Z. H. Pius X en het
Sociale Vraagstuk.
DE TWEE VRIENDEN.
BUITENLAND.
4 e Jaargang
No. 1087.
Bureau OUÖE SINGEL 54, LEIDEN
ïnterc Telefoon 935 Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE A30NNEMENTSPRIIS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal.. Franco
oer post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Donderdag
Mei
1013
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
v-zuiiden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contiact aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte,
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur enL verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) l5 regels 25 cent, iedere regei meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
III»
Rest ons nog het lidht te laten vallen
op een ander niet minder belangrijk Pau-
selijk document, hetwelk eveneens van
diep-ingrijjpende beteekënis op sociaal ter
rein is, ik bedoel de encycliek „Siiingülani
guadam" van '24 Sept. 1912, die beslis
sing Ibradht in den onv erkwiklk el ijk e;n
strij'd tussohen he Berliner- en Kölner-
richtung in 'Diuit&dhland.
Ook hier 'ging wederom dè groote
fcwestie over de leiding der Kerk in zake
de vakvereenigingen, en daarmede waren
meerdere andere vragen annex, of nd.
Katholieke vereenigingen te verkiezen, zijn
boven Christelijke enz. Die vraag is be
slist ten gunste van Bierlijn, dat de kerke
lijke leiding erkende en dat zuiver-Ka-
tholieke organisatie verdedigde.
Klaar en afdoende zijn 's Pausen woor
den „De zuiver-Katholieke vereenigin
gen worden uitbundig geiprezen, de Chris
telijke slechts geduld, en dan nog maar
alleen onder heel strenge voorwaarden.
Bovendien dringt de Paus e-r bjji de
Bisschoppen op'aan, dat zijl „het tot hun
heiligen plidht moeten rekenen na te gaan,
hoe deze vereenigingen zich gedragen, en
waakzaam toe te zien*,....,"
Wie de vóórgeschiedenis nauwkeurig
heeft gevolgd en wie ook nauwlettend
in de Sillon<-Breve 's 'Pausen uitdrukke-
lij'ken wil heeft beluisterd, had geen an
dere uitspraak kunnen verwachten, 't Is
ook hier weer diezelfde reühte lijln, welke
'heel s Pausen Pontificaat tkroHoopihet
iprincipieele Katholicisme in zijn geheel
handhaven en'herstellen in Christus. Geen
verflauwing of verwatering, geen half
heid en valsche verdraagzaamheid, maar
een reüht-door-zee-gaan en een onver
schrokken verdediging van het "kostbaar
erfgoed onzer Vaderen.
Ook deze Encycliek heeft een wereld-
beteekenis om haar principieele en fun-
damenteele beslissing. Een socioloog van
naam verklaarde mij! dan ook, dat hij
deze encycliek zeker op één lij'n stelde
met "Rerum Novarum", en misschien
nog wel hooger om ihet principieel in
grijpen in de praktijk zelve der sociale
actie. En inderdaad, de Sillon-Breve
„Notre Change Apostolique" en de En
cycliek „Siingulari quadam" zijn twee
sociale documenten, die den naam van
Z. 'H, Pius X de eeuwen door zullen
dragen en hem, den socialen Paus, een
monument stichten „aere perennius",
nog 'duurzamer dan staal".
iW(ij heblben slechts vluchtig een beeld
kunnen ontwerpen van onzen H:. Vader
als groot-socialen Paus. Maar dit wéi
nige moge voldoende rijn om In ons op
te wekken een nog grooter eerbied en
hoogachting, en tevens een nog krachtiger
gehechtheid aan den Doorluchten Stede
houder Gods, die zijln stralend licht in
dezen ernstigen tij'd uitzendt over heel
FEUILLETON.
180)
Van achter den boomstam', die hen
verborg, zagen Jean en Piere cluid'elijk
gestalten der beide wandelaars; die
zich zwart afteekenden tegen den donke
ren achtergrond en zich afvroegen, van
waar die plotselinge stem was gekomen,
jlJie dat beleedigende woord had ge
lroepen.....
Jean en zijn vriend spanden den haan
van hun pistolen.
De anderen herkenden dat geluid.
Saint-Just keerde onverschrokken t,e-
g en zijn blik tuurde zoekend in het
kreupelhout langs de laan.
Hij was gekleed in een lange frak
bet drievoudigen kraag en die tot aan
zijn laarzen afhing; zijn kin was omwon
den door een witte das.
Een hooge hoed, die naar boven smal
toeliep, deed zijn gestalté nog grooter
schijnen dan zij in werkelijkheid was.
Hij aarzelde een oogenblik en sprak
daarna eenige woorden tot rijn metgezel,
die Jean en Pierre niet verstonden, maar
Waarvan de toon klonk als een beVel
Met versnelden pas vervolgden zij hun
jWeg. terwijl de B;retagners onbeweeglijk'
de wijde wereld, wanneer de duisternis
der 'dwaling het snialle pad der waaiheid
onveilig dreigt te maken. Zoo gaarne
zien we het beeld voor ons oprijzen van
dien eeiib'iedwaardigen grijsaard, veigrijlsd
door de levensjaren en zware zorgen,
maar nog jeugdig en .krachtig door het
Pinkstervuur des Heiligen Geestes, terwijl
hij met vasten jblik en vaste hand het
ranke Petrus-scheepje, der /woedende ba
ren ten spijt, onfeilbaar zeker ter veilige
haven stiert.
Dit sterkt onze avankele broosheid in
's levens harden strij'd. Dit bezielt ons
van heilige liefde -voor Christus' eerbied-
waardigen stedehouder onzen Heiligen
Vader Paus 'Pius X* R.
V Waarom rechts stemmen
Opdat niet langer de ouders,
die de bijzondere school .yoor
hun kinderen Verkiezen, eerst
met hun belastinggeld moeten
aanvullen, wat Tiun medebur
gers te' weinig betalen aan
schoolgeld, om daarna het
schoolgeld voor hun eigen kin
deren te 'voldoen,
'n Lang 'antwoord, maar dat, goed
begrepen en goed onthouden, eiken man
en elke vrouw van karakter moet prik
kelen tot verzet tegen het daarin aange
duide onrecht. Is het wij merkten het
ook reeds gisteren op geen schande,
dat de gemeenten zich vaak me.t een
zoo laag mogelijk schoolgeld tevreden
stellen? Die gemeentelijke belastingpen
ningen zullen de tekorten wel aanvullen'!
In 1910 bedroeg in Noord-Holland aan
de openbare scholen het_schoolgeld per
kind en per weêk 12 cent, in Gelder
land 6 cent, in Friesland 4 cent. Diit wil
zeggen, dat de ouders ongeveer betalen,
wat noodig is voor onderhoud, leermid
delen, vuur en licht; geen cent voor
rente en aflossing der schoolgebouwen.
Zoo wordt de bijzondere school een
concurrentie aangedaan dóór middel van
het belastinggeld van allen.
De Roomscften hebben 't
altijd gedaan.
Over „Iphigénie dans le mythe et fa
littérature" heeft in de Aula der Uni
versiteit te Amsterdam1 de Fransche ar-l
chjaeoloog, professor Salomon Reinach
een voordracht gehouden voor de litteraJ
rische faculteit van het Amsterdianr&ch
Studentencorps.
Nu zou men toch waarachtig wel mo
gen denken, dat bij de "behandeling van
dit onderwerp waarbij spr. terug moest
gaan tot meer eventjes 2 a 3000 jaarj
vóór de Christelijke jaartelling, de Ka
tholieke Kerk ongemoeid gelaten zou
kunnen worden.
Maar ne€n 1
Aan het 9loï zijnet' ?ede deed profesü
sor Reinach uitkomen, dat de dubbele
legende van „Ipihigenie" na zoovele eeu
wen nog het publiek ontroert, o.a. omdat
het opofferen van doqhteren door hun va
ders nog even goed voorkomt als in den
bleven staan, gereed om zich te verdedi
gen, wanneer de president van de Na
tionale Conventie gevolgd mocht woiM
den door geleide, dat met de zorg voor/
zijn veiligheid was belast, maar allesl
bleef stil.
Daar sloeg het 11 uur.
De twee vrienden gingen de laan vani
Marigny in, liepen langs den muur van
het Elysée, dat toen in gebruik was voor
de Nationale Drukkerij en bereikten de
rue de Suresnes,waar hun lieftallige land-
genoote Jeanne Legner hen reeds wachtte.
Het hotel ,der tooneelspeelster zou vol
maakt stil geweest zijn, wanneer mien
niet uit een salon, waarvaln de 'deur open
stond, de zachte muziek van een klavier
gehoord had, waarop een der meest be
kende melodieën van Grétzy werd ge
speeld.
'JLydie Manon maakte wat muziek om
zich den tijd te verdrijven.
Toen zij de beide jongelieden zja]g
naderen, keerde zij zich snel om en riep
hun toe
Kom dan
En terwijl zij opstond en het klavier
sloot, zegde zij eenigszins pruilend.
Ik geloof, dat gij ons hebt Jaten
wachten.
Zij zag er aanbiddellijk uit in h^ar
kleed a la Charlotte Co relay, van zeer
lichte zijde, met een prachtigen goud
glans, die wondergoed paste bij haar
tijd .der Grieken. Men denke bijvoorbeeld
aan doabters die naar kloosters gezonden
worden.
Is dat geen verbluffend knal- en slot-,
effect? De heer Reinach schijnt intus-
sch en beter thuis1 fin Sde verre oudheid id an
in het meer nabij zijnde kloosterleven,
want indien werkelijk zoo maar dóch
ters (konden) worden gezonden", zóu-*
den deze jonge dames het er toch niet
lang uithouden. Daéri/oor wordt er doon
de geestelijke overheden te zeer op gelet t
of bij dte betrokkene'wel werkelijk ro-e-i
ping voor 't kloosterleven bestaat.
JLoo iets eenvoudig onderzoekt ech
ter een archeoloog njiet en zijn gehoor
achtte zich daar blijktkar ook boven ver-»
heven.
Als 't maar tegen <fe Katholielce Kerki
gaat kunt ge de goê gemeente o zoo |ge-i
makkelijk iets op d(:n brouw spelden.
En dan wordt ge nog dankbaar ,toegeJ
juicht ook!
KAMEROVERZICHT.
T\\ EEDE KAMER.
Pfnsionneering van ge me enter
•ambtenaren.
Veel en velerlei bezwaren tegen het
(wetsontwerp betreffende de pensionnee-
ring van gemeente-ambtenaren zijn gis
teren lang en breed uitgemeten.. Zoo lang
en zoo breed, dat voor den minister
slechts weinig tijd overbleef om zijb wets
ontwerp te bespreken, en dat hij gedwon
gen was 'zijn rede te onderbreken. Aller
eerst verdedigde minister Heemskerk zich
tegen het 'veryvijt van den Chr.-hist. afge
vaardigde, den beer "De Geer, dat in
deze kwestie 'geen voldoende overleg was
gepleegd met 'de gemeentebesturen, en
tegen het vepwijt van den heer Treub,
dat de regeering aan het „doordrijven"
is. W|at betreft het eerste verwijt merkte
de minister op; dat overleg in deze met
de gemeentebesturen zeer inoeielijk zou
gegaan zijn, en cïat hetzelfde effect nu
toch bereikt wordt door de verschillende
adressen, die 'bij de Kamer inkomen.. En
wat aangaat hét tweede verwijit wees de
minister opi den wensch van de Kamer
zelf om dit ont>verp zoo spoedig mogelijk
af te handelen. Mocht de Kamer echter
nu uitstel wenschen, dan zal de regeering
zich niet daartegen verzetten.
Bij de weerlegging van dit laatste ver
wijt stelde de minister ook op scherpe
wijze in 'het licht hoe de heer Treulb! zich
ten opzichte van dit wetsontwerp een
meester had getoond in afbrekende cri-
tiek. ToCh had de heer Treub gezegd,
voor de wet te zullen stemmen, al wer
den zijn amendementen verworpen. Want,
zei hij, de wet kan wel worden inge
voerd,. mw niet worden uitgevoerd* Die
minister vindt dit wel wat zonderling
Hij stemt liever voor een wet, waarvan
hij weet, dat ze, behalve ingevoerd, ook
uitgevoerd kan worden* En daarom vraagt
hij zich af: Is de heer Treubi wel zoo
vast in zijn oordeel, dat de wet niet zal
licht gebronsde gelaatstint.
Terwijl zij op een sofa plaats nalm),
deed zij Pierre Lasson naast haar zitten
en Jean de Trémazan wees zij een §toel
tegenover haar aan.
Wij hebben u verzocht hier te ko
men voor een proef, die wij nemen wik
len, mijn vriendin Lange en ik, zeide
zij. Het !is er onlsi om te doen het karakter
en de daden te doorgronden van iemanldi,
van wien gij niet houd't, mijnheer de Tré
mazan.
Toen Jean een beweging van schrik
maakte, stelde zij1 hem1 met een Jiandge-
baar gerust.
Vrees niets, zeide zij, uwi geheim
is in goede handen. Wij deelen volkomen
uw gevoelens.
Met een glimlach voegde zij er bij
In dezen veelbewogen tijd zouden
wij elkander zeer gemakkelijk in het ver
derf kunnen storten, maar niemand van
ons zal dat doen. Wiij zijn evengoed' .alls
gij in het jachthuis van Biaigno.let ge
weest. -
Dit was in weinig woorden alles' be
kennen.
Zij werd voor een oogenblik ernstig,
toen zij voortging:
Dokter Hubert Nollan was mijn
vriend, zooals hij de uwe is' geweest;
mijnheer de Tüémazan. Hij is het nu niet
meer en ik wil hem1 ontmaskeren. Dat
Is het, geloof ik, wat wij doen zullen.
kunnen worden uitgevoerd? Wettelijke
regelingen zijn wel voor wijlziging vat
baar, maar ais er zooveel gebreken zq'n,
alls de heer Treub1 meende op te merken,
is er geen verhelpen aan* Diaarom be-
ttwijfelt spr,, of de heer Treub wel vast
is in zijn oordeel, HJÜ denkt veeleer, dat
de heer Treub' die gebreken eigenlijk niet
zoo heel erg vindt
Een weerlegging van de door den heer
Treub geopperde bezwaren kon de mi
nister echter gisteren niet meer geVeni.
Hik moest, zooals wij reeds zeiden, zijn
rede onderbreken»
Naar aanleiding van (Te avon'dzitting
valt vooral te vermelden, dat»ze spoe
dig geëindigd Was.
Het |had 'pas tien uren geslagen, toen
een rijtuig bet Bjinmenfhof opreed en stil
hield voor het gebouw van de Tweede
Kamer. Mlnisiei Van Swrinderen stapt er
uit iHiji wilde blijkbaar eens komen rond
kijken in'de avondvergadering. Maar ziet,
de deur, waardoor de ministers zich ge
woonlijk toegang verschaffen, was reeds
gesloten,. "Is het nu al uit?'*, mompelde
minister Die 'Marees, En hij verdween
in den 'donkeren avond.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Uit hoofde van het besluit van den
Montenegrijnschen kroonraad om toe te
geven aan het verlangen der mogendhe-i
den tot ontruiming van
Skoetari
zou op.heden een vergadering! van de'
Skoeptsjina bijeengeroepen worden.
Daar deze volgens de „„Sudslav. Korr."
in haar overgroote meerderheid uit aan
hangers van de regeering bestaat, mag
verondersteld worden, dat zij de beslui
ten van den Kroonraad over de ont
ruiming van Skoetari zal .goedkeuren.
Koning Nikolaas heeft echter voor alje
zekerheid de toongevende leden van de
Skoeptsjina bij zich ontboden en hun
vertrouwelijke mededeelingen over deze
quaestie gedaan.
De Koning zal in de Skoepsjtina-ritri
ting van morgen een boodschap laten
voorlezen over het verloop van den oor
log tot al.an .den val van- Skoetari eb
over de redenen, die geleid hebben tot
de teruggave van deze stad. Daarna zou
cflan de Skoepsjtina te kennen geven;
dat het volk vertrouwen stelt in 'de lei
ding der staats;aangelegenhedcn door den
Koning.
Nadere berichten echter melden dat
de Skoeptsjina niet bijeenkomt, omdat
het door de mededeeling van koning-Ni
kolaas dat hij voor de wenschen der mo
gendheden Zwicht, vrijwel overbodig is
geworden.
De internationale bezetting
van Skoetari zal nu als volgt plaats heb
ben. De internationale afdeeling zal te
San Giovanni di Medua 'door de blokka*
Het betreft hier een eenvoudige comedüie,
waarin gij geen rol te spelen hebt. Wij
belasten ons met alles, Annette .en ik.
Annette is u zeer genegen, mijn waarde
graaf en dat w.il zij u bewijzen. Nu gij
aldus zijt voorbereid, behoeft gij slechts
te wachten en gij hebt niefs te vreezen.
Er wordt gewaakt en pien zal u tijdölg
waarschuwen.
Nu plooide weer een glimlach haar fijn
besneden mond en, terwijl zfj "zich tot
'den metgezel van den jgraaf wendde,
vroeg zij. j
Houdt gij van muziek? Ik geloof,,
dat gij Pierre heet.
Hij bopg.
Ja, zeide hij!, Pierre is mifn naam,,
maar wat de muziek betreft, daar heb 'ik
mij tot dusverre nooit veel mee bezig gen
Rouden. Bij ons in Bretagne, op het
land hooren wij nooit andere muziek dan
het geluj der klokken en het schaillen
van den jachthoorn door het biosch. Wij
zijn evenmin gewoon ons in zulke prach
tige salons te bewegen met zoo kost-i
bare meubelen als hier staan en om te
gaan met dames, die zulke rijke toiletten
dragen als gij* Wij! zijn maar boeren,
eenvoudige menschen, die vreedzaam»
leefden b.ij onzen landbouw en veeteelt,,
maar tegenwoordig, nu deze revolutie
het geheele land onderstboven heeft lgje->
keerd, hoort men ook geweervuur op on
ze heiden, het krijgsgeschreeuw der strij-)
devloot worden ontscheept en zich langs,
de vallei van de Dirin naar de vesting
'begeven. Diusdoende vermijdt men het
Over Montenegrijnsch grondgebied te
trekken. Die marsch naar Skoetari z&l
twee dagen duren.
'De vloot kan sledhts 2500 man aan
wai zetten, wajarvan (de meerderheid OosS
tenrijkers zullen zijn. Men vermoedt dat
een der bevelhebbers van de Oosten-
rjjksche schepen aan het hoofd1 der afdee
ling zal worden gesteld.
Oostenrijk toch zegt de mededee
ling is de meest rechtstreeks belang
hebbende mogendheid bij de ontrui
ming van Skoetari, en te W.eenen was
men dan ook verwonderd dat een En-
'gelsche vlootvoogd als commandant van
de blokkadevloot is gekozen, daar toch
Engeland bij lange na niet zoo sterk ver
tegenwoordigd was bij de blokkade als
Oostenrijk.
Te San Giovanni di M.edua zijn reeds
levensmiddelen ontscheept om naait
Skoetari te worden gezonden.
D;e Russische pers prijst hoogeljjk het
edele en moeilijke offer, door J>oning
Nikolaas voor iden vrede gebracht. Zij
hoopt dat Europa dit zal weten te waar-
deeren door hem1 rijkelijk te bdoonen.
Daar kruipt zoo Zoetjes aan de pansla-^
vistische aap weer uit den mouw.
Aangaande de nog loopende geschil
len tusschen
Oostenrijk en Montenegro
deelt de „Pol. Korr." het vólgende mee.
De gemengde commissie, welke be-»
noemd was om een onderzoek in te stel
len naar den moord op Pater Palits, korii
tot geen definitief besluit komen. Hoe-j
wel niet"absojuut bewezen" is, daf'Pa
lits zonder eenige aanleiding vermoord
is, heeft het onderzoek toch uitgemaakt;
dat Palits als .een gewone misdadiger in
boeien naar de gevangenis gevoerd werd,
waar men 'hem vleselijk mishandfelde.
Naar aanleiding van dezen moord en
van de gedwongen bekeeringen, stelde
Oostenrijk, zooals wij; reeds meldden,
verschillende eischen. D;e voornaamste
hiervan waren, dat Montenegro een her
inneringskapel zal laten bouwen op 'die
plaats waar pater Palits vermoord werd
bij de inwijding dezer kapel zal de Mpn-
tenegrijnsche regeering zich door een
deputatie laten vertegenwoordigen, het
geen ook zou geschieden bij de plech
tige bijzetting van het stoffelijk over
schot van den Franciscanerpater. Einde
lijk moet Montenegro de verzekering!
geven, dat de tot apostasie gedwongen
Katholieken, voor het geval zij tot het
oude geloof willen terugkeeren, volko
men vrij zijn om een woonplaats te'
kiezen binnen de grenzen van het ko
ninkrijk of ongehinderd zich buiteij het
rijk kunnen begeven.
'De Montenegrinsche regeering, die
eerst een ontwijkend ,antwoord gaf, heeft
nu besloten om aan ,al de gestelde ei
schen te voldoen.
Het bezoek van Koning Alfons
aan Frankrijk, wordt, ondanks de offn
ders en het kermen der gewonden.
Hebt gij ^ok meegevochten?
Zeker, Jean en ik.
- En gewond geweest
Geen van beiden.
Houdt 'g:j van den strijld?
Tamelijk, 'O, mejuffrouw Lydiq, wan
neer men omringd is van vrienden, van
kameraden, waarop» men "kan vertrouwen
als op zichzelf, en men heeft dan •bieleecli-
gingen, onrecht, wreedheid en onderdruk
king te wreken, verraders en beulen te
straffen, dan is de strijd een genot, een
'hartstocht, die ons beheersebt, dan ver
acht men den dood en telt eemmensdhen-
leven niet. Mij was die hartstocht onbe
kend, want tot dusverre was mijn leven
'kalm en vreedzaam geweest en had de
eene dag precies op den anderen geleken.
Jean heeft mij aan dat rustige, maar een
tonige boerenleven ontrukt en, mij de
genietingen van het gevaar leeren'kennen.
Toen hjjl bij mij kwam, na zijn terugkeer
uit Enigeland, ten prooi aan een smart,
die hem verteerde, heb ik hem niet meer
alleen willen laten, maar ockv behalve
mijn vriendschap voor hem, heb ik daar
van nog geen seconde spijt gehad, want
ik heb' 'nu het leven ook van een andere
zijde leeren bezien. Ik ben met hem ver
trokken en i(kj zal bijl hem blijken tot alles
gedaan is.
Alles?
(Wordt vervolgd.)