14
BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1091.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN
Interc Telefoon 935 Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIfS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1,10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
oer post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 279 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Woensdag
Mei
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
I.gezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regei meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Waarom rechts stemmen
Omdatookw ij hetrecht willen
hebben te kiezen voor onze kin
deren, wat wij het beste achten.
In de hieronder nader besproken cir
culaire van het Comité voor de Open
bare School wordt tot de ouders de
volgende oproep gericht:
„Kiest voor uw kinderen,, wat
ij het beste acht."
En de geheele circulaire komt neer op
een aansporing om ten strijde te trekken
voor de openbare en tegen de baj!-
zondere school. Wjat blijft er dan over
van een vrijle keuze der ouders, als het
Comité zijin zin krijlgt, en het bestaan
van de bijzondere school gebonden blijft
aan de tegenwoordige drukkende finan-
cieele voorwaarden.
Juist omdat wij' de vrijheid der ouders
wenschen, juist daarom zullen wij1 rechts
stemmen. Die rechterzijde zal die vrijheid
Voik o ni e n weten te eerbiedigen ook
Waar het betreft Christelijke oudersj
iW|ij maken de slotwoorden van de
circulaire tot de onze:
y,iW|eik Oip de onverschilligen, vecht met
ons en blijf volharden in den strijd voor
een der hoogste goederen van ons vrije
Nederland",
En voegen hieraan toe de volgende
laruit logisch voortvloeiende op
wekking:
f^Stemt daarom rechts."
Bangmakerij.
Er heeft IzJich 'in ion ze {stad (gevormd een
,Comité voor de Openbare school", be
staande uit de heeren B. D. Eerdmans,
den welbekenden rector-magnificus on
zer Hoogeschool, 'J. J. Fokker, lid van,
den Raad, N. Brouwer, P. A. Hib'ma
H. J. Zwiers.
Geschrokken van de actie voor de bij
zondere school, richt dit comité „aan all
ien, die belang stellen in het Onderwijs"
een circulaire, gewijd aan de verdediging
van de Openbare School op de bekende
gronden.
Er staat echter ook wat nieuws in,
Want we lezen o.m.
„W;e krijgen in tal van plaatsen
aparte schooltjes voor Orthodox-Her
vormden, Vrijzinnig-Hervormden, Ka
tholieken, Gereformeerden, 'misschien
Anabaptisten, voor Vrijdenkers, voor
Socialisten, ja, voor welke groep al
niet. Want ofschoon thans alleen Bij
zondere Scholen met 25 of meer leer-
lingen subsidie krijgen, men zal tot
verlaging van dit getal moeten komen,
indien het inderdaad een recht voor
alle ouders is, een school voor hun
kinderen te krijgen, die betaald wordt
door de Overheid en ingericht is, zoo
ais zij die wenschen."
Is deze bangmakerij niet grappig?
Vrijdenkers en Socialisten hebben er
tol dusverre nog niet aan gedacht ook
maarfJj!én cent voor eigen scholen uit te
geven. De openbare school voldoet hen
ilijkbaar uitmuntend en zij zullen deze
school mogen behouden ook, want nie
mand denkt er aan haar af te schaffen,
zoodat hun overbekende scheutigheid
ook iii de toekomst geen prikkel tot heil
stichten van eigen scholen zal krijgen.
Richten zij deze Wel opi, het zal bun vrij
Staan.
En wat nu dat '„recht voor alle
ouders" betreft, wel, dit erkennen we
natuurlijk, maar we duchten er geenszins
die „vreeselijke" gevolgen van, welke
Comité al ziet schemeren. Ook bij
de uitoefening .van zijn recht dient ieder
met gezond vei stand te werk te gaan,
zoodat een groep ouders, zoo klein, dat'
«en school voor hun kroost eigenlijk bui
ten alle verhouding duur zou worden,
genoegen zal moeten nemen met be
staande scholen, waar zij allicht hun keu
ze b!ij zullen kunnen vinden. De wet zal\
dienaangaande een behoorlijke grens
moeten blijven bepalen.
Het Comité moei wel om argumenten
Verlegen Zijn, dat liet tot bangmakerij
zijn toevlucht neemt en daarbij zelfs
eventueele scholen Jzijner geestverwanten
tegen ons uitspeelt. ,Zoo onvrijzinnig
zouden Wij niet willen wezen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Ofschoon de Grieksche en Servische
gedelegeerden te Londen nog geen in
structies hebben ontvangen, gelooft men
tocih, dat deze wel spoedig zullen af
komen en de
vredespreliminairen
weldra zullen zijn geteelkend.
Die meeste vredesgedelegeerden zijn
reeds te Londen. Men verwacht, dat bin
nen enkele dagen een .formeele vergade
ring van de afgevaardigden van alle oor
logvoerenden zal worden gehouden, waan
dan de vrede geteekend zal wordieiu
Ofsdhoon !het doaument, dat de gedele
geerden zuilen teekenen, officieel „vredes
preliminairen" wordt genoemd, zal toch
met de onderteekening de oorlog geëin
digd zij'n. Men heeft het alleen zoo ge
noemd, omdat het aldus beschouwd moet
worden in verband met de nog te nemen
beslissingen van de mogendheden ovef
Albanië, de Egeïsche eilanden en even
eens met de besluiten van de technische
commissie te Parijs. Al deze besluiten
zullen opgenomen worden in het ver
drag, dat, na ratificatie door de mogend
heden, in de plaats zal treden van het
Verdrag van Berlijn.
De anïbassadeursconferentie zal gedu
rende de besprekingen te Londen blijven'
en de commissie t e Parij's zal nota nemen
van de beslissingen der vreclesicommissie.
Een congres van de mogendheden zal dus'
niet noodig zijin. In diplomatieke kringen
is men niL van meening, dat het, gezien
het succes van de Londensbhe conferen
tie, mogelijik zal zijn de zaak af te doen'
zonder een formeel congres*
Trouwens, is de „Times" goed inge
licht, dan zijn de mogendheden niet voor
nemens verzet tegen het eenmaal door
hen vastgestelde plan te dulden en zal het
voorloopige verdrag dooir de Balkans taten'
zonder bespreking en verandering moeten'
worden aangenomen*
Eenige Franache bladen, als de MlMatin"'
zijn in staat mede te deelen hoe het
vredestractaat
zal luiden. Na eerstens opgemerkt té
hebben, zooals bij' vredesverdragen te
doen gebruikelijk is, dat er van nu af
ten eeuwigen dage vrede en vriendschap
tusschen de oorlogvoerenden zal bestaan
(erg lang duurt die eeuwigheid meestaf
niet), bevat het de volgende bepalingen:
De Sultan s'taat aan de geallieerde sou-
vereinen af het geheele gebied van zijn'
rijk op het Europeesche vaste land be
westen een lijin, getrokken van Enos aan*
de Egeïsche Zee naar Midia aan de
Zwarte Zee, met uitzondering van Al
banië.
Het nauwkeurige tracé van de grens
van Enos naar Midia zal vastgesteld wor
den door een commissie, benoemd door....
De Sultan van Turkije en "de gealli
eerde souvereinen verklaren aan den, kei
zer van Dluitschland, aan den keizer van'
Oostenrijk, koning van Hongarije, aan
den president der Fransche 'Rupuibliek,
aan den koning van Groot-Britannië en
Ierland, keizer van Indië, aan den koning
van Italië en aan den keiezr van alle'
Ruslanden, de zorg over te laten voor
de vaststelling der grenzen van Albanië
en van alle andere kwesties, Albanië be
treffende.
De Sultan verklaart aan de geallieerde
souvereinen af te staan het eiland Kre
ta en te hunnen behoeve afstand te doen
van alle souvereiniteits- en andere reëh-<
ten, die hij1 op het eiland bezit.
De Sultan en de gealliëerde souverei
nen verklaren aan den keizer van Dluitsch
land, den keizer van Oostenrijk, koning
van Hongarije, den president der Fran
sche Republiek, den koning van Groot-
Britannië en Ierland, den koning van
van' Italië en aan den keizer van alle
de zorg over te laten om te beslissen'
over het lot van alle Turksche eilanden
(met uitzondering van Kreta) en. het
schiereiland Mont-Athos.
De Sultan en de gealliëerde souve
reinen verklaren de zorg voor de re
geling der kwesties van financieelen aard,
voortvloeiende uit den staat van oorlog,
die thans ten einde is gekomen en van
de hierboven genoemde afstanden van
grondgebied over te laten aan de inter
nationale commissie, die te Parijs bijeen
zal komeq, en naar welke zjj' vertegen
woordigers hebben afgevaardigd.
De kwesties betreffende de krijgsge
vangenen, jurisdictie, nationaliteit en
handel zullen bij ^speciale overeenkom
sten geregeld worden.
Ook nopens het
statuut van Albanië
hebben de buitenlandsche bladen inlich
tingen. 'Daaruit zou dan volgen, dat bei
de mogendheden voorstellen, den gehee-
len nieuwen staat onzijdig te verklaren
(dus niet alleen de kuststrook) en hem
te stellen onder een vorst, die voor-
loopig althans zal staan onder sou
ver einiteit van den sultan van Turkij'e.
Het voorstel voorziet in de mogelijkheid,
dat na een zekeren tijd de staat geheei
onafhankelijk zal worden verklaard.
Over den aanleg van spoorwegen rept
het voorstel niet, evenmin als over de
spoorlijn, die Servië als handelsweg zou
dienen naar de Adriatische Zee. Ook
maakt het voorstel geen gewag van een
leening, waarmede de hieuiwe staat aan
geldmiddelen zal worden geholpen.
Ten behoeve van de rogeering zal een
corps internationale gendarmerie worden
gevormd, door officieren, te kiezen uit
de legers van kleine Europeesche staten.
Die capitulaties worden afgeschaft en
gemengde rechtbanken ingesteld op het
voorbeeld van Egypte.
Men ^iet dat dit overzicht nogal be
langrijk afwijkt vari hetgeen de Neue
reie Press e en de Diaily .Telegraph over
het voorstel meldden.
De Echo de Paris verzekert,, dat de
Russische regeering een tegenvoorstel zal
indienen om Albanië onder een wali te
plaatsen, die in naam van den Siultan
zal regeeren. Een bestuursvorm dus als
in den Libanon bestaat.
GEMENGD.
De „Daily, Chronicle" verneemt uit
Konstantinopel, dat drie officieren van
de vloot in de Dardanellen ge
muit hebben; andere officieren zijn
mede in opstand gekomen en het is
niet onmogelijk, dat de geheele vloot aan
het muiten slaat
Uit Oedzjda wordt aan de Temps"
gemeld: De Fransche voorposten in Ma
rokko zijn eergisternacht door een strijd
macht van ontevredenen aangevallen. Die
vijand is met aanzienlijke verliezen terug
geslagen. Aan Fransche zijde was één
doode en drie gewonden.
De commissie uit het Fr ansche
Parlement voor de leger zak en heeft
een gunstig advies uitgebracht over het
wetsontwerp tot beschikbaarstelling van
420 millioen franken voor de lands
verdediging.
Gisteren heeft te Leuven de alge-
meene vergadering plaats gehad van den
Bi e 1 g i schen Boerenbond. Bjlijkens
het verslag van den algemeen en secre
taris telde de boerenbond op 31 Dlec.
1911' een 547-tal plaatselijk aangesloten
vereenigingen, op 31 Dec. 1912 was dit
getal gestegen tot 560 met 50.614 leden,
3715 leden meer dan het vorige jaar. Die
boerinnenbond omvat 67 vereenigingen
met 5614 leden.
Het uitvoerige verslag getuigt intus-
schen schitterend van het vele werk, door
den bond in het belang van».den boeren
stand verricht. k
De Portugees che kruiser
„Adamastor" is op de terugreis van
Macao naar Portugal tegen een rots
g e o o p e n en zwaar beschadigd. Een
Engelsche torpedojager, twee sleepfbooten
en de Portugeesche kanonneerboot „Pa-
tria" zijn in de buurt. De bemanning
ën de munitie zijn overgebracht naar
de „Patria".
Uit Montreal is bericht ontvangen,
dat de „Ghiltern Range", welke gisteren
aldaar uit Huil aankwam, den len Mei
op 46 gr. N,.B., 44 gr. O.L. i n b o ts#i ng
is gekomen met een zeer grooten
ijsberg. (Drie der 'gebogen ijzeren
platen boven de waterlijn werden inge
deukt; overigens bekwam het schip geen
schade.
De Tweede Kamerverkiezingen.
De besturen van dë a.-r. disfrictsvjerA
'eenigingen en het bestuur van dë c'hr.r1
Ljis't. djstrictsvereeniging in het district
Katwijk hebben o.m. besloten, dat de
ainti-revolutionairen tie candidatuur vari
baron O. J. van WjasSenaer van Catwijck
tullen steunen de chr.-hist. zouden dart
bij de verkiezing voor de Prov. Staten
pan dë heeren v. d. Meer en Wiaraaan
hun steun verleenen.
Die ichrist.]Thist. kiesvereenigingen jn
het district Zutphen hebben, zoo melidft
dë „Zutph. Ct." na het bedanken van
dr. De Visser, tot voorloopig candïdapit
gesteld den heer J. R. Snoeck Henke-Ï
mans. i"
De christ.-hist, kiesvereeniging Groen
van Prinsterer te Heemse (district Om
men) heeft, naar dë ^Ned." meldt, jjiet
algemeene stemmen dr. J. Th. de Visser
candidaat gesteld.
Uit het district Emmen schrijft men
(aan de „Ned."
In de onlangs gehouden bijeenkomst
van de drie coalitiepartijen hebben de
christ.hist, noode afstand gedaan van
een eigen candidatuur, in verband ,-met
de sterk wassende christ.-hist. opleving.
Hét christ.-hist. districtsbestuur be
sloot ten slotte ditmaal te bevorderen
een antirev. candidatuur, indien de beijdb
andere partijen zich verbinden ovër vieo
jaren den te stellen christ. historischpn
candidaat te steunen.
De verkiezingskosten.
De „Msb." herinnert de besturen on
zer kiesvereenigingen aan art. 10 van het
electoraal aocoord, luidende:
„Voor zioover over de te maken ver;-
kiezingskosten tusschen de drie distri ets-
besturen in elk district vóór 15 Me?
e. k. geen s'chriftel ijke overeenkomst" tol
stand mocht komen, Zal de regel gel'derfj
dat de partij, wier candidaat coalitie!
•candidaat is, de door alle de djrie pari--
];ijen onder hare goedkeuring "te
maken kosten, vpor hare rekening heeft
fce ;iemen."
Limbttrgsche Katholiekendag.
Na de rede van den heer v. Terïri
besteeg Z. D. H. dë Bisschop MJgr.
Drehmans, het spreekgestoelte.
Mgr. bégon met te Zeggen, dat Hij
gaarne voldeed aan het Verzoek om dezen
Katholiekendag 'met zijn zegen te s!luiten„
te meer daar Hij vurig hoopt, dat Goidls
onmisbare zegen op het hier verrichte
werk moge rusten.
M!gr. zal dezen Zegen geven met het
te eken des kruis es, het teeken, waarin
allereerst heil te verwachten is.
Deze Katholiekendag valt samen met
de viering van de Constantijnsche fees
ten. Nu 16 eeuwen geleden ^werfd de
Kerk vrijgemaakt door de overwinning,
van Keizer Constantijn op het heiden
dom.
In het teeken dës Kruis es werd 'toert
het heidendom overwonnen.
Ook thans, evenals toen, steekt het
heidend;om den kop op, ook wij kun-»
nen met datzelfde heilig teeken dit hei"
ëJendjom overwinnen.
Laat het Kruis steeds ons toonbeeld
Zijn; het kruis .in dë huiskamer laait 'djit)
zijn het symbool van een echt gb(Ö.s-\
dienstig gezinsleven, zooals de H. Kerkj
c(at wil. j
Hierop gaf Mgr. aan de knieleridfel
schare zijn bisschoppelijken zegen en be-l
hoordë de 15de Limburgsche Katholiek
këncfag weder tot het verleden.
Die volgende Katholiekendag zal worr
<ïen gehouden te Venraay.
De Pinksterdrukte.
Uit verschillende plaatsen komen nog
berichten betreffende de Pinksterdrukte.
Te S c h e v e n i n ig e n is het overste!*
pena druk geweest. De Staatspoorstoom-
tram Den HaagScheveningen vervoer
de len Pinksterdag 11800 personen en
2en Pinksterdag 21500 personen. 'Het
wandelhoofd Wilhelmina is gedurende
de beide' Pinksterdagen bezocht door
circa 12000 personen.
De Holl. Spoorweg-Maatschappij liet
met Pinksteren op de trajecten >.Denl
Haag—Rotterdam en Den Haag—Am
sterdam een groot aantal extra-treinen
loopen. Ook de gewone treinen waren
versterkt. Niettemin werd het bij tweeën-
in den afgeloopen nacht, voor aleer mert
er aan het H. IJ. S. M.nstation in ge
slaagd was de feestgangers, die naar .de
residentie waren gekomen, allen te ver
voeren. Het was dan ook verbazend druk.
De perrons waren stampvol, de vestibule
was vol, en op het Stationsplein ^ton
den tot l^at in den avond de reizife^rsi
in lange rijen te wachten omtoegang
tot het station te kunnen krjjgen.
De Haagsche Trannveg-MijL vervoerde
op al hare lijnen tezamen (electrisëhe
lijnen en de stoomtramlijn Den Haag-
Delft) op eersten Pinksterdag 140.000
(en op tweeden Pinksterdag 225.000 per-»
gpnen.
De Rotterdamsche Tramweg-Mij. ver
boerde op den len Pinksterdag 134.342
op den 2en Pinksterdag 194.829 passaJ
giers, terwijl verleden jaar op beide
Pinksterdagen respectievelijk 114.619 en
,144.674 passagiers zijn vervoerd.
De. Amsterdamsche gemeentetram
heeft op den len Pinksterdag vervfoerd
271,992 passagiers, tegen 230.065 ten
vorigen jare. Op den 2den Pinksterdag
waren deze cijfers onderscheidenlijk1
322,550 ën 258,470.
Bezoek van Z Em. Kardinaal Van
Rossum aan Holland.
Omtrent het aanstaande bezoek van
Em. Kardinaal van Rossum aan ons
land vernemen wij het volgendeZ. Em.
zal tegen het einde van Juni uit Rome
vertrekken, en komt 'hoogstwaarschijnlijk
5 Juli in Amsterdam aan. Zondag 6 Juli
zal dan Z* Emv, daartoe uitgenoodigd dtoor
de gezamenlijke Eerw. Diirecteurs van
de zes mannenafdeelingen der 'H. Familie
te Amsterdam,eene plechtige feestver-
gadering der Broederschap komen bijl-
wonen. Deze feestvergadering zal gehou
den worden in de Srt. Wjillibrorduskerk
(aan den Amsteldijlk) des avonds tegen
7 uur en is toeganJkëlijlk uitsluitend voor
mannen en jongelingen. Aan ieder vari
de leden der H. Familie zal een intro-'
ductiekaart worden verstrekt, zoodat
daardoor ongeveer 5000 mannen en
jongelingen bij de huldiging- van onzen
Hollandschen Kardinaal zullen tegen
woordig zijin. Een koor van 250 zangers,
samengesteld uit verschillende kerkkoren
der stad, zal bij die gelegenheid 'die feeste-'
lijikheid door gezangen opluisteren.
Het belooft eene grootsdhe feestviering
te zullen worden, {CtrJ
Inspecties op de Lichamelijke
Opvoeding.
Bij Kon. besL is, met ingang van ,1
Juni ingesteld eene inspectie pp sde(
lichamelijke opvoeding.
Voor d'it toezicht is het Rijk verdeeld
in drie inspectiën, Zoodanig,, dat de eer
ste inspecie ,zal bevalen dë prov. Hoordn
Brabant, Gelderland en Limburg; de
tweede inspectie prov. Zuid-Holland,
Noord-Holland, Zeeland en Utrechtde
derde inspectie de prov. Friesland^/
Overijssel, Groningen en Drenthe.
De inspecteur in dë eerste inspectie
zal zijne woonplaats hebben te '.s-Her-
togenbosch, dë inspecteur in de tweede
inspectie te 's-Gravenhage, de inspec-
'tepr in dë derde inspectie te Zwolle.
Benoemd zijn tot inspecteur van de
lichamelijke opvoeding: in de eerste in
spectie, Wi. H. Nijsten, te Maastricht,
met gelijkt, toekenning van .eervol ont
slag als ond. bij de Rijkskweekschool'
vopr ond. te Maastricht; in de tweede
inspectie, H. J. Bialfoort, te 's Gravenhar
ge, en in dë derde inspectie, Mj. F.'
Graafland, te 's Gravenhage.
Mr. Van Wijnbergen over de
verslaggever».
In de „Maasbode" schrijft baron Van
Wijnbergen naar aanleiding van het ver
slag van zijn Leidsche rede in de „N*
Rott. Grtj."
„Het zal in dezen verkiezingstijd nog
wel eens meer voorkomen, dat in recht-
sche vergaderingen gastvrijheid gevraagd
wordt door verslaggevers van. liberale
bladen,.
Nu ben ik in 't algemeen ër voor, aan
jZulke verzoeken te voldoen.
Maar toch meen ik, dat men goed zal
doen, zich een ipaar waarborgen te ver-
scnaffen, en wél cieze
Ie. men rette er op, ot He verslag
gever, die zich afe zoodanig aanbiedt,
voldoende ontwikkeld is om een behoor
lijk verslag £e kunnen opstellen;
2e. men vrage den man, over hoeveel
ruimte hij in zijin courant voor dat ver
slag beschikken kan. l
Verschaft men zich die waarborgen
niet, dan loopt men de kans,, dat men
een op tal yan piunten onjiuist verslag
krijgt, omdat de verslaggever óf te weinig
ontwikkeld was, óf te kort moest wezen
aan gewild verkeerde voorstelling wil
ik liever niet dertken.
En nu is het waar, dat in zoo'n geval
dan wel in een of jneer rechtsohe or
ganen een behoorlijk, juist, volledig ver
slag staat, maar het blijkt in strijid te
wezen met de waardigheid onzer liberale
pers, daarvan notitie te nemen. Die ver
slagen worden eenvoudig
