No. 1137.
JuU
19! 3.
BUITENLAND.
DE TWEE VRIENDEN.
BINNENLAND.
4e Jaargang
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2VS cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Maandag
i
De ADVERTEN HERRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertcntiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrek!.i.igen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Anders.
Dat 't heel wat anders isoppositie te
voeren dan wel mede-verantwoordelijk
heid Jp dragen de heer Troelstra
heeft het Zaterdag gevoeld toen hij ter
autiëntie ging ten Hove.
Zijn gedrag wees het uit
Toen zijn Apeldoornsche aanhangers
hem toejuichten, maakte hij een afwjjzend
gebaar, als wilde hij zeggen: nu is 't
niet het oogen'blik voor dergelijke ma
nifestatie.
Toen de persmannen hem inlichting
vroegen, weigerde hij zulks, beseffend
dat hij thans een andere baan betrad
dan tot dusverre.
Toen de journalisten aanhielden, wijl
zij minstens gelijk met „Het Volk" wil
den wezen, zeide hij: Ook in dit blad
zal niets over de audiëntie gepubliceerd
worden.
Waarlijk, dat is een andere Troelstra
dan we gewoon zijn te zien. De veran
dering van hoofddeksel 5e flambard
had immers plaats gemaakt voor de
hooge zijden was als het symbool
een er ook inwendige wijziging.
Zeker: 't is niet meer dan natuurlijk,
dat men naar 't Hof gaat in voegzame
kleeding, dat men dan geen-manifestaties
zoekt, dat inen 't stilzwijgen bewaart
over hetgeen binnenskamers werd ge
sproken, maar in mr. Troelstra valt zulks
op. Hij maakte ons aan andere gedra
gingen gewoon en wij zijn benieuwd
wat mettertijd „Het Congres" over al deze
dingen zeggen zal en of de „S. D. A. P."
ook zal gevoelen, dat er nu iets anders
is geworden.
De heer Troelstra moge zich als be
schaafd man behoorlijk weten te gedrq:
gen, zijn volgelingen zijn wat onbesuis
der, zoodat
Laten v/c echter niet voorbarig zijn.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Hoewel de berichten van den Balkan
bij voortduring blijven mo
gen we nu toch wel
de oorlog officieel begonnen
beschouwen. Wederzijds zijn tenminste
de legaties uit de hoofdsteden vertrok
ken, na de belangen hunner landgenoo-
ten onder bescherming van een of an
dere groote mogendheid te hebben ge
steld.
Van een oorlogsverklaring wordt ech
ter nog niets positiefs vernomen. Wel
verneemt de „Reichspost" uit Sofia dat
Bulgarije officieel den oorlog heeft ver
klaard, doch dit kiopt niet met het vol
gende bericht uit Parijs. Het Bulgaar-
sche gezantschap zou nl. aan het Havas-
agenischap het volgende officieele tele
gram uit Sofia d.d. 5 Juli hebben mede
gedeeld: Het binnendringen der Servi
sche troepen zou aanleiding kunnen zijn.
tot een oorlogsverklaring, waartoe Bul
garije echter niet over wil gaan om nog
maals het bewijs te leveren, dat het blijft
FEUILLETON.-
230)
Ge hebt gelijk. En vervolgens?
Vervolgens zal ik dienst nemen
als soldaatik zal aan Barras vragen
mij te helpen bij het vinden van een
regiment, een officier, aan wien ik mij
kan hechten en zoo zal ik trachten mi}
een positie te Verschaffen of mij te doen
dooden. Is dat niet de eenige hoop, d!ie
mij overblijft f
En gij zult niets betreuren
Jean antwoordde niet.
Peinzend staarde hij voor zich.
Zijn gedachten vlogen naar Lamballe,
naar het huis van den ouden Nollan en
zochten daar een beeltenis
Maar deze gedachten, dit visioen, wa
ren machteloos zijn wraakplannen te ver
nietigen.
Hoe kon hij voor de toekomst nog
gelooven aan de mogelijkheid van een
verbintenis ttfsechen hem en Thérèse,
'die hij toch zoo teeder, zoo hartstochte
lijk had bemind, die hij nog altijd beminde.
Het ongelukkige meisje was verstan
diger geweest dan hij. Ook zij beminde
jhem. Hij wist het. Had zij er hem .niet
vasthouden aan he. be visch-2ulgaarsch
verdrag en niet gekant is tegen een vre
delievende oplossing der geschillen, die
den strijd tusscben beide legers ten ge
volge had.
Van de gevechten der laatste dagen
is niet uit te maken we'.ke partij aan de
winnende hand is geweest. Het meest
waarschijnlijk is dat het succes afwisse
lend is geweest. Uit den chaos der be
richten geven wij de volgende die, be
houdens tegenspraak, nog het beste in
zicht in den strijd geven.
Volgens Bulgaarsche berichten is Za
terdagmiddag ae Servische Timok-divisie
bij Kriwolak omsingeld cn na een yer-
bitterden tegenstand verslagen.
Een groot aantal gevangenen en
krijgstropeeën zj'n in han.den der Bulga
ren gevallen.
De Servische hoofdmacht, die op de
hoogten van Swcti Nikolas ten Zuiden
van Kriwolak ligt. moest de nederlaag
van de Timok-divisie aanzien zonder iets
te kunnen uitlichten.
Erg betrouwbaar lijkt ons dat bericht
niet omdat het nogal verwonderlijk met
de Dlaatsingr djr Servische hoofdmacht
scharrelt. Deze ügt niet ten Zuiden doch
heel wat ten noorden van Kriwolak n.I.
tusschen Istip en Katsjana. Een dergelij
ke vergissing ontneemt wel iets van de
waarde ook van het volgende bericht.
De verliezen cjer Serviërs bij de ne
derlaag van de Timok divisie zijn reus
achtig. 35 officieren en 4000 soldaten
zijn ge.a:g:n gen amen Dc F u'garen ver
overden 27 stukken snelvuurgescbut, 6
machinegeweren en den geheel en trein
van twee regimenten.
Dc „Neue Presse" maakt voorts
gewag van een groote overwinning der
Bulgaren bij Keuprulu. Deze moet in
hoofdzaak bevochten zijn door een divisie
die oorspronkelijk bij Doiran tegenover
de Grieken stond en met geforceerde
marschen naar Keuprulu is opgerukt.
De zuidelijke vleugel van het Servische
centrum zou door deze overwinning ver
nietigd en de omtrekkende beweging om
de Servische hoofdmacht voltrokken zijn.
Dit kan niet anders dan door dezelfde
Bulgaarsche macht geschiedt zijn ais
waarvan het voorgaande bericht melding
maakt.
Toch zullen deze berichten wel eenige
grond van waarheid hebben» hetgeen valt
af te leiden uit de volgende officieele
Servische nota.
Het Servische leger behaalde een
groot voordeel op den rechter Bulgaar-
schen vleugel, die gevormd wordt door
de vierde divisie van Prcslam en de ze
vende divisie van Bi!o, ieder bestaande
uit zeven regimenten en versterkt door
■een korps vrijwilligers, onder bevel van
generaal Genef. De rechtervleugel der
Bulgaren werd uiteengejaagd en terug
geworpen naar den anderen oever der
Bregalnitza, op de doppen Les'p^yo, Ve-
nitza en Gradoge.
Het Bulgaarsche leger trok zich in
wanorde terug en liet een groote hoe
de duidelijkste bewijzen van gegeven?
Hij had het begrepen aan de trillingen
van haar stem, aan het kloppen van haar
hart, dat zij tegen zijn borst gedrukt had
toen zij hem voor het laatst omhelsde,
aan de tranen en snikken, die zij, ondanks
haar moed, niet had kunnen bedwingen.
En toch had zij tegen hem gezegd:
Wij moeten elkaar verlaten. Wij
mogen elkander niet toebehooren. Later
zal ik u wel zeggen waarom, thans heb
ik er den moed niet toe.
De reden kende hij nu. Wat behoefde
zij hem die nog te bekennen? Waarom
zou hij haar tot die vernedering ge
dwongen hebben? Thans was er, bij
de oorzaken van haat, die dokter Nollan
hem reeds gegeven had, nog een geko
men, die zij niet kende en die haar met
nog meer ontzetting zou vervuld hebben,
zoo zij ze had vernomen. Deze was de
bekroning op het werk der laagheid,
de afschuwelijke daad, waarvoor geen
vergiffenis mogelijk was, de bdeediging,
die een broeder de wapens in de hand
drukt en die slechts door den dood kan
worden uitgewischt.
Pierre Lasson vroeg:
Wat hebt gij besloten?
Jean de Trémazan schrikte op uit het
gepeins, waarin hij gedurende eenige mi
nuten was verzonken geweest.
,Wat al herinneringen, wat ai denk-
veelbeid wapenen en munitie ad:ter.
De Bulgaren bel den slechts een
vc bijgaand en onbelangrijk succes in
het Zv.:d°n tegen de Grieksebe troepen,
die zich te Kr;,o'y- bevonden. Na een
gevecht van vijf dagen'werden de Servi
sche troepen, die tot nu toe hadden
standgehouden en er. in geslaagd waren
een veel sterker Bulgaarsch leger tegen
te houden, gedwongen zich terug te
trekken uit hun eerste linie en 6-K.M. te
wijken. Hierdoor Tonden de Bulgaren
Krivolak bezetlenj
De gevechten van de afgeloopen week,
zoo wordt verder uit Belgrado gemeld,
waren de meest verbitterden van den
gehee'cn Balkan-oorlog. Aan Servische
zijde werden 15,000 man buiten gevecht
gesteld en aan Bulgaarsche zijde 20 a
25 duizend man. Dat de Bulgaarsche ver
liezen zooveel aanzienlijker zijn moet
toegeschreven worden aan de gebrek
kige organisatie van den sanitairen
dienst, terwijl ook de spoorwegverbin
ding onvoldoende was en erjgebrék a#n
middelen van vervoé- De Bul
gaarsche gewonden bleven over het al
gemeen op het slagveld Horren, terwijl de
gesneuvelden niet hegraven werden, het
geen onder de Bulgaren c^kk" :eën deed
uitbreken.
De staking aan den Rand
heeft zooals reeds kort gemeld tot ern
stige ongeregeldheden aanleiding gege
ven.
Het is nog niet te zeggen, boefveeI
dooden en gewonde.* er bi' die opstoot
jes zijn gevallen, ven weet van vier
burgers diè gedood V,;n en een vijftig
tal burgers en politic-inenten die gewond
zijn. v<j0_V
Dê~Wést-Rand is bebvekelijk ii'aim de
Oost-Rand is het broeinest der onlusten.
Volgens een nog onbevestigd gerucht
trokken Zaterdag duizend gewapende
stakers op Johannesburg aan. Er werden
in de stad versperringen opgericht om
de groote winkels te verdedigen.
Het verbond van vakvereenigingen
dreigde de waterleiding te vernielen, om
dat troepen en politie op de stakers heb
ben geschoten. Het roept alle gemeen
telijke beambten en alle andere beambten
in het district tot staking op.
De bakkers weigeren brood te bakken
voor al wie nog in de mijnen werken.
Men verwachtte gister herhaling van
de wanordelijkheden.
Tot nog toe is het echter hiertoe niet
gekomen. Intusschen zijn onderhandelin
gen, waaraan generaal Botha, generaal
Smuts, sir George Farrar en de leiders
der staking hebben deelgenomen, gehou
den en tot een goed einde gekomen. De
leiders der staking hebben genoegen ge
nomen met voorwaarden die nog niet be
kend zijn.
De staking is voor geëindigd verklaard
De mijnwerkers zullen onverwijld den ar
beid hervatten.
GEMENGD.
De Neue Freie Presse verneemt,
dat Bulgarije met Turk ij e een
beelden waren er in dien korten tijd
niet door zijn hoofd gegaan.
Hij antwoordde:
Zooeven vroegt gij of ik niets zou
betreuren. Zeker zal ik dat, maar ik zal
mijn smart verstikken. Ik zal ver
strooiing vinden, ik zal vergeten, en al
zou ik dat niet kunnen, wat dan nog?
Boven alles staat de plicht, die op mij
rust en dien zal ik volbrengen. Alleen
is het somtijds moeilijk te straffen. Men
moet een gelegenheid afwachten. Ik heb
daar ijverig naar gezocht en ik denk aan
niets anders, sedert Barras onze veilig
heid heeft gewaarborgd door een van
die diensten, waarvoor men niet te er
kentelijk kan zijn.
En die gelegenheid?
Heeft het toeval ons versahaft.
Hoe?
Dat zal ik u zeggen.
Vervolgens deelde hij hem mee, dat
de dokter aan Rose een brief geschreven
had, waarin hij haar een bekentenis'deed,
hoe die brief in zijn handen was gevallen
en welk antwoord hij zijn zuster er op
had doen schrijven*
Pierre glimlachte.
Jean keek hem verbaasd aan. Hij
meende, dat hij zijn vriend iets nieuws
vertelde, waarover deze ontsteld zou zijn,
maar in plaats daarvan bleef Pierre vol
maakt kalms
o v e r e e ïio s t heeft getroffen, waar
bij het door af te zien van een oorlogs
schatting c'e onzijdigheid van Turkije
heeft gekocht.
Uit Boekarest aan de Neue Freie
PresseBulgarije heeft uit vrijen wil
verklaard aan Roemenië hetjjebi'ed,
begrensd door de lijn ToertoekanBalt-
sjik af te staan.
Uit Weenen wordt aan de Temps
gemeld, dat de Belgische prinsessen
Louise cn Stefanie, op raad van den be
roemden rechtsgeleerde Victor Rosen-
fe d het prcc.s o..: -ensch ap
van wijlen koning Leopold II van
België voor het hof van cassatie zullen
brengen.
Over de actie der Italianen in
Tripolis wordt uit Rome gemeld Ge
neraal Mazzeli heeft Misda bezet. De op-
marsch van Garian naar Misda had, zon
der tot eenig incident aanleiding te geven
plaats.
De sinds lang dreigende staking
te L e i t li (Schotland) is begonnen;
7000 arbeiders hebben het werk neerge
legd. In de verschillende havens langs
de Fortn-baai staken reeds 25.000 werk
lieden. De winkeliers ondervinden reeds
groote schade van de staking. Het los
sen van kolen is gestaakt. Rond 10.000
mijnwerkers van de Pothian-mijnen zijn
gedwongen werkeloos.
Z. Ern. Kardinaal van Rossum
in Nederland.
Het bezoek, hetwe..: Z.Em. Zaterdag
aan Z. D. H. Mgr. A. J. Callier, Bis-
-schop van H? ar-1 enr ebrachfheefL dimr-
de van 4 uur 15 min. tot circa 6 uur
30 min. n.m.
Bij zijn vertrek uit het Bisschoppelijk
Paleis werd Z.Em. uitgeleide gedaan
door Mgr. Callier, den vicaris-generaal,
Mgr. M. P. J. Möllmann, de secretaris
sen van den Bisschop van Haarlem en
eenige andere Eerw.. Heeren Geestelij
ken. Toegejuicht door een talrijke me
nigte, keerde Z.Em. met zijn gevolg, we
der per auto naar Amsterdam terug.
Om half tien gisteren droeg Z. Em.
in de Redemptoristenkerk aan de Kei
zersgracht te Amsterdam, een pontificale
Hoogmis op.
Gisteravond om half 7 uur had de
grootsche huldiging der zes mannenaf-
deelingen van de Aartsbroederschap der
H. Familie te Amsterdam in de St. Willi-
brorduskerk aan den Amsteldijk plaats.
Het ruime kerkgebouw was rijkelijk
en smaakvol versierdin het priesterkoor
de banieren der erschillende afdeelingen
van de aartsbroederschap, tegen alle pi
laren corbeilles met bloemen en groen,
bij den hoofdingang palmen en laurieren
en onder den koepel een reusachtige cor-
beille, een ware tuin welke werd om
geven door breede purperroode, schuin-
afhangende guirlandesk, en waarvoor
was aangebracht de beeltenis van paus
Pius X.
Op den vragenden blik, waarmee Jean
hem aanzag, antwoordde hij:
Gij hebt mij niets nieuws meege
deeld. Ik wist er alles van.
Op zijn beurt vertelde hij aan zijn
vriend het tooneel, dat hij had bijge
woond .in de woning der ster van het
TTéatre Feydeau, hoe Sicard daar ge
komen was, de lage handelwijze van
dokter Nollan verteld had, de bijzonder
heden van die misdaad, de haat, die hij
daardoor had opgevat en die des te he
viger werd, naarmate er meer tijd verliep
tusschen misdaad en straf.
Zijn oogen fonkelden. Hij, anders altijd
zoo kalm, wond zich op; hij maakte
heftige gebaren en beefde van 'hoofd
tot voeten.
Toen hij bad uitgesproken, voegde hij
er bij'
Thans ben ik het van ons beiden,
die hem het meeste haat. Hij zal slechts
door mijn hand sterven. Laat mij begaan.
Hebt gij reeds een plan gemaakt?
Ik ben er aan bezig en heb alvast
een bondgenoot gevonden.
Wie?
Sicard.
Zijn vriend?
Een zonderlinge vriend, die hem
even sterk haat als wij.
Waarom?
Dat weetik niet, maar li j haat hein
Geruimen tijd vóór half 7 was de kerk1
geheel gevuld met geloovigen, die met
ongeduld de komst van den kardinaal
verbeidden. Op aller gelaat teekende zichl
voldoening, toen, voorafgegaan door
koorknapen met crucifix en kaarsen en
gevolgd door een escorte jongelieden,
gekleed als de Zwitsers van het Vaticaan
'n bijzonder getrouwe copie, zoodat
het schilderachtige van de door Michel
Angelo ontworpen costumes fraai uit
kwam een schare priesters, langs het
altaar de kerk binnenschreed, om den
kardinaal aan den hoofdingang te ont
vangen.
Onder het spelen van plechtige feest
klanken op het groote orgel, door den
heer Jos. Verheyen, deed nu Z.Em. met
zijn gevolg zijn intrede, begeleid door.
derj stoef, die hem ontvangen had, om
dan plaats te nemen op den troon van
dof goudgele kleur, welke aan de Evan
geliezijde (de linkerzijde) van het altaar
was opgericht. Toen weerklonk van het
groote koor het Tu es Petrus van Hal-
ley, begeleid door strijkorkest en har
monium en voortreffelijk gezongen. Na
dezen zang beklom pater Van Dam, di
recteur der afdeeling van de „H. Fa
milie" in de kerk' der paters Redempto
risten, den predikstoel en sprak den kar
dinaal een hartelijk woord van welkom
toe, hem dankend, dat hij den leden der
aartsbroederschap de groote eer gunde,
hem het eerst te mogen huldigen, hem,
den eersten Nederlander, die na vier
eeuwen tot het kardinaalschap werd ver
heven en hem betuigend, dat de leden
der aartsbroederschap nooit zullen na
laten zich die onderscheiding volkomen
waardig te toonen.
Een "paar" muzï ek'nummers' vol gden nu,
een welkomstlied van Th. va:i den Bijl.
Hierna hield kard. v. Rossum een toe
spraak en beëindigde deze plechtigheid
na ee.n door allen medegezongen Tantum
Ergo, met deplechtige zegen.
Na afloop van het feest in de Sint
Willibrorduskerk, aldus de „Maand.
Crt." had een schitterende ovatie aan
den kardinaal plaats in de open lucht.
De leden der aartsbroederschap trokken
in optocht voorbij de pastorie dier kerk,
door hun banieren en prefecten en ?n
drietal muziekkorpsen van den R. K.
Volksbond en de St. Jozefsgezellen-ver-
eeniging, voorafgegaan. Op het balcon
der pastorie, waarboven een baldekijn
was aangebracht, had Z.Em. plaats ge
nomen, omgeven door een groot aan
tal hooge geestelijken terwijl achter, hem
de „Zw-itsersche" garde stond opge
steld. Toen de omgang van den stoet,
welke ruim 20 min. duurde, was afge
loopen speelden de muziekkorpsen, on
der directie van den heer H. J. van
Houten, den „Priestermarsch", uit Men-
delssonh's „Athalia", en zong een koor
het „Aan U, o Koning der eeuwen", uit
de „Pius Cantate", van Schaepman-Ver-
hulst en het „Wilhelmus".
Maar weldra was het niet alleen het
koor, dat men hoorde, wel duizenden toe
met een grimmigen, venijnigen haat.
Spreekt gij hem wel eens?
Nu en dan.
Waar?
In het Théatre Feydeau, waar hij
geregeld komt. Hij zal ons van veel
dienst zijn, dat zult gij zien.
En hij herhaalde:
Laat mij begaan, gij zult tevreden
over mij zijn.
Het bloed van zijn vader, van den
langzaam rijk geworden boer, van den
plattelandsspeculant, het geduldige, vol
hardende en koppige wezen, den „graaii-
schaoheraar", zooals Barras schertsend
had gezegd, sprak in hem.
Bij zijn toorn en haat vergat hij de
zaken niet.
Jean de Trémazan, met zijn karakter
van edelman van den bloedej geboren
om soldaat of jager te zijn, kon zijn
eigen belangen voorbij zien, ze verwaar-
loozen. Hij niet. Alvorens den misda
diger te treffen, wilde hij het door hem
gedane onrecht herstellen, hem dwingen
de domeinen terug te geven, die in zijn
handen waren gevallen.
De Romeinsche spreuk „Utile duld",
dat is hét nuttige met het aangename
vereenigen, maakte hij tot de zijne.
(Wordt vervolgd.)
