Tweede Blad;, behoorende
bij De Leidsche Courant van
Zaterdag 28 Juni no. 1130.
De Week
in tiei iiu ienlantl.
In de dagen van spanning alom in den
lande, welke gelukkig thans weer achf-
Ier ons liggen, heeft menigeen zich waar
schijnlijk den tijd niet gegund ojn zjjn
blik verder om jdch Ji|een te slaan dan'
-de grenzen van ons 'klein landje. Men
dJad hipt ook waarlijk te volh.andig met
.<Jö eigen politieke berichten, welke
.jjjkwijls de meest zonderlinge bok-
it^sprongen van de linksche broeders,
otr die hoe vast aaneengesloten ook
hun papenvrees en papenhaat, nog
"trachtten skekum elkaar 'bijl den neus
nemen men had' htet dikwijls te
,djL"uk met vergaderingen en lezingen om
"de krant op zijn gemak geheel uit te
Mnnne leien.
j^Veel h'eeft men er niet aan verloren',
.want iets van werkelijk .groot belang
nebben we niet zien gebeuren. W|e
jgaan het gewone slakkengapgëtje van
gewoonlijk om dezen tijd van het jaar,
.eii als het nog! «cn beetje beter gaat
zomeren, staat de boel) heeleinaal stil.
(Tooh lean men ook nu nog wel onder
ifö buitenlandsche bericflijten er zoo nu
Jen dan aantreffen, die werkelijk leerzaam
'jojn .al toonen ze ook niets anders aan
{Jjhn dat het overal is juist als bij ons;,
of dat wij doen juist wat onze groo.tere
byren ons geleerd hebben.
1(f.cHet eendrachtig samengaan van de
Steunpilaren der maatschappij met de
vaandragers der revolutie, hebben we
yvaarempel niet zelf uitgevonden. Duitsch-
l:ind heeft zoo'n dergelijk fraais ook
al getoond. Ook daar heeft men ge
zien, welk een prachtig succes dit voor
de socialisten is geweest. DocJh wijzer
zijn de linkerpartijen door die ^schade,
'veq sohand'e niet geworden.
~v=In Baden toch hebben de nationaal-
1iber,alen de vrijzinnigen en de sociaal
democraten het zoogenaamde groote blok'
„het blok van Bebel tot 'BasseTmann'"
tyoor de kamerverkiezingen weer her
nieuwd.
-I"Zooals ik reeds zeide, de Duitsche li-
«fiêralen jzlijn er nog niet wijzer op ge
worden ,Ook daar verblindt de pajien-
thhat en -vrees de gemoederen nog zoo-
\3$nig dat men de pers zijn groote vol
doening over dit hernieuwde samengaan
uitspreekt. „Het bewijst een schitterende
politieke tucht van de leden van onze
partij, zegt de nat.-lib. „Biadische Lan>-
desztg." dat zij over alle bedenkingen'
heen biet groote doel niet uit het oog-
verloren hoe is het mogelijk een cleri-
caal-ioonservatieve meerderheid yan h(et
land af te weren?" 't Is alsof we onze
eigen linksche pers hoorèn.
Nog een ander leerzaam bericht gaf
4®zer dagen het buitenlandse!^ nieuws.
i/VLen verwijt ons immers zoo gaarne dat
_9je maar van dg staatsruif willen pluk
ken wat er te plukken valt ten bate van
.99s onderwijs, dat natuurlijk zooveel
.slechter is dan dat der vijanden van kerk
staat. Zoowel liberalen als socialis1-
jrip hebben een geweldige muil .open
gezet tegen de z.g. bevoorrechting der
J^jzondere school, die nocfotans slech'ts
een gelijkstelling zou zijn. Hoe doen-
eijb'ter de sinjeurs zelf als zij aan het
dj^dje zitten? Dan putten zij, zooals dit
j^èrzame bericht uit België meldde, dui-
zenden uit de provinciale of staatskas om
"dfe te geven als subsidie aan dë vrije
:<^Vholen zonder Qód en de bjjzondere
"s'cholen der roode broeders.
■Pi» h wmm?»|UUr^£een bevoorrecili.ting,
;|en en ander uit de geschieden s
van Zoeterwoude
door
C. P. PAARDEKOOPER.
"^Eigenaardig is nog een instructie
T^por keurmeesters van lammeren en scha
tert, en hiermede zijn we .gekomen tot
"d'e zorg der overheid ten opzichte der
••Bestrijding van ziekte onder het vee. Deze
•pBurmeesters moesten toezien, dat op
"de wegen en in de weiden geen schapen
'oj' lammeren liepen, die lijdende waren
Win een besmettelijke ziekte, als: schurft,
"origans, waterzucht, huidziekte of kwaad-
yteupel. Dat er bepaalde keurmeesters
voor aangewezen'waren, leidt tot de ver-
onderstelling, da£ zulke ziektegevallen
"^eel voorkwamen.
't Was voor de boeren een slechte tijd.
yjht blijkt, als we de verschillende voor-
gphriften nagaan, die in de 18e eeuw
jfóor de Staten van Holland en Wiest-
Jpesland werden bekend gemaakt.
,ifijln 1714 en 1715 wordt verboden, koei
en komende te scheep uit Friesland en
jf^j-oningen publiek of onder de hand te
^erkoooen, tenzij ze eerst 14 dagen na
jupkomsf afzonderlijk zjjn gestald. Ook
'moet uit een verklaring uit de plaats van
jj^rkomst blijken, dat de dieren gezond
^y^ren. Overtreding van de/e bepalingen
zou gestraft worden met 'f 10 boete per
Jküe en verbeurdverklaring.
In Spaansch Brabant en Spaansch
-Vlaanderen scheen" de ziekte vooral te
"Htéerschen. Zouden koeien uil die stro
'^n per schip naar Holland worden ver-
'vóerd, dan moest het schip in den grond
gorden geboord. De koeic", d'e Ie v ter
doch daarvoor zullen de h.eeren wel een
schoonere naam weten te vinden, 't Is
ma,ar van welken kant je de zaak be
schouwt. Ofschoon van socialistische za
ken weet men zoo gauw niet van wel
ke zijde men ze beschouwen moet. Daar
is b.v. de kwestie der socialistische mi
nisters waarvan Frankrijk nu zulke leer
zame staaltjes geeft. Dat schijnen dingen
te Zijn Idlie slechts in de verbeelding1
en socialistische th.eorieboekjes besjtaan.
Frappant wordt in Frankrijk aangetoond
dat een socialist als minister nog geeh
socialistische minister iSk Als eenmaal
de teugels v,an het bewind in hamdbn
moeten worden genomen is de socialist
nog erger „bourgeois"1 dan de meest
uitbuitende kapitalist, is volbloed mi-
lit;airist, ziet zelfs tegen omgang meit
keizers en koningen en het in .aqht ne
men der meestJhoofsdbe protocollen 'niet
op,
Ik 'zie minister-president Troelstra
heeds in gal,a aanwezig b;ij 'de ontvangst
van een ons bezoekend koninklijken vcr_
soon, buigend als de andere geünifor
meerde knipmessen ofMaar neen
hij wil immers aan ,h,et positieve riej-
geeriiigswerk geen deel 'hebben, zoolang
liet negatieve nog zooveel gemakkelijker
is.
Eilacie, ik merk dat het moeilijk is in
de gegeven omstandigheid een. opstel
over het Buitenland te schrijven dq.t door
zooveel voorbeelden telkens weer op de
zaken in eigen land wijst. Ik eindig dus
yoor vandaag.
'A'eekpraatjc.
Ziezoo, die drukte is achter den rug....
Bn gelukkig! Als we nog een herstem
ming hadden, zouden wc allertreurigste
straattooneeltjes te aanschouwen krijgen,
't Heeft er trouwens ai erg genoeg ge
spannen. De studenten hebben hier in
Leiden in den nacht voor de herstem
ming, toen ze van de sociëteit kwamen,
ruzie gemaakt met onze wakkere pro
pagandisten, die opkwamen voor hurt
goed recht om n.l. de propaganda-bdjet-
ten oj» de door hen gehuurde schut
tingen te bewaken. Jongen, jongen, als
je zoo eens nagaat het gehalte van de
reclame, die voor de vrijzinnige candi-
daten is gemaakt, moeten die menschen
yich nu wel 'n beetje schamen. Je zou
haast zeggen: 't was lager dan laag-
bij-de-grondsch.
Maar ^aten we daar iiiet verder
over praten. Wiij hebben nu te maken
met de gevolgen van die getvoerde actie,
dat n.l. de coalitie-meerderheid is ver
dwenen, en.... de concentratie niet zal
kunnen regeeren. 't Zal 'n mooie pan
worden met die 18 sociaal-democraten
in de Kamer, hoort men zoo hier en
daar voorspellen. En die profeten zul
len schoon in hun gelijk worden gesteld!
Woensdagavond hoorde je juichen: 55
tegen 45. Maar ach, wat heeft de lin
kerzijde aan dat getal 55 't W|ordt een
toestand van machteloosheid, van poli
tieke inzinking. En dan te deuken aan
den reusachtigen arbeid van het aftredend
ministerie, hetwelk heden zijn ontslag
heeft ingediend bij' H. M. de Koningin.
Zou een groof gedeelte van dien arbeid
verloren zijn en vruchteloos zijn. geweest?
•Nu, het pensioen aan alle zeventigjarige
arbeiders met ingang van 5 December
a.s. zal men wel niet durven intrekken.
Maar overigens.... Ik vrees er voor,
dat de rest van de Invaliditeitswet en de
Ziektewet zal Worden ingetrokken. En
wat er voor in de plaats zal treden?
Daar zullen de heeren het niet over eens
worden. De socialisten zuilen liooge
eischen stellen, die echter een vrijzinnig
minister van Financiën onmogelijk zal
kunnen inwilligen. Zoo'n man. groeien
ook de centen niet op 'den rugi 't Zal
var daar zouder- worden ingevoerd,
moesten worden doodgeslagen en be
graven. De invoerder zou zes weken „te
water en brood" gevangen gezet worden.
Het werd verboden, gestorven ossen,
koeien, kalveren of eenig kreng 'te werpen
in de Zuiderzee, in meren, wateren
grachten of slooten, maar ze moesten
begraven worden. Op overtreding dezer
bepalingen stond een geldboete. Geen
vleesch van zieke of gestorven beesten
mocht worden geslacht, gekocht of ver
kocht. Ook werd gewezen op de honden
als overbrengers der z ekie.
Van welke besmettelijke veez.ekte hier
sprake is, wordt niet gemeld. Vermoe
delijk zal het 'typhus of ruftdeipes't zijn
geweest.
De ziekte had blijkbaar al heel wat
slachtoffers gemaakt, ^lthans het wordt
in hetzelfde jaar 1714 verboden de eerste
zes weken kuiskalveren te slachten (ook
geen vette)evenmin mochten zuig-
lammeren, melk- of drachtige koeien,
kuispinken en vaarzen worden gedut.hi
dat alles natuurlijk om den veestapel
weer te versterken. Tegelijkertijd werd
de invoer bevorderd door het verlagen
van het invoerrecht. Natuurlijk moesten
daarbij de bovengenoemde maatregelen
in acht genomen worden om te zorgen,
dat men geen ziek vee invoerde. Op lij'f-
i straffen verboden de Staten, uit sommige
i streken koeien uit te voeren.
I ".'an lezen we gedurende een vijft:gtal
naren niets meer over dit onderwerp,
maar in 1769 is de ziekte h er weer aan
T woede -. Weer wordt de invoer ver-
1 ge makke'ijkt, terwijl niets mag worden
uitgevoerd. Binnen 2 maal 24 uur
m t de zie' te wor 'en aa egeven, doode
i toch al een heele dobber zijn ottï te k^
mtn aan dat pensioen voor zeventig-ja
rigen! Geld uit de verhooging van het
tarief krijgen we niet daarvoor heeft
de leugen- en lastercampagne wel ge
zorgd dus de directe belastingen zul
len verhoogd moeten worden. Gefelici
teerd, Nederlandsche burgers, gij zult nu
de duiten kunnen betalen, inplaats van....
de buitenlandsche fabrikanten, die o zoo
blij zijn met de verwerping van het ta
rief
't Is nu een tijd om eiken dag de
courant met groove nieuwsgierigheid in
Ie kijken, of er nog niets bekend is
betreffende de vorming van een nieuw
ministerie. De vrijzinnigen smeeken dë
socialisten om er asjeblieft ook zitting
in te nemen. Dan heeft men kans, ziet
u, dat die 18 sociaal-democraten niet zoo
heel groot kabaal in, de Kamer zullen
schoppen, als een of meerderen hunner
verantwoordelijkheid hebben te dragen.
Maar het heeft er allen schijn van, dat
de sociaal-democraten feestelijk voor
zoo',11 baantje zullen bedanken.
O, o, w;at zullen cie oogen van de ar-
I beiders die links gestemd hebben spoe
dig opengaan, als z!ij gewaar iworden
dat voor een regeering, die krachtig ar-
1 beidde voor hunne belangen er een in
de plaats is getreden, die niets of bijna
niets kan uitvoeren.
En de vrijzinnigen? Zij hebben dien
toestand aan zichzelven te W.ijtenZij
hebben de sociaal-democraten in de Ka
mer helpen bnr.genAI9 e*r,aks vt na
tionale feestviering in alle plaats... van
ons land gehouden wordt ter herdc iking
van Nederlands onafhankelijkheid, Jan
moesten de vrijzinnigen zich' sdiamen om
mee te doen. Zij behooren b.ij zulk een
feestviering niet thuis.
Laten wij wraaknemen door.... ons
krachtig te organiseeren, ons volk te
ontwikkelen, en.... dan bij de volgendV
stembusstrijd ie winnen 1 Wie weet„ hoe
gauw die voor de deur staat? Dat zij het
vier jaren zullen uithouden, gelooft nie
mand.
In ieder gev,al zij ons deel een over
winning bij de a.s. gemeenteraadsverkie
zingen. Dan moeten dë onzen uit de
bus komen! -JAN.
Kerknieuws.
Hen heuchelijk gebeuren.
Wiat nog voor slechts korten tijd' hpopi-
vol verwachten was, is nu blijde zeker
heid. Heiloo krijgt zijn Bieevaa.rtskerk
van O. L. V. ter Nood. Het heeft de ker
kelijke Overheid behaagd h,et besluit 'der
Bisschoppelijke Commissie om deze kerk
te 'bouwen, goed t,e keuren. .Aanstonds
is men begonnen met de uitvoerig der
bouwplannen en weldra zal de eenvoudi
ge maar fraaie Bjeevaartskerk gereecf zij'n
om de Bieeva.artsgangers in hare ruimte
te ontvangen.
En hiermède is dan aan nieuwe luis
ter geschonken aan h.et JHeiligdom van
Onze Lieve Vrouw in Kennemerland, dat
Heiligdom, dat op zoo bizondere wijze
aanspraak mag maken op .de liefde en
vereering v,an de .kinderen van Maria.
Door het stich.ten der Beevaartskerk',
kwam de Bisschoppelijke Commissie te
gemoet aan het veelvuldig uitgesproken
verlangen, om een ruime gelegenheid te
hebben, om op waardige en 'plechtige
wijze Godsdienstoefeningen te houden
ter gelegenheid van de Bedev'aarten,
maar zij kon dit niet doen zonder eefu
groote schuldenlast op zich, te nemen.
Vertrouwend echiter op de zich. nimmer
verloochende liefde der vereerders van
Maria verwacht zijl ook, dat als straks
gevraagd zal worden, om d.en lasi wal
te verlichten door een .paar aandeelen
te nemen in de geldleening welke zij
moet sluiten, gelijk dit ,ook al reeds1
aan enkelen is gevraagd, dat men dan
dieren moeten begraven worden# Iedere
maand moet door aangifte het verloop
der ziekte blijken.
In October 1769 was de zaak aldus:
Aantal besmette weiden (of stallen) 76.
'Totaal aantal koeien daarin 2039.
Ziek geworden "371.
Gestorven San de ziekte '219.
Buiten de ziekte geslacht of ge
storven 199u
Gebeterd 69,
Nog ziek 83.
Gezond gebleven 1519.
De nummering loo.pt 'dóór en in Mei
1772 is de toestand:
Aantal besmette weiden (of stallen) 199.
'Totaal aantal koeien daarin '9092.
'Ziek geworden 2819.
'Gestorven aan de ziekte 2110.
Buiten de ziekte geslacht of ge
storven 3261,
Gebeterd 703.
Nog ziek 7.
Gezond gebleven 896,
Daarna schijnt de ziekte uitgewoed
te zijn.
Het ligt niet op mijn ,weg, de voor
schriften te bespreken, terwijl de cijfers
over den omvang der ziekte genoeg zeggen.
Ik -ben aan 't einde van mijn taak
gekomen.
'Gaat "het U als mij, dan maken bij
het behandelen der geschiedenis dezer
gemeente twee zaken vooral indruk.
De eerste is de vergankelijkheid van
's menschen leven en de heerschappij van
den dood.
De eenvoudigen, die vóór ons dezen
zelfden bodem bebouwden, die hier
hebben gewerkt en gebeden en geleden
zal denkën, dat anderen dat wel
^uiien doen. Laat niemand die het doen
kan, die hulp weigeren, dan kan de Com
missie met lust blijven voortgaan met
haar schoon en arbeid, dan zal Maria's
Heiligdom steeds aantrekkelijker wor
den, de Devotie worden gebaat en .zal
de Commissie den steun ontvangen,
waarop ze met recht aanspraak mag ma
ken, haar werk kunnen bekronen, door
met aller hulp te komen tot htaar eindf-
doel, ,het herstellen in grooten luister
van de kap°l van 0.1L. Vrouw ter 00d
A. v. d. B.
Zij die inlichtingen wenschën te beko
men omtrent de leening voor de .bee-
v|a,artskerk, gelieven zlqh te wyjden tot
een der Commissieleden, n.m.l. tot Mgr.
J. J. Graaf, Voorzitter, „Duinrust",! Over-
veen. Rater J. A. F. Kronenberg, Cb
s. s. ,R. Kapel, f Zand, Roermond. Pas
toor J. C. J. Seuter, Heiloo, Archiva
ris C. J. Oonnet, Haarlem, Architect Jan
Stuyt, Prinsengracht 786 Amsterdam of
Ibij1-voorkeur tct den secretaris-Penningi-
hiecster, G. Th M. van den R;osdh|, Alk
maar.
STATEi 7TTENÏÏRrAL~"
TWHHDE KAME<.
De reorganisatie van het onderwijs
Een viertal wetsontwerpen zijn inge
diend als uitvloeisel van het rapport der
IiiecnschakeÜngsCommissie.
In de Algemeeue Bieschpuwingen van
Memorie in foelicJ'tLig deelt de
Minister van Binnenlandschje Zaken me
de, dat de overneming en bloc van de
voorstellen de; Staatscommissie en de
Indiening daarv in bij de Staten-Oeneraal
11a bezadigde kennisneming hem beslist
onmogelifk voorkwam, daar de commissie
in de eerste p'aats verschillende vraag
punten onbesproken moest laten, voor
welke de Regeering een oplossing dient
te vindfen.
Bovendien wmschfe de Regeering haar
vaste adviseurs,, de inspectie van het on
derwijs, te raadplegen, alvorens ovep te
gaan tot hiet iadienen van voorstellen.
Omtrent h,et onderling verband tus-
sëben de verschillende takken van onder
wijs merkt de minister op, dat gewaakt
diende te worden voor de verbreking
daarvan door partieele reorganisatie.
Daarom heeft de minister op den voor
grond, gebracht hetgeen als het meest
urgent moest worden aangemerkt. En on
der dit licht besdhpuwd, verdienden vol
gens den minister allereerst de aan-i
(dacht de plannen 'der commissie, WeJ'ke
bieoogen het tijdstip der beroepskeuze
te verdragen, terwijl daarmee ook verbiand
houdt de positie van het 'meer uitgebreid
lager ondjerwijs, waarvan trouwens de re-
'geling uit hoofde van art. II der wet van
•14 Juli 1910. spped-eischend is. He4-
eerste ond/erwerp omvat het voorb'erei-
dtend-hooger ouderwijs, waarin dan zal
zijn begrepen het onderricht, dat tegen
woordig aan hoogere burgerscholen met
vijfjarigen cursus wordt gegeven, terwijl
het tweedie de vraag aan de orde stelt
in hoeverre het meer uitgebreid lager
onderwijs gelijke ontwikkeling zal ver
mogen bij te brengen als de driejarige
hoogere burgersqhpol. In de derde plaats
zal, om de concurrentie tusschen deze
school en h,et 1 icer uitgebreid! lager on
derwijs op zuiverder voet dan tot dus
ver mogelijk te maken een reorganisatie
van die?e driejarige hoogere burgerschool
niet mogen uitblijven, terwijl dan te^ns
het middelbaar onderwijs voor meisjes
een wettelijke regeling zal kunnen ver
krijgen. Ten slotte zal, komt een regeling
van het voorbereid'end-nooger onderwijs
tot stand in der geest, als de Staatscom-'
missie zich d(alh,t, een andere regeling
van d'e bevoegdheden, welke de hooger-
ond(erwijswet bevat, niet achterwege kun
nen blijven, 'v
en gestreden fds wij', zijn
De heeren, die, machtig en geducht,
heerschten op ,aun hechte, trotsohe kas
teden, zijn heengegaan.
D'e priesters, die hun kudde hier heb
ben geweid, die waakten en zorgden,
ook zij zijn heengegaan.
Heengegaan zijn de talrijke geslachten:
de dood maakte een eind aan hun korter
of langer leven. Als in een bioscoop
snellen in onze geschiedenis, zooals. in
elke geschiedenis, de geslachten voor
bij. Hier zien we, hoe aangrijpend juist
het vergankelijk menschenleven wordt
saaingevat in 'het sober bijbelwoord
„Abraham gewon Izaak en.... stierf."
1 lier voelen we ook de waarheid van
een woord var. Schaepman:
wO .Dood O Wereldkoning I Hoe
heerscht gij overal!"
L e vergankelijkheid van 's menschen
aardsch bestaan is een waarheid, zoo
oud als de wereld en 'bij alle volkeren
bekvnd. Wij kernen ze sinds onze prille
jeu(,d. Maar ze dringt gewoonlijk slechts
tot het verstand door, het ha t voelt
ze niet Alleen bij een sterfgeval in onze
omgeving voelen wij ze even. Maar in de
ges rv.edenis, waar als 'tware op elke
blaczijde de „schaduwen der. doods"
liggen, kan die waarheid indruk maken.
'Het tweede ieit, dat ons opvalt is de
trouw, waarmede onze voorouders den
schat des geloofs hebben bewaard.
'Na de Reformatie komt de tijd van
verdrukking, de tijd, dat een stervende,
die om een priester roept, niet geholpen
kan worden. En eerst langzaa n, lang
zaam aan komt °r ee-: e r1,c'e-:ng.
Pa^in 184? werd ^ok a 1 v l'a h-'icVcn
gelijkheid voor de 'wet verleend. P«ie
Aldus wordt een afgerond geheel zr-
kregen, zonder dat al te veel uiteenloo-
pende onderwerpen tezelfdertijd aan de
ordle komen. De minister wenscht zich.
'djan ook hiertoe te beperken. Middeler
wijl wordfen andere regelingen voorbë-
reid, v,an welke met name de wettelijke
voorziening inzake het vakondlerwijs ver
moedelijk spoedig zal kunnen volgen.
Bij de bespreking van het tijdstip der
beroepskeuze wijst cfe minister op het
eenstemmig oordleel van alle deskundi
gen, djat, indien mogelijk, het oogeln-
blik, waarop de keuze tusschen gymna
sium en hoogere burgerschool moet ge
schieden, is uit te stellen, totdat de aan
leg van den leerling met meer zeker
heid zal zijn gebleken.
De Staatscommissie heeft zidh even-
eenspan deze noodzakelijkheid doordron
gen betoond1 en gelijk bekend, daarom
voorgesteld het gymnasium en de hoo-
'gere burgerschool met vijfjarigen ëursus
ineen te smelten tot één inrichting, aan
welke zij den naam van „lyceum" gege
ven wenscht te zien.
Daar de minister van oordeel is, dat
die "oorstellen der Staatscommissie een
onoverkomelijken scheidsmuur oprichten
tusschen hen, die op 12 a 13-jarigen
leeftijd voor het hooger onderwijs wor
den bestemd era hen, die aanvankelijk
een andiere richting uitgingen, heeft hij
den weg opengesteld om den overgang
van ander dan voorbereidend hooge; on-
d'erwijs tot de derde klasse van het ly
ceum gemakkelijk te maken.
Ook ten aanzien van het meer uitge
breid lager onderwijs neemt de minister
een ander standpunt in dan de .Staats
commissie. Het meer uitgebreid lager
ondjerwijs in de laatste jaren tot hoogen
trap van ontwikkeling gekomen, waar
om hij er de voorkeur aan geeft dit on
derwijs naast dat van de driejarige hoo
gde burgerschool gelegenheid te schen
ken tot verderen bloei te komen. Hier
voor pleit, volgens hein, ook de overwe
ging, dlat voorgesteld wordt den over
gang naar den bovenbouw van het ly
ceum voor hen, die aanvankelijk een an
diere richting kozen, te vergemakkelijken.
Na verdëre toelichting van dit punt
geeft de minister een overzicht van de
strekking der vier wetsontwerpen.
Vooreerst Jhet wetsontwerp tot rege
ling van het voorbereidend h|ooger on
dierwijs, dat in hoofdzaak alleen ten aan
zien van het tijdsstip der beroepskeuze
afwijkt van dbt der Staatscommissie.
Daarin zijn tevens vervat die in verband
met de samensmelting van de vijfjarige
hoogere burgerschool en het gymnasium
tot lyceum noodige wijzigingen van de
Hooger-onderwijswet.
In die tweede plaats het daarmee ten
nauwste samenhangende wetsontwerp tot
wijziging van de Hooger-onderwijswet,
beoogendë de wettelijke eischen van be
voegdheid in overeenstemming te bren
gen met den in het eerste wetsontwerp
gedfachten toestand. Dit is woordelijk
ontleend aan het rapport.
Een afzond'erl ijk wetsontwerp is noo-
d'ig, omdat regeling van de doctoraten
en van dë universitaire examens niet als
een onderdeel van de wet op hët voorbe
reidend hooger onderwijs kan behandeld
worden.
In die derde plaats een wetsontwerp,
strekkendfe om de bestaande Middelbaar-
oncÜerwijs te vervangen door een aan de
tegenwoordige behoeften beter beant
woordende regeling. Ook dit ontwerp is
in hoofdzaak van de Staatscommissie
overgenomen.
Findlelijk het wetsontwerp tot wijzi
ging van de wet op het lager ondenvijs,
c'at aan het meer uitgebreid lager onder
wijs dë positie beoogt te verzekeren',
hieraan, volgens de hierb'pven kort ge
melde beschouwing van den minister
toekomt. Uit den aard der zaak is tege-
verdrukking, die achteruitzetting werd
gedragen niet onderwerping aan Qods
H. Wil. Men schreef ze toe aan eigen
zondeschuld en bad voor de afgedwaalde
broeders, die Christus' Kerk vervolgden»
Als ik ben te kort geschoten, dan is het
vooral in het beschrijven yan He moei
lijkheden, die onze voorouders te over
winnen hadden bij het bewaren van het
Geloof voor zich en hun kinderen. Maar
het verhaal ervan is sober en kort als
de geschiedenis van alle lijden, dat in
stilte gedragen, en van allen strijd, die
in stilte gestreden is.
Zoozeer was men gewo'on de Katho
lieken als minderwaardigen te beschou
wen,. dat na de gelijkstelling voor de
wet in 1848 zij nog altijd werden achter
gezet. De arbeid van Nuyens, Alber-
dingh Thijm'en Schaepman was .noodig
orn den Roomschen hun rechten te doen
verkrijgen. En nog maar enkele jaren
heeft het Katholiek Zoeterwoude zijn
Katholieken Burgemeester!
Vergeleken bij onze voorouders, leven
w ij in Abrahams schoot.
Vele en velerlei zijn de verplichtingen,
die op ons rusten, en het is mijn taak
niet, die voor U uiteen te zetten. Alleen
dit Wij hebben tegenwoordig staatkun
dige rechten, maar daardoor ook: poli
tieke plichten. Wie moeten die met
ijver en nauwgezetheid vervullen.
Dat zijin we vellicht als Katholieken.
Maar nok zijn we dat verplicht als
Katholieken van Zoeterwoude, wier voor
ouders voor hun heilig Roomsch Geloof
zooveel hebben gedaan*
Moge ik U jHt hebben duidelijk ge
maakt!
