DE TWEE VRIENPÊT'
BUITENLAND.
4e Jaargang
Bureau OliüE SINGBL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT fit.AD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt mei GRATIS POl.IS Ongevallen-verzekering
en het U .iLLUS i'KÊGRI) ZONDAGSE!\i) voor Leiden 9 cent per week
/ISU per kwari ialbi] onze agenten 10 eent per w^ek, t 130 per kw-uUal. Franco
per pa-, I I 5" per kiv.r ,V
AEzun.iejte riiiiiiitjets 21 cent, mei Geïllus ieerd Zondagsblad 5 cent.
De AijVizni EN UttPRlJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden ntededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
ieaid^E8ssi'
MAANDAG
JUNI.
Stembnsopening Stembussluiting
S uur'smorgens. 5 uur 's avonds.
Houdt dezen dag der herstem
ming voor de Provinciale
Staten vrij.
De samenstelling der Staten
beslist die der Eerste Kamer.
Daarom is de stemming van
a.s. Maandag van het aller
grootste belang.
V Met vlag en wimpel.
Daar gwenkt de con centra cle al!
Over haar gausehe linie !t
[Het CentraahQomité der Vrijzinnigen
immersi
.„overwegende, dat onder de omstan
digheden van het oogenblik het lands
belang medebrengt» 'vdat bij "de herstem
mingen voor de Tweede Kamer over de
geheel,e linie de tegenstandiers dier rech
terzijde worden gesteund,
„adviseert met volledige handhaving
van eigen beginselen aan.-de,..vrijzinnige.
Verkiezingscomités in de verschillende
districten de verkiezing van aliie canclir
daten, die met coalitie-candidaten 'm her
stemming zijn^ 2oo krachtig mogelijk te
bevorderen."
Van meet af aan', dat de concentratie
in haar manifest het tafellaken tusschen
zichzelf en de kiassenstrij'derige socia
listen doorsneed, is onzerzijds steeds
gezegd: die snede" was niet door endoor;
ze kan gemakkelijk genoeg Tiersteld
worden.
En ziet: alom waar het rood tqgen
zwart staat, wordt nu de naalid vlijtig
gehanteerd, z^p het dan.,... „met voh
ledige handhaving van eigen beginsel,en",.
Dit is zoo'n frase om nog wit tier ver
toon te maken bij de gedwongen positie
van huilen en 'de lamp vasthouden.
ieder rechtgeaard vrijzinnige moet toch
wel knarsetanden, als hij gadeslaat, hoe
de concentratie all lager en lager zonk
en nu alleen en dan nog maar halver
wege boven water kan blijven door
zich vast te klampen aanT'de roode biall$,
Vv'^arvv-h mea eerst niet weteh wilde.
V* De soclanS-democratle voelt
zich.
Het .„Volk" van gisteravond slaat een
zeer hoogen toon aan naar aanleiding
van den uitslag der verkiezingen en in
het vooruitzicht der door 'de sociaal-de
mocraten te behalen overwinningen. Voor
FEUILLETON.
215)
Zij viel hem snel in de rede:
Nooit. Ik zou' een ai te treurige le
vensgezellin zijn. V,aja,rwel mijnheer
Pierre.
Zij verliet hein .plotseling» met een
vluchtigen handdruk en bijl hoordfe, ter
wijl zij de deur achter hlem sloot, een
snik, die uit haar ftart opwelde.
IX, i
EEN TERUGGEKEERDE BALLING.
Hét was één uur in den namiddag.
Een man, gekleed als een klein-grond-
bezitter uit de provincie en wiens uiter
lijk er op berekend scheen om zoo min
mogelijk de aandacht te trekken, stapte
uit een boerenwagen voor de deur van
het huis der barones de \Frévent aan
de rue du Bac.
De wagen reedi weg, terwijl) de man
naar binnen ging.
Hij was zeer mager en liep gebogen;
aan zijn trekken was merkbaar, dat hij
veel geleden moest hebben óf 'lang ziek
geweest was.
Op een stok geleund strompelde hij
'n deel we moeten het toegeven
ten rechte.
.♦.et blad is ook lang niet malschi in
hét stellen van eischen aan cle candidaten
der vrijzinnigen, die, in herstemming ko
mend met een rechtsch. man, de stem
der sociaal-democraten willen hebben.
Hot schrijft lij.
Laten alle openlijke en verdekte vij
anden van het Aigemeen Kiesrecht, van
de democratie het weten: het doei der
sociaal-democraten, gesteld bij den aan
vang van dezen strijd, blijft ook 'in de
lierstemmingsdagen onverzwakt gehand
haafd. iWjij! strijken' niet de roode kies-
rechtvlag, om 3e blauwe vaan van
het anti-clericalisme of welke andere ook
er voor in de plaats te hij'schen. Wie
met ons wil strijden voor,het Algemeen
Kiesrecht, onvervaTsdit» kan bij deze her
stemmingen rekenen op onzen steun; wie
daartoe niet is it vinden* speculeere niet
op den verkiezingshartstocht, telle de
roode stemmen niet naar z'ich toe.
(Wiant de zaak staat thans zoo, dat
veel meer dan voor of tegen Tiet A. K.,
de stembus van Woensdag een uitspraak
zal doen voor of tegen de vervalschiiig
van het Algemeen Kiesrecht, voor of
tegen versterking der lEerste Kamer."
Z,oo dus bi.v. prof. Heer es in Leiden
de stemmen der sociaal-democraten zou
willen hebben, zou hijl moeten beloven
te zijn voor 'het „onvervalschte" Alge
meen Kiesrecht én» tegen het regres-rechi
van de Eerste Kamer. Hij heeft echter
reeds gezegd, dat niet te zullen doen,
't Is trouwens dit willen we nog
even qpmerken voor prof. Heeres
te hopen, dat hijl niet een Kamerzetel
zal hebben te danken aan stemmen, af
gebedeld bij hen, die ZijnHooggeL niets
meer waardig achtten dan*..,. Hun ge
fluit,
V Een vrijzinnig-democraat in
het „Handelsblad".
Het „Handelsblad" wijdt een beschou
wing aan den toestand in Leiden. Het
blad noemt heel eerlijk den vader van
dit geestesproduct,ni. haar Leidschen
berichtgever. Een ieder nu weet, dat die
„berichtgever" is een vritónnig-democra-
tisch raadslid, een verslaggever aan een
„neutraal" blad hier ter stede. De schrij
ver van dit stuikje stelt natuurlijk den
politiöken toestand in Leiden voor als
zeer gunstig voor de concentratie en
voorspelt aan. prof, Heeres een over
winning, Dat is natuurlijk zijn recht. En
ook de middelen, die hij aanwendt om
zijn meening, als pp redelijke gronden
rustend, bij zijn lezers ingang te doen
vinden, zijn tén deele gerechtvaardigd.
Hij rekent voor,'dat de concentratie nog
200 thuisblijvers kan optrommelen, dat
er een 300 stemmen van sdr Van der
Waerdcn op mr. Heeres zulkn. Overgaan,
en een 50 van dr.. Knuttel. Hij maakt
verder een handig gebruik van een zeker
niet door de Tariefwet belast zoef
cn kleverig goedjé om dat T*rof, Heeres
om den mond te smeren en hem zoo
den kiezers voor te stellen. Prof. Heeres
is zoon van 'een Hervormd predikant
langzaam voort,
De portierster was niet in haar loge
en toen hij daar kwam, sette hijl zich
neer op een s toel.
Zijn gelaat duidde den man van ge
boorte aan,
;Hij keek in de loge rond en mompelde
met een zucht van verlichting:
Eindelijk ben ik" uan in een .goede
haven en bjj' vrienden. Het heeft moeite
gekost. Hier is niets veranderd.
Hij scheen zich zeer behaaglijk te voe
len, maar tevens doodmoe te zijn.
•Ofschoon hij niet ouder dan 30 jaar
was, zou men hem pi- cp het eerste
gezicht wel 40 gegeven hebben.
Die man scheen zware beproevingen
beproevingen te doorstaan gehad te heb
ben, die hem zooveel verouderd hadden,.
Onbeweeglijk bleef hij daar zitten, zijn
hoofd zonk langzaam op zijnf "borst, "en
hij scheen in te slapen.
Eenige oogenblikken had hij zoo ge
sluimerd, toen Louise »de portierster van
de barones de Frévent, binnen trad.
,Toen zij den onverwachter! bezoeker
zag, slaakte zij een kreet van verrassing,
die hem deed ontwaken en opspringen.
Dadelijk herkende zij hem en riep:
Mijnheer de markies!
Stil.
Zij fluisterde:
(is dat mr,. Briët niet?), is een religieus
inensch (is dat lm. Briët niet?). Zijln
optreden aan den vooravond van de ver
kiezingen heeft een uitnemenden indruk
gemaakt hij voor- en tegenstanders (Feit
is, dat tegenstanders hem door fluiten
het spreken oninogeLijk hebben gemaakt!)
Maar de schrijver wendt ook minder
gerechtvaardigde middelen aan. Eerstens
noem't hij de rede wn prof, Heeres aan
den vooravond van de verkiezingen hoog
en waardig en zeg*, dat dit van mr,.
Brièt's politieke rede, „die trouwens ge
flankeerd werd door dr, Slchokking",veel
ginder het geval was. Dat is een onware
beschuldiging tegen ce hoog-staande per
soonlijkheid van mi'. Briët, waarvoor
diens mede raadslid zich schamen
moest.
Maar waarop wij nu nog willen wijzen
is p rig e r 1 ij K e r, De schrijver tracht de
christen-socialisten te winnen voor prof.
Heeres door te beweren
_,,De kerkelijken hebben het er niet
naar gemaakt om voor dezen gunstig
gestemd te zijit. Het kleine groepje is
door de anti-revolutionnairen belasterd
en belaagd, op ergerlijke wijze. Eén
der voormannen zeT.de ons, dat zij in
de laatste verkiezingsvergadering, waar
mr. Briët sprak, niet durfden komen
debatteeren, uit vrees, Gat er geweldig
tumult tegen hen zou worden gemaakt."
[Wij begrijpen niet, hoe de schrijver
van het bovenstaande, lid van de vrijlz.-
democr, partij, welker orgaan de Bja-
Iari9 is, den „moed" heeft anderen te
'beschuldigen van belasteren en, belagen!
Zoo hij er zin eni lust en roeping toe
voelt om de politiek vhn onwaardigheden
en onwaarheden en vuiligheden te zui
veren, dat hij dan beginne bij zijn partij
orgaan. Dlat lijkt in dit 'opzicht wel een
Augias-stali 'Wij raden den schrijver
echter aan om in deze omstandigheden
af te blijven van anderer eer en goeden
naam. Men wij'st hem anders met tien
vinger na en roept hem toe: Zie naar
uw eigen partij.
V De neutraliteit van het„L.D."l
.Vóór de verkiezingen, heeft het „neu
trale" dagblad hier ter stede reeds stem
ming trachten te maken door zijln reken
sommetjes over de kansen'der verschil
lende partijen, en gisteravond juichte het
„neutrale" blad:
„Voor de coalitie was de 'dag van
gisteren niet fortuinlijk." En met onver
holen vreugde constateert het blad ver
volgens, dat de dag van 'de eerste stem
ming nog slechter afliep dan in V19Q5'.
Luister maar naar Hie juichtonen vap
onze „neutrale" collega:
„We hebben bij oogenblikken on
willekeurig gedacht aan 1905. "Toen
even wei kreeg rechts bijl het eersta
treffen 44 zetels, waaronder geen enkele
tegen het electoraal aöcoord in ver
kozen was,"
Zulk een optreden van een „neutraal,"
blad stuit iedereen, tegen "de borst. Wil
het Leidsch Dlagblad kleur bekennen,
openlijk p'artij kiezen voor de concen
tratie, wij zullen de eerste zijn om dat
ijWat zal mevrouw de barones ver
heugd zijin u weder te zien.
Op straat was het rustig en "in het
huis deed zich geen gerucht hooren.
Het huis., dat toegang verleende tot
het daarachter gebouwde hotel van de
barones, werd bewoond door vreedzame
renteniers en naast de koetspoort waren
twee winkels, gehouden door menschen,
die er volstrekt geen belang bij hadden
zich in de politieke gebeurtenissen te
mengen. -
Zij maakten geen .uitzondering op den
regel, dat alle winkeliers klaagden.
Louise werd niet moede den bezoe
ker, dien zij „mijnheer de markies" had
genoemd, jpin j:e staren.
Mevrouw de barones zal zeer ver
heugd zijn, herhaalde zij.
Hij vroeg;
Is zij hier?
fa.
Dlan tophl zeker kort?
IWii'St gij! dat zij gevangen wasv?
Ik heb het toevallig gelezen in
een dagblad, dat miji in handen kwam.
Dots heeft men, haar vrij gelaten?
Wist gif dat niet?
Ik weet bijna niets van hetgeen er
te Parijs is voorgevallen.
Waar waart gif dan?
Midden in de bosschen van Ar
te respecteeren, m'aar zulk een ge n i e-
pi g p'artij kiezen voor de vrijzinnigheid
verfoeien wij.
Zoolang hiet „L. D." zich wil dekken
met de vlag der neutraliteit, moe! ook
zijn lading neutraal zijn, d. w. z. kleur
loos, beginselloos^ futloos,. Zuilke neutrale
kost is wel niets voor overtuigde, prin-
cipieele Katholieken, maar nog veel,min
der kunnen Katholieken zich tevreden
stellen door zulke propaganda-stukjes
voor de vrijzinnigen, gestempeld met een
etiquet van neutraliteit. Alleen bijl heel
domme menschen kan onze „neutrale"
collega dat weer goed maken door bl.v.
een verslagje te plaatsen van een
perste ;H„ Mis. Dat voor die enkele Ka
tholieken, die er nog anders over schijnen
te denken!
Nogmaalsin een partijblad zouden wij
zinnetjes als bovcnslaande niet gewraakt
hebben. Wij vincUii rt ook heel be
grijpelijk, dai betrokken redacteur, die
het stukje samenstelde, de feiten bekeek
door een partij-brik Zoo iets is zelfs in
hem, als partij-man, te respecteeren,! Maar
wij moeten er tegen .protesteeren, dat
het bladj waarin, dat stukje voorkwam,
zich als neutraal aandient.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Fransche bladen weten nu mede te
deelen den inhoud van Ifyet geheime ver
drag tusschen
Servië en Bulgarije
dat in Maart 1912 werd gesloten. Daar
in wordt o.a. bepaald, d?.+ heide staten
gemeenschappelijk zullen optreden, zoo
dra van. b'uitenlandsche zijde een poging
wordt gedaan om eenig deel van het
(toen nog tot Turkije behoorend) B|al-
kangebied, al ware het ook' slech.ts tij
delijk, te bezetten.
Verder wordt de onafhankelijkheid' en
integriteit van. de beide landen gewaar
borgd en in bijzonderheden vastgesteld,!
welk deel van het Turksch.e gebied na
een zegevierenden oorlog aan elk der
b'eide staten zal komen. Wanneer te de
zer zal.e eenig geschil mocht ontstaan,
zou de Tsaar van Rusland als arbiter op
treden,
Aan het verdrag is toegevoegd een
militaire conventie, waarin o.a. wordt
bepaald dat Bulgarije onmiddellijk aan
Oostenrijk-Hongarije den oorlog moet
verklaren en een leger van minsten's
200.000 man naar Servië zal moeten zen
den, wanneer Oostenrijk Servië mocht
aanvallen. Dezelfde bepaling zou gel
den voor het geval .Oostenrijk-Honga,-
rije onder wel'k voorwendsel ook met
zijn troepen den sardjak Noviblazar
mocht binnenrukken..
Wat de 'kwestie der Russische bemidL
deling aangaat, blijkt Bulgarije daar
voor hoe langer hpe minder te voelen.
Voorts verneemt de correspondent van
de Neue Freie Presse te Sofia uit de bes
te bron, dat de Bulgaarsche regeering
besloten heeft, niet aan de conferentie
van de minister-presidenten te St. Pe-
gonne, waar ik was opgenomen door
brave menschen, die mij gedurende 18
maanden hebben verpleegd met een toe
wijding, die ik nooit zal vergeten. Ik
was zwaar gewond, met een kogel in de
borst,'en een gebroken been, achter ge
bleven. i
En ,uw vader?
rHij was al dood toen wij verslagen
werden,; Gelukkig heeft hijl niet behoe
ven te zien hoe onze hoop vervloog, onze
plannen verijdeld werden. De tijding dat
Robespierre gevallen en 'het schrikbe
wind opgeheven is, heeft' mijl weer wat
moed gegeven. Ik hebi tot mijzelf gezegd
dat wij misschien nu weer een tijdperk
van vrede tegemoet gaan, dat er wél-
licht weer eendracht zal komen tus
schen kinderen van hetzelfde vaderland,
die bestemd zijn, niet om elkaar "te ver
scheuren, maar om elkaar te helpen en
te steunen. Met die gedachte ben ik
op weg gegaan, voorzien van papieren
op naam van den zoon van den braven
man, aan wien ik het leven heb| te
danken.
;Hij stond, met moeite op en mompelde
Als ge eens wist, Louise, hoe on
gelukkig men zich gevoelt, ver van zij'n
.huis, zijn vrienden en zijn land. 'De dood
is nog niet zoo erg als de ballingschap.
Breng mij nu naar uw meesters. Het
tersburg deel te nemen en nog sleohts '5
dagen te wachten. Vervult Servië binnen
dien tijd de eiscihen van Bulgarije niet,
blijft het een sohjeidsgerecht op den
grondslag van het verdrag weigeren,
dan wordt de toestand in h.ooge mate
kritiek.
Wiij deelden reeds méde djat eergister
aan Keizer Wilhelm het
geschenk der bondsvorsten
en dei vrije hauZesteden is overhandigd.
De Duitsche bladen geven daarvan de
volgende beschrijving.
Het voetstuk wordt gevormd door een
Zwart marmeren plaat, die vier zwarte
marineren zuilen draagt, waarop een
onyxplaat rust. Op de hpeken is in edel-
steenen en email de opdracht aange-:
bracht luidend: „Aan Zijne Majesteit
den Duitschien Keizer Wilhjelm II, 'kö-
ning van Pruisen, opgedragen bij ge
legenheid van ziijn 25-jarig regeerings-
jubilé, duor de Duitsche bondsvorsten
en de senaten der vrije steden."
Langs de lange en breede zijde van'
de onyxplaat zijn, tusschen gouden ka-
ryatiden, geëmailleerde eiken- en lauwer
kransen aangebracht. Deze kransen om
sluiten in robijnen gevatte letters,, op
noemend de verschillende factoren in h|et
staats- en volksleven, die de keizer on-
'der medewerking dér 'bondjsvorsten gedu
rende Zijn regeering heeft beschermd,;
godsdienst, rechtspraak, hjandel, nijver
heid, sociale voorzorg, kunst, wétenschap,
landbouw, leger en marine. Op gouden
achtergrond zijn de portretten der schjen-
kers bóven déZe symbolen aangebracht.
De bekroning wordt gevormd door een
lapislazuil-plaat met gestyleerde golven,
waarin een verguid zilveren sohip
Het sahip is niet van een bepaalden
tijd ,maar symboliseert islech.ts door de in
emaille aangebrachte wapens de samen-
hoorighieid der vorsten en de eenheid d(es
rijk. De zeilen, die bol isltaan, dragen
den rijksadelaar. Op het stuurrad is d'e
keizerskroon van gedegen goud, rijk met
edelsteenen versierd bevestigd omge
ven van in emaille uitgevperde guirlan-
den als teeken van den jubilé-vrede.
De vervaardiger van het 1.25 Meter
hooge kunstwerk is professor Fritz von
Miller, die den keizer de symböliek heeft
verklaard.
De Duitsche legerwetten
zijn gister door den Rijksdag in tweedie
lezing behandeld..
Een voorstel der sociaal-democraten1
(ongeveer Zooals we ook hebben zien
verwerpen in Frankrijk) tot algemeene
invoering van den éénjarigen diensttijd,,
is met algemeene stemmen, beh.alve die
der soc.-dem. verworpen, evenals 'n soü.-
dem, voorstel tot afschaffing der voor
rechten van de vrijwilligers, die één jaar
dienen
Verder werd verworpen een soc.-dem.
Voorstel, om de bepalingen, waardoor
zich, h|et gardecorps v,an andere troepen-
deelingen onderscheidt ,te schrappen.
De voorstellen, om het plaatsen van
adellijke officieren in "bevoorrechte aorp-
sen te voorkomen door wis'seling van
officieren uit de corpsen der grens-regi-
zal nu zoo gevaarlijk niet meer zijn een
voortvluchtige, een uitgewekene in ZTjh
huis te ontvangen.
Zi| houdt zooveel van u, want gij
waart de boezemvriend van,'haar zoon.
Louise ondersteunde hem, terwijl hij
de binnenplaats overstak en de trap op
klom, die naar de eerste verdieping van
het hotel geleidde.
Bij de kamer van de barones geko
men, klopte zij aan en ging alleen naar
binnen, terwijl zij den bezoeker achterliet.
Mevrouw, zeide zij zacht tegen haar
meesteres, daar iis een onverwacht be
zoek? C 1 J
r- Wie dan?
iMijnheer cFArgouges!
De barones sprong; op. Een blos van
vreugde kwam op haar gelaat en zij
strekte haar armen uit naar de deur,waar
door de bezoeker binnentrad. Zij! kon
haar oogen niet gélooven,.
De markies d'Argouges wierp zich in
de armen der oude vrouw, die henTaan
haar hart drukte eri op Tiet gelaat kustej
alsof hijl haar zoon was.
En dat was hij bijna. Hij was de
boezemvriend, de schoolmakker geweest
van haar zoon, aan wien zijl nog onafge
broken dacht, hij was het petekind van
haar echtgenoot, dien 'zijl zoo afgodisch
had bemind,. (Wordt vervolgd.)