ieti en ander uit de geschiedenis van Zoeterwoude BUITENLAND. BINNENLAND. 4e jaargang No. 1095. e Ceicbelve Sou/tomt Riirenn OUDE SINGEL 54, LBIDBN. Interc Telefoon 035 Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN DE ABONNEMENTSPRIjS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week ƒ1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco oer post ƒ1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2VS cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer I5cen1 ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel m.v*r 30 cent. met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Waarom rechts stemmen? Opdat aan de Katholieken erzek er d b 1 ijve de hun toeko mende, g r o n d w e 11 e 1 ij k e v r ij- heid. Met groote woorden wordt wel een9 door de vrijzinnigen verzekerd, dat.bij niemand de godsdienstvrijheid zoo veilig Is als bij hen dat Zij geen voorkeur hebben voor een of anderen godsdienst, en alle burgers gelijkelijk behandelen. Reeds meermalen hebben we gelegen heid gelhad op deze bewering nader in te gaan. De laatste dagen is zij ech ter weer in een eigenaardigen vorm ge- eerd door het unie-liberale week blad de „Vaderlander". (onder redac tie van den heer Roodihuyzen)- Daarin ivordt niets meer of minder beweerd dan dit: De vrijzinnigen zijn er trotsch op, dat ie verdreven geestelijke orden uit de naburige staten hier te lande een vei lige schuilplaats vonden. Wiat 'n breedheid van opvatting! Wij louden haast vergeten, d&t de „Nieuwe burant", ooncentratie-genoot vo/i de (Vaderlander", de uit Portugal verdre ven Jezuieten „lieden van verdacht al- ooi" heeft genoemd. Doöh we behoeven iet eens zoover in het verleden terug Igaan, De liberale bladen van Zater- agavond 'komen er ons maar al te sterk an overtuigen, dat die bereidWillig- eid om de vreemde kloosterlingen óp nomen niet heel ernstig gemeend is Zij 'maken n.l. melding van een rede !oor prof. dr. P. J. Muller, candidaat all Üe (vrijzjinnig) protestantsche kies- ereeniiging in het district Eist, voor die iesvereeniging uitgesproken. De geheele rede was een aaneenscha- eling van hatelijkheden aan het adres ali de Katholieken. Grofheden als dez'e waar de Katholieke Kerk komt brengt ellende, achteruitgang, revolutie", dat Katholieken de heiligen aanbidden, lat zij' mogen liegen enz. enz., dergelijke (rotheden vormden sdhering.eni'nslagu Du iver de kloosters en kloosterlingen, (vol- ens de „Va'd." met trots door de .vrijz innigen opgenomen) wordt het volgen- gezegd toosters, 'zusters- en broeders-- Choolkens rijzen op uit den grond en in lie wordt onderwezen, dat het protes- mtisme geen recht van bestaan heeft, laar bovendien wordt in die kloosters !ea,rbeid kant, linnen, alles, .tot bier en ikeur toe, wordt er vervaardigd en een concurrentie is mogelijk. Waar dan ko kloosters vermeerderen, vermindert volkswelvaart, 't Diood kapitaal, waar- an niemand de grootte kent, maar dat lillioenen bedraagt, wordt onttrokken an bet maatschappelijk kapitaal. De trijd giaat dus om de vrijheid van gewe- in van ons protestantsche Nederland, door C. P. PAARDEKOOPER. Zoodra men hier van het Jan enisme 'hoorde, stelde pastoor Pelt iet 22 geestelijken, meest allen uit 'buurt, een brief op1, dien hij aar Rome zond. Als een, bewijs hoe root het gevaar was', diene, dat som- uge pastoors uit den omtrek hun hand- iekining niet onder den brief plaatsten, itidat zij door de dwaalleer aangetast [aren. Die brief hielp, want Godlde, de caris van Holland, werd door paus ■lemens ,XI afgezet Een tweede maal, in 1718, deed pasL )or Pelt zich kennen als' schild' desl eloofs. Hjij' voelde zijn ouden dag nade- ïn en deed daarom, zijn uitersten best intonius Dierhout, pastoor te Noord- ijkerhout, als Zijn opvolger benoemd te rijgen. D^hdeed hij niet uit bemoiei- [icht, maar om1 zekerheid te hebben, dat ijn kudde niet zou geweid worden door herder, die niet Zuiver in de Jeer as. Aan pastoor Pelt is het te danken it het Jansenisme niet in onze parochie doorgedrongen. Als een bewijs, dat elt bij zijn overheden goed stond aange dreven^ kan gemeld worden, dat Ijjj veemaal candidaat is gesteld voor het' mbt van apostolisch vicaris hier te maar ook om onze volkswelvaart." Erg Verdraagzaam I En nu durft men aan de sprekers van rechts nog verwij ten, dat zij- hun hoorders tegen hu» mede-landgenooten ophitsen* Maar en hier op komt het neeris. de ons toekomende grondwettelijke vrij":-, hied verzekerd, als de macht in handen is bij lieden van het type prof. Mulr Ier en zoo zijn er onder de vrijzinni gen, de goeden niet te ha gesproken, zeer vele bij menschen, die Zoo denken en spreken over ons geloof, onze zedeleer en onze kloosterlingen. Bij een pnbevooroordeelde overwe-1 ging dezer vraag luidt het antwoord be slist ontkennend, en voelt ieder, die den naam „Katholiek" waardig is, zich ge drongen om rechts te stemmen, en zoo veel mogelijk anderen rechts te doen stemmen. V Gedwongen winkelsluiting. Zooals men elders in dit blad kan Jezen heeft de ontwerp--verordening pp de gedwongen winkelsluiting onzen Raad bereikt, zoodat we over korten tijd het voorbeeld van Amsterdam en andere ste den kunnen gaan volgen. Inmiddels is hier al een oppositie-ver gadering gehouden, wat bewijst, cfat de instemming met de naderende sluiting niet algemeen is. 't Valt te voorzien, dat de maatre gel, welke ook veler instemming heeft, desniettemin zal worden genomen, zoo dat het nog slechts zaak is1, de voor-4 schriften zoo goed mogelijk te makenH En dan spijt het ons te moeten ver klaren, dat we de zaak wel gaarne an ders aangevat hadden gezien. We krij gen nu eenvoudig een navolging van an dere verordeningen, terwijl het doel, zij 't niet Zoo volledig, toch ook te berei ken ware langs den weg der arbeid&be- pefking voor ,,de bedienden. [We hebben vroeger al eens yr'teen- gezet, het meest te gevoelen voor een voorschrift in 'dezen geest: Het is ver boden. des avonds na 9 uur bedienend personeel waaronder ook te verstaan vallen depothouders, minderjarige, huis- genooten in een winkel werkzaamhe den te doen verrichten. Naar onze bescheiden meening ware op dusdanige wijze de quaestie tot Te ders genoegen geregeld. De winkelierR die zelf achter zijn .toonbank wilde blijven" staan kan dat doen een vrij heid welke wij ongaarne inperken terwiil geleidelijk de sluitingsmaatregel meer en meer burgerrecht zou verkrijgen. De commissie heeft echter den Am- sterdamsclien weg ingesbgen, zoodat on ze l.oop nu geves igd Js ög den Raaül\ We hoorden intuss .hen verluiden, yda't in menige groote zaak der hoofd(s|i(a!d| het personeel na de sluiting nog ink dienst wordt gehouden om op te ruimen, boeken biij' te werken, te etaleeren enz. Dit is zeer stellig tegen den geest der winkelsluiting. We bevelen daarom drin- lande. 't W;as echter een eervolle yer- pfeldSng, meer niet. Want de eerste maal was hij al een goede zestiger, den twee den keer was hjj al rustend. Evenals van de andere pastoors der statie Zo et er wou d'e, bestaat er ook im d!e pastorie in de Zuidbuurt een portret van pastoor Pelt. Antonius Diierhout, evenals zijh voor ganger een Utrechtenaar van ge boorte, bleek een „goede en getrouwe dienaar", evenals van hem verwacht) werd. Van die trouw gaf 'de baljuw van Leiden getuigenis, toen hij in 1730 ver klaarde, dat hij (pastoor Diierhout) de sentimenten van Jansinius niet was toe- In de dagen van Diierhout durfde de baljuw van geiden verklaren, dat het volk ten platte lande „niet zeer in de gronden van de religie (godsdienst) er varen" was. .Dat zulks onwaar was, blijkt hieruit, dat de .Stompwijkers' indertijd/ de Hervormde predikanten „met groot geraes en getier hadden uitgejuicht"/ en dat kort voordat de bajjuw het.volk zoo beoordeelde, de Lqge-landers' hun Jansenistisch en pastoor letterlijk aan den dijk hadden gezet voorwaar duideljjke blijken, dat het volk in den godsdienst wèl onderwezen was. Philippus Jacobus Otgens (1731 1746) staat beschreven als eerbiedwaar dig man, van reinen levenswandel en ge fleerd, maardoor niemand gezien in gend aan, tegen dezen misstajnjd' in de verordening een bepaling op te nemen., Ten slotte: nu de ontwerp-verordening er is, vinden onze miódenstan'dsvereeni- gingen daarin een goed veld voor stu die en wellicht voor requester!. M;en studeere echter niet a 1 te grondi.g, watt'f de Raad kon er nu we! eens spoe(di iafch4 der gaan zetten. ALUuMEHN OVERZICHT. Met den voorlooj>igen vrede wil het nog maar niet opschieten. De Grieksche en Servische afgevaardigden toah hebiben nog steeds geen instructies gekregen om het verdrag te teekenen. Bulgarije doet echter alsof alles reeds in orde was. en is reeds met de uitwisseling der krijgs gevangenen met Turkije begonnen. De onderlinge verdeeldheid der Balkanstaten blijft eveneens voort duren en ook hierbij zullen de mogend heden wel een zachten drang moeten gebruiken om inbreuk od den vrede te voorkomen. Frankrijk heeft in deze rich ting reeds een poging gedaan. Theodorof, de Bulgaarsch^ minister van financiën, is te Parijs om besprekingen te voeren over het sluiten van een leening .yan 2U0 a 250 millioen franc^, Ook .Servië zou graag een leening tot een bedrag, dat er nogal inhakt, geplaatst zien m Frank rijk en Rusland. Naar de „Diaily Tele graph" verneemt, hebben de Fransche en de Russische regeering aan "beide Balkanstaten 'te verstaan gegeven, dat^ zoo zij er niet in slagen een minnelijke schikking te treffen ov of de gebiedsver- deeling in Macedonië, hun geen geld zal worden geleend. W!eliicht bekoelt deze bedreiging de verhitte gemoederen te Belgrado en Sofia eenigszins, er zijn althans teekenen van eenige toenadering. Zoo verluidt in politieke kringen te Belgrado, dat er een plan zou bestaan om de regeeringen voor te stellen een comité van vertegenwoordigers .der vier Balkanstaten te kiezen, 't welk het ge schil zal onderzoeken, om op grond daar van een niet bindend advies aan beide partijen te geven. In dat geval zou geen beroep worden gedaan op de scheidsrechterlijke uit spraak van Rusland. Het standpunt van Bulgarije is, naar echter de correspondent van de „Köln. Zt,g,." op grond van gesprekken met verschillende ministers en partij"- Ieiders mededeelt, het volgende. Bulga rije zal zich aan de scheidsrechterlijke uitspraak van Rusland onderwerpen en verlangt hetzelfde van Servië, De Bul garen zouden alle niet betwiste streken bezetten en geduldig de beslissing van Rusland afwachten. De algemeene ont stemming in Bulgarijé tegen de Serviërs Is zeer groot en neemt voortdurend toè, zoodat men een verbitterden oorlog moet zijn omgeving, quia equietus, vomdat hij Wispelturig, ongestadig was. Hij dacht voortdurend aan verhuizen en als hij een andere benoeming gekre gen had, deed hij" soms weer zijn besti ze ongedaan te maken. Hij is nog pas toor geweest te Leiden en in 'tKalf bij Z,aandam. In 1763 stierf hij. Moge hij de zalige rust genieten, welke hij op aarde rusteloos, maar te vergeefs heeft nage- Op den onrustigen Otgens volgde de alleszins rustige Henricus de Meijer, (17461777) Dertig volle jaren, waar onder de schoonste zijns levens, bracht hij door in stille werkzaamheid onder het eenvoudig landvolk, de eenzaamheid' v,an het buitenleven benuttend en veraan^ genamend door het beoefenen der we tenschap. Zoeterwoude was in die da gen klein van zielental; in 1758 waren er 302 communicanten, omstreeks 1770 was hun aantal 511. Pastoor de Meijer was een waardige herder dezer parochie. In 1777 is hij hier overleden. Van de pastoors Leonar- dus Reijnen (1777T791) en Cornelius Bakker (1791 180|1is weinig bekend. Of zij partij hebben gekozen in de staat kundige twisten, die toen het land be roerden, weten we niet. Ter secretarie zijn nog stukken te vinden, waaruit blijkt,' dat de Katholieken in den Franscheu tijd gepoogd hebben, de kerk op 't Dorp Weer in het bezit te krijigen. In een dier verwachten, die ongetwijfeld met een nederlaag van Servië zal eindigen, daar de Bulgaren zelfs voor een bondgenoot schap met Oostenrijk niet terugdeinzen, om hun doel te bereiken. Ook in Servië blijft de algemeene ont stemming voortduren, vooral aangewak kerd door de verwoede uitlatingen tegen Bulgarije in de pers. Het officieuse blad „Samoeprava", haar dit verwijtende, raadt de Servische pers aan, meer gematigd heid te betrachten, daar haar vinnig op treden de hangende kwesties ten zeerste bemoeilijkt Tevens herinnert zij eraan, dat het bondgenootschap tusschen de beide landen nog altijd bestaat Ook het persbureau van het ministerie van buitenlandsche zaken spoort de ver schillende 'bladen aan om in hunne pole miek biet Bulgaarsche bladen zich te ont houden van beleedigende uitdrukkingen. Het bureau maakt van de gelegenheid tevens, 'gebruik óm het bericht, dat de Servische ministerraad tegen Bulgarije gerichte besluiten zou hebben genomen, tegen te spreken. De kwestie van Ada Kaleh is met de inlijving door .Oostenrijk nog niet zoo aanstonds uit, omdat Turkije zich plotseling het langvergeten eilandje herinnert en zich door de inlijving daar van een rib uit het lii'f gesneden acht. Sjeref ed Dlin bei, de Turks che gouver neur van het eilandje Ada Kaleh, die naar [Weenen was gereisd, om van de inlijving door Oostenrijk-Hongarijie aan den Turkschen gezant aldaar verslag te doen, is, naar een [Wieensch porrespon- dentiebureau meldt, weer naar Ada Kaleh terug. Die gezant heeft hem, nl. opge dragen, van de inlijving van het eiland geen kennis te nemen, daar de Turksche regeering deze als een daad beschouwt, welke tegen het volkenrecht indruischt. De gezant heeft den gouverneur voorts gelast, te trachten zijn werkzaamheid te hervatten en zelfs niet voor gewelddadige maatregelen van Hongaarsche zijde te wijken. Verder moet de gouverneur for meel tegen de inlijving protesteeren en met name eischen, dat het Hongaarsche garnizoen het eilandje verlaat. De Turk sche regeering zal slechts voor geweld wijken en is besloten haar redht op het bezit van het eiland met alle diploma tieke middelen, waarover zij beschikt, te verdedigen; als de gouverneur door de Hongaarsche overheid met .gewéld in de uitoefening van zijn ambt wordt belem merd, dan zal zij onverwijld de maat regelen tot bescherming van haar recht nemen, die haar gepast voorkomen. GEMENGD. Die Tasvir-i-Efkiar beweert, dat het verdrag tusschen Engeland en Turkije reeds geteekend is. Die Fransche regeering heeft haar toestemming voor de verhooging der douanerechten en tot heffing vgn nieuwe belastingen, die zullen drukken op vreem delingen, afhankelijk gesteld van aan- ^stukken, o.a. ónderteekend door pastoor Hermanus de Kelder en Govert van der Poel, wordt recht gevraagd voor de 1103 Roomschen, die Zoeterwoude toen teU de. Bedoeld zal zijn de burgerlijke ge meente, want de parochie, die omstreeks 1770 slechts 511 communicanten telde, kan m.i. in dien korten tijd niet zóó zijn (aangegroeid. Het is bekend, dat deze pogingen geen succes hebben gehad. Pastoor de Kelder moet in de kerk 'alhier begraven liggen, maar een on derzoek, in der tijd door kapelaan Van der Loos ingesteld naar het graf, bracht geen resultaat. Van 18071840 was hier pastoor de aartspriester Joannes van Banning. Hij \vas voor zijn dagen een belangwekkenn de figuur. Voor de parochie is zijn groot ste verdienste hierin gelegen, dat hij zijn strengen godsdienstzin gedurende de vele jaren van zijn veft>lijf alhier aan zijfn geloovigen heeft weten in te prenten. Everardus Stephanus van der Haagen kwam in 1840 hier als pastoor. Vóór dien tijd was hij op verschillende plaat sen kapelaan geweest en het laatst, van 1824 af, pastoor te Loosduinen. Aan de parochie van Loosduinen was hij innig gehecht en bleef hij gehecht tot zijn dood. Een der grootste redenen dezeff gehechtheid was zijn kinderlijke liefde voor de H; Moedermaagd. Want Zij was de bijzondere Beschermheilige der ge- frneente Loosduinen en het was altijd de neming door T tirkije van de op 2^ F,ebr* door den Franse hen gezant Bompard gestelde eischen. De Russische pers maakt een wetsontwerp openbaar, waarin de regee ring een strenge censuur op dag bladen voorstelt. Door het weigeren van de rem is een t r a m r ij t u i g in volle vaart de rue de la.Concorde te Verviers afgeloopen, ontspoord en tegen een huis ver pletterd. Er zijn negen gewonden. Aan de „Temps" wordt uit Rome gemeld: Zaterdagnacht kwam de snel trein FoggiaNapels op het sta tion te Amorisi in botsing met een goederentrein. Twee personen werden gedood en veertig gewond, van wie tien zwaar. Een geweldige brand is Za terdag in het centrum der stad Presburg uitgebroke», B000 menschen zijn zonder onderdak. Er zijn veel gewonden; een kind is gedood. In verschillende streken van Frank- rijk blijven hevige stormen woéden, veroorzaken overstroomingen en verwoes ten of brengen schade toe aan de oogsten, in het bijzonder in Champagne, Tarn, Ardeele en Heroult Dirie personen zijn verdronken. Eenige groote scheepsbouwmees ters houden het voor mogelijk, zelfs waarschij'nlijk, dat binnenkort aan de Londensche werven een alge meene staking uitbreekt. Die werk lieden van de onderscheidene sdheeps- bouvvvakken eischen gezamenlijk een loonsverhooging van "5 pet- uDie patroons wijzen dezen eisch niet onvoorwaardelijk af, maar wenschen erpver te onderhan- delen. Die vakvereenigingen verlangen echter een onverwijlde beslissing en dreigen anders een algemeene staking uit te roepen. Daarover zal nu door de vakvereenigingen worden gestemd. Zoo'n staking zou een ware nationale rarr^p worden. Een half millioen a rbeiders zouden erbij zijin betrokken. De Tweede Kamerverkiezingen. De 'chr.'-hist. kiesvereeniging te Om men heeft mr. Bichon van IJsselmonde (aftr.) weder can'didiaat gesteld. De besturen van de anti-revolutionnai- re en christ.-historische partijen in het district Appingedam zullen de candidlai- turen van de heeren A. Zijlstra te Gra ningen en Van der Hoop van Slochteren handhaven. I De r.-kath. kiesvereeniging te Bus- sum heeft' mr. Rutgers (antirev. aftr.) candidaat gesteld. De christelijk-historisehe kiesvereeni ging in het district Amersfoort heeft jhr. mr. van Asch van Wijck weder candÜdjaat gesteld. De chr.-hist. kiesvereeniging te Al melo heeft gisteravond besloten de can- 'wensch zijns levens geweest, een ge- tneente te mcJgen besturen, die aan hare hoede was toevertrouwd. Meermalen \verden hem aanzienlijke pastoriën, ook in de hoofdstad, aangeboden, maar hij Verzocht telkens in Loosduinen te blij- 'ven. Zooals gezegd in 1840 werd hij be- Inoemd te Zoeterwoude. Daar vond zijn ijver veel werk. Hij bouwde een nieuwe kerk, zonder eenige subsidie en zonder dat de gemeentenaren eenige buitenge wone bijdrage schonken, die -den 17en Juli 1844 plechtig werd ingewijd door, Mgr. Te Wüj'ckersloot, bis&dhop van Cu rium. In het voorjaar van 1846 werd hij aangesteld tot provisor van het semi- inarie Hageveld en in den zomer van het zelfde jaar kwam de hoogwaardige heer J. Ferrieri, vice-superior der Holland- sche Zending, persoonlijk te Zoeterwou de om hem tot aartspriester van'Holland Zeeland en West-Friesland te benoemen. Te vergeefs waren alle redenen, die hij tegen deze benoeming inbracht, te ver geefs den vloed van tranen, die op dat oogenblik zijn anders zoo mannelijk oog ontschoot; men kende zijn godsvrucht en bekwaamheid en den 6en Augustus 1846 aanvaardde hij uit gehoorzaamheid deze nieuwe "betrekking. Vier maanden later benoemde Z. M. Koning Willem II hem tot ridder in de Orde van den Nederlandschen Leeuw. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1913 | | pagina 1