ou/tcmk
öeJoi
4e Jaargang
No. 1065.
Bureau OUDE -SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
Ï)IT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1,10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent'per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V8 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
II
April
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Waarom rechts stemmen
Omdat uit de obstructie van
de linkerzijde is gebleken,dat
zij het z. g. part ij belang hoogier
telt dan de behartiging van!
denooden des volks.
Wij zouden nog veel meer feiten kun
nen aanhalen, die ons duidelijk maken,
dat de linkerzijde een schandelijke ob
structie heeft gedreven, it Zal echter
I het reeds gezegde, den lezers niet;
meer twijfelachtig zijn, of de linkerzijde
heeft het beter gevonden uit z.g. par
tijbelang op alle mogelijke wijze ob
structie te voeren, dan ook maar eeni'gis-
zins met de rechterzijde mede te werkert
tot leniging van de nooden des volks.
Dat heeft de heer Duys op waarlijk
uitnemende wijze den vrijzinnigen ver
weten. Onder de millioenen woorden, die
genoemde afgevaardigde in 's lands ver
gaderzaal heeft gesproken, zijn ook nog
wel eenige verstandige te vinden. En
in die laatste categorie nemen de door
is hier bedoelde de eerste plaats in.
Men weet ,dat de .vrijzinnige héeren
herhaaldelijk in hartroerende jeremiaden
hebben gepleit voor een spoedige verzor-
van de belangen van de oude ar
beiders. En daarom, uit pure.liefde voor
de oude arbeiders, steunden ze ook,'zoo
beweerden zij, de bekende motiie-Troel-
tra. Zoo beweerden zij....
Nu heeft de regeering echter in hef
InValiditeitsontwerp de bepaling opge
nomen, dat, hoewel de geheele wet
eerst na drie jaren in werking zal
treden, de zeventig-jarigen reeds het
volgend jaar een pensioen zulten krij
gen. En tegen deze -.bepaling! zijn de
vrijzinnigen op vreeselijlke wijze te keer
fcegaan. Bij monde van den heer Bor-
gesius slingerden zij felle verwijten naar
minister Talma.
Deze handelwijze ontlokte aan denl
heer Duys de,volgende ontboezemingen:
„Ik moet eerlijk zeggenIk sta^
Waarlijk „paf" over wat hier op het
oogenblik van de £ijde der concentra
te- gebeurt. Kunnen de heeren vrijzin
nigen dan heelemaal niets goeds meer
in nun tegenstanders waardeeren
En verder: J
„Gij heeren van de concentratie
mc:T ion slotte ^zelf weten wat ge doet,
waar «at het u waarlijk ernst is met
uw heHe leus van verzorging van de
ouden van dagen en uw concentratie
program, na de scherpe aanval op den
Minister, juist op dit oogenblik °n jn
dit verband, er zullen er ht véél'
meer zijn die daarin gelooven. Hoe
kleinv hoe verpolitiekt is het speK
letje dat gij heeren vrijzinnigen thans
speelt!"
Zoo is het.
Alleen vergat de hper Duys ook naar
lachzelve pn zijn partijlgenooten te kij
ken. Zij toch hebben bij andere gelegenH
heden een „verpolitiekt spelletje" ge
speeld. Men denke slechts aan de door
reeds meermalen genoemde rnötie-
Troelstra.
'Waarlijk, rt is duidelijk dat bij die
linkerzijde de zoogenaamde eer hun
ner partij gaat boven de belangen van
het volk.
Evangelisatie onder de
Roomschen.
In een afdeeling van het dezer dagen
gehouden Gereformeerde congres voor
Evangelisatie te Amsterdam werd zwaar-
wichüg gesproken over Evangelisatie
onder de Roomschen. Dezen moesten
noodig bekeerd worden.
Men had de pers verzocht er geen
uitvoerig verslag van te geven, waar
schijnlijk om de aanstaande bekeerlingen
niet te kwetsen. Die Nieuwe Rotter
dammer evenwel ziet in 't geval een
te mooie stof om er den boom der twist-
aPpelen mee te mesten, dan dat zij' er
over zwijgen kan. En zoo bevat het blad
toch lekker wèl een verslag van 'bedoelde
^drelings vergadering, zichzelf veront-
^uidige-id met de vrome verzekering
"7. v.-.rriag staat onder de rubriek
,.v- dat er „inderdaad niets
- T '«omschen- onaan-
Eejianit» k in idinkei. dap wat prof. dr.
oavindv daags te voren in de algemeene
Vergadering van het congres heeft (gezegd,
toen hij spraK over „het Roomsche bijt-
geloof"."
Ter geruststelling van de N. R. Crt
aanloopje gauw overnamen, haasten
in aanloopje gauw overnamen, haasten
we ons mede te deelen, dat we van der
gelijke dingen heusch niet meer schrik
ken en dat het Verslag uitermate ge
schikt is om de Roomschen in een heel
goede stemming te brengen.
De inleider van het onderwerp, ds.
L. G. Goris, Ie Zwolle, zeide toch o.m,.
„Vele Roomschen, vooral vrouwen,
hebben een goed wetenschappelïjk ar-
senaaL Daarom moeten zij, die zich
met deze evangelisatie bezig houden,
ervoor zorgen, dat zij goed onderlegd
zijn in de kerkvaders en in de contro
versen. Onder leiding yan goed-onder-
legde predikanten kunnen kerkeraads-
leden en gemeentenaren veel goed
doen, omdat de predikanten zoo moei
lijk met de Roomschen in aanraking
komen.
„De Heilige Schrift, die voor de
Roomschen verboden lectuur is, moet
onder hen worden gebracht, omdat zij
op zoovele punten de Roomsche leer
stukken- weerspreekt. Nu heeft de
Apologetische Vereeniging Petrus Ca-
nisius te Nijmegen de Evangeliën uit
gegeven. Van dit boekje, voorzien van
het imprimatur der Roomsche kerk,
kan dus uitnemend gebruik worden
gemaakt"
Dat alles kinkt 'waarlijk goed Voor ons.
Vooreerst dat „wetenschappielijlk arse
naal", b'ij de bestorming waarVan „goed
onderlegde predikanten" vde leiding moe
ten hebben, 'n Mooi pluimpje, Vooral
Voor de Roomsche vrouwen, ddie de
Jker'keraadsleden en gemeentenaren" wel
zullen weten af te poeieren.
Die tweede alinea Van het dtaat is ïn-
tussdhen nqg mooier. :Om ons te brengen
de H. Sdhrift, ^die Voor de Roomschen
Verboden lectuur is", zulilien de heeren
ons gaan bekogelen met... het bijbeltje
Van „Petrus Canisius", met onze eigen
wapenen dus. Bij dit bedrijf is de logica
wel Ver te zoeken, maar wij hebben er
geen bezwaar tegen. Hoe Veelvuldiger
dat bijbeltje onder ons wordt Verspreid
hoe beter, en als de „predikanten, ker-
keraadsleden en gemeentenaren" daarbij
ook financieel 1 helpen willenuit
stekend.
Maar meer hoeft u dan ook niet doen^
heeren, want uw lofprijzing voor het
mooie boekje van „Petrus Canisius"
toont, dat we best ons zelf kunnen onder
richten. Ons „wetenschappelijk arsenaal"
is in orde.
Druipen van politiek.
Dit doet de heer Roodhuizen, naar
het illustre voorbeeld van zijn grooten
meester Borgesius. Als deze in zijn
goeden tijd met een zucht van verlich
ting zeide, dat een of ander onderwerp
nu eens buiten de politiek stond, dan|
moest men dubbel op zijn hoede wezen,
anders werd jiuist dat onderwerp dubbel
en dwars onder de politiek bedorven.
Dit kunstje wil ook de heer Rood
huizen beoefenen, maar.... het gaat hem
niet zoo handig af. Bijzonder plomp was
toch U. Dinsdag de wijze, waarop hij
zelfs het nieuw te bouwen rijkskrank
zinnigengesticht in de politiek trachtte
te dompelen.
Dat ging zoo. 'Spr. noemde het ont
werp te duur en gin(g toen voort: „Dat
een antirevolutionnair minister daarin
het record slaat, is een van sprekers
vele teleurstellingen op politiek' ge
bied."
Wat 'n malligheid 1 Alsof niet de
plannen voor het gesticht gemaakt zou
den zijn door de permanente ambtena
ren, die onder wie weet hoeveel minis
ters gediend hebben en in ieder geval
wel niet in meerderheid anti-revolutio
nair, ja zelfs Iniet in meerderheid gewoon
rechtsch zullen zijn. Daarvoor bespeuren
wij nog te veel de gevolgen der alou!de
vrijzinnige onpartijdigheid.
Nu ja, zal de slagvaardige heer Rood
huizen zeggen, maar dan had de mi
nister zich maar Steviger tegen zijn amb
tenaren moeten verzetten. Dit zal Z.Exc.
zoo noodig wel gedaan hebben, denken
we, maar gisteren deed hij beter: zich
nl. zoo stevig verzetten tegen den geach-
ten afgevaardigde voor Brielle, dat een
goedkoopheidsmotie van dezen dappere
het levenslicht niet vermocht te behou
den en mèt den heer Roodhuizen slechts
7 leden tegen het onfwerp stemden, on
der wie 5 socialisten, die altijd tegen
plegen te stemmen.
Nu versta men ons wel: 't is uitste
kend, dat de Kamer zoo zuinig moge
lijk wil zijn, zoodat in dit opzicht de
Brielsche kampioen lof verdient. We wil
den hier slechts even opkomen tegen het
onzalige drijven om Vooral de politiek
er 'met de haren bij te sleepen.
De heer Roodhuizen heeft er ditmaal
slechts mede bereikt, dat we in 't ver
volg zijn politieke aanklachten zullen
moeten bejegenen met nóg meer wan
trouwen dan we reeds gewoon waren.
Uit de Leidsche Vroedschao.
Het is onzen lezers bekend, dat ons
Dagelijks Bestuur aan c.en Raad het al
leszins plausibele voorstel had, voorge
legd, om door het bouwen van een brug
voor voetgangers over d,e Witte Singnel-
'grachtter hoogte van perceel Witte Sin
gel 83, door het gebruik maken van een
strook van d,en indertijd door dfe gemeen
te aan het rijk ten behoeve .van de AfrJ
filleriekazeme ten gebruike afgestanen
grond en door het leggen van een brug
voor voetgangers over de Doelengracht
een verbinding tot stand te brengen van,
4>t gedeelte onzer stad met ,hef cen-i
trum. i f
We noemden boven dit voorstel plau
sibel, niet omdat we er een verbetering
in optima forma in zien^ doch wijl het
ons voorkomt, dat in de gegeven om
standigheden moeilijk een betere oplos
sing zal te vinden zijn voor de kwesti^J
hoe zulk een belangrijk stadsgedeelte!
met het pverige deel te verbinden.
Het was wel een klein ondeugend
heidje, toen een der leden van ons ge
acht College van Bi. en AVI heel zachtjes
de veronderstelling maakte, 4at men
goed zou doen, de nieuwe brug „Sytsma-
brug" te noemen. Maar we kunnen er in
komen, dat men met een zekere schaden
freude aan een brug den naam zou wil
len verbinden van iemand, dip zich juist
met hand en tand verzet heeft tegen het
tot stand komen ervan.
De heer Sytsma had bij een inspectie
tochtje langs den Witten Singel een hee-
len stapel argumenten en argumentjes
bijeen gegaard, om daarmede het bewus
te voorstel van de baan te knikkeren
doch de altijd kalme voorzitter van on
zen Raad heeft met één forschen zwaai
dien stapel omver geh;nld. Het is de
eenig mogelijke verbinding, die op het
oogenblik en in de gegeven pmstandig-
heden, na het uit den weg ruimen van
veel moeilijkheden kan tot stand k'omen,
een verbinding, welke daarenboven van
dien aard is, dat zij de ,-gfelegenjheifl
opent, om ook andere afgelegen stads
gedeelte op meer gemakkelijker manier
met het Centrum te v.ert:nden. Zoo on
geveer betoogde de Voorzitter, en de
heer Sytsma, die nagenoeg geheel alleen
stond', heeft er weinig zakelijks tegen
over kunnen stellen.
De bewoners van den Witten Singel
zullen met voldoening vernemen,
heel de Raad hun den gemak kei ij ken ver
bindingsweg naar de stad gegund heeft.
Het is wel opmerkelijk, dat de meest
ov(ervfïoedige stroomen van 's Raads wel
sprekendheid vloeien juist bij de minder
belangrijke voorstellen.
Zoo wordt er wel gesputterd,! „als er
f 8000 moet worden uitgegeven voor
een vo,etbrug.
Me nspartelt wel tegen, als er f 11,000
noodig zijn voor het bouwen van een
viertal huizen.
Maar het besluit om het Vernieuwings-
en Uitbreidingsfonds der Electriciteits-i
fabriek aan te vullen met een bedrag varf
f 175.000 werd genomen zonder schim
van verzet.
En de voorstellen om het bedrijfska
pitaal der gasfabriek te verhoogen met
f76290.62 en om aan de electriciteits-
fabfiek te verstrekken een bedrijfskapi
taal van f 50.000 worden goedgekeurd,
met een enkel handomdraaien.
De komische noot |p1ntbrak ook in
ideze zitting niet.
Er was wel .weinig tijd voor grapperf
want er scheen djezen middag heel veel1
haast bij de zaak.
Een agenda van 27 nummers werd. in
minder Idan t wee uur er door getimmerd.
Maar toch wist de heer Botermans
nog de aardigheid te plaatsep, dat d.:
kamers en suite van de woningen b:
Endegeest zouden .gelijken op „dubbei
blank".
Of dit raadslid dat plpchitig ver-^
klaarde, gekozen te zijn als rf,bouwkun-
Idig-raadslid" en dat daarom zich tot
taak stelde te eischen, dat de woningen
bij Endegeest „een meter dieper" zou
den worden deze uitdrukking als aar
digheid bedoeld heeft, wpjen we niet.
Maar de Raad schaterde het ,pit en
was d'en heer Botermans dankbaar yoor
eenige ontspanning gezorgd* te hebben
in die stroeve oogenblikken.
BUITENLAND.
ALüEMEEiN OVERZICHT.
Er wordt in de buitenlanfdpche bla
den lang en breed geschreven en vooral
heel wat gefantaseerd over den
toestand van den Paus
De berichten echter dat de ongesteïd,-
heid ernstig was, blijken niet weinig
overdreven. De „Goornale d'Italia" zegt
dan ook op de meest besliste wijze te
kunnen verklaren, dat de toestand geen
erlei ongerustheid wekt. Die ziekte is
een lichte graad van influenza. Hieraanl
verbond zich een aanval van bronchitis,
met lichten hoest, en eenige slijmvor-
ming.
De temperatuur was nooit hooger dan
38 gr. De werking van het hart en van
de nieren is uitstekend. Geen enkel
spoor van albutnine is gevonden, zoor
als bij den eersten aanval van influenza.
De Paus zal binnen een paar dageni
geheel hersteld zijn.
Even geruststellend meldt fde Osser-
tore dat de Paus sedert eergisteren-
ochtend geen koortsaanval meer gehad
had beeft en in beterschap toeneemt.
Nog schrijft de Romeinsche corres
pondent van de Koln. Volksz. <d.d. 8 de
zer over de instorting van Z. H.
De nieuwe instorting van den1 paus
op 7 dezer was in Rome natuurlijk de
stof Van alle gesprekken. Nadat de paus
Maandag voormiddag nog verschillende
personen, onder wie Zijne Eminentie,
kardinaal Katschthaler met gevolg, en
ongeveer 500 dames en heeren, in de
verschillende vertrekken van het vati-
caan ontvangen had, voelde hij zich zeer
vermoeid; slechts met de grootste moei
te kon de Paus den rondgang doen;
zijn stem klonk nog zeer vast.
Bij het diner (dat hij als {gewoonlijk met
zijn twee geheimsecretarissen gebruik
te, had de Paus goefclen eetlust. Hij
schertste nog en nam vervolgens eenige
rust in een zijkamer.
Niettegenstaande de waarschuwing
van den omgeving, zat de H. Vafder des
namiddags wederom aan zijn schrijf
tafel ,want, zeide Hij, zoolang de mensch
niet het bed moet houden, is hij tot
werken verplicht. Om zeven uur in den
avond brand'den de beide electrische lam
pen nog boven zijn schrijftafel, en nog
immer las en schreef de paus. Plotse
ling overviel hem een duizeling, en viel
hij in zijn zetel. Dadelijk was Fra Pros-
docimo, de apotheker van het vaticaan
ter plaatse, en het gelukte hem den
paus bij te brengen.
Op een draagbaar werd de paus naar
zijn slaapkamer gebracht. De doctoren
constateerden een terugkeer der influen
za en een temperatuur van 39.2.
De oorrespondent van de „Croix" die
eveneens de overdreven verhalen over
den toestand van Z. H. tegenspreekt,
meldt nog dat (deze tegenslag zeer on-
genaam is voor Pius X, die weet, dat
in Rome verscheidene bisschoppen uit
Oostenrijk-Hongarije, Luxemburg, Aus
tralië en Italië vertoeven, en die tal van
persoonlijke vrienden heeft onder de
2500 pelgrims van Vicenza en Treviso,
die naar Rome gekomen zijn. Met moei
te verdraagt de H. Vadjer de gedachte
hen ongezien te moeten laten' vertrek
ken.
Aan het Vaticaan wenscht men echter
algemeen, dat de Paus zich niet aan
nieuwe vermoeienissen zal blootstellen
voordat de Influenza geheel zal zijn ge
weken.
Eén nieuwe nota
is door de mogendheden aan de Bal-
k..rjs':uen aangeboden, waarin' zij op bij-
Ti.. ..I!e punten aan de eischem der bond-
.:i ote.i tegemoet komen. Wel is de
ding hunner plannen omtrent de
Eo ,'Lc.I.e eilanden nog ietwat vaag, doch
de rest doet het beste hopen voor een,-
spoedigen vrede. De nota bevat de vol
gende punten:
lo. De mogendheden verklaren zich
bereid de rechte lijn Enos-Midja te aan
vaarden als grondslag voor de onderhan
delingen over de nieuwe Turksch-Bul-
gaarsche grens.
2o. Be beslissing over de toekomst
der eilanden in Ide Egeïsche Zee, van
welke het meerendeel in het bezit van
Griekenland zal komen, wordt aan fde
mogendheden overgelaten.
3o. de quaestie van een oorlogsschat
ting zal, in verbinding malle uit den
oorlog voortvloeiende financieele quaes-
ties, door de fipancieele commissie te
Parijs behandeld worden.
4o. Ten opzichte van Albanië wordt
verklaard, dat <de noordelijke en noord
oostelijke grens reeds vastgesteld zijn
door de mogendheden en dat deze ook
het overige gedeelte van de grens zullen
bepalen.
Ten slotte zullen de mogendheden bij
de gealliëerden aanldjingen op staking
der vijandelijkheden.
In St. Petersburg is men, volgens be
richten aan de „Frankf. Ztg." zeer op
timistisch gestemd nopens de vredesvoor-
uitzichten. Men moet daar verwachten
dat de voorloopige Vrede al einde d'ezer
week tot stand zal komen. Voorts loopt
daar een gerucht, dat vervolgens te Sa-
loniki een congres van alle Balkanvor
sten en staatslieden zal bijeen komem
tot beslechting ider grenskwesties. De Fi
garo bevestigt dat gerucht.
Koning Nicolaas
blijft naar het schijnt vrijwel onverschil
lig Voor de vlootdemonstratie. Hij houdt
zich Wat betreft de bedoelingen der
mogendheden van den domme wat blijkt
uit een telegram, dat hij gisteren aan
den Engelschen admiraal <d|en comman
dant der internationale vloot zond. De
opperbevelhebber had den koning een
nieuwe nota gezonden en de monarch
der zwarte bergen antwoordde: „Ik be
grijp uwe opeenvolgende nota's niet,
voor zoover ik weet, voer ik alleen oor
log tegen Turkije!"
We hebben reeds iets vermeld van
's konings plan lom af te treden voor het
geval de mogendheden 'tot daden van
geweld tegen hem hun toevlucht nemen.
Reuter voegt daaraan toe, dat dit plan
is iuitgewerkt in overleg met den koning
van Servië.
Als koning Nicolaas "aftreedt zou Mon
tenegro ophouden een zelfstandige staat
te zijn en bij Servië worden gevoegd.
Koning Nicolaas en zijn afstammelin
gen zouden recht van opvolging krijgen
op den troon en inmiddels een jaargeld
genieten.
Wat het optreden van Servië in deze
nog aangaat, wordt uit Belgrado aan de
„Koln. Ztg." gemeld:
Servië heeft opgehouden troepen naar
Skoetari te zenden. Ook is de beschie
ting der vesting gestaakt, nadat de mo
gendheden niet alleen te Belgrado en
Cettinje, maar ook te Athene daar voort
durend tegen hadden geprotesteerd. Ser
vië is bereid zijn troepen geheel van
Skoetari terug te trekken, maar verlangt
in ruil de toezegging eener oorlogsschat
ting.
GEMENGD.
,Te Quaregnon (Henegouwen) hebi-
ben enkele jonge bandieten, waarschijn
lijk socialisten, te midden op straat ver
scheidene revolverschoten gelost
op twee priesters, die daar kalm
passeerden. Gelukkig werd niemand ge
troffen.
De Landdag van Elzas-Lotha-
ringen heeft gisteren een motie ten
gunste van de afschaffing van de J e-
zuïetenwet aangenomen.
Uit Konstantinopel wordt d.d. 8
April aan de „Koln. Zeit." gemeld: Bij
Tsjataldzja is sinds gisteren de
strijd met groote hevigheid hervat. De
overheid maakt geen bizonderhe'den be
kend, maar er zijn reeds talrijke gewon
den herwaarts gebracht.
Door deze gebeurtenissen wordt d,e
tneening versterkt, dat het een dwaling
is om te gelooven, dat de vrede nabij is.
Integendeel moet men met de moge
lijkheid rekening houden, dat de Bul
garen nogmaals een aanval zullen be
proeven, om de vredesvoorwaarden te
Konstantinopel voorMe schrijven.