BUITENLAND.
Een en ander uit de geschiedenis
van Zoeterwoude
F,
BINNENLAND.
4e Jaargang
No. 1072.
i-'liliV,;
oudvis
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
AnJiT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITQEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
ïö'utei be* GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1,10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
n^clij 6r post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2VS cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
fe
in ge
H. di
enoe
ichine-
Zaterdag
I©
April
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75? elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. mei gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cerit aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nun; lier bestaat uit TWFE
BLADEN tn een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
tschajWaarom rechts stemmen
lengd
HT
Omdat ook door deandere d e-
artementen onder deze Chris
telijke regeering vele wetten
lijn tot stand gebracht, die
trekken tot algemeen welzijn
n'berusten op de Christel jj k e
e g i n s e l e n.
We hebben gezien, wat tot stand in
ebracht door het departement van Land-
ou\y, Nijverheid en Handeleenogen tijid
eleden hebben we reeds gewezen op het
epartement van Oorlog. Zoo zullen we
rfr jet alle departementen nagaan, daar dit
en lezers misschien wel wat te lang-
adig zou worden. Toch willen we wij-
in op dat departement, aan welks hoofd
«bben gestaan twee onzer meest emi-
ente Katholieke Jandgenooten, mr. ble
ssen en de kort geleden overleden mr,
[egout, het departement van Justitie.
Men denke aan de drie Ach ierstands-
retten, waarbij gezorgd is, dat er aan
je rechterlijke colleges niet zoo grOote
ichterstand meer heerscht alst vroeger,
,a.w. voor een vluggere rechtspraakaan
ie wjj'ziging der beroeps wet; aan het
ïedwètjeaan de wet tot nieuwe regeling
fan het auteursrecht.
Men denke vooral aan de op Christe
lijke beginselen berustende herziening
van de Kinderwetten (waarbij! o.a. 'be-
d" aald is, dat zij!, die uit de ouderlijke
;ac!ht of Voogdij ontzet zijn, bij te dra-
jen hebben in de kosten der opvoeding
mnner kinderen en pupillen) en aan ïie
ret tot opheffing van 9e bezwaren, waar-
het bestaande voorschrift betreffende
-S, het onderzoek naar het vaderschap aan
dring gaf.
Maar men denke allereerst aan die
vet, welke den Nederlandschen Staat tot
jt-
Eer, het Nederlandsche vólk tot zegen
m tot behoud strekt, n.l. de wet tot
n lestnjding der zedeloosheid. Over die be
tekenis dier wet Maandag iets meer.
hn zullen we zien^ dat wij, zoo we
sen:chenv dat de wetgeving op den
geslagen weg zal voortgaan, rechts
no eten stemmen.
ALÜEMEEN OVERZICHT.
Het blijkt nu dat niet geheel waar is
het bericht dat Bulgarije afzonderlijk een
wapenstilstand
van tien dagen heeft gesloten. Men is
Tsjataldsja het slechts eens gewor
den over een schorsing op 'die volgjendle
voorwaarden
le. D,e vijandelijkheden bij Tsjataldjzja
en bij Bo.elair worden jgeschorst tot den
23sten April. r
2e. Als de vredesonderhandelingen
gedurende d|at tijdperk niet tot een be
vredigend resultaat leidjen, kan boVen-
door
C P. PAARDEKOOPER.
In 1596 werden de Vrouwenweg en de
Vrouwensloot aan Stompwijlk en ]Zoe-
jterwoude onder zekere voorwaarden in,
eeuwige, lerfpachlt afgestaan. Ze zouden)
daarvoor jaarlijks 15 'gulden betalen. Dat
'en geschiedde nog in 1770. Leiden
Zou iden weg, d!ie véél van het water
geleden had, in goeden staat brengen en
houden. Kort daarna verzochten de in
gelanden van den Oostvuetpolder, zon
der dat zij er recht op hadden, aan Rijn
land, dat de weg hun tot 'kalde zou mo
gen strekken. Zij vroegen ook verlof,
hun dammen aan den weg te leggen.
Stonipwijk en Zoeterwoude kwamen daar
legen op, maar in 1601 werd het verzoek
toch toegestaan onder voorwaardje, da|
de ingelanden, ingeval de weg door wa
ter beschadigd zou worden, hem op hun
kosten zouden doen herstellen.
In 1610 kocht Leiden dé heerlijkheid
Zoeterwoude.
Kort daarop weigerde de oud-burge-
beester van Leiden, And'ries Jaspersz.
van Vesaneveld, de eenige bezitter vani
het aangedamde land, den weg te repa
reren ten.... werd door de Staten van
genoemde termijn na weid erzij.dsch goed -
vniden worden verlengd!.
3e. E,en commissie, door beide partijen
benoemd, zal (tfusschen *de legers een
onzijdige strook afpalen.
4e. Ingeval Yan hervatting; der vijan
delijkheden moeten die partijen 48 uur
van te voren waarschuwen. Die 48 uur
worden gerekend te beginnen om 8 uur
des .avonds van dén dag, waarop de
eene (partij aatn de andere die mededeelingi
heeft gedaan.
5e. Gedurende dje schorsing1 van de
vijandelijkheden zal .dfe Ottomansche
vloot zich niet tegen de approlvtianidee-
ring van het Bulgaarsche Leger (tusschien
de Golf van .Saros ai de Zwarte Zeatf)
verzetten.
Nader wordt nu ook_gemeld} dat Ser
vische en Grieksiche afgevaardigden te
Boelair zijn aangekomen om een wapen
stilstand van 10 dagen te sluiten. Bulga
rije heeft dus niets, pp eigen houtje ge-,
daan, doch voorloopig een overeenkomst
tot schorsing der vijandelijkheden ge
sloten.
Wat aangaat de
vredesonderhandelingen
zullen, naar Reuter verneemt Bulgarije,
Servië en Griekenland de voorstellen,
verVat in de laatste nota der mogendhe
den, aanvaarden. Vermoedjelijk zal Grie
kenland voorbehoud maken in dien zin,
dat het omtrent de plannen djer mogend
heden nopens Albanië en de Egeïsfche
■eilanden nad'ere inlichting,6ri \yenscht.
Ook Montenegro begint in te binden»
Naar de „Polit. Korr." meldt is men te
'Belgrado tot de overtuiging gekomen
dat Montenegro in zake Skoetari zijn
houding begint ie wijzigen in dien zin,
dat bet aan den eenparigen wensch van
Europa wil voldoen. Het zal niet lang
meer duren, of men zal te 'Cettiqje, be
grijpend dat elke poging om dje meening
der mogendheden te wijzigen is mislukt,
beslutien van Skoetari af te zien.
Ook uit Cettinje wordt gemeld diat
igister weer een Staatsraad heeft plaats
gehad. De koning zou daarbij verklaard
hebben dat hij de belegering van Skoe
tari wel wil opgeven, echter op voor
waarde dat Montenegro een andier stuk
land als schadevergoeding krijgen -zou
en dat de 30 jnillioen francs, wplkfe
de mogendheden aanboden niet Ms een
belooning voor het prijsgaven van Skoe
tari, doch als een oorlogsschatting zou
den beschouwd worden.
De staking in België
heeft voor gister niet veel bijzond^C
nieuws opgeleverd.
Volgens de j,Peuple", hebben de Brus-
'selsjche typografen vergjadérd en werd(
met groote meerderheid besloten de al
gemeen e staking, te proclameeren. Die
typografen die aan de bladten arbeiden,,
zullen aan de staking deelnemen te be
ginnen met Zaterdag.
Deze staking treft echter alleen de
socialistische en liberale bladen. Die ka
tholieke zullen blijven verschijnen. Ook
voor de liberale kranten tracht men ;een
Holland in 't gelijk gesteldj.
Nu Leiden ambachtsheer van Zoeter
woude igeworden was en „voor geenq
onaangename 'kwellingen Van een nabu
rig heerschzuchtig Ambachtsheer verder
hlad te duchten" vriendelijk klinkt
't niet! is het begonnen, hier verbe
teringen aan te brengen.
Zoo werd de H. Rijndijk tot het Lei-
dierdlorpsche hek vereffend, bestraat en
sierlijk beplant. Maar nu werd het on
derhoud van den weg ook zwaarder. De
kosten daarvan kwamen tot dan ten laste
van de gehoefslaagden, da. de aangelan
den, zoo a ls nu nog wel met het onder
houd van sommige wegen polderwe
gen biv. het geval is'. Leiden nam nu,
het onderhoud op zich, maar zou "jaar
lijks een (bedrag tot tegemoetkoming Ont
vangen. In 1746 is een nieuwe beplan
ting aangelegd-
Op dezelfde wijze als met den Rijndijk
werd gehandeld met den weg buiten de
Witte poort tot aan de Boschuizer sluis.
De regeering van Leiden keurde goed
dat in het belang der bewoners van Zoo?
terwoude en van de stad zelf dagelijks
eenige vrachten goederen en koopwaren
van Leiden naar hier en omgekeerd door
bepaalde vrachtschippers werd overge
bracht, evenals tusschen Leiderdorp en
de stad in gebruik was. "Maar van deze
bepaling werd misbruik gemaakt. Men
schikking te verkrijgen, waardoor deze,
zij het dan beperkt, toch zullen kunnen
verschijnen.
In de Kamer js gister een motie .yan
orde voorgesteld, waarin wordit gezegji
dat ide kamer akte neemt van de verkla
ringen der regeering, die aldus zijn op
te vatten dat, zoodra die kalmte in de
gemoederen zal jzijn terqgjgekee.rd, die
•regeering bereid zal zijn alles te on
derzoeken en te overleggen.
De regeering zou zegt de motiq
Everdet een commissie kunnen .benoe
men, die zou kunnen trachten .een for
mule te Vinden, welke de vers chili ejn'de
partijen tot elkaar kan brengen.
Indien die commissie er in slaagt een
formule te vinden die den weg opent ter
verkrijging van een beter stelsel tot ver
kiezing van de leden der weigjeivfendö
lichamen* zou dat allen leden een prik
kel zijn om tot de kiezers te ^ejggjen
Wij hebben een formule gevonden dje
ons redelijk lijkt. Kunt gij ec mee.in
stemmen
De verschillende partijen zullen oveï
deze motie tot Dinsdag van gedachten
wisselen.
De minister-president stelde voor dé
zitting „tot Dinsdag, te verdagen om den
Socialisten gelegenheid te geven zich uit
te spreken.
Djit voorstel werd aangenomen etn
daarna de zitting opgeheven»
GEMENGD.
De toestand van den Paus.
De staatssecretaris kajrdjnaal Merty
del Val deed| bij de ontvangst van hero
corps diplomatique gunstige miedqdieelinS
gen omtrent den gescjdjheids.to estan,d
van den' fêaua. l
Z. Hi. heeft gisteren verschillende stuk
ken geteekend.
Het bulletin van gisteravond half acht
Iuidd,e als volgt: „Ook hed|en is de
Paus vrij van koorts gebleven. Tegen
,den avond, was d\e temperatuur 36.7. De
beterschap houdt aan.
Het bericht uit Rome, dat de con
ferentie, die ,te St. Petersburg het g(e-
schil tusschen Roemenië en Bulga-
(rij e beslecht, reeds gisteren haar ar
beid zou voltooien, is voorbarig geweest.
'Uit St. Petersburg wordt gemeld dat
Jde beraadslaging een gunstig verloop
nam en de volgende bijeenkomst zal
plaats hebben, nadat Sassonof van zijn
landgoed zal zijn teruggekeerd!, hetgeen
Maandag zal geschieden.
Ter belooning van hun dajp-
per gedrag gedurendfe den oorlog
zullen de Servische officieren worden
vrijgesteld van al ie belastingen. De re
serve-officieren zullen 280 dinar jaar
lijks krijgen om in de kosten van '.hun.'
Uitrusting te voorzien.
Naar uit berichten uit Peking
schijnt te bl.ijken, zijn de C h i n etq Z e n
en Mongolen reeds slaags geweest.
Zevenhonderd man Chineesche troepen
waren genaderd tot d(ê z.gf. Chineesch-
Mongoolsche grens, waar'zij kampeerde
in een tempel, die .nog .buiten het Oer-
Iegde zijn sjchluit aan bij de Hoogewoerds
poort en nam1 vrachten in voor Woer
den en Utrecht, natuurlijk tot schade vart
de schippers, die door de regeering van
Leiden, Woerden en Utrecht daartoe
waren aangewezen. Toen er klachten
kwamen, werd aan dit misbruik een ein'd
gemaakt en wel door strenge straffen!
tegen de schuldigen.
Onder de burgerlijke voorrechten,.die
de ingezetenen van Zoeterwoude geno
ten, behoorde, dat zij 'evenals die van
eenige andere Rijnlanidschë dorpen, die
in 1532 betaald hadden aan het vernieu
wen en „hermaaken" van de Vischbruig
te Leiden, nooit in Leiden wegens schul
den mochten worden aangehouden. Om
gekeerd hadden de Leidenaars hetzelfdfe
voorrecht in deze dorpen.
Ook behoefden in Zoeterwoude geen
tienden betaald te worden van warmoes-
vrucht|en. Men heeft wei eeins dezfe tienden
gevorderd, maar ze zijn nooit geleverd.
De regeerders van Leiden, als am
bachtsheer van Zoeterwoude, hebben ge
zorgd, dat 'onze vooropders ontheven
werden van de riem tal en of scholen en
bottingen, een soort belasting. 'De Rijn
lands che idorpen waren al vroeger ver
plicht, den zandweg tusschen Den Haag
en Rijswijk te onderhouden en den hof
vijver en andere grachten van het grafe
lijk hof te reinigen, 't Was dus een soort
ga-gebied was gelegen. Daar werden zij
overvallen door een Mongjoolsche troe
penmacht, die d«e Chineezen 'in die pan
hakte en verjoeg.
Op grond van het onderzoek, ingje-
steld door dien a,taatsraad Ogiei»
naar hetgeen te Nancy is gebeurd,
heeft de minister van binnenlandsche zak
ken dje twee politieagenten, die zich in
den avond van Zondjag j.l. aan het sta
tion bevond(en, ontslagen.
Maatregelen tot spoedige .reorganisa
tie van die politie te Nanoy zijn in on,-'
.derzqek. In het belang van Men djiensjt
zal cle overplaatsing van den centralen
en den specialen commissaris noodzake
lijk zijn.
De prefect van het departement Meur,-
the et Moselle, die 'nagelaten heeft, den
minister onmiddellijk te waarschuwen^
wordt in een andere functie geplaatst,
Een aangeteekend postpakket met
effecten ter waarde van 7 5,000
francs, geadresseerd aan het bijkaintoor
\te Pau van het Comptoir National d'Es-
.compte, is Donderdag uit het postkan
toor te Pau ontvreemd. De gestolen
waardepapieren zijn alle bekend, zoodot
de dief er niet veel aan zal hebben.
De middenstand en de stembus.
In de Woensdagavond gehouden alge-
meene ledenvergadering van de R. K.
Middensta,ndsvereeniging „de Hanze" te
Alkmaar is de volgende'door het bestuur
voorgestelde motie met algemeene stem
men aangenomen:
„'Die Hiaarlemsdhe Hanzebond, bijeen
ter Centrale Raadsvergadering te Leiden
den 22 April 1913, met ingenomenheid
kennis genomen hebbende van de door
de Centrale R. K. Kiesvereeniging te Alk
maar gestelde motie, welke behandeld zal
worden op de vergadering van den Bond
van R» K. Kiesvereenigingen te Utrecht
den 24 April e.k. en in welke motie
de Katholieke Kamerfractie aangespoord
wordt, naast de belangen van den ar
beidenden stand, evenzeer in het oog
te houden de belangen vna den midden
stand; v
overwegende^ dat een adhaesiebetui-
ging, aan genoemde motie gehecht door
den Haarlemschen Bond van R. K. Mid-
denstandsvereenigingen, zal kunnen de-
monstreeren hoezeer de behoefte aan
daadwerkelijke belangstelling van de
zijde van onze Katholieke leden der
Tweede Kamer der Staten-Generaal in
maddenstandskringen wordt gevoeld;
overtuigd, dat door een dergelijke adl-
haesiebetuiging de Haarlemsche Hanze
bond zich niet begeeft op politiek terrein,
doch slechts het oog gericht houdt op
economisdhe voor den middenstand nooid-
zakelijke verbeteringen
betuigt zijn groote ingenom enheid ra et
het dindienen van genoemde motie door
de Alkmaarsche R. K. Centrale Kiiesver-
eeniging;
wijst er met jiadruk op, hoezeer het
heerendienst, waarvoor later een somi
gelds in de plaats kwam.
Deze belasting werd omdat ze te zwaar
was. verlaagd. In 1391' kwam ze op. vijf
riem, later werd ze op één riem gebracht
Leiden wist ze afgeschaft te krijgen.
Boven is gezegd, dat Zoeterwoude en
Stonipwijk den Vrouwenweg en de Vrou
wensloot samen in gebruik hadden. Dat
w,as in 1770 ook het geval met: HoD
weg en Hofbrug, den weg aan de Vliet,
den Rijndijk, de Lammebrug, de Leugen-
brug, de wegen in Noordbuurt, Zuid-
buurt en Schinkel, den Goweg, den
Stompwijkschen weg, den Nieuwen weg;
de Kerklaan, den Broekweg, de Vrou
wenbrug, de Schoutenbrug, de Nieuwe-
wegsbrug, het Korte-Mieningsbruggetje,
de .Gelderswoudsche brug, de Kwakel-
brug, de Zwietersluis, de Rijnegommer-
sluis, de Meerburgersluis, de Roombur-
gersluis, de Coppersluis, de Zwetsluis,
de Adriaan Gorstenbrugge, de brug aan
de Knip, de straten in de dorpen en meer
dere zaken. Samen hadden ze deze kunst
werken in gebruik, sommige onderhield
Zoeterwoude, andere Stomp wijk, de ove
rige samen.
Wij! de twee dorpen nogal zaken ge
meen hadden, werd door heeren bur ge-
meesteren der stad Leiden, als ambachts-
heeren' van Zoeterwoude en Stompwijk,
in 1699 één reglement omtrent de ani
meer dan tot heden toe op den voorgrond
brengen van middenstandsaangelegen
heden, een noodzakeijlkhedd is;
verzoekt het hoofdbestuur van den
Haarlemschen Hanzebond naméns alle
ter CentraJe Raad te Lelden vertegen
woordigd zijnde Hanze-afdeelingen, on
middellijk bedoelde adihaesiebetuiging te
zenden aan genoemden Bond van R.K.
Kiesvereenigingen, te Utrecht ter Bonds
vergadering bijeen."
Sociaal-democratie en godsdienst.
Er wordt op verschillende piaatsen,
oök te Leiden, druk gecolporteerd met
het Sociaal-Democratisch dagblad „Het
Volk", om te trachten het ook! jfj ,de
Christelijke arbeiders ingang te doen vin
den, W(ij hebben reeds onzen Katholieken
arbeiders den dringenden raad) gegeven
om dat blad, zoo het in hunne hulzen
wordt gebracht, opar de kachel of 'de
vuilnisbak te verwijzen*
In dat orgaan toch wordt hoe men
het ook tracht te verbloemen stelsel
matig propaganda gevoerd tegen den
godsdienst, speciaal tegen onzen Katho
lieken godsdienst Een bewijs daarvoor
wordt voor de zooveelste maal geleverd
door het volgende fraaie stukje uit een
der laatste nummers, dat getiteld is: „Uit
een Duitsch dorpje". Daarin lezen we:
„,W|ij leven in het katholieke gedeelte
van het „Odenwald" nabij een arm
zalig dorpje, dat aan zijh zoom be-
kabbeld wordt door een onstuimige
bergbeek. In dit dorpje, dat geheel en
al katholiek is, leven verwilderde
ganzen, vervuilde geiten, schurftige
hondjes, achterlijke, schichtig-ver-
6chrompelde menschen èn 'n dikke,
welgedane pastoor 1 U merkt wel,
lezer, dat het dus tamelijk voldoet aan
de eischen van het zaligmakende en
kultuurbevorderlijke katholidsme."
Nu weten de lezers, welke de „eischen"
zijn „van het zaligmakende en kuituur-
bevorderlijke Katholidsme" 1
Is zulk een voorlichting niet schande
lijk en in de hoogste mate beleedigend
en ergerlijk voor de Katholieken?
De uitsluiting in de sigarenindustrie.
De besturen van de vier arbeiders
organisaties zeggen in e.en brief aan de
looncoramissie uit het Verbond van Ver-
eenigingen van Sigarenfabrikanten o. m.:
Het komt ons voor, dat met eenigen
goeden wil uwerzijds binnen korten tijd
een weg kan worden gevonden, om tot
overeenstemming te komen. Wjj toch heb
ben reeds duidelijk te kennen gegeven,
dat onzerzijds met een geleidelijke ver
hooging genoegen zou worden genomen
en dat wij genegen zijn voor 'die fabri
kanten, die thans in verhouding te zwaar
zouden worden belast, overgangsbepa
lingen tc maker». 'Aannemende, dai hét uw
bedoeling is, spoedig tot een oplossing
van l et conflict tc geraken, meenen wij
ii te moeten voorstellen, binnen eenige
dagen nogmaals een bespreking met u te
hebben over de door ons ingediende voor
stellen, om dan te trachten in "deze ver-
bachtszaken vastgesteld, dat in 1770
en waarschijnlijk ook nog wel later tot
den Franschen tijd van kracht bleef.
Hierin worden behandjeld zaken, die
tegenwoordig thuis hooren pnder ge
meentebestuur, kantongerecht'en notaris;
kleine rechtszaken, registreeren Van 'tes
tamenten, onderhoud van wateren, brug
gen en wegen, instructies voor schout^ &e-
cretaris*bode, weesmannen,ja wat al niet?
Voor de „dorpskosten" was er een
college van zetters, bestaande uit schout,
schepenen en vijf der hoogst aangesla-
genen, ,uit iedere buurt één. Deze vijf
werden benoemd door burgemeesteren
der stad Leiden als ambachtsheeren van
Zoeterwoude, uit een voordracht van 10.
Deze wijze van benoeming van zetters
lijkt wel wat op de tegenwoordige ma
nier, nu de Commissaris der Koningin
hen benoemd uit dubbeltallen, door den
raad opgemaakt. Deze zetters moesten
bij^eede verklaren: „de Settingh opreg-
telijk te zullen doen, na de kenmi.sSe en
gelegentheijt van een ijders middelen*
die sij hebbende sijn, ende dat zonder
haet, drift, zugt ofte genegentheijt."
Het geheele reglement maakt een zeer
goeden indruk. Men zou bij het doorle
zen zeggen, dat er niets veilgeten is en
dat alle ambachtszaken op zeventiend]'
eeuwsóh degelijke wijze zijn geregeld
(Wordt vervolgd).
