No. 1154.
Zaterdag
Juli
1C»Ï3.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang
Bureau OLIOB SINGEL. 54, LEIDEN.
Interc. TelefQon 935. Postbus 6.
UT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
er post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27s cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
n
"ijlvi
t v
rfSLÖ
■KBÜtr JUEZ2SE
De ADVERTENTIEPRIJS n iriagt van 1 —5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. nret gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, kodp en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Een extra'tje.
a De Nieuwe Courant is al klaar
iet haar oplossing van den crisis. „De
ltJ jciaaH-democratie hefeft zich wel met
a aar weigering buiten de deur der onder-
ak andelingen gezet", maar „bijna ondenk-
'd aar ljjkt toch het blad de vorming van
24 en parlementair Kabinet uit de ooncen-
atiepartijen, ook al zou dit zich uit-
uitend de uitvoering van d'e sociaal1-
emocintische herstemmingseischen ten
oei stellen." Hiervoor immers zou wel
en paar jaar noodig zijn en hoe speelt
ira< en concentratie-kabinet 't gedurende
ien tijd met de roode criticasters klaar!
Het Haagsche blad ziet daar geen gat
i, doch is desniettemin geenszins ont-
-rc loedigd, den raad gevend!: we moeten
laar een extra-parlementair kabinet vor
en, d. w. z. een regeering, die niet uit
arlementariërs bestaat en daarvoor ook
an geen parlementair program gebon-
en kan geacht wojden. Het slintme or-
an zet zulks als volgt uiteen:
„tZulk een extra-parlementair kabi
net zou, wil het kans van slagen bie
den, niet alleen in schijn, maar ook'In
wezen extra-parlementair moeten zijn.
Zoowel door zijn samenstelling als
door het program, dat het zich denkt
te verwezenlijken. Door zijn samen-
Stelling uit mannen, bij wier namen
men niet allereerst aan een politieke
richting denkt en die dus eerste
voorwaarde buiten het afgetreden
of komende parlement mnp|pn jrpzoeht
eij worden. Door zijn program, dat niet
zonder meer een weerslag op het con
centratieprogram oï de herstemmings-
eischen der S. D. A. P. mag zijn."
Beter ,dan met zulk een bespiegeling
on De Nieuwe Courant' waarlijk
iet aantoon en in hoe groote moeilijkheid
linkerzijde zich bevindt.
Vooreerst ljjkt on? de vorming van
ulk een parlementair buitenbeentje wel
ets te (ijken op kiezersmisleidjng. Het
en al Idie (br,ave linker kiezers zich nu het
uur uit d e sloffen gel o o p en om een re-
eering te krijgen, die zoo'n beetje ma-
ng kan hebben of minstens zal trach
ea te hebben aan hun nadrukkelijk uitge-
proken wenischen O ja, we vergaten^,
at ]jet ministerie-Heertiskerk "m ieder
'eval weg zal wezen en daar moeten
,ie menschen dan maar blij mee zijn, in
fwachting van het geheimzinnige ex-
ra'tje, hetwelk hun wordt toegezegd.
De N. Crt. voelt ook wel, dat haar
uitenmodel schoen wat wringt, want
antascerenci over de mogelijke daden van
W kabinet doet ze pu al een beroep op
iet parlementair initiatief. M. a. w.wait
Ie ministers niet zullen kunnen voorstel
en, omdat zijl zoo' gxtra zijn,moeten
Ie kamerleden dan maar zelf in o.rde
irengen.
Stevig vooruitzicht.
Maar bovendienhoe krijgt jnen een
tel mannen bijeen „bij wiej; jnjnien men
iet allereerst aan een politieke .richting
lenkt" Stel, dat men er voldoende uit
uii studeercel of fabrieksgebouw, waar-
n zij verscholen waren, opdiept,, hoe lang
runnen zij dan wachten met kleur beken-
ien? En zoodra zij deze bloot leggen,
s het dan niet uit met hun extra-achtigf-
leid?
Neen, wij kunnen'het denkbeeld van
Te N. C r t. allerminst gelukkig of krach-
'ig achten.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Terwijl er van het oorlogsterrein in
iet geheel geen nieuws binnenkomt zijn
ïr toch twee Balkanzaken waarmede
-uropa zich ernstig moet bezighouden.
De eerste is de kwestie van den
wapenstilstand,
die, zooals het er jiu voorstaat,, oo"k een
levenskwestie voor Bulgarije is. Naar
uien weet is koning Karei Van Roemenië
druk bezig de zaken in het rechte s.poor
te brengen en heeft hij' dringende ver
zoeken gericht tot Serviërs en Grieken
om toe te stemmen in een wapenstilstand'.
In zijn antwoord hierop zegt de koning
van Griekenland, dat hij niet de bedoe
ling heeft Bulgarije te vernietigen, hij
wil slechts den waarborg, dat de vrede
Griekenland en den bondgenooten de
voordeelen zal brengen waarop ze aan
spraak hebben.
Een wapenstilstand zonder waarbor-
in de herovering 1 Thracië een recht
vaardiging ziet var den staatsgreep,
waardoor het aan :et bewind is geko
men. Jn regeeringi'.ringen in Frankrijk
gen zou Griekenland berooven van de wordt op het oogu.iblik overwogen, of
i-j. Turkije wellicht te bewegen zou zijn zich
naar de lijn Midia- Enos terug te trek
ken, indien alle gro. te mogendheden aan
Turkije de verzekc ing geven, dat het
geen oorlogsschadcioosstelling zal heb
ben te betalen.
Dat noemt men eerst den „gulden'*
middenweg zoeken.
GEMENGD.
H et h u w e 1 i, k van prins A r ->
thurvan Connaught met de 'herto
gin van Fife zal o* 15 October in del
kapel van het paleis van St. James inge
zegend worden.
De koning en de koningin van
Sipanje, die incognito naar Enge
land reizen, zijn vanochtend te 8 u. 45
te Parijs aangekomen. Zij werden op
het station door den heer en mevrouw
Poincaré en den heer en mevrouw Pichon
ontvangen, en noenmaalden op het Ely-
sée in intiemen kring. De ministers Bar-
thou en Pichon en de Sp'aansche gezant
namen deel aan het noenmaal.
Het Engelsche H oogerhuis
heeft het wetsontwerp tot afschaffing
van het meervoudig! stemrecht
van bevoorrechte kiezers .(waardoor het
dezen mogelijk is, in erschillende dis
tricten hum stem uit te brengen) ander
maal verworpen,
Uit Sjl.angh'a werd gisteren'
gemeld, dat in de laatst 24 uur verschei
dene aanvallen op het arsenaal hebben
plaats gehad. In denavjonH heb
ben de repeenn^r
ve Houding aangenomen en drongen zij
de opstandelingen tot Nantao, een zuide
lijke voorstad der Chineezenstad, terug
Een groot aantal revolutionnairen moet
gedeserteerd zijn.
Admiraal Tseng heeft doen bekend
maken dat hij Nantao zal laten bombar
deeren, indien de opstandelingen zich
niet terugtrekken.
President Wilson heeft met enkele
Staatslieden beraadslaagd over de moge
lijkheid van een bemiddelend op
traden der Ver. Staten in Mexi
co. Naar de Times verneemt, stelt men
[zich voor een commissie naar Mexicoi
jenden om de onderscheiden partijen te*
bewegen het volk door een vrije presi-1
dentskeuze uitspraak te laten doen over
de geschillen, die thans (het land ver
deeld houden.
Een te El Paso in Texas, aan gekomen
koerier deelt mede, dat fce -Madera in
Mexico een aantal Amerikanen, Engel-
schen en andere vreemdelingen worden
belegerd door een bende opstandelin
gen. die nun leven bedreigen omdat zij
twee veedieven hebben gedood.' De be
legerden, die zich in twee huizen in de
hoofdstraten verdedigen, beschikken
slechts over weinig levensmiddelen en
als er niet gauw hulp komt, zouden zij
zich moeten overgeven.
Inboorlingen, te Tandy.jer aange
komen hebben daar meegedeelde dat
,R a i s 0 e 1 i zich thans aan. het hoofd
heeft gesteld van de Mi a r o. kl k a n e n
diel tegen Spanje vechten. Hij heeft de
stammen uit Gharb en pzjebala tot ó'efa
h'eiligen oorlog opgeroepen,. Ook in de
Fransche zóne 'heeft deze oproep onge
rustheid veroorzaakt. Men vreest dat het
vermaarde bendehoofd, woedend omdat
Frankrijk, Engeland en Duitschland, gtchr
tereenvolgens hebben geweigerd hem on
der hun bescherming te nemen, wraak
aan alle Europeanen heeft gezworen.
'Om Tetouan verzamelen zich speeds
meer Marokkaansche strijdkrachten! Een
algemeene aanval op de stad wordt te
gemoet gezien.
vruchten zijner overwinningen. Indien
Bulgarije de vredesvoorwaarden al
thans de voorloopige aanvaardt, is
Griekenland bereid gevolmachtigden naar
Roemenië te zenden.
De koning van Servië heeft een derge
lijk antwoord gezonden.
Intusschen trachten de mogendheden'
zich van tevoren te veéstaan oVer de hou
ding, die- zij tegenover de nieuwe re-<
geling der .zaken zullen hebben aan Jje'
nemen. Naar de „Frankf. Ztg." uit Wee-
nen verneemt, gaat dat niet zonder moei
lijkheden. Op" de jongste gezantenconfe
rentie bleek er verschil van meening te
bestaan tusschen Frankrijk eenerzijds, en
Oostenrijk anderzijds. Oostenrijk wenscht
natuurlijk aan Servië zoo weinig moge
lijk te doen toekennen. Engeland zou op
grond van het nationaliteitsbeginsel
in Macedonië, waar het om gaat, wonen
immers voornamelijk lieden van Bulgaar-
schen stam jnede daarvóór zijn. Rus
land en Frankrijk daarentegen ,dóen al'
hun best voor ,een zoo groot mogelijke
versterking van Servië.
De .tweede kwestie die het noodige
hoofdbrekens kost is
de houding der Turken,
die steeds verder in OostiRoemelië door
dringen. De voormalige grootvizier heeft
daaromtrent aam den correspondent te
Konstantinopel yan de „Lok. Anz." ver
klaard: Wij weten zeer goed, dat ,ons
ontreden niet onverdeeld de goedkeu
ring van alle mogendheden heeft we?-
geUld^en. DUCn uaaium luugcii ..ij vy.io-
thans niet bekommeren. Wij eischen voor
ons slechts de toepassing v,an het vol
kenrecht, waarop alle andere staten, zelfs
de kleine en kleinste, aanspraak maken
Door den oorlogstoestand zijn alle vroe
gere verdragen nietig geworden. Dat
grondbeginsel van het internationaal
recht zal niemand kunnen bestrijden. Wi
hebben daarom beslist het recht, ons aar
het Londensche verdrag niet te houden
Het zou een misdaad tegenover ons völk
zijn, wanneer wij thans niet optraden,
Wie de troeven in handen heeft kan zjjlfl
voorwaarden stellen. Vroeger waren hei
de Bulgaren, heden is de beurt aan ons,
Het 'In wanorde gebrachte leger staal
heden weder gereed. Het zal ons eei
aandoen. Uit de vroegere 24 korpsen
hebben wij slechts de keurbenden uitge<
zocht. Wij zullen voortgaan, tenzij een
mogendheid ons in den weg treedt, waan
tegen te vechten een zelfmoord zou be'
teekenen, of totdat de tegensanders de
voorwaarden; die v\pj stellenj aannemen.
Wat w.ij eischen moet rondweg aangeno
men worden. Servië, noch Griekenland^
noch Roemenië zullen ons tegenhouden,
Jammer genoeg zijn wij in zekere matc^
afhankelijk van twee mogendhedenvar
Frankrijk fir^ancieel en yan Ruslandv orn
aat het onze buurman een zeer mach
tig buurman 'is, dien jmij niet bujten
rekening mogen laten.
Hij verklaarde voorts overtuigd te zijn
dat spoedig een Europeesche conferentie
Waaraan Turkije hoopt te' kunnen deel
nemen, alle kwesties definitief zal rege
len. r
Het is nog niet erg duidelijk wat
de mogendheden
denken te doen. Volgens het „Biërl. Ta-
gebl."- zal er bij de Porte een vertóolg
worden gehouden van den meest plechti-
gen en dringenden aard. Wanneer Tur
kije er geen gehoor aan geeft, zal on
middellijk een tweede stap, bestaande in
de bedreiging met dwangmaatregelen,
volgen. Te Ween en gelooft men, dat deze
zullen "bestaan in een vlootbetooging
voor Konstantinopel en een landing van
internationale troepen.
DocJa als ook dat niet helpt? D|e mees
te! mogendheden zijn tegen een vlootde-
monstratie, omdat dit toch niets zoiu
uithalen. Frankrijk beschouwt zoowel hel:
weigeren van voorschotten aan Turkije
als een vlootbetooging voor Konstantino
pel als ondoelmatige middelen om.Tur
kije tot de overgave van Adrianopel te
bewegen. Door het intrekken van hei:
crediet zouden niet Turkije, maar in de
eerste plaats zijn schuldeischers, van wie
het meerendeel uit buitenlanders bestaat,
getroffen worden. Een vloot-demonstra-
tie zou echter op het "Jong-Turksche
mité geen indruk maken, aangezien het
Voor de Missiën in Oost en West.
Vorig bedrag f 1.
N.N2.75
Totaal. f 3.75
Wie volgt?
Z. Em. Kardinaal van Rossum
in Nederland.
Gistermorgen om zeven uur reeds
bracht Z. Em. Kardinaal Van Rossura
een bezoek aan het oude-mannen- ei?
vrouwengesticht en weeshuis te Utrecht.
Z. Em. droeg hier de Hi. Mis op. u
Nadat de Kardinaal op het altaar in
stilte had gebeden, ving om half 8 uur
de H|. Mis aan. De Eerw. Zusters zongen
op het koor Latijnsdhe liederen. In de
kapel waren aanwezig alle zusters van
het gestioht zelf, van het St. Antonius-
gasthuis en (het St. Andreasgesticht en
eenige Eerw. zusters Franciscanessen, be
nevens alle weeskinderen en alle oude
mannen en vrouwen van het gesticht.
Te 8 uur, na afloop der eerste H„
Mis, las de Zeereerw. pater Drehmanns
een nog door den Kardinaal bijigewoonde
H,. Mis.
Hierna werd in processie naar de ver
sierde ontbijtzaal gegaan, waar de Kar
dinaal en zijn gevolg het ontbijt gebruik
ten. Na het ontbijt ontving de Kardinaal
de regenten van het weeshuis en bracht
vervolgens een bezoek aan de zalen, waar
de oude mannen en weesjongjens en oude
vrouwen en weesmeisjes waren veree-
nigd.
De kinderen zongen Hem hier toe en
Z.Em. richtte eenige vriendelijke woorden
tot allen. Ten slotte bezocht de Kardinaal
de recreatiezaal der Eerw. zusters, waar
ongeveer 130 zusters bijeen waren. Ook
dezen zangen hem eene cantate toe,
waarover Z.Em. zich zeer voldaan be
toonde. Vervolgens reed Z.Em. weer naar
het bissohoppelijik paleis, langs- den w^g
aj en toe hartelijk toegejuicht.
Nadat Em. in het Bisschoppelijk
Paleis was teruggekeerd, ving om 10
uur de audiëntie aau In een, der boven
zalen van het Bisschoppelijk' P'aleis.
'Het was reeds tegen half yijif, toen
Z. Em. Kardinaal Van Rossum met ge
volg van het Bisschoppelijk Paleis naar
Rijs en burg vertrok.
senburg had de begroeting plaats dóór
de Hoogeerwaarde heeren kanunuiikken.
provisoren, oud-professoren en. professo
ren.. In .^processie werd .vervolgens naar
de kapel getogen, waar verschillende La-
tijnsche gezangen werden gezongen.
Voorts ging het in processie naar de
feestzaal, waar een prachtige troon was
opgericht Hier had vervolgens de re
ceptie plaats en sprak de president van
Rijsenburg, Mgr. D'r. A. Q. M,. Schaep-
man, den hoogen gast toe.
iDan werd gezongen de cantate „Rij
senburg" (muziek van J. A. S. van Schaik,
gedicht van J. H|. G. Jansen), waarna
de senior der theologanten, J.. Mets>, een
toespraak hield.
ALsnu zong men een fragmenij van 'de
Pauscantate van Joh, Verhuist.
Ten slotte vereenigden zich <$e hoogte
gasten met de kanunniikken -en de hoo-
gere waardigheidsbekleders van Rijsen
burg aan een souper, waarna de terugrit
naar Utrecht werd aanvaard.
Een zeer talrijk publiek was evenals
des middags bij den< afrit, aanwezig om
den Kardinaal hulde te betuigen.
De Ned. Bedevaart naar Lourdes.
De redacteur van de „Msbtd." seint
uit Lourdes d.d. 25 Juli:
De ambulance-trein kwam gisteravond
om halfaaht hier aan.
Studenten pit Rouaan. droegen onze
zieken naar het .hospitaal.
Mgr. A. J, Gallier hield1 ini de Grot een
toespraak over de gemengde huwelijken
en de slechte pers,, Wiij bidden hier, zeilde
de bisschop o.m. voor de lichamelijke
zieken, maar noodzakelijker is nog
te bidden voor de geestelijke zieken,
Misschien zegt men, ging Mgr. voort,
dat ik altijd over de pees piredik. Maar
ik hoop, dat God bij het laatste oordeel
niet tot mij zal zeggen, dat ik tegen het
grootste gevaar van onzen, tjjd niet krach
tig genoeg gewaarschuwd',heb.
Generaal Bergansius.
„Politicus" wijdt in de „O, Hl. pt"
aan den overleden, generaal de volgende
huldigende woorden
ir,..Uit de dagen, toen hij voor de twee
de maal was opgetreden als Minister van
Oorlog in het Kabinet-Kuyper,, her
inner ik me zoo levendig dat oogenblik.
Ik meen maar weet dat niet heel
zeker toen er in de Tweede Kamer
beknibbeld werd op den post, uitgetrok
ken voor viering van. het jubileum (in
1902) van dé Koninklijke Militaire Aca
demie te Breda.,
- Er waren toen schamper-sceptische,
haast smalende, spottende woorden
gesproken over „het vaandel",
Dat trof Bergansius in het hart.
Het prijsgeven van wat geld voor de
viering van het Breda-jubileum zou hij
zich dan laten welgevallen, zij het met
echt verdriet.
Maar, de aanranding der beteekenis,
der heilige waarde van bet vaandel:
neen, dat kon hij niet verkroppen, -
Hij stond daar aan de groene tafel.
IDe kleine, parmantige figuur, De ge
neraal met den zwaren sneeuwwitter
knevel; de levendige, eerlijke, vroolijke,
vriendelijke oogen.
Hij was geen redenaar,. Maar wanneer
„het 'hart" ihem de woorden naar de
lippen bracht, dan kon Bergansius. elo
quent zijn,'..... met de welsprekendheid,
die door het echte van het gevoel, dat
u treft, machtige suggestie beeft, zonder
dat degeen, Hie aan het woord is, daar
zelf eenig besef van Tjeeft.
Trouwens, voor „mooidoenerij",
voor theatraal vertoon, stond generaal
Berganius als mensch te hoog.
Daarvoor was hij te echt, te waar,
te eenvoudig.
Toen in de dagen van hert; Kabinet-
Kuyper heb ik gezien, hoe de generaal
overmand werd door aandoening. Hij
verhaalde de Kamer van een soldaat, een
veteraan, die bezweek van emotie bij
het aanschouwen van de vlag, waar
onder hij gestreden bad.
[De stem vanj den Minister stokte
Hij! kon niet verder,., ;H,ad geweldige
kracht noodig om zidhl „goed te bomden",.
(Het is 1 in de herinneringen, naar
aanleiding van ..Bergansius' heengaan,
gerelateerd, hoe ook in de Madkay-perio'-
de, toen Bergansius tegenover zijne par
tij- en geloofsgenooten het beginsel van
den persoonlijken dienstplicht hooghield,
'-Jriejrie gcnrnH" eeng n°rr|rn+ie
machtig werd; 'bij in den mln.isterië el en-
zetel terugzonik.
Dat nerveuse in Bergansius' gestel zal
er zeker zeer, veel toe hebben bijgedra
gen om zijn toch sterk, stevig lichaam
physiek te ondermijnen. Zoodat hij jaren
achtereen in lichamelijke machteloosheid
aan bed of fauteuil gekluisterd was'.
Men zal zich herinneren de lieve, be
minnelijke daad van Hu M, de Koningin,
die haar rijtuig, "Waarin 'de kleine Prin
ses was gezeten, voor generaal Bergan
sius' huis liet stilhouden, o.m den „ouden
snorrebaard" in de gelegenheid te stel
len de jeugdige Kroonprinses te zien..
Men mag overtuigd zijn, dat deze vrien
delijke minzaamheid het hart vain den
hoogbejaarden, trouwen, braven dienaar
der Kroon zal hebben verkwikt.
Niet uit roerselen van kleine ijdelheLd
of eerzucht.
'Daarvoori stond generaal Bergansius
nogmaals gezegd te hoog.
Ook de Haagsche redacteur van het
„Hbld." huldigt den overleden oud-minisr
ter van oorlog .Bergansius, Hij huldigt
vooral den soldaat.
Een paar passages uit dat waardee-
rend artikel volgen hier:
Soldaten, salueert I Éen, van uw beste
kameraden gaat daar heen voor goed.
Hij was uw generaal? Ja, maar
in zijn hart bleeiU Itaiji soldaat. Soldaat
van de oude garde, van het 1 Jzeren. Regi
ment, een .„snorrebaard", die in Napo
leon's tijd kon hebben geleefct
Een man van doen, van goed en nauw
gezet en simpel handelen was hij trou
wens heel-en-gansch. Dat maakte, dat het
lange en 'breede praten in jdgKamier (waar
hij toch zoo thuis,was) hem heel vaak
ironisch grimmelen deed om zooveel
praats van velen, die er min van wisten
dan zijn pink»
Overigens kon hij veel verdragen. 1
op twee dingen na: Men mocht niet
raken aan de eer van 't leger en niet
twijfelen aan zijn hart voor den soldaat.
Op beide punten ,ging 't vaak tegen de
socialisten. Ad rem heeft hij zoo eens
want hij was, schoon geen redenaar,
wel ter tale en, zeer slagvaardig toen
de heer Schaper laatdunkend had ge
sproken van de vlag ab van, een „lap",
weerom gevraagd, of dan die afgevaar
digde niets voelde voor zijn „roöie lap",.
Hard werker, streng Voor zichzelf, veel
strenger dan voor anderen (al had hij
een vaste, maar gerechte hand), eenvou
dige maar schrandere geest zoo heeft
Bergansius zijn land gediend, zoo stram
en eerlijk als een braaf soldaat van den
ouden stempel ,die niet van zijn post
gaat, ook al zou men hem vergeten. Hij
mag gestorven Zijn in gelijk besef als