
>tt« gezien, of in de rede, waarmede eer-
itermiddag het rectoraat der Leidsche
jogeschool werd overgedragen, ooik iets
zegd zou worden over het witten van
131 zweetkamertje, want we achtten het
rdwijnen der spreuken, en handteeke-
ïgen in dat vertrekje hoogst jammer:
vormden een curiositeit, vooral w'ij-1
meerdere an et eere bekend geworden
men bij1 voorkwamen.
En waarlijk: iprof. Eerdmans, wiens re-
wat nog niet vaak voortkwam!
'ter t ditmaal zonder ergernis konden lezen,
ide er van:
„De taak van d^n rector is dan, ook
een bescheidene. Over de gebouwen is
de Rijksopzichter machtiger dan hijL
Deze mag, zonder daartoe te zijn aan-
ni gezocht, zelfs tegen waarschuwing in,
het zweetkamertje anet al zij'n oude
13 namen laten, schoonwitten, omdat het
te vuil is naar zijn zindelijk en smaak."
Ie jjj/at hier staat, maakt de zaak waarlijk
mi g erger. „Tegen waarschuwing jn"
nd ndelde de Rijksopzichter als de zinde-
le huisvrouw, die ooik een pasitelteeke-
nd ng ging afstoffen en toen niets dan
n waardeloos papiertje over hield.
Nogmaals 't is jammer van die zoo
ik gestoffeerde muren. Moge het ge
urde een waarborg te meer geven, dat
minste de geestige teekeningen van
r. mr. De Stuers, elders in*t academie-
buu.v, gespaard blijven. De'witkwast
tbbelde er reeds aan, zoodat het waar
pij overweging zou verdienen, dit van
kunstgevoel gespeende werktuig
lor een betimmering rond de teekenin-
n zijn grenzen aan te wijken.
En wat het zweetkamertje betreft, de
dj identen moeten het maar weer spoe-
volschrijven, waarbij we èrfvoor hen
voor onze Hjoogeschool hopen, dat
eerlang weer veel beroemde namen
n de wanden zullen prijken.
't Is sterk.
Hieblben we bij de verkiezingen door
iks niiet telkens hooren beweren, dat
Christelijke Regeering en de Christe-
ke gouverneur-generaal broederlijk be
waren, Indië naar den kelder te hel-
:n?
De Inlanders werden er benauwd van,
3ral wegens de bevordering van zen-
ig en bijzonder onderwijs, terwijl de
lineezen, uit ,pure liefde voor onze ko-
iiën, waar zij zoo aardig geld verdie-
g jn, een flink bedrag overzonden, om die
idi vaarlijke regeering weg Je jagen.
Nu, dit is gelukt.
Maar wat zegt nu de nieuwe Regeering
rer den toestand in Indië?
Niets meer of minder dan dit:
De voortdurende vooruit-
ngvandenalgemeenen toe-
and in Neder 1 and'sch Indiië
emt tot groote voldoening."
'Alzoo: minister Pleyte i:s in zijlti noipjes
et den „voortdurenden, vooruitgang".
Maar wat heeft men ons in, den „ver-
tairigstijd dan wijls gemaakt?
Zeker, de Troonrede zegt nog meer
Indië, n.L dat men er zal -streven
■fc volkswelvaart, saamhoorigheddsge-
401 'e!, volksopvoeding, verdraagzaamheid
onderlinge waardeering, maar als de
)rige regeering daar niet evenzeer naar
ld gestreefd, hoe zou dan „de algemee-
toestand" thans opeens zoo „groote
fldoening" kunnen, wekken?
Laten we 't maar hardo.p zeggen: door
tos is ten aanzien van Indië geducht
et spek geschoten; dit komt nu on-
ederlegbaar uit.
"■n zoo zal op nog wel meer punten
ijken, dat het ikaibinet-Heemskerk ten
'rechte zwart is. gemaakt.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De
Katholieken
an Rome, ten zeerste verontwaardigd
Ver het schandelijk optreden der auto-*
kiten tegenover de Katholieke tur-
e[s. wilden eergisteren in de nabij-
e'd van het Colosseum een groote
openbare protestvergadering houden.
Het hoofd der Romeinsche politie en
burgemeester Nathan, .wetend dat de
ze vergadering op de eerste plaats voor
hen weinig £er zctfi brengen, verboden
ook deze bijeenkomst. De Katholieken
van Rome hielden daarop in de Sala
Pia een besloten vergadering, waarbij
de volgende .motie werd aangenomen:
De Katholieken (van geheel Rome in
plechtige vergadering .bijeen, verklaren
dat het -jongste verbod van de optocht
der Katholieke turners in Rome eefr
schending is van de elementairste con-
stituöneele vrijheid, dat het schandelijk
optreden van het anti-clericaal gepeupe)
tegenover weerlooze en vredelievende
turners en in overeenstemming toet de
staatsbeambten de .zwakheid en onmacht
der regeering ^duidelijk aan het licht
brengt. Terwijl de Katholieken van Ro
me opkomen tegen het verwijt der omge
kochte en Jeugenachtige bladen als zou
den zij ,geen goede vaderlanders zijn,
verdedigen zij pok de traditioneele eer
van het gastvrije Rome, welke door een
minderheid op ,de gemeenste wijze ge
schonden werd. ,De Katholieken spre
ken de b°°P dat in de toekomst
bij den strijd der ideeën wederzijdsche
verdraagzaamheid zal Jieerschen, waar
door na (uitsluiting der anti-sociale ele
menten der natie betere dagen zullen
aanbreken.
Verschillende redenaars ,o.a. graaf Dalv
la Torre, voorzitter van den Italiaan-
schen volksbond, en prof. Eingolani
voerden het woord om tegen Willekeurig
optreden der regeering te protesteeren.
In verscheidene bladen wordt verder
een riirijven gepubliceerd van graaf di
Carpegua, voorzitter van den interna
tionalen Katholieken turnbond, waarin
o.m. het (volgende gezegd wordt: „Ter
verklaring van het optreden der regee
ring tegenover ,de Katholieke turners kan
men slechts twee verontschuldigingen
makenVrees ,voor de oproerige elemen
ten of een stilzwijgende instemming mét
hen. Aan het eerste mogen wij niet ge-
looven, wel aan de tweede veronderstel
ling. Dat zal trouwens niemand ver
wonderen. Iedereen weet immers, dat
wie heden ,ten dage in Italië iets te zeg
gen wil hebben, aanhanger moet zijn van
van de .Giordano-Bruno-verteeniging.
IHet moet'toegegeven worden, dat Wij
deze heeren zonder de minste bedoeling
gehad te hebben hen te beleedigen, op
een harde proef gesteld hebben. Ónze)
godsdienstige ,niet politieke betoo
ging, zij weten dat zeer goed was
een buitengewone betooging van "jeugdi
ge kracht en onbluschbare geestdrift
voor de Constantijnsche feesten. Daar
onder moeten de leden der Giordano
Bruno-vereeniging erg geleden hebben.
Bitter moet het voor hen ook geweest
zijn, dat het „stadion" gebouwd voor
de lichamelijke ontwikkeling der atheïs
ten, gedurende drie dagen het eigendom
was der Katholieken. Dit moge won
derlijk klinken, maar ik vraag voor die
heerenverzachtende omstandighe
den".
Berichten uit verschillende bron stem
men daarin overeen, dat het zeer spoe
dig, waarschijnlijk nog heden, tot een
schikking tusschen
Bulgarije en Turkije
zou komen.
Van Turksche zijde is men -zeer opti
mistisch gestemd, van Bulgaarsche zij
de minder, ofschoon men ook daar toe
geeft, dat de vrede ophanden is.
De zaak is, dat de Bulgaren waar
schijnlijk in den afstand van Demotika
en ,Kirk-Kilisse zullen moeten toest<3m-
men. De Turken hebben op dit oogen-
blik een paar mooie troeven in handen.
In ,de eerste plaats de onverschilligheflcf
der ,Mogendheden, ten opzichte van
Bulgarije, jn de tweede plaats de roe
righeid der bevolking in West-Thraciëj
die de Turken thans naar welgevallen
kunnen doen toenemen of bedaren', en
in de derde plaats de begeerte der Bul
garen om te beginnen met de'voorberei
ding tot den revanche-oorlog tegen Grie
kenland.
Vooral dit laatste motief weegt zwaar;
want er ligt den Bulgaren bijzonder
veel aangelegen of zij, bij den volgen
den .algemeen verwachten oorlog een
vriendschappelijk pf in elk geval neu
traal, dan wel een vijandig en wrokkend'
Turkije in den rug zullen hebben.
GEMENGD.
President Wilson heeft op
zijn buitenverblijf te Meriden, in Newi
Hampshire, een openluchtfeest gege
ven, dat door vele vertegenwoordigers
van literaire en tooneelkringen werd
bijgewoond. Er werd door twee doch
ters van den president en door enkele
andere tdames en heeren een tooneelstuk
opgevoerd, dat bedoeld was als protest
tegen Jiet dragen van vogelveeren
op (dameshoeden. De meisjes Wilson zijn
met (hart en ziel voor de vogelbescher
ming £n zij hebben, om haar denkbeel
den ,ten dezen te prop 3 geer er? een club
gesticht, jdft Meriden Bird Club, welke
reeds 600 leden telt, en die in tal van
staten der Unie en provincie:? van Cana
da haar vertakkingen heeft
Gisterochtend is een schoorsteen van
dc fabrieken van de Werking tooi Iron and
Steel Cornp. te New-York ingestort
en door een van de werkplaatsen, ge
slagen. Vijf werklieden werden gedlood,
twintigtallen kregen kwetsuren.
De patroons te Dublin blijven
voet bij stuk houden en ontslaan alle
werklieden, die weigeren om voor het
lidmaatschap van de Iersche vereeni-
ging van transportarbeiders te bedanken.
Onder de telegrammen kan menlezen,
hoe de staking inu ,ook in Engeland haren
terugslag doet gevoelen, daar spoorweg
beambten op verschillende plaatsen ge
weigerd hebben „besmet' verklaarde
goederen uit Ierland aan te raken. In
Ierland zelf is de staking ook olp tfe
veldarbeiders in het noorden van het
graafschap Dublin overgeslagen.
Te Dublin begint ondier het volk ge
brek te heerschen. De prijzen van visch
en groenten zijn met 50 *pct. gestegen
en aardappelen, het hoofdvoedsel van
den armen Ier zijn zelfs tweemaal zoo
duur geworden.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. kon. besluit is goedgekeurd,
dat G. J. M. Wagenaar, burgemeester
der gemeente Heeswijk, is benoemd tot
secretaris dier gemeente;;
is goedgekeurd, dat L. C. Brinkman,
burgemeester der gemeente Oud-Vosse-
meer, is benoemd tot tijdelijk secretaris
dier gemeente;
is aan G. W. Cramer eervol ontslag
verleend als burgemeester te Ootmar-
sum;
is jhr. mr. Wi. E. van Weede be
noemd tot burgemeester te Amerongen;
is voor het tijdvak van 1 October
1913 tot en met 31 Augustus 1914, be
noemd tot leeraar aan de R. H. B. S.
te Mcppd J Milikan oldsat, en tot lee-
xhi. .^an dc R. H. B. S» te Venlo H.
Brans aldaar;
zijn benoemd
tot burgemeester te Waalre A. J. van'
de Ven, secretaris dier gemeente; te Vlij
men G. R. van de Ven, secretaris dier
gemeente, te Hooge- en Lage-Zwaluwe
D. J. baron van Heeckeren van Brand-
senburg, secretaris dier gemeente, te
Hoevelaken: A. E. van Arkel, secretaris
dier gemeente, te Loosduinen: mr. TL
Wi. Tiovy, te Wijk aan Zee en *Duin:
H. H. del Court van Krimpen, te Nieuw
en St. Joosland: A. van Waarde, te Har-
melen en Veldhuizen: A. Blankenstijn, te
Siwalmen: L. H. P. M. Strens.
De Troonrede.
In aansluiting met ons Persoverzicht
in het tweede blad volge hier Wat hét
Volk daarover schrijft
Het „Volk" meent, dat de hoofdin
houd van deze troonrede een zuiveren
weerklank geeft op den uitslag van de
verkiezingenalgemeen kiesrecht en
staatspensioen staan voorop!
In zake de kiesrechtregeling luidt de
„Volks" opinie als volgt:
De kiesrechtparagraaf is niet geheel'
bevredigend, omdat wel Wordt toege
legd, jhet wegnemen van de belemmering
voor vrouwenkiesrecht,* maar niet zoo,
dat de welstand bij de toekenning van
het vrouwenkiesrecht niet als maatstaf
mag gelden.
Op deze beide punten staat dus voor
de sociaal-democratie een stuk strijd te
wachten. Mocht de nieuwe regeeringvan
plan zijn, een artikel voor te stellen
voor het vrouwenkiesrecht, dat meer is
dan een blanco-artikel, dat nieuwe klas-
sebevoorrechticig brengt in de grondwet,
dan zou onze strijd zich tegen de regee
ring zelf richten Onze steun is haar
verzekerd, (waar zij jaan klassebevoorrech-
ting een einde maakt, maar wilde zij
de machtpositie der heerschende klasse
bevestigen, en daartoe het vrouwenkies
recht bezigen, dan zouden wij ons niet
door schijn laten verblinden, maar zulk
verraad aan den uitslag van 25 Juni met
alle macht pogen te verhinderen.
Op hetgeen de Troonrede zegf over
de militaire zaken en de verzekerings
wetten, geeft het blad de volgende com
mentaar
Op militair gebied heeft de regeering
een program, waarbij zij direct afhanke
lijk is van den steun der rechterrijdë.
Heeft deze in het algemeen, door haar
meerderheid in de Eerste Kamer, het
lot van het kabinet in haar hand, de
clerikale minderheid in de Tweede Ka
mer krijgt ook een stuk in de melk te
brokkelen, nu blijkbaar de militiewet-
Colijn „loyaal", zal worden uitgevoerd,
nu, met andere woorden, de stijging der
oorlogsbegrooting Izal worden 'doorgezet.
En de aankondiging van een slagschip
voor Indië geeft eveneens een verhoog
de beteekenis aan de rechterzijde. Op
beide punten zal de sociaal-democratie
de regeering moeten bestrijden.
In hoever de coalitie gezind zal blij
ken, met dit kabinet in zee te gaan,
moet de naaste toekomst leeren. Schijn
baar is het regeeringsprogram ten aan
zien van Talma's verzekeringswetten eeln
uitdaging van de heeren van rechts. In
derdaad echter hangt hier alles van de
uitvoering af. Het betrekken ook van
de 'doktershulp in de ziekteverzekering
was oorspronkelijk een algemeene
wenscb van de Kamer; de heeren van
rechts hebben hun overtuiging geofferd
aan hun poliriek belang. Mocht het ge
lukken, voor cflt belangrijk stuk sociale
'wetgeving alsnog een oneer bevredigende
regeling te vinden, dan zouden wij ons
daarover ten zeerste verheugen. Ook te
gen Talma's regeling der invaliditeits
verzekering bestonden aan de rechterzij
de grocrte bezwaren. \V:ij kunnen slechts
hopen, dat Treub's vereenvoudiging voor
alle partijen aannemelijk blijkt.
Na te hebben betoogd dat de voorge
stelde onderwijs-ccmmissie verzoenend
zal werken, besluit het „Volk" Zijn be
toog als volgt:
In het algemeen mogen wij consla-
teeren, dat door het kabinet de lijn der
politieke ontwikkeling, gelijk die door
onze kiesrechtactie ^s geteekend, wordt
vervolgd. Wellicht jn een temjx), dat ons
niet geheel bevredigt, als het vrouwen
kiesrecht aan de orde komt. Maar de
hoofdzaak is, dat de kiesrechtkwestie
h^ar oplossing na*uerbij wordt gebracht.
Bij lederen gt&p op dezen weg kan ue
regeering op <on2en steun rekenen; mis
schien zullen wij haar nog Wat sneller
voortstuwen dan zij zelf van pl,an 'was
te gaan. 1
Een kennisgeving van den Minister
van Marine.
Ingevolge de bevelen van (dein Minister
van Marine is 't volgende door 'de com-
mandeerende officieren van Harer Ma-
jesteits schepen ;en inrichtingen ter ken
nis gebracht ^an de équipages hunner
onderhebbende bodems ,of inrichtingen:
„Het komt in den laatsten tijd her
haaldelijk voor dat schepelingen, soms
van overigens onbesproken gedrag, met
de tucht onvereenigbare handelingen
plegen, die .kennelijk uitsluitend ten doel
hebben om, zij het dan ook op oneer
volle wijze, wegens zoogenaamde anti-
militaire karaktereigenschappen den mi
litairen dienst te verlaten.
„Een zoodanige handelwijze, die veel
al slechts -een uiting is van ontevreden
heid of een uitvloeisel van karakter
zwakte, in verband met op een of andere
wijze ondervonden teleurstelling, a&t ik
zoo zeer in strijd met elk begrip van
plicht en goede trouw en daardoor zoo
wel voor den dienst als voor het perso
neel van zoodanigen invloed, dat daar
tegen met alle gestrengheid moet wor
den opgetreden, en zullen handelingen
als boven bedoeld nimmer aanleiding!
kunnen zijn tot ontslag wegens eigenaar
dige of anti-militaire karaktereigenschap
pen, doch slechts ontslag wegens wan
gedrag, naar gelang van de omstandig
heden, met ontslagbrief 2e of 3e soort
ten gevolge kunnen hebben.
De spett/^ïsde „N R. Ct".
Be „N. R. Ct" drukt iu haar rubriek
Kerknieuws dit p|tukje af uit de J}Ter
tiaris", het orgaan der derde Orde van
den H. Franciscus
„Den 30sten Januari 1906 werden ver
schillende eilanden van den Stillen Oce
aan hevig geteisterd door een aardbe
ving. Omstreeks 10 uur gevoelden de
bewoners van het eiland Tumaco een ge
weldigen schok, die op sommige plaat
sen van 7 tot 15 minuten duurde. Een
uur later zagen fi} aan demi jjezicMsH
einder de zee zich' tot een berg verheffen^
en h'et eiland naderen. Die schrik was tot
het hoogste gestegen. dit oogenblik
had de Pastoor der parochie £en h)eert-
Iijke ingeving. Hij gaat rni te kerk hët
Allerheiligste Sacrament nemen, en ge
volgd door zijn biddend volk, komt hij
weer naar het strand, en vertoont aan
de woedende golven die driemaal Heilige!
Hostie. De berg van water strekltzioh
neer aan zjjne voeten. Een nieuwe water
hoos verschijnt aan den gezichtseinder;
de altoos onverschrokken priester wacht
haar af met onversaagd vertrouwen en
de onstuimige golf zijgt neer op vijf
meter afstand van den. moedigen hea
der. Langzaam aan bedaart de .zee, en
lofzangen van dankbaarheid vervangen
de .angstkreten."
Óe „N. R. Ct." vporziet het sjtukje
v,an deze spottende kantHeekening
Wij herinneren ons niet, dat Reuter
ons destijds van deze treffende gebeur
tenis bericht heeft gegeven.
Hierbij teekent het ^,Hsg.^ aan:
Dit is een manier om te zeggen, dat de
„N. R. Ct" het voor een fabeltje houdL
Zij kent geen ander gezag dan Reuter.
Wat deze niet overbrengt, is een verzihr
sel. Maar dan zijn de verzinsels legio,
want van hetgeen de katholieke Kerfo
aangaat of de katholieken belang kaai'
inboezemen neemt Reuter slechts schaars
notitie.
KORTE KRONIEK.
Gisteren Js te 's-Hertogenbosch
overleden, 64 jaar oud, dr. H. P. M. vap
der Hom ,var. den Bos, sedert 1898
districtsschoolopziener in Jmt district 7s
Hertogenbosch.
Te voren was "dr. Vnn der Horn van
den Bos leejraar aan de R. H. B. S. te
Venlo en (directeur van de "R. HL B. S.
te Tilburg .en van de ambachts- en tee-
kenschool aldaar.
De overledene was officier in de orde
van Oranje-Nassau. („Huisgez.")
LEIDEN, 17 September.
Volksbond-Propaganda-Unie.
De vijfde alg:rr ..ene vergadering van
bovengenoemde Unie zal worden gehou
den den 28sten Sept., 's middags half
een, in het gebouw van den Ned. R. K.
Volksbond., alhier.
1De antirevolutionaire laesvereeni-
ging Nederland en Oranje stelde gister
avond zonder stemming caoïdi/daat voor
het lidmaatschap van den gemeenteraad
in het 3e district (vacature wijlen dr. G.M;
Kruimel) den heer Wi. Pera (ooiid-lid).
Te Utrecht behaalde gisteren de
heer C. J. Oudshoorn, het politie-dipla-
ma.
ROOMSCHh AGENDA.
'Woensdag 8V2 uur, St. Jozefszaal.
Ledenvergadering der R. K. Kiesvereni
ging, waarop Mr.Aalberse .een politieke
rede zal houden.
V r ij d a g uur Bondsgebouw.
Openb. Verg. met debat, uitgeschreven
door de Kleermakers-Vereen. „St. Gerar-
dus Majella" Spreker de heer Mooijman.
ALKEMADE. Met ingang van, 21 Sept
a.s. is tot burgemeester dezer gemeente
herbenoemd de edelachtbare heer T„ Jj].
van iWichen.
KATWIJK. Uitslag der loting voor
de militie. 1 P. Schuitemaker. 2. A. Var-
kevisser. 3. A. v. d. HorstL 4. J. U H
Baale. 5. Joh. de Hollander. 6. P. Q.
J. v. Leeuwen. 7. H. v. Rijn. 8. Wfc v
d. Plass. 9 C. v. Duyn. 10. D. v. Duyn.)
llvN. Compeer. 12. L. Krijgsman, ij.
J. v. d. Plas, 14. C. v. Houten. 151
G. Maagdelijn, 16. J. v. d. Oever, 17,
Wl Ouwehand, 18. J. C. J. Gesink, 19.
C. van Toli, 20. N. Haasnoot, 21 C.
Ouwehand, 22. Wl Guyt, 23. P. v. cL
Oever, 24. G. J. Aanhane, 25. A. Ouwe-
