30
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
'e Jaargang
No. 1081.
3)e ^eidódoe (2ou/ïcmt
J IEL 54, LEIDEN
lui. rc. Peletoon 035 Postbus 6.
)1T BI M) VERSCMIjNi ELKF.N DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
jer post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Woensdag
April
1013.
'geei
bcin
7 1 'r ngt /an 15 regels 0.75, elke regei meer 15 cent
ie i ue.-i i-5 regels elke regel 30 cent. met gratis
i n ii-r. Bij eoniiaci onzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte,
jiie Xdvertentiën^evnagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
wmdels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
uigen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE 'ulaüea.
Waarom rechts stemmen
Omdat„detoekomstderma a>
chappij afhangt var» den geest
nzer scholen", en die scholen
Heen door rechts in Christe-
ijke richting zullen worden
e 1 e i d.
Wij plaatsen in dit „antwoord eenige
'oorden tusschen haakjes, omdat deze
ntleend zijn aan een door de Bonifa-
ius Korresponenz van Praag gepubli-
eerd geheim document van de centrale
lanselarij der Hongaarsche loges. Het
ocument bevat het volgende program:
JDe Br:, moeten zjch niet tevreden
teilen hun beginselen en denkbeelden
ontwikkelen in de teiqpels der orde*
laar zij moeten ze in het openbare leVen
irengen. De toekomst der maat-
c h a p p ij h a n g tafvan d e n g e e ftt
in.zer scholen. De strijd om het be-
it der school zal de vraag beslissen, aan
ie de ziel, de geest, 'de gevoelens^ Idle
'il en de krachten der toekomstige |ge-
lachten zullen toebehooren."
IDeze woorden wijzen er op, dat de.
Dge alom werkt om het onderwijs in
landen te krijgen, en zoo de „ziel, (derf
'eest, de gevoelens., den wil en de krach-
en der toekomstige ges,lachten".
Dat die ijver ons bewqge met a t Ifié
o ge 1 ij k e k r.a c h t e n te (strijden vootf
inze bijzondere,, confessioneels "scholen.
En in de 'huidige omstandigheden ijs
inze stem voor candidaten der recht-J
che partijen het beste strijdmiddel.
BUllENLAlNÜ.
ALCiE.VlEEN OVERZICHT.
In Weenen wordt men hoe Janger hoe
ïeer ontstemd door het feit dat de Ige^
antenconferentie te Londen geen voort-J
;ang maakt met de
Montenegrijnsche kwestie
Men acht zich overtuigd datde con*
eren tie de taktiék volgt om de zaken pp
Ie lange baan te slchuiven. Dc Oostene
ijksche bladen geven hun ontevreden-
eid luide lucht. Zoo schrijft de „Neue
l/iener Abendztg."„Oostenrijk-Honga-.
ije heeft zich bij een dergel ijken Ipop'
tin zaken voorbehouden zelfstandig de
ioodige maatregelen te treffen om de
fcitruiming van Skoetari af te dwingen.
U voorbehoud heeft men naar 't schijnt
iet overal ernstig opgenomen. Daar het
)ostenrijk inderdaad ernst is, zal het Inu
ot de aangekondgide maatregelen over
[aan en wel zoo spoedig mogelijk, aan-
[czien ieder tijdverlies schadelijk moet
ijn.
Officieus wordt hieraan toegevfciegid
iat tusschen Rome en'Wieenen een levenis
Ijge gedachtenwiaseling plaats heeft, die
laar van zelf spreekt, het deelnemen vart
Italië aan de plannen van Oostenrijk ten
loei heeft.
Het is echter niet aan te nemen d,fW
Italië zich in deze kwestie door Oosten-
tijk zal op sleeptouw laten nemen1.f
Vooreerst toch is het Vorstenhuis van'
Italië met Montenegro verwant en ver,-*
:ns is de openbare meening in Itai-
ië zeer op de hand van Montenegro het-
[een gister „nog1 te Milaan tot uiting
wam door een studentenbetooging te
len Oostenrijk.
Overigens is Montenegro ernstig be-
fzich tot tegenweer tegen 'Oostenrijk
internationale troepen gereed te ma
len. Aanzienlijke strijdkrachten Zijn vol-
[esn hun mededeelingen gelegerd langs
ïen weg van Cattaro naar Cettinje, in
ie passen van de nabijgelegen bergenl
op de hellingen yan den berg Lowt-
|en. Onder de troepen is. ook een afdee-
Serviërs opgemerkt, uit wier aanwe
zigheid men besluit dat ingeval Montene-
fro wordt aangevallen, Servië het zal
'elpen.
Onder de bondgenooten
•chijnt, ten spijt van berichten die hefi
irachten te verbloemen, de verhouding
tteeds minder goed te worden. Door 'de
legeeringen toch, schrijft de correspon
dent der „Daily Mail" te Boekarest!,
S'ordt de waarheid achtergehouden. Die
torige week, zijn er minstens. (Jrie zeer
terbitterde gevechten tusschen de bond-
ienooten geleverd, zonder dat daarover
naar buiten iets is uitgelekt.
De correspondent is overtuigd!,
dat zpodra de yrede met Turkije getee-
Ikend zai zijn, een oorlog van Bulgarije
met Servië en Griekenland zal m'tbrei
ken.
De Bulgaren hebben 150,000 man in
de streken van Serres en Kawalla samen
getrokken, de Grieken oijgeveer evenveef
tusschen Saloniki en Serres. Griekenland
heeft reeds eenjgjen tijd geleden in Frank
rijk een groote hoeveelheid wapenen bei
isteld, die thans op weg zijn naar Salo-»
niki. I
Servië heeft 200,000 man ten noord-
toosten en oosten van Monastir om het
eerste Bulgaarsche legercorps dat op
weg is naar |Mona$1ir, kjaatf af te wachten.
De meeding van de weinigen die van
den toeöjand op de hoogte ?ijn, is da#
een porlog onvermijdelijk is, en .dat die
zonder oorlogsverklaring plotseling zal'
beginnen.
Griekenland en Servië moeten in on->
deihandeling zijn over een verdrag te
gen Bulgarije.
In China
bestaat eveneens; weer eens kans op troe
belen. Zooals men weet was de minister
vafi financiën, die de touitenlandsche lee
ning zou sluiten plotseling op de vlucht
igegaan. Joeansjikai heeft hem echter aan
stonds) een extra-trein achterna gezon
den en hem weten te bewegen terug te
(komen. |D|aarna hebben zij samen het con
tract der leening wezen teekenen onder
[oproerige tegenbetoogingen van de op
positie in het parlement. Nu seint de Be-
kingsche correspondent van de „Diaily
Telegraph" dat hqt Chineesche parle
ment er de voorloppige regeering van
heeft verwittigd, .dat het het - con
tract voor de internationale leening zal'
wraken.
Namens de volksleiders van Zuid-Chi-
na heeft generaal Hoeang-sjing een ulti
matum gericht tot de regeering te PeJ
'king. l
De „Daily Telegraph" voorspelt, dat
Joeansjikai het nog zoo kort tevorenjge-
ppende Chineesche parlement zal ont
binden, waarmee een plotseling einde zal
Worden gemaakt aan he£ z^g. parlemen
taire regime in China^ en d^t niettegen
staande de regeering zelf aan 'de chrisJ
ten-gemeenten verzocht had, Gods Ize-
gen af te smeeken over het Chinees|chè
perlement, dat Joeansjikai thans bezig is)
dmver te werpen, door gébruik te ma
ken van gewelddadige middelen.
De staking in België
(die, zooals men weet, verre van alge-j
meen is geweest, heeft dezer dagen de
Socialistische leiders nog een bittere pi?
,te slikken gegeven in den vorm van een
motie door de christelijke werklieden ver-»
leenlgiügen te Antwerpen aangenomen.
Zij verklaren daarin dat de staking geen
freden van bestaan had omdat de socialis
tische Kamerleden o^ 22 April een voor
stel hadden goedgekeurd, dat minister de
IBroqueville reeds op 12 Maart had ge
daan
„(schandvlekken /dan) de gedragslijn
IJetr socialistische leiders,- doen een be-
Iroep op het gezond oordeel der ,verJ
^dwaalde weirkbroeders Om zich van de
IvOogdij der roode leiders los te jukken*
welke slechts hun politiek belang be-
oogen, zelfs ten koste van den welstand
der werkende klas en van landlsiwel-
vlaiart
„zetten de nog onvereen igde arbei
ders aan de tangen der jfchristene Vak-
tvlereenigingen te komen versterken, de
eenige instellingen die op rechtzinnige
wijze de stoffelijke en zedelijke verhef
fing van het volk behartigen.
■r verzoeken dringend de werkgevers
en de openbare besturen meer dan ooit
de vrijheid van vereeniging en de vrij
heid van arbeid tegen broodroof en'
dwingelandij der socialistische dweepers
te vrijwaren
„stellen betrouwen in hunne volksver-
'tegenwoordigers om op politiek gebied
te bekomen, hetgeen hun rechtvaardig!
ttoekomt
„en gaat over tot de dagorde".
Die leiders van de „algemeene staking!"
kunnen het er vooreerst mee doen.
GEMENGD.
De begrootingscommissie uit den
Duits chen Rijksdag heeft gisteren
de begrooting voor de uitbreiding
yan het aantal manschappen der infan
terie, kavallerie, veldartillerie, artilerfe
-te voet, genie, verkeerstroepen en trein-
«oldaten onveranderd goedgekeurd.
Voor stemden de commissieleden be-
hoorende tot het centrum, de nationaal'
liberalen en de vporuitatCevende volks-
tpartij.
De twee commissarissen van po
litie te Nancy zijn, in verband met tieffi
FrajnschDuitsche incident,
herplaatst.
In de Canadeesche provinciën Otta
wa en Quebec heeft men een h e vi i g e
aar.dbeving waargenomen.
Onder de kolenlossers tePi-
raeus is een staking uitgebroken.
In verband met een gisteren gehoudjen
bijeenkomst van 22 werklieden-vereeni-
gingen, vreest men voor een algemeene
(Staking.
De lichting van 1912 is .onder de wa
penen geroepen.
De Tweede Kamerverkiezingen.
Door de centrale anti-rev. kiesvereeni-
ging Nederland en Oranje in het kies
district Tietjeiiksteradeel is de heer Van
der Voort van Zijb, het aftredend lid,
candidaat gesteld.
'Door de R. K. centrale kiesvereeniging
in het district Ommen is, naar het
„Centr,"" meldt ,in beginsel toesloten, de
candidatuur van dr. J. Th. de Visser
krachtig te steunen.
Ned. R. K. Slagersgezellenbond.
Zondag heeft de Nh R. K. Slagers-
gezellentoond „St Joris" zijn jaarverga
tier ing gehouden tej Rotlerdaini onder yoom
zitterschap van den heer J.Maarsseveen,
'bondsvoorzitter. Dc gc cjtcüj'ke adviseur,
de WjeleerWb heer Hack, kapelaan te
Breda, woonde de vergadering bij.
Einde September 1911 is de bond op
gericht, en nu telt hij, die aanving met
3 afdeelingen, te zamen 105 leden, er 9
met een ledental van 252. Eene mooie
vooruitgang is er dus te constateeren.
De heer Mooyman werd bij acclamatie
herkozen als redacteur van 't orgaan. De
uitslag van de verkiezing van 5 nieuwe
bestuursleden bracht het volgende resul
taat: J. Verhaar (H,aag) voorz„ J. v.
Wieert (Haag) le secr., J. Maarsseveen
(Utrecht) 2e secretaris, A. G. Lindeman
(Rotterdam) le penningm., J. L. v. d.
Vooren (Haag) 2e penningmeester en ad
ministrateur van het orgaan.
De buitengewone warmte.
Men meldt uit De Bilt:
Vanwege het Kon. Ned. Meteor. Insti
tuut is het volgende meegedeeld over de
abnormale warmte der laatste dagen:
Ofschoon de hoogste temperatuur gis
termiddag, 28 April, te Groningen, 'De
Bilt en Maastricht toereikt (ongeveer 26,
25,9 en ongeveer *27 gr. C.), omstreeks
een halven graad bleef beneden de hoog
ste tot 4usver in April waargenomen
(26,6, 26,4 en 27,8 gr., op 15 April 1904),
vormt de opeenvolging van zeer warme
dagen in April, Zondag aangevangen,
toch een nog nooit in Neder
land opgeteelkend verschij'nseL
Slechts éénmaal in 1865 is in April
op twee .opeenvolgende dagen te Utrecht
en Maastricht een temperatuur tooven
25 gr. opgeteekend en wel op 22 en 23
April te Utrecht 25,1 en 25,9) en 23 en
24 April te Maastricht (26,5 en 25,7).
Ditmaal werd te Maastricht Zondag
ongeveer 26 gr., gisteren ongeveer 27 gj-.
toereikt, terwijl hoogstwaarschijnlijk ook
heden de .25 gr. zal worden ovrschreden.
'De abnormale jvarmte doet zich ook
over geheel JDiuitsöhland gevoelen en staat
in verband met de voor den tijd van het
jaar ongewone luchtdrukverdeeling, die
op het geheele vasteland Zdijlke tot O.-
lijke winden met krachtigen zonneschijln
teweegbrengt
De uitsluiting in de sigarenindustrie.
Men schrijft aan de „N. R. Crt."
Op Vrijdag 25 dezer voldeed de loon-
commissie uit bet Veitoond van Sigaren
fabrikanten aan het verzoek der werk
liedenorganisaties tot het houden van een
spoedconferentie. Na de opening werd
bij monde van den yoorzitter der werk-
liedenafgevaardigiden verklaard, dat zij een
beslissing wenschen, hetzij en zulks
het liefst een die tot oplossing van
het conflict modht leiden, of als het
moest tot de zekerheid, dat de strijd
voortgezet zou moeten worden.
De conferentie begon 's middags 3
uur; om 9 uur 's avonds waren partijen
mondeling tot overeenstemming gekomen.
Voor het vaststellen van de redactie van
een schriftelijke overeenkomst vereenig-
den zich voorzitter en secretarissen der
looncommissie met 4 leden der werklie
denorganisaties (van elk een).
Over de redactie werd men het eens,
na heropening van de vergadering werd
daarin nog iets gewijzigd. Die
een gunstige bepaling opgenomen. Die
schriftelijke overeenkomst was er nu,
welke aan het vefbondstoestuur kon wor
den ingediend en op grond waarvain wel
licht de arbeid hervat had kunnen wor
den, i ,i i i
De voorzitter der organisaties vroeg
daarop nogmaals een oogenblikje schor
sing van de conferentie om,'gezien de
belangrijkheid van het stuk, nog even
en bloc met zijne mede-afjgevaardigden
de redactie daarvan te bespreken, want
van een woord kon zooveel afhangen.
Dit verzoek werd ingewilligd.
Om balf-twaalf bleek bij' de voorlezing
van de zoogenaamde „eenigszins gewij
zigde" redactie, dat jnen nu als „vast
accoord" had opgenomen al datgene, wat
als belofte in de origineele stond, en
de werklieden bovendien totaal nieuwe
eischen stelden.
LEIDEN, 30 April.
R.K. Vrouwenbond.
Gisteravond Jhield de afd. Leiden van
bovengenoemden bond een propagamda-
veigadering in de foyer van de Stads-
gehoorzaaL
Na het openingswoord van de voorloo-
pige presidente, mevr. v. d,. Velde, riep
ook de adviseur, de Wjeleerw. pater C. ll
Zuidgeest, aan de aanwezigen het wel
kom toe. Spr. wees er op, dat de vrou
wenbeweging iets nieuws is en vermar
de daaruit, dat de opkomst, ofschoon
bevredigend, niet zoo talrijk was, als men
zou wenschen. „Spr. hoopte echter, dat
de aanwezigen, hetgeen zij dezen avond
zouden hooren, verder zouden versprei
den, opdat in Leiden de afdeeling van
den Vrouwenbond spoedig krachtig moge
zijn. Dat het gehoorde van groote be
langrijkheid zal zijn, daarvoor staat ons,
aldus de adviseur, borg de naam van
den spreker, rector Möller.
Rector Möller, hierop Jiet woord ver
krijgend, begint m.et te verklaren, dat
{lij deze spreekbeurt met genoegen heeft
aangenomen, omdat hij gaarne het pio
nierswerk wil doen voor de R. K. Vrou
wenbeweging.
Na te hebben aangetoond, hoe paus
Leo XIII door zijn encyclieken de maat
schappij', die dood en dor was, doordat
men haar had verontchristelijkt, leven en
groei had ingestort, hoe deze paus m.
a. w. de oplossing had aangewezen voor
de sociale kwestie, kwam spr. aan het
onderdeel dier kwestie, hetwelk hij wil
de bespreken, het vrouwen-vraagstuikL,
Die vrouwen-kwestie, aldus spr., be
staat uit een vijftal vragen, die echter
dezen avond niet alle uitvoerig kunhen
worden behandeld.
De eerste vraag js dezeIs de vrouw
de absoluut-gelijke van den man? Wlat
hebben wij te denken van hare waardig
heid? In het heidendom werd de vrouw
miskend, als edhtgenoote en als moeder.
Het Oude Testament geeft ons voor
beelden van den eerbiet^, aan vrouwen
bewezen en de erkenning haar geschon
ken. Maar toen Christus gekomen was,
de waarachtige Wereldhervormer, is de
vrouw in nog hoogere eer gestegen.
Christus heeft gepredikt, dat man en
vrouw, gelet op de eindbestemming, de
zelfde waarde hebben. In het huwelijk
is de vrouw door haar vrijen wil de
onderdanige van den man, gelijk de Kerk
de onderdanige is van Christus, maar
de vrijheid van den man is niet absoluut,
is niet tyrannidk, doch moet bestaan in
waakzamen zorg en verantwoordelijke
liefde. Hoe vat de wereld dat alles op?
Telkens als er een stuk heidendom in
de maatschappij kwam, werd de vrouw
er de dupe van. Zoo ook nu. Zij wordt
gezocht in het laagste en miskend in
het hoogste. Jn "dit verband wijst spr.
ook op de tegenwoordige kleeding, waar
mede ook Ttoomsche vrouwen willen
pronken. Toch schettert de wereld van
vrijheid voor 4e vrouwen en wil haar
maken, niet de gelijlk-waardige, maar de
absoluut-gelijke van den man. Kan een
Vrouwenbond, aldus spr., niet veel goeds
doen door op te komen voor de waar
digheid van het meisje en van de vrouw
als edhtgenoote en moeder. Dat de vrouw
de atosoluuUgelijke is van den man, dat
de vrouw vrij blijft in haar liefde, vrjj is
in de keuze van haar kinderntal, tegen
deze ideeën moet een Vrouwenbond ten
strijde treiklken.
Als tweede vraag stelde spr.: Wat
moeten wij denken over de vrouw in
het oeconomisohe, in het bedrijfsleven?
Sommigen willen zich van deze kwestie
af maken met te zeggenlaat de vrouwen
thuis. Dat is echter niet het antwoord
van de Katholieke sociologen. JJet maat
schappelijk leven is zoo geworden, dat
sommige meisjes uit nood» anderen om
bezigheid te hebben^ zich moeten wijden
aan het bedrijfsleven! De maatschappij
ontvangt deze meisjes zeer vriendelijk,
omdat zij haar arbeid kan ontvangen te
gen een veelj lager loon,dan hetwelk z| pan
de piannelijike arbeiders moet uitkeeren.
Dat strijdt echter tegen de Katholieke
beginselen. Voor gelijken arbeid moet
men ook gelijk loon ontvangen. Op zich
zelf staande vermogen 3ie meisjes echter
niets daartegen; zij! moeien zich vereeni
gen in een vakorganisatie. H,oe moeielijk
het ook zal gaan, dat moet gebeuren,.
In een vakorganisatie zullen zij kunnen
streven naar een beter loon en naar de
beveiliging harer vrouwelijke eer, die
soms op fabrieken en werkplaatsen wordt
aangerand. In de vakorganisatie zullen
zij trachten te verkrijgen een collectief
aibeidscontract Nuttig noemde spr. het
werk van de dames, die de gevallen
meisjes bezoeken en de armen bijstaan,
maar nog nuttiger schijnt hem toe
het werk van de dames, die rondgaan
huis aan huis, om de meisjes te brengen
in de vakorganisatie. Daardoor toch zal
veel zedelijke en stoffelijke ellende wor
den voorkomen. Spr. ziet hierin een mooi
werk voor den Vrouwenbond.
Op de derde plaats behandelde spr.
de opvoeding der vrouw, waarbij „hij tot
de conclusie kwam, dat er veel te weinig
wordt gedaan voor de godsdienstige en
karakterontwikkeling van het meisje. Er
is geen samenhang en soliditeit in de
ontwikkeling. Bij de opvoeding der jon
gens is dat ook wel niet volmaakt, doch
er wordt tenminste meer voor gedaan dan
voor de meisjes. In alle kringen zon
der onderscheid moet de godsdienst-
kennis solide en systematisch worden bij
gebracht Dat zal arbeid kosten. Maar
ook op dit gebied kan de Vrouwenbond
nuttig weiikzaa mzijn.
De gezamenlijke verdediging van de
Christelijke waardigheid der vrouw, van
de Roomsche vakorganisatie der vrouwe
lijke arbeidsters, van de Christelijke op
voeding der meisjes, ziehier een drie
ledige taak van den Vrouwenbond, al
dus besloot spr. het eerste deel zijner
Na de pauze behandelde spr. eerstens
de vraag: hoe de Vrouwenbond staat
tegenover de bestaande vrouwen-veree-
nigingen. Wij hebben vele vereenigingen,
waarin de vrouw werkzaam is, aldus
spr., en hij noemde op de eerste plaats
de ook buiten Leiden zoo gunstig be
kende Zita-vereenigingi. Maar tusschen die
vereenigingen moet meer samenwerking
bestaan. En dat doel moet de Vrouwen
bond nastreven. Vanuit den Vrouwen
bond kunnen ook de bestaande vrouwen
verenigingen er met bescheidenheid op
gewezen worden, boe hare leden moeten
werken, nl niet met hooghartigheid, niet
„uit de boogie".
Spr. wees er vervolgens op, hoe de
vrouwen en meisjes, door zich in een
Roomschen bond te vereenigen, een voor
beeld geven aan hunne edhtgenooten en
vaders. In dit verband wees spr. er op,
dat de patroons zulk een groote erger
nis geven aan de arbeiders, als zij zich
vereenigen in een neutrale vereeniging.
Ten slotte constateerde spr. met vol
doening, dat de Bond zich niet mag
bezighouden met politiek. Politiek toch
is geëigend om verdeeldheid te brengen.
In een heerlijke peroratie werkte spr.
uit, hoe de Vrouwenbond zeker veel nut
zal stichten, als hij zich, evenals onze
geheele katholieke sociale actie, vast
houdt aan Jiet gezag der bisschoppen.
'Pater Zuidgeest dankte vervolgens
rector Möller, den wensch en de overtui
ging uitsprekend, dat het woord van den
spreker den aanwezigen moed en 'kracht
heeft gegeven om den aibeid voor den