BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1189.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke' nummers 2Vs cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
'""^zonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
vijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEILLUS-
TREERD ZONDAGSBLAD.
V Ons regeeringsstelsil.
Juist van pas in deze dagen onzjer
onafhankelijklieidsh(erdenking komt een
artikel van het Kamerlid Marchant in
de V r a g e n d e s T ij d s. Hij bestudeer
de en vergeleek de Troonreden der laat
ste 40 jaren en kwam daarbij tot de
geenszins verrassende conclusie,
dat dit Staatstuk in den regel wel kor
en krachtiger had kunnen zijn. Moge
het met hem geestverwante nieuwe, mi
nisterie naar dien raad luisteren, maar
met de beknoptheid de duidelijkheid niet
uit het oog verliezen.
Belangrijker dan mr. Marchant'sTroón-
rede-beschoiuwiiigen is intusschen de in-
leidipg tot zijn stuk, waarin Jiij gele
genheid vond de voordeel-en van de erfe
lijke monarchie boven de. republiek met
haar presidentskeuze breed uiteen te zet
ten.
„Telkens zoo schrijft hij moet
de nuchterste Nederlander tot de over
tuiging worden gebracht, dat wij in
onze constitutioneele monarchje jiog
zo;o kwaad niet leven.
„Het is noig geen jaar geleden, dat
in de Fransdie Republiek de^strijd
loisbrak om de keuze yan een povol-
ger voor Fall'ières. Het liejf ten' slotte
gelukkig af. Het hpogstéWraatsamblt
werd opgedragen aan een m|an, die
intellectueel ook, maar vooral igoreel
berekend sch.ijnt om met ^waardigheid
zijn ambt te vervullen. "Maar wat alf
knoeierij en onheilige drift werd in
die dagen te Parijs aan de wergkUfcer-
'"toond!
„Is het dan niet een yegen, wanneer
de p rond wet ons waarborgt "dat .de
hpogste macht ten onzent wordt ge
legd in handen van een te voren aan
gewezen persoon, die met zijn eigen
belangen leeft buiten den strijd van
alle mogelijke groepen die geen an
der belang kent dan dat'van h et land,
tot welks bestuur hij is geroepen die
streng constitutioneel rekening hpudt
met de Istroomiingen .in het vjtik, zooals
zij bij de verkiezing der vertegenwoor
diging zich] openbaren
„Vreemdelingen valt het op, hoerus-
tiig h,et maatschappelijk leven ten on
zent zijn gang gaat, terwijl wij: twee
maanden lang een politieke crisis
doormaken, waarvan (de oplossing over
geh;eel het landsbestuur voor een aan
tal jaren zal kunnen beslissen."'
Zoo is het inderdaad.
Bij de verkiezingen mogen dp hart
stochten hoog oplaaien, nauwelijks hfeeft
de stembus gesproken of de kalmte keert
terug, overtuigd als men is dat nu zon
der aanzien van persoon pf partijen <je
consequentie ,der ^tembusuitjspraak vol
gen zal.
Er is voor ons geen enkele jeden om
het anders te jpnderstellen. Een- presi
dent is liet product van partijformalties!
en partijbelangen, waarvan pi en in zijn
handelingen allicht de gevolgen kan na
speuren een mensdh blijft een mensch.
Een Vorst ech,ter staat boven "de par
tijen, (Ji eeft van geen dezer iets te Jioh
pen of te vreezen, zoodat al is ook
hij mensch de beroeringen dqr partijl-
driften buiten hen om-daan en Ij ij he
ter dan iemand het oog kan richten over
't geheel der landsbelangen, bij de be
hartiging waarvan de bezworen Grond
wet hem ten richtsnoer is.
Inderdaad, een monarchie is te ver
kiezen boven een republiek, vooral waar
gelijk in ons land de kroon ge
dragen wordt door een persoon l(Ijkh,eid
als onze koningin, die nog onlangs yan
zoo breeden blik blijk gaf. Noodigde
Zij niet ten Hove een tegenstander van
Haar gezag; bood Zij niet dienselfden
tegenstander tot zelfs 4rie ministerpor
tefeuilles aan? Zelfs de warmste .re
publikein moet hebben gevoeldd$ar
worden mij tie wapens uitlde hand (gesla
gen, want geen president zou beter kun
nen letten op de uitingen van den volks
wil.
En nu gaan wij nog even op dit thema
door: dat ons huidig regeeringssyj&teem
zoo rustigen gang verzekert aan de
staatsmachine is voor een groot deel
mede toe te schrijven aan de hooge tra
dities van het Oranjehuis, zoodat wij
met den heer Marchant concludeeren
„Wiaarlijk men behoeft van over
dreven en opgfesch,roef den oranjemin
niet te worden verdacht, als deze over
wegingen dwingen tot de £rkentenist
dat het Nederlandsche volk nog altijd
in de toewijding der Pranje's aan zijn
nationale belangen zich mag verheu
gen."
?i Leek JonS juist Ivan pap in1 deze dagen
van national en fqestzin aan deze din
gen even te herinneren. We komen er
door tot dieper besef ïmzer verheugde
stemming als qprechte vaderlanders.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Voor Turkije zijn nu ook de afgevaar
digde voor de
directe onderhandelingen
met Bulgarije benoemd te weten Ta-laat
bei, Halil bei en Machmoed pasja. De
eerste vergadering zal heden op -het mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken te
Konstantinopel plaats hebben. De Bul-
gaarsche gedelegeerden hebben gister
een bezoek gebracht bij den grootvizier
en bij de ambassadeurs der mogendhe
den.
De correspondent van jJ-e „Temps" te
Konstantinopel heeft uit ingelichte bron
vernomen, dat de Porte er niet aan dqjikt
iets te laten afdingen op haar eisch, dat
heel Oostelijk Thracië met Adriainqpel -en
Kirk Kilisse bij Turkse zal blijven. Tot
geen prijs wil zij over Kirk Kilisse af
zonderlijk onderhandelen. (Men weet dat
er werd verteld, dat' Biulgjarijfe nog kans
op laatstgenoemde vesting had). Adria-
nopel en Kirk Kilisse vormen de steun
punten van een en dezelfde strategjjsche
veiidedigjingslinie, zij vormen een on
deelbaar geheel. Geeft Turkije er een
op, dan wordt het andere waardeloos.
De Porte, zoo heeft jmen den corres
pondent voorts gezegd, doet .alleen ter-
wille van de groofe ipogendheden, af
stand van Westelijk Thracië, met steden
ais Gumuldzjina, die voornamelijk door
Turken worden bewoond. "Die opoffe
ring moet Bulgarije voldoende zijn.
Uit Konstantinopel komt intusschen
het volgende optimistische telegram ,Uf*
de uitlatingen zoowel vain „Bulgaarsche
als van Turksche bevoegde personen!
blijkt, d,at van beide zijlden een levendig
verlangen bestaat, niet alleqn naar een
duurzame vrede, maar zelfs .naar een
bondgenootschap. Men JfcJegeert het her
stel van de diplomatieke - en de .oeco-
nomische betrekkingen. In Turksche
kringen is men welgemoed en deBul
gaarsche delegatie moet ook de beste
verwachtingen v,an de vredesonderhande
lingen hebben.
Over het Turksche leger
schrijft de bekende Ashmead Bartlett in
de „Daily Telegraph" het volgende dat
hij grootendeels vernam Van Enver-bei
met wien hij herhaaldelijk heeft gespro
ken. Deze verklaarde, dat het Turksche
leger de regeering trouw zou gehoor
zamen, zoo lang deze /de waarachtige
belangen van het Jpnd jiastreeft1, maar
indien de' regeering neiging mocht too-
nen om Adrianopel of eenig deel van
Thracië op te geven, dan zou het leger
op eigen hand optreden. Het Turksche
l(eger telt nu 300,000 man en is ^tferk
genoeg, om overal 'heen Te rukken. De
troepen hebben hun stellingen 'tgn W.
van de Maritsa noode Verlaten. Alleen
hebben zij de stellingen niet opgegeven,
die volstrekt noodig zijn voor de verde
diging van Adrianopel. De kwestie van
de Bulgaarsche grens moet zoo spoedig
mogelijk geregeld worden, want het zal
onmogelijk blijken het leger nog lang
op de been te houden. De troepen drin
gen er op aan, dat men hen t^gen de
Bulgaren zal laten oprukken of naar huis
zal zenden.
Ten aanzien yan Adrianopel verklaar
de Enver-bei, dat de Turken thans druk
bezig zijn, om liet sterker te maken dan
het poit geweesft is.
De correspondent heeft bij -een rond
gang onder de troepen gunnen opmer
ken, dat die troepen heel-anders en veel
beter waren geworden dan in 1912. De
colrpsgeest en .de tucht zijn hersteld,
de intendance is volkomen op nieuwe
leest g eschoeid.
De correspondent heeft ook een rit
gedaan 50 mijlen ten W. van de Maritsa
en herhaalt zijn beschuldigingen over de
gruwelen van de Bulgaren. Het heele
land is verwoest en ziet er uit, alsof het
door een verschrikkelijke pairdbeVjug ge
teisterd is of door de Hunnen onder een
hedendaagschen Attria is afgeloopen.
Afvaardigingen van de weinige bewo
ners, die over waren gebleven, kwamen
'de correspondent srneeken, om de wan
daden van de Bulgaren in Europa be
kend te maken en cegen een terugkeer
van het Bulgaarsche bewind verzet aan
.te teek en en.
Die 5orrespondent dringt aan op de
uitzending van een onpartijdige oommis
sie. Deze zal ongetwijfeld Zijn beschuldi
gingen tegen de Bulgaren waar maken.
De volgende bijzonderheden vinden
we nog vermeld van het huwelijk van
Ex-koning Manuel.
Van het portaal van het slot tot aan
de kerk was een overdekte met wijn
ranken versierde allee gemaakt, waar
door het bruidspaar en de |amilieleden
naar de kerk wandelden. Langs beide
zijden hadden zich .in h)et wit gekleéde
meisjes en boerinnetjes in Jiohenzol-
lernsche kleederdracht opgesteld, die
bloomen strooiden.
"In den bruiloftsstoet ging de hofmaar
schalk, Freiherr v. Wangtenhfeim, Voor
op daarop volgde het bruidspaar, de
bruid met een myrtekransde bruidje-
glom in rok, de borst met ridderorden
bedekt. Onder het gelui van de klokken
trok de stoet langzaam naar de jterk. Die
'lange sleep van de bruid, werd door 3
hofdames g edragen.
Die kardinaal-patriarch van Lissabon,
met een groot aantal geestelijken, ont
ving den stoet aan het kerkportaal, I^iij
net binnentreden in de kerk s.chreden de
kardinaal-patriarch met de andere gees
telijken, met brandende kaarsen jn _de
hand, vooraandan Volgde onder £en
door 4 mannen gedragen baldakijn het
bruidspaar, dat bij de intrede in de kerk
door luide fanfares werd begroet.
Het bruidspaar nam voor "het altaar
plaats. De vorstelijke personen groe
peerden zich daaromheen. Links stonden
de koningen-Moeder Amalia van «Por
tugal, de vorst jyan Hohenzollern, de
hertog van £osta, de prins wan Wales,
prins Karl van Hohenzollern, de groot
hertog van Baden, de hertog van Co-
b'urg, enz. Rechts stonden de grootherto-
gin-weduwe Louise van Biatien, ...prins
Aug. Wjlh. von Pruissen, groothertogin
Hilda vain Baden, tie hertog van Oer
nua, prins Joh,aam Georg van Baksen,
enz.
De trouwplechtigheden werden ver
richt do,or tien kardinaal-patriaiich, die de
tropwacte ip het PortugcesCh voorlas.
Ook bruid en bruidegom bedienden zich
yan het Poirtug^esch, toen zij hkn toe-
stemjmüng gaven.
Op den terugfvveg van de .kerk naar
het slot ontving de bruid „yan een 50-
tal schilderachtig uitgedo£ch|fe mèisjep
uit de Qjmgjeving, een prachtig bouquet.
Na de kerkelijke plechtigheden h&d een
receptie plaats, waarna een gala-diner,
waarbij vorst Wilhelm/een toast op het
bruidspaar uitsprak.
In October zal het echtpaar zijn in
trek nemen te FulWell Park, Tarick'en-
ham, vlak bij Loinden. De toekomsti
ge residentie van het bruidspaar is, voil-
gens de bladen, een ideaal van een En-
gelsch huis. Uitgestrekte en prachtige
tuinen met moioie oude boojnen ojnrin-
gen het huis en Het terras aan den ach
terkant ervan loopt met geringe glooiing
tot de Crane, een rivier, die ongjevieer
een paar'kilometers door het landgoed
loopt
Het huis bevat ongeveer 40 kamers en
de danszaal, een lange hall met parket
vloer en ramen, die uitzicht ^even op
een terras, zal konin(g Mar.oeTs „ont
vangstzaal worden, daar tie oude ont
vangstzaal tot studeerverterk is inge
richt
Door de bruid zal tie zaojgehaamlde
„Rose Room" in gebruik genomen wor
den. Het huis is gemeubileerd in Shera
ton, terwijl voor de eetzaal .Chippen
dale dessins zijn gekozen. Die meubelen
voor den ontvangstzaal zijn door Ironing
Manoel uit Portugal overgebacht
GEMENGD.
Er schijnen moeilijkheden te zijn
gerezen tusschen Servië cn Monte
negro ten aanzien van de grensbepa
ling in het district Prizrend. Men begint
rekening te houden met de mogelijkheid
van een beroep op arbitrage, zooals in
het verdrag in geval van geschillen is
voo rgesch reven
Naar de Daily Mail uit Tokio ver
neemt, schrijven de Japansche bladen
op scherpen toon naar aanleiding van
het bericht van den moord op Japanners
te Nanking.
De Kokoemin, het blad van prins Kat-
soera, den gewezen eersten minister, die,
zegt de correspondent, nog steeds de
macht achter den troon is, heeft h\ê6
oordeel gevraagd van Oisji, den leider
van de Katsoera-partij in het parlement,
Japans waardigheid, zeilde hij, .is ge
schonden, doordat geregelde _Chineesch£
troepen de Japansche vlag hebben ga-
minacht. Hij zou het goedvinden, als
J a pan een aanzien 1 ij k e Chin eer
sche haven bezette om zijn eis'dh)
tot genoegdoening Jcracht bij ,te zetten.
Dr. Tomiidzoe, lid van het parlement
en vurig patriot, en een officier denken
er evenzoo over. De doctor wil Tiënt-
sin bezet hebben, glelijk de Duitschers
in 1897, bij geringer uittarting, Kiaots-
jou hebben bezet
Het congres van vakvereenigingen
te Manchester heeft met groote meerder
heid een besluit aangenomen, waarin de
vakvjereenigingen worden aangespoord
om, wegens het steeds duurder worden
van het leven, spoedig en tegelijk stap
pen te nemen ter verkrijging van een
opslag van loon van 5 shilli g
tin }de week yoor alle arbeiders. Een spre
ker verklaarde zich tegien het voorstel,
aangezien de arbeiders, zeide hij, geen
voordeel hebben van zoo'n loonopslaig],
die immers altijd gevolgd wordt door
het duurder wortien van tie leVensbenoo-
digjdheden.
iD[e stakende ververs tie Londen heb
ben gisteren vergaderd en gesproken
over een al gem e ene staking van
ververs in heel het land. Ook is hiet
.pfljan opgeworpen, om te beginnen met
een staking van alle werklieden bij het
bouwvak te Londen. Een besluit is nog
niet genomen. Er zijn 91 patroons, die
om hun vele werk te kunnen afdoen, den
geëischten opslag van anderhalve stui
ver in het uur hebben ingewilligd. Maar
er ,zijn ook yele gezellen, die op den
a&ngfeboden opslag van een stuiver weer
aan het werk zijn gegaan. Ze moesten
het gisteren op de vergadering ontgel
den, en werden onderkruipers geschol
den.
Die toestand door tie s t a king yan
de transportarbeiders t e N Di u b 1 i n, in
het leven geroepen, heeft aanleiding ge-
gleven tot een bijeenkomst van een vier
honderdtal groote werkgevers op allerlei
gebied. Woensdagavond gehouden. Vast
gesteld werd. dat de handel van de sta
king verbazend te lijden heeft, en dat de
toestand als onhoudbaar valt te beschou
wen. Middelen om er een einde aan "te
maken, werden intusschen niet aangege
ven.
Het reeds vroeger genomen besluit
van de werkgevers om alleen nog maar
niet-gleorganiseerden arbeiders in dienst
te nemen, zou gisteren in werking "tre
den. Ook de groote reéderijen moeterf
zich daarbij hebben aangesloten. Natuur
lijk zullen de georganiseerde werklieden
zich tegen toepassing ervan met alle
kracht verzetten, zoodat nieuwe op lusten
gevreesd worden.
Nu staken ook de bootwerkers.
De Matin verneemt uit Parijs: De
Engelsche justitie bezit het bewijs, dat
de vijf gevangen mannen, schoon mis
schien medeplichtigen hebbende, in alle
geval de hoofdschuldigen zijn aan den
diefstal van het ,pare 1 sno.er.
Nog twee personen zullen weldra gevan
gen worden genomen, waarna alles aan
het licht zal komen.
Eerst op het eind van de yeis is het
postpakket beroofd, met behulp van een
nu bekenden, ambtenaar van de po(st
Hij zM tegelijk in hechtenis wo,rden ge
nomen met de persoon, waaraan jjij het
pakje voor eenige oogenblikken heeft
loyergegeven. Dieze ..vehvisselde de pa
relen vo.or stukjes suiker.
In drie ko,lommen verteld de Matin
onder welke omstandigheden h,etl parel
snoer terug is gevonden. Price kreeg te
Lo,nden bezoek van twee Franschen, die
aanbo.den Ihem het Isnoer fegen den uitge
loofden prijs te bezorgen. Hij ging daar
op naar Parijs en stelde zjch in verbin
ding met- een bekend achtenswaaridfig
koopman, die er in toestemde .zich in
verbinding te stelle nipet de Jjezittera
van het parelsnoer. Hij kocht twee pare
len van hen, waaraan hij op twijfel baar
ko/z vaststellen, dat zjj het bewuste
snopr in hun bezit hadtien. Daarna be
paalde hij een samenkomst met de die
ven opi hun al de andere paarlen af te
koppen, maar het waren speurcjers die
zich op de afgespupken plfek .vertoon
den en de .yijf bewusten mannen in
hechtenis namen.
Z. K. H. de Prins op de Entos.
Gisteravond omstreeks halfadht is Z.
K. H> de Prins der Nederlanden per
automobiel te Amsterdam aangekomen,
vergezeld van zijn adjudant 'luit. ter zee
le klasse Bijl de Vroe. Z- K. H., die ge
kleed was in groot-tenue admiraalsunin
form, begaf zich onmiddellijk naar de
E. N. T. O. 'S. Hier zat hij als gast
aan den officieelen feestmaaltijd der Kon.
Ned. Roei- en Zeilvereenigftng aan, welker
beschermheer hij is en welker wedstrij
den op de Noordzee hij morgen zal
volgen.
Na afloop van den maaltijd heeft Z.
K. H. met de heeren, die mede aan tafel
hadden gezeten ionder hen bevond
zich ook generaal-majoor Fabius ,en
schout-bij-nacht Tydeman Tiet schitte
rende vuurwerk bijgewoond, dat te zijner
eer door het E. N, TI. Q, 3,-bestuur
werd gegeven. "Onder groote stukken
waren o.a. de portretten van het vorste
lijk; Echtpaar en het Prinsesje, welke het
zeer talrijke publiek levendig toejuichte,
terwijl de muziek de volksliederen
speelde. Na het vuurwerk maakte de
Prins met het geheele gezelschap een
rondwandeling tioor het Lunapark en
vertoefde vervolgens nog een'korten tijd
op het terras aan "den IJ kant, waarna hij
zich per auto naar het paleis op den
Dam begaf. Heden'ochtend vertrok Z. K.
H. naar IJmuiden, om daar de zeilwed
strijden bij te wonen.
Bestrijding Werkloosheid.
Naar de „N. 'R. 'Ort." verneemt, kan
tegen het einde van het jaar het ver
schijnen van het tweede deel van het
rapiport der Staatscommissie inzake de
bestrijding van de werkloosheid tegemoet
gezien worden. iWierd het niet eeniger-
mate vertraagd door het optreden van
mr,. Tireub als minister, dan zou het reeds
veel eerder kunnen worden ingediend,
want óp de hoofdpunten is men het
reeds eens geworden. Zoo staat wel
reeds vast, dat men de middelen ter be
strijding der werkloosheid zal zoeken in
een betere organisatie van de arbeids
beurzen, verzekering en werkverschaffing
van overheidswege, doch omtrent de
wijze, waarop een en ander geregeld
moet worden, heeft men zich nog geen
vaste mëening gevormd.
Staatsmanswijsheid.
De liberale pers, eerst ietwat verbluft
over het ongehoorde fedL dat iemand,
die uit de Tweede Kamer en uit het
Concentratieverband was getredep, om
dat hij tegen staatspensioen was, nu ge
roepen wordt om als Minister het £!on-
centratie-ideaal te verwezenlijken, begint
van die .verbazing te bekomen, schrijft
de „Tijd". En met de gemakkelijkheid,
waardoor zij zich in haar sichipper-
politiek van de jongste maanden zoo
bijzonder heeft onderscheiden, begint zij
het verbijsterende geval thans geheel na
tuurlijk te vinden en zelfs Minister Treub
aan te sporen, om zijn verleden in dezen
te verloochenen.
„Het doet eerst wel wat vreemd aan
schrijft de „Vaderlander" dat Treub
nu de man zal worden, die Nederlandj
met staatspensionneering zal begiftigen,
maar het dunkt ons van s't§atmanswijs
heid te getuigen, dat de heer Treub,
nu hij den slag voor eigen systeem ver
loren heeft, het ten offer b'rengt £^tn den
algemeenen volkswensch/'
En wat de „Vaderlander" zoo staats-
manswijk vindt, bevestigt het „Vaderland"
terwijl het verklaart, dat het s|taatsmans-
wijsheid zou wezen, als mr. Treub na
zoo duidelijk uitgesproken volkswensch
voor staatspensionneering, daaraan zoo
veel mogelijk tegemoet kwam.
De vrijzinnige pers is dus duchtig in
de weer, den draai, die ons in uitzicht
is gesteld, voor te bereiden. Eerst schrok
zij van de op mr. Treub gevallen keuze 'in
verband met het staatspensioen, nu is
