BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1114.
Bureau OUDE SINGBU 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRI|S bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21 '9 cent, mei Geïllusireerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
DINSDAG
JUNI.
Stembusopening Stembussluiting
8 uur's morgens. 5 uur's avonds.
Houdt dezen dag der Kamer
verkiezingen vrij.
„Minister Colijn, een krach
tig staatsman, mij zeer sym
pathiek, die alle eer verdient*'.
„Van dag tot dag" in het
liberale HANDELS
BLAD van 10 J.mi.
BM
Waarom rechts stemmen
Oipdat de wetgeving opi Tet
gebied der z e d e 1 ij! k h e i d worde
doorgevoerd en voortgezet.
Aan wijlen minister E. H. Regout beeft
het Nederlandsche volk te danken de ze
delijk'hei dswette n, die liet tot ze
gen en eer strekken. Wetten, waarbij
openbare zonden, die de mensdhiheid tot
verderf en schande zijn, ook door de
wereldlijke overheid als zoodanig wor
den gebrandmerkt en worden gestraft.
Niet slechts zij1, die erkennen, dat de
\yet van God ook in het openbare leven
moet gehuldigd worden, doch ook velen,
die een onbevangen en gezonden kijk
hebben op de samenleving, hebben dezè
wetten van harte toegejuicht!
Maar toch bestaat er groot gevaar, dat
bij een overwinning van de linkerzijde
voor de naleving dezer wetten niet kracht
dadig zal gezorgd worden. Verklaarde
een hoogstaand man als dr. Bos niet op
een vergadering van de vrijzinnige par
ijen te Leiden, dit de linkerzijde op een.
geheel andere manier de zedelijkheid wil
oevorderen dan de rechterzijde? Die lin-
<erzijde wilde, zoo, zeide spr., zorgen,
dat de oude of zieke arbeiders de hand
niet behoeven uit te steken om te bedelen
dat is de echte zedelijkheidswetgeving,
'ammer 't kan, naar het schijnt, den
eesten vrijzinnige reclalmespreker over
komen dat de heer Bos -vergat er bij
e zeggen, dat zulk een zedelijkheids
wetgeving, dank z ij' de r e c h t e r z ij-
1 e, reeds tot stand is gekomen.
lEn verder: stemde niet bijna de ge-
eele linkerzijde legen de zedelijkheids-
wetten van wijlen minister Regout.
Maar <ook moet er nog m eer worden
gedaan o'm de openbare zedelijkheid te
beschermen. Dat eischt ons Cih ris tel ijk
bewustzijn, dat eischt ons rechtsgevoel.
Er gaat schreef de Standaard gister
avond zeer terecht een geroep op om
wetten tegen de onzedelijkheid- van alle
gading, ,Z,oo ligt er b.v. ter afdoening
nog een wetsontwerp van den helaas aan
het Nederlandsdhe volk te vroeg door den
dood ontrukten 'minister Regout betref-
'ende de echtscheiding. Een wetsontwerp,
dat lien doel heeft om den gehuwden
het scheiden zonder e enige verdere ver
plichting ten opzichte van eltkander min
der gemakkelijk te maken. Dat onjwerp
deugt niet schreef zelfs, het „neutrale"
Leidsch Dadblad kort daarna men
moet het den menschen niet zoo moeielijk
maken, als zij van den huwelijksband
willen bevrijd worden.
Zoo staat het met dè zedelijkheidsop-
'attingen aan "de linkerzijde, 't Is ?oo
waar, wat dr. Hoffman laatst in een
openbare vergadering 'te Leiden verklaar-
'Zoo de linkerzijde iets doen kan
tot bescherming der openbare zeden,
an zij dit zeker niet krachtens hare
b eg in s el e n.
En daarom:
Op Dinsdag 17 Juni stemmen allen
in het district Leiden op mr. Briët;
in het district Bodegraven op mr. v.
Idsinga:
in het district Breukelen op den heer
De Monté Verloren;
in het district Gouda op mr. D e
Wilde;
in het district Haarlemmermeer op
den heer v. Wichen;
in het district Katwijk op mr. baron
v. Wassenaer v. Catwijck;
in het district Loosduinen op ds.
Brummelkamp.
En op Vrijdag 13 Juni stemmen allen
in het district Leiden op de heeren J.
C. v. d. Lip, W. Pera en W. F. v.
Wijk.
in het district Haarlemmermeer op
den heer J. M. v. Meetelen;
in het district Zoetermeer op de
heeren mr. L. E. M. v. F i s s e n n e en
J. Scheer.
V Op één stem kan het aan
komen.
Vrijdag overmorgen reeds moet
de eerste overwinning worden bevoch
ten.
Nog ruim éénen dag rest ons, dien
wij ons ten nutte kunnen maken. Dat
ieder Katholiek zoowel man als
vrouw dat dan ook doe. Denk' 'ns na,
zie 'ns rond, of ge nog\!niet iemand kunt
vinden, die nog niet het vaste plan
heeft Vrijdag naar de stembus Je gaan
of nog niet vast besloten is izijn stem
te geven aan de leden dier 'rechterzijde.
En de meesten onzer hebben dezulken
wel onder hunne kennissen. Ga dan naar
dien persoon toe, of houdt hem aan, waar
gij hem ook ontmoet, tradh.t hem te
overtuigen, en laat hem niet los voor
gij hem hebt gemaakt tot een Staatsbur
ger, die zijn plicht begrijpt, tot een, Ka
tholiek, die zich ook in het openbare
leven als zoodanig weet te gedragen.
En zeg nu niet: ik weet hoogstens 2
of 3, of misschien slech.ts één zoo'n per
soon, die ik zou kunnen j,bewerken". Die
2 of die 3 of die' ééne kan het deen.
Zoo er in 1910 bij de stemming voor
de Prov,. Staten drie kiezers waren weg
gebleven, was Mr. Briët niet biji eerste
stemming gekozen. Op M r. B r i t w a-
ren 1 482 stemm en uitgebracht,
te rwijl de volstrekte meerder
heid 148 0 bedroeg.
Dat deze cijfers iedereen make tot
een propagandist in eigen kring. Van
den eenen kant is het mogelijk, dat men
zich later een verwijt moet maken, omdat
de rechtsch.e candidaten een paar stem
men te weinig hadden, die men zonder te
groote moeite had kunnen aanbrengen,
maar van den anderen kant is het ook
mogelijk, dat men later de voldoening
heeft, dat de candidaat er, dank zij o n s
werk, is gekomen. Zorge ieder dat die
voldoening de zijne kan zijn.
Nogmaals: ieder wekfce de lauwe kie
zers op en houde ze in h.et oog zbolang,
totdat zij hun stembiljet in de stembus
hebben geworpen. Op één stem kan h,et
aan komen
Neen maarl
'Het iH'bld,, oreert gisteravond:
„Men klaagt wel eens over gebrek
aan discipline, over te weüntig samen
hang bij de vrijzinnigen.
(Wij kunnen niet genoeg verklaren,
dat die onafhankelijlkiheid, berustend op
eerlijkheid van overtuiging en trouw
aan beginselen, ons zeer veel 4Lever
is dan de doode en onware eenheid,
die ons de rechterzijde dit voorjaar
heeft getoond)."
Nu willen we toch) vragen: waar heeft
men ooit een meer „doode ren onware
eenheid" gezien dan den laatsten tijd
bij de vrijzinnigheid? Herhaaldelijk was
bij stemmingen in 'de Kamer van „weinig
samenhang" niets te bespeuren en güv
gen ae linker heeren vaak deden de
socialisten daarbij ook mee en zij waren
welkom en bloc te keer tegen 'de
regeering.
Dat de rechterzijde onverdroten een
eensgezinde verdediging voerde, durft
men links smalend afkeuren, maar voor
de onhebbelijkheid van den eigen tegen
stand, waarbij van te voren al vast stond
dat niets van het kabinet deugen mocht,
daarvoor is rjien blind.
Van die zoogenaamde „onafhankelijk
heid" der vrijzinnigen hopen we ion de
komende Kamercampagne wat meer te
aanschouwen 'waarvoor we echter
vreezen als ze in de minderheid blijven.
Worden ze onverhoopt meerderheid, ja,
dan komt 't met die „onafhankelijkheid"
wel weer terecht en zal 'de rechterzijde
moeten helpen om n0ur iets .in 's lands
belang tot standl te kunnen brengen).
Vaste districten.
De kiezers in de z.g. vaste districten
zooals b.v. Katwijk en Haarlem
mermeer zijrn voor de Kamer en
Zoetermeer voor de Staten kunnen
misschien in dezen rumoerigen tijd een
gevoel van behagelijkh,eid niet onder
drukken. Dat is begrijpelijk. Maar later,
zij zich toch niet overgeven aan over
moed en daardoor aan vadzige rust!
Eerstens niet omdat verrassingen
nooit zijn uitgesloten.
Tweedens niet omdat het ook h,un
plicht blijft om te zorgen, dat de candi
daat hunner overtuiging een zoo groot
mogelijk aantal stemmen behaalt. De uit
gebrachte stemmen zijn een openlijke
manifestatie van de beginselen, die door
de kiezers gehuldigd worden, en daar
om dient men te zorgen, dat deze zoo
talrijk mogelijk zijn.
Dusook in onze vaste districten de
uiterste krachtsinspanning betoond,
ALGEMEEN OVERZICHT.
Zooals we gister reeds meldden heeft
het
Duitsche Centrum
eergister bij1 monde van zijn' leider Dr.
Spahn nogmaals duidelijk de puntjes op
Idq i gezet wat aangaat de kwestie der
legervoorstellen en de daaraan noodza
kelijk te verbinden deudngsvoorstellen.
Ook uit andere uitlatingen blijkt dat het
centrum van plan is streng voet bij stuk
te houden, hetgeen mogelijk tot ernstige
botsingen leiden kan. Die „Köln. Volks-
ztg." schrijft o.m.
„Het Centrum heeft vandaag met zijne
verklaringen de uiterste grenzen der toe
gevendheid bereikt. Het heeft zich!' niet
formeel uitgesproken tegen de behande
ling der tweede lezing van de legervoor
stellen, om de zaak niet te doen vertra
gen. Maar de rede van afgevaardigdje
Spahn liet duidelijk genoeg uitkomen,
dat het Centrum, van zijn grondbeginsel
„geen uitgaven zonder dekkiiig" niet wil
afwijken.
Het 'Centrum is besloten zijn toestem
ming voor de legervoorstellen alleen dan
<te geven, wanneer de dekking der groote
uitgaven geen gevaar meer loopt. Zoo-
land de burgerlijke partijen niet tot over
eenstemming zijn gekomen over de dek
king der uitgaven 'kan men ook niet van
een voltooiing van het groote, nationale
werk spreken. Het eene gedeelte van
dat werk is even gewichtig als het an
dere.
Men zou moeten aannemen, dat het
Centrum, in zijn tot nu gevolgde stre
ven ook door de rechtsdh.e partijen ge
steund, met zijn verklaring en zijn hou
ding de instemming van elk weldenkend'
'politicus en ook van de regeering vinden
moest. De linksdhe partijen spotten met
de verklaring der reöhfsdh.en en van het
Centrum blijkbaar gaan zij rechtstreeks
daartegen in.
De regeering zwijgt echter nog steeds
en stijft daardoor de linksdhe partijen
in haar gevolg [de taktlek'. Daarom draagt
ook de regeering voor alle mogelijke ge
volgen de verantwoordelijkheid.
Eerst wanneer de regeering openlijk
yerklaart, dat zij de legervoorstellen niet
ponder dekking, dat is niet zonder het
beschikbaar stellen der middelen aan
neemt, en dat een overeenstemming tus-
schen de burgerlijke partijen over h.et
toestaan de benoodigde mid'delen een
noodzakelijke voorwaarde is voor het
aannemen der militaire wetten, eerst dan
zal aan de taktiek der iinkerpartijen met
haar partij-politieke bedoelingen, een
einde zijn gemaakt.
Een dusdanige verklaring van de re
geering zou het beste en zekerste mid
del zijn om de oneenigheid onder cfe
burgerlijke partijen over de verschaffing
der middelen te «beslechten. Nu speelt
de vrijzinnigheid voor de groote moecli-
ge, die het wagen durft de kwestie van
de successierechten te ontvouwen.
Terwijl de nationaal-liberalen de vrij
zinnigen daarbij nog steunen, stoken de
socialen het vuurtje nog wat harder aan.
Trad de regeering wat beslister op, dan
was aan dit spelletje spoedig een einde
gemaakt. Diat het daarvoor hoog tijd
wordt, weet ieder die met den toestand'
maar eenigszins op de hoogte is. Dooi
een bedreiging -over een ontbinding van
den rijksdag en andere verschrikkingen
laat het Centrum zich niet bang maken.
ypat moet afgevaardigde Biassermann en
de gansche liberale partij wel beden
ken"....
De gisting op den Balkan
wordt steeds grooter en de benoeming
van Danef tot minister-president in Bul
garije zal tot verscherping van den toe
stand niet weinig bijdragen. De richting
welke men zal uitgaan wordt voldoende
aangeduid door de volgende uitlating
yan Danef tegen den „Matin"-corespon
dent: 3",A1s h.et bewaren van. vrede af
hangt van concessies onzerzijds[, dan is
de toestand al heel gevaarlijk. Wij kun
nen niets toegeven, want we zijn ten
volle in ons recht en ons besluit, allje
'bepalingen van het verdrag met Servië
te handhaven., is onwankelbaar,."
In Servië is men van toegeven evenmin
gediend. Pasjits heeft met de leiders der
verschillende partijen vergaderd en is
met hen overeengekomen, dat Servië van
Bulgarije antwoord zal eischen Qp' de
Servische nota over de wijziging van het
Verdrag van bondgenootschap. Is dat ant
woord afwijzend, dan zal de Servische
regeering de inlijving van de veroverde
gewesten afkondigen. Zoo melden het,
volgens Reuter, alle Servische bladen.
J3ie inlijving van het bezette gebied zou„
naar men weet, pi-et een oorlogsverkla
ring gelijk staan, want de Bulgaarsche
regeering heeft te kennen gegeven, dat
dit voor haar een casus belli zou zijn.
Of die inlijving echter ook zal worden
afgekondigd, als Bulgarije zich. van ant
woord blijft onthouden, staat niet uit
drukkelijk vermeld, maar men kan het
uit het voorgaande opmaken.
De correspondent van de „Kölnische
Zeitung" te Belgrado zegt althans, dat
slechts een onverwachte gebeurtenis de
zaak nog ten goede kan keeren. Alle
teekenen wijzen er cp, zoo schrijft hij-,1
dat Servië vast besloten is om het ge
schil met Bulgarije nog deze week op de
een of andere manier te regelen. Bulga
rije zal nu idoor een bondig ultimatum ge
dwongen worden, om op de Servische
nota over de herziening van h.et verdrag
te antwoorden, ofschoon de herhaalde
invallen van Bulgaarsche troepen in het
door de Serviërs bezette gebied en uit
latingen van de officieuze „Mir" over
zijn gezindheid te denken geven.
De Servische gezant Spalaikowits
moet reeds met het ultimatum naar So
fia onderweg zijn.
Roemenie
kijkt met een loensch oog naar de span
ning tuss:hen de bondgenoot en, in de
hoop nog een goede slag te kunnen
slaan. Volgens de „Figaro" heeft de
Roemeensche regeering aan de mogend
heden eer: memorie doen overhandigen,
waarin zij herinnert aan haar vreedzaam'
gedrag tijdens den geëindJTgden oorlogf.
Ook thans blijft haar streven, een oor-
Jog tusschen de Bialkanstaten te voorko-
'men. Indien die pogingen falen, wenscht
zij thans reeds te verklaren, dat zij blij
leen conflict geen onverschillig toeschou
wer kan blijven.
rn verband hiermede is van bet ee
kenis, wat aan de „Deutsche Orient Kor-
respondenz" uit Boekarest wordt ge
schreven: f
,/Het is begrijpelijk heet het in
deze beschouwing dat elk, geschil op
den Balkan bij-de Roemeensche patriot
ten opnieuw de hoop op een „grooter
Roemenië" wakker roept. Algemeen is
men het er hier over eens, dat een oor
log tusschen Bulgarije en Servië de ver
vulling van deze hoop mogelijk maakt.
Hier en daar heeft iemand voor een
samengaan met Servië gepleit, doch ge
zaghebbende kringen zijn voor een bond
genootschap met Bulgarije. Het spreekt
vanzelf, dat Servië het tegen een derge
lijk verbond zou moeten afleggen en in
dat geval kan Bulgarije het een zoo
*groot deel van zijn op Turkije veroverd
gebied afnemen, dat Roemenië daaruit
voldoende kan worden beloond voor zijn
hulp."
GEMENGD.
Prins Ernst August fsi met
zijn jonge gemalin gisteren van het jacht
slot Auerbach in Jhet Arm-dal naar Gmun-
den vertrokken. Zij zullen er twee da
gen in het paleis te Gmunden vertoeven
c#i zich dan voor het jubileum van den
Keizer naar Berlijn begeven. Vervolgens
zal de Keizerin met het jonge paar eeni-
ge weken naar Homburg vor der Höh.e
gaan. Half Augustus zal prins Erns.t
August te Rathenow als ritmeester bij
zijn regiment huzaren in dienst treden.
De Turksche Kamer van Koophan
del heeft besloten de regeering Donder-
derdag het rapport, waarin zij in overvve-
geeft Kon s t an tin op el iot vrijha
ven te maken, te overhandigen.
Raissoeli heeft de Spaan'sch e
voorposten te Arzila aangeval
len, en zich) van deze meester ge
maakt. Er zijn vele d-ooden en gewon
den. Drie compagnieën van het regiment
Estramadura zijn uit Algesiras naar La-
rasj vertrokken. De regimenten te Ceuta
wachten op nadere bevelen.
De „Times" verneemt uit Tandzjer,
dat de Spanjaarden al hun voorposten in
getrokken cn zich naar de kust terug
getrokken hebben na hevige gevechten
met de bergstammen, waarbij deze zwa
re verliezen geleden hebben.
Zondagnacht hébben te New-
York drie zware branden gewoed.
Achtereenvolgens werden drie huurkazer
nes, twee groote magazijnen en een park
voor vermakelijkheden verwoest. Men-
schenlevens zijn niet te betreuren, maar
wel werden vijftig personen bij hun ang
stige vlucht uit de brandende huizen ern
stig gewond.
Boven Helgoland heeft gisteren een
v r e e s e 1 ij k e zuidwesterstorm
gewoed. Die wind bereikte een snelheid
van 9 meter per seconde en de zee stond
buitengewoon 'hol. Het jjzeren geraam
te van de golfbrekende dam in de oor-
logshaven is weggeslagen.
Te Brussel zijn ongeveer 1200 ar
beiders in de rijtuigen-industrie wegen?
loon geschillen uitgesloten.
In Vlaanderen hebben circa 4000
werklieden in de 'handschpenennijverheid
het werk neergelegd.
De Staten van Ove.ijsel blijven rechts.
Met vreugde kunnen we den uitslag
begroeten van. de gisteren in de pro
vincie Overijssel gehouden stemmingen
voor de Provinciale Staten. Hard is er
door de vrijzinnigen gewerkt om de recht
sche meerderheid om te zetten of ten
minste kleiner te maken. Zij hebben ech
ter den strijd zoo goed als geheel ver
loren.
Nu toch staat reeds met zekerheid vast,
dat rechts de meerderheid blijft behou
den, doch ook mogen wij thans met
goeden grond verwachten, dat de recht-
sche partijen weder na de herstemming
al de 27 oude zetels, zullen bezetten.
Vóór de stemmingen was. de verhou
ding in de Staten van Overijssel 27 rechts
tegen 20 links. De uitslag der stemmingen
is 24 rechts, 18 links en 5 herstemmingen.
In Enschedé haalt de heer Elhorst (A.R.)
het 'bij de herstemming op 20 Juni zoo
goed als zeker,. In Ommen was de uit
slag aldus
Aantal kiezers 6399. Geldig: 5521. Vol
strekte meerderheid: 2761 stemmen.
A; IA. Balkema (L.) 2573; B. Berends
Azn. i(C.H. aftr.) 2597G. ÏW1. Th. baron
van 'Dedem (C.H. aftr.) 2549; G. A.
van der Sanden (L.) 2598; J. P|. Jansen
(vrij-C.H,.) 418.
Herstemming tusschen: A. A. Balkema
(L.), B. Berends Azn. (C.H:. aftr.), G.
,WL Th. baron van. Dedem (C.H. aftr.) en
G. A. van der Sanderi (L.).
;Wij mogen ook hier vertrouwen op
een uitslag ten gunste van "de twee Chr.-
Hist.
Dat dit schitterend resultaat een op
wekking zij voor de kiezers in het ge-
heeïe .land om èn bij de Statenverkiezing
èn tyj de Kamerverkiezing in grooten
getale ter stembus te trekken, teneinde
aan onze huidige regeering de overwin
ning te bezorgen.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon,, besluit zijn benoemd:
1» in de orde van den Nederl. Leeuw,
tot ridder dr. E. Wi. Sikemeier, arts te
Arnhem, leider der Nederl. Roode Kruis-
ambulance in Bulgarije, en R. A. L. Leh-
mann, consul-generaal van Griekenland,
te Amsterdam, hoofd van den administrar
tieven dienst bij de Nederl. Rpode-Kruis-
ambulance in Griekenland1;