l en en ander uit de geschiedeh.s
van Zoeterwoude
H P 1
BINNENLAND.
ai
Tweede Blad, behoorende
j)ij De Leidsche Courant van
Zaterdag 29 Maart no._1054.
üe WeeK
in het Buitenland,
Eindelijk is (die lang gekoesterde
j-ensch der Bulgaren in vervulling go-
Het Turksche Adrianopel is het
rsche Ordin geworden, niet zoo-
ijs de Bulgaren nog steeds verhoopt had-
Jen op vreedzame manier, door onldieir-
landelingeni, die den oorlog zoudieu be
ëindigen doch door geweld van wapenen,
waarmede zij ziclh van iederen duimbreed
ionds hebben moeten meester maken,
In het laatst der vorige week bleek
het dat de zaken er kritiek begonnen uit
(e zien. De mogendheden hadden de
ïoorwaarden der Blalikanstaten volkomen
voorbij' gezien en zelf nieuwe condities
1, waaronder de vrede zou moe
ien" gesloten worden. Deze maakten een
jllerongunstigsten indruk in Bulgarije.
Gaarne had men ze willen Verwerpen),
Joch dit was minstens even lastig, dan
je aan te nemen, Men begreep, dat, zoo
Ben hierin bewilligde, Turkije waar
schijnlijk, met meer hoop den laatsten
lijd bezield op een gunstige gezindheid
Jer mogendheden, weer de gewone
draaierijen zou beginnen ein nieuwe moeir
lijklvden in den weg leggen aan hot on-
jestoord bezit der Bulgaren van Adria-
ipeL
Dus moest er iets op gevonden wor-
(en en onder mededeeling, dat men over
iet antwoord op de voorwaarden dier
sogendheden met de bonldgenooten
soest ondeibandeleqi, werd uitstel 'dier
jeantwoording gevraagd ook met bet
op den spoeddgen val' van Adrianoel,
warvan men zeker zeide te zijin. Nu
Krd dus plotseling begoten tot een be-
ilorming van de stad en hare inname,
loste wat het wilde. En het heeft wat
Wel zijn nog geen uitgebreide
tijzonde,rhieden openbaar gemaakt, maar
(list dit doet vreezen, dat het verlies
n manschappen wederom reusachtig
geweest. Er .verluidde reeds, dlat ge-
jeele compagnieën door het moordend
aachinegeweer-vuur der verdedigers wa
lm weggemaaid, bij dgn bajonetaanvali,
Ie ook hier weder, zooals overal eli
te in dezen oorlog, den kroon op bet
rerk moest zetten.
Met het oog op de mogelijkheid
de inname stelden de mogemld-
keden ook de kennisgeving hunner
wrwaarden aan Turkije uit en het zou
iihet geheel niet onmogelijk wezen, dat
tirvan nu niets meer kwam.
nl^ De verovering van Adrianopel todh
feft een zeer groote verandering in de
mjgsomstandigheden gebracht en de Blal-
lÉstaten in een wederom veel gunstiger
pKitie ge'biradht.
1 Was het eerst moeilijk' het leger blij
fsjataldsja behoorlijk van proviand en
Évullingstroepen te voorzien, nu lligt de
'ireote spoorwegverbinding open, waar-"
™oar dat alles in een gering tijdsverloop
Talm worden klaargespeeld, terwijl ook
5 - 'e belegeringstro epen nu vrij komen om.
vai fe linie bij Tsjataldsja te gaan verster-
waar reeds d£ Bulgaren met meeir
fadht zijn begonnen op te treden. De
logelijkheid is nu niet uitgesloten, 'dat
jjhuil dreigement wiaar ma'ken en zullen
lachten, na door de Tsjataldsjiarlinie te
|l)n heengebrolken, naar Kons tantiu opel
7jj ip te trekken, als Turkije niet aanstonds
iiane voorwaarden aanneemt,
i, Wanneer de mogendheden zich nu aan
fj lui woord houden, moeten ze nu tus-
lenbeide komen en aan de eisdhen der
Wgaren paal en perk stellen, doch het
kt te bezien, of zijj zich daaraan zullen
t Irven wagen, gesteld al. dat zjj' op dit
lint eensgezind zouden zijn.
En hieraan mag men met recht twjijk
wanneer men 1st Op het gevaD-
^iöetari. Het heette immers dat de mo-
icnclheden overeen waren gekomen, 'een
j aamelijken stap te doen bij Montene-
ro en Servië om de krijgsbedrijven bij
loetari te doen eindigen en hen van
;n^ ft bezit dier stad te doen afzien. Echter
door
C. R PAARDEKOOPER.
.ïiC zullen nu na^gaan, wat Zoeterwour
5bij het beleg v;an Leiden te.(doorstaan
Natuurlijk was gedurende het belegy
is dorp door Spaansdie soldaten bezet.
'e vinden nog! deze .bljzonderiiedfem.
Vóór het eerste beleg in .1573 hebben
Leidenaars een h^lve muil rondom
stad alle huizen, bargen, fsjchuiten
Jomen opgeruimd, om den yijanicl geen
iee liking" te doen vinden. Bij het twee-
8 bel eg in '74 zien we de Spanjaarden
j- ^Zoeterwoude vergaderen om te be-
j 'uiten de Stad nader in te sluiten. Ze
tongen de boeren schepen met zod'enl
l-aden om daarvan .schansen op tö
irpen.
Zooals we weten, werden de Maas>- en
Isel'dijken doorgestoken en de sluizen
1 Péngezetom het land onder water te
hen. Daadbjij werd wel degelijk oven
ogen, dat 'het landvolk groote èchade
fo dezen ..maatregel zal ondervfrnd.enjj
l#ar het belang van Leiden eischte het.
Toen de vloot uit de richting van^Rot-
iam werd gézonden om Leiden' te ont
blijkt die algeheel© overeenstemming nog
Lang niet te zijh bereikt en houdt Rus
land, dat voortdurend' Montenegro heeft
gesteund, nog een slag om den arm.
Toch' lijkt wel zeker, dat het bombar
dement vooreerst niet zal worden voort
gezet totdat den vreemdelingen, wanneer
Essad pasja daartoe machtiging! Zal hebo
den verkregen uit Konstantinopel, zal
zijn vergund de stad te verlaten. JBie-
twijfelen mag men het echter^ of albe
mogendheden er voor te vinden zullen
zijh Montenegro het recht op de stad
te ontzeggen, waarvoor zij zulke bloedige
offers gebracht heeft
Ook de blondgcnooten schjjfnen zich
dergelijke inmenging niet gaarne te zullen
laten welgevallen en vooral nu 'Bulga
rije weer zulke voordeden behaalt, zal
er wel niet al te hard tegen de Balkan^
staten worden opgetreden en zullen 'de
mogendheden nog wel een toontje lager
gaan zingen. V.
W <c e Ü£i>i'£i£»tj e.
Wat 'n geleerdheid deze week: het
eene congres na 'het andere. Een congres
van het Verbond van Nedlerl. KunSte-
naarsvereenigingen, een natuur- ejn ge
neeskundig congres, een congres van
philologen oftewel taalgeleerden. Wat
op die geleerde congressen verhandeld!
wordt interesseert gewoonlijk niet veel
'menschen, Doch ik voor mij heb met
verbazend veel belangstelling gelezen,
wat de Dominicaner pater Molkenboer
op het philologenoonjgres heeft medege
deeld over het dichtwerk van onzen Von
del: de Altaargeheimenissen. Het doet
'goed aan het Roomsche hart, dat de eer
ste van Neerland's dichters een kunst
schepping heeft gewijd aan wat ons, Kar
tholie'ken, het dierbaarste is: H|et Allen
heiligst Sacrament. Ook heb ik met bij
zondere. voldoening in de Couranten^ver
slagen gelezen, dat de genoiëmde Domi
nicaan en de Jezuïeten, pater v. Ginni-
ken v-m alle sprekers op dat phi lol ogen-
congres wel het meeste succes inoogst-
te. Zie-je, dat is weer zoo'n staaltje varj
de domheid en de luiheid d'er monniken,
van de achterlijkheid der Katholieke we
renschap. Il^durf wiel, et u we|dden, dat de
Leidsche professor dr,Eerdmans, van
schrikken ontzetting, toen h|ij dat in tzijln N,
Rotterdammer las, een réde voering is
gaan pennen over de toenemiende macht
der geestelijkheid op... wetenschappelijk
gebied, 't Is ook wat te zeggen, dat zich
overal de actie van de Katholieken ont
plooit. Zij toonen 'met 'den dag beter
,te begrijpen, dat wie niet tijdig komt,
beter thuis kan blijven. Daar heb je
bijv. het oprichten van bioscopen. We
zijn er gelukkig hier in Leiden tijdig bij
'geweest, d.w.z. vóórdat de menschen ge
woon waren naar de andere bioscopen
,te igaan. Dat !ze op andere plaatsen dj1|
voorbeeld mogen, navolgen en ziühzelven,
doior laat te beginnen, piet het werk
dubbel moeilijk mogen maken. En dat
we ook hier in Leiden d'e ïnenslcheln'
waar Voor hun geld geven dat z'al|
niemand durven tegenspreken. Jie zult
no,g wel Katholieken aantreffen, die het
in de niet-Katholieke bioscopen mooier,
prettiger, boeiender vinden em die
zich over die Katholieke inrichtingen
min of (meer Smalend [uitlaten. Maar door
dezulken worldt iedere Katholieke insitell-
limg lastig gevallendaar zülilen de re
dacties jivan Katholieke bladen ook wel
een hartig woordje over weten mlöe te
praten. Groote* mens'chlen doen soms nét
'als kleine kinderen, die eenzelfde boter
ham bij een vreemde veel lekkerder vin
den dan thuis.
-'Poch we "hadden het er over, "dat wis
niet tijdig 'komt, beter thuis kan blijven.
Pat heeft ook de Leidsche hoogleeraar
prof. C. van Vollenhoven gedacht, die,
nu de vredesconferentie aanstaande is,
een boekje heeft geschreven pver de bes
te,..., wijze om den Vrede te verzekeren.
En daarbij moet Nederland een gewich
tige rol vervullen. In Nederland moeten
voor het arbitragehof alle internationale
gesbhillen worden beslecht Maar dat
niet alleen, Nederland moet ook een deel
van de vloot beschikbaar stellen ingeval
zetten, raakte Ze te Zo,eterm!eer
met de Spanjaarden. Diezen werden te
ruggedrongen en de Zeeuws die vloot
kwam in de Noorda. Nu kjon Ze niet ver
der de Spanjaarden hadden den water
stand weten t.e verlagen. Die vloot werd
in «de Noorda bezocht door den Prins
Vian Oranje. Na eenige Ldagen vefanderdfo
de windriditing en de waterstand', .die
eerst maar 9 duim bedroeg, was nu tot
28 duimi gestegen. iD|e vloot ging verder,
maar werd langs den Kerk weg tegenge
houden door de Spanjaarden, die,ook
van schepen voorzien waren. Die Geuzeini
vfe^dreven hun vtfjand van dein JCerkweg.
Ale f moeite werden de schepen in Meer
burg gebracht, pij deze gelegenheid wa9
het, dat de kerk' op 't Dorp verwoest
werd~: de Geuzen wonden den kans te
schoon om niet in 'j: voorbijgaan den'
brand er in te steken. B(aldeus, de Spaanr
Sche bevjelhebber vluchtte, met achter
lating van Zijn geschut, daarna ook de
■bezetting van Lammen een' schan's
van beteekenis en van Leiderdorpi.
Lelden was ontzet.
Het is duidelijk, dat het belqg van
Lei|dren ook voor onze gemeente een'
slechte tijdr is geweest.
Hoe stond het biet de Protestanten in
die dagen? Zij lieten spoedg op kosten
V-37
de uitspraak van het arbitragehof niet
wordt nagekomen. Langzamerhand moe
ten ook andere landen een deel hunner
vloot daaraan toevoegen, maar Neder
land moet een begin maken met een in
ternationale politievloot. Verder steilte)
Nederland voor die generaliteitsvloot
zijn havens open, en, stelle een deel
van zijn eigen vloot beschikbaar op de
enkele klacht van een ohzijdige staat,
ten wiens nadeele een tractaat van neu
traliteit, waarbij Nederland is aangeslo
ten, is geschonden. TJ ziet, werkelijk een
grandioos plan. De minister van Buiten-
landsdhe. Zalken heeft edhter, zooals all-
reeds in dit blad gemeld is, zich er zeer
sceptisch oftewel nuchter over uitgelaten.
Ik geloof, dat idit plan den weg opgaat
van zoovele andere plannen....
Jongen, jongen-, wat een schoon feest
i9 het geweest verleden Zondag te Am
sterdam. Gij hebt gewis wel het verslag,
v)an de lezingen, en vooral van de rede
Van Mgr. de Bisschop nauwkeurig ge
lezen (wat heb ik moeten schateren over
de bombast die een niet-katholiek dag
blad in zijn verslag neerschreef). Daar
had de courant gelijk in, die woorden
van Algr., dat Hij verlangt, dat ook de
'hoogere standen zich op Katholieken
grondslag organiseeren, moeten we ont
houden. Ze komen ons wis en zeker bij
de een of ;andere gelegenheid te pas.
JAN.
Openbare school met den Bijbel.
Te Rotterdam; heeft gisteren de Ge
meenteraad besloten, een gemeentelijke
kweekschool voor lagere onderwijzers te
stichten en ook het Bijbel'sch onderwijs
onder de leervakken op te nemen. De
„Standaard" is daarmee niet ingenomen
en citeerde op den vooravond van dit
besluit, blijkbaar met instemming, het
volgende uit „De School met den Bij
bel:"
„De zeer beleidvolle stad gaat kweek
scholen bouwen. En daar 'zal de Bij-
belsche geschiedenis worden onderwe
zen, Hoe dat moet, weet ze zelf niet.
Zij heeft er geen theologen van naam'
over gepolst. Heel vroinelijk spreekt zij
het uit, dat zij' zich de moeieldjkhedeni
niet ontveinst. Toch maakt ze er zich af
met een handigen draai. Ze endosseert
a|l het bezwaar naar den 'man, die de
taak otp czich zal nemen.
En naar het schijnt, zal de Raad dat
wonderlijk endossement erkennen. ïntus-
Schen is dat niet da'n een verschuiven
van de moeilijkheid' Wjien zal de Raad
benoemen, éen man of meer? Faculta
tieve splitsing invoeren?
In die benoeming 'knijpt reeds de
moeite. Hoe zal deze benoemde man
staan tegenover zijn Bijbel? Ini zijni 'keu
ze van vertaling^ in zijn lezen, in zijn
verklaren
Zal' hij daar staan als Christ-geloovige
die leest en spreekt -uit die Schrift met
het haar inhaerent -gezag? Of al lezend
en sprekend ondermijnen dat gezag?
Hoe zal de les geregeld zijn? Zal
men vrijstelling geven aan den Jood1?
De Schrift komt met haar gezag, haar
scherpte, haar bewegen tot het geloof.
Tot den rijpere van jaren wil ze niet
komen met ander gezag dan haar eigen.
En laat Vrij haar te verwerpen en haar
prediker ter deure Verwijzen, uit de sy
nagoge te werpen. En dan gaat die pre
diker voort, schlujdit het stof van zijne
voeten. Hij mag, nog een keer weder
komen, nog eeii tweede maal kloppen,
maar eikent toicli aan het eind het recht
van verwerping. En werpt geen paar-
len voor de zwijnen. Dat recht hebben
ook de ouders der kweekelingen en ook
die loudere kweekelingen, dat schrikke
lijk maar des niettemin erkende recht.
Voor mlij bestaat geen Bijbel, dan een
Bijbel, die scheiding maakt ten leven of
ten dood.
Een, die den Jood is. een ergernis en
den Griek 'n dwaasheid. Een Bijbelsch
onderwijs aan rijperen van jaren, dat
de geschiedenis van Abraham, en Izaak
en Jacob, en Mozes en Jozua en Gideon
en al Gods heiligen niet brengt om- te
der Katholieken een deel der kerk her
bouwen, maar eerst in 1655 geven schout
en ambachtsbewaarders en 'kerkmees
ters -aan de Staten Van Hpiland -en West*
Friesland kennis, dat er 200 Protestan
ten in de gemeente zijn. Hjdt' gedeelte,
der kerk, dat (opgebouwd was na dié
verwoesting, was n,u :te 'klein geworden.
Ze vonden het zeker toch al te kras), die
Katholieken voor den verderen .bouw te
laten zongen en daarom' vroegen ze aam)
de 'Staten verlof, twee penninfgdn van
den gulden te heffen Van den Verkoop'
van de vaste goederen en hypotheken^
Dan Zouden ze Van de opbrengst daarvan
hun (d. i. de oude Roomsche) kerk weer
opbouwen. In orde was dït natuurlijk]
niet. Vooreerst hadden de Protestanteh)
niet het minste recht op de verwoeste
kerk, maar evenmin ging het aanl» van;
alle verkoop en -en hypotheken, vart|
Rooms'ch evengoed als van on-Roomsch'
twee penningen van den gulden 'te hef-
fen. Gver zulke opvattingen moesten de)
IRoomsfchen zich toen en Veel later
denkt aan de schoolkwestie maar we
ten heen te zetten. Die. extra-belasting
imoCht geheven worden van 15 Maart
1655 tot 15 Maart 1665. Men begon te
bouwen en reeds in 1657 Vinden we een,
rekening van Gornelis Hermanus van
Hoogelandt, oucWcerkmeester, wegens
spreken van hun geloof, is mij een er
gernis. De openbare school heeft ons
volk „ontbijbeld", hier wordt de Bij
bel zelf „ontb'ijbeld". 'En dat mag onze
Overheid niet doen. Daarvoor staat onze
beleidvolle Rotterdamsche Overheid te
hoog. Zoo w,as onze meening, En zoo is
ze nog."
Wij hebben hier te doen, merkt de
„Tijd" op, met het opmerkelijke yen-
schil in tactiek tusschen de Antirevo--
lutionaire en de Christ,-Hist, leiders.
Zooals sommigen der laatsten ook de
openbare bibliotheken willen verchris
telijken, zoo meen en zij ook, dat de
Overheid aan hare scholen wel een gods
dienstige richting kan geven. De moeiie-
lijkheid, die men daarbij te overwinnen
heeft, wordt intusschen door de }l,School
met den Bijbel", wel helder in het licht
gesteld. Van zejf spreekt, dat een Cvei
heidsschool me*t Bijbelsch onderwijs, dat
zeker in Protestantschen geest zal gege
ven worden, en voor Katholieken niet
bruikbaar zou zijn. Gelukkig hebben zij
er ook geen behoefte aan.
Dc Rotterdamsche Burgemeester, die
het voorsiel met den anti-rev. wethou
der had te verdedigen, vestigde er "die
aandacht op, dat men hier te doen had
miet een nieuwe zaak. Er zou binnen wei*
nige jaren een rapport kunnen worden
uitgebracht over de resultaten, die men
met deze openbare kweekschool had ver
kregen en hij vertrouwde, dat velen, die
nu nog tegen het Bijbelsch onderwijs op
een openbare school gekant zijn, wel
licht dan tot andere gedachten zullen,
komen.
De tijld zal dit leeren. Maar als novi
teit Is het Rotterdamsche besluit zeker
van veel belang.
V rouwenkiesrecht.
Er Is lil de „Tijd" gepolemiseerdover
vrouwenkiesrecht. Naar aanleiding daar
van maakt de Zeereerw. heer pastoor
W. H. A. H, van Berkel, te Hasiselt
(O.) in genoemd blad deze o.i. zeer
juiste opmerkingen
Vrouwenkiesrecht i's tot 'nu toe Voor
Katholieken een 'vrije kwestie.
Ie. Deze kwestie heeft niets uit te
staan met de „lex naturalis", de natuur
wet, omdat kiesrecht zoowel voor man
nen als voor vrouwen, geheel valt buiten,
de Goddelijke verordening, d'ie gegeven
is (om den mensch te leiden, naar zijn|
einddoel. Kiesrecht heeft degene, dieidat
recht ontvangen heeft van 'den wettigen
wetgever, en ,als het volgend jaar onZe
minister van Binmenlandsche Zaken bij
Zijn voorstel tot veranderen der grond
wet een artikel indient: „alle mannen
en vrouwen van Nederland boven de 25
jaren, die het burgerrecht genieten, zijn
kiesgerechtigd voorde leden der Twee
de Kamer" (ilk hoop niet, dat het ooit
zoover kome), en dat voorstel wordt
aangenomen en goedgekeurd, door Eer
ste en Tweede Kamer len bekrachtigd)
door de handteekening van onZe vrou
welijke bestuurster, Flare Majesteit, de
Koningin, dan heboen in werkelijkheidl
de Nederlandsche vrouwen evenveel
recht tot kiezen als 'de mannen.
2e. Tot nog toe heeft nog nimmer
de Katholieke Kerk, noch in hare con
cilies, noch in de uitspraak der Pausen
het politieke kiesrecht ,aan de vrouw
Verboden. De man of vrouw die dus nu-
nog streeft naar vrouwenkiesrecht, han
delt niet in strijd met de voorschriften
der Kath. Kerk.
3e* Zou „vrouwenkiesrecht" in de han
den der Vijanden een mi'dfdel wordleln
tot schade d'er ziel, dan kan de Kerk in
deze zaak aan hare dienaars natuurlijk
wenken en bevelen geven, zooals dit nu
geschiedt In den „Kerkelijken Staat",
waar de Paus' Zijn instructies geeft aan
de „mannen", die volgens de 1 tali aan-
sch'e wet kiesrecht hebben voor de .af
gevaardigden der Italiaansche vólksver-
tegenw,oordtging. Zij bezitten in wer
kelijkheid het kiesrecht, maar de Paus
verzoekt of beveelt hen, ter wille der
hoogere belangen Van dat kiesrecht ge'eu
gebruik te maken.
Toeneming van krankzinnigheid.
In het „N. T. v. Geneesk." handelt df.
D. Schermers Van Zeist over de
opbouwen van de vervallen kerk te Zoe
terwoude. Toen de tien jaren omi wa
ren, werd de heffing met tien jaren ver
lengd 'en toen deze om waren...... nolg
eens. Zoo was het 1585 geworden en)
hioesten de Protestanten zelf maar ©eins
voor hun kerk gaan zongen. Erg handig
ging hun dat niet af, ze waren 'took niet
gewoon. Wiel wordt met eenigen ophef
gemeld dat in 1695 de kerktoren alleen
op kosten van de parochianen in
gezetenen zonder eetiigen onderstand van
het gemeen of Van elders weird1 her
bouwd, maar in 1717 houden ze een
loterij om er weer bovenop te komlen^
Gok dat hielp* maar even, want later
heffen ze wper 1/80 van den verkoop
van onroerend goed. Van deze opbrengst
werd 2/3 bestemd' voor de kerk en 1/3
voor de H. Geestarmen, welke instel
ling natuurlijk in handen d'er protestan
ten was. Al nemen we in aanmerking)^
dat de Protestanten weinig talrijk wa
ren, dan krijgen we toch geen. hoog idee
van hun offervaardigheid in die dagen.
De Katholieken hebben het meest be
taald aan het bouwen en onderhouden)
van de kerk, die z ij in bezit Melden. Wa^
dat maar het eenige onrecht geweest,
dat den Roomschen werd aangedaan!
toeneming van het aantal krankzir.n:-
gen in ons landL
Uit de toeneming vaP d'e bevolking
der krankzinnigengestichten meent hij te
mogen besluiten, dat ook het aantal
krankzinnigen in Nederland igroot'er
wordt: in de gestichten steeg het cijfer
van 15,9 op 10.000 inwoners in 1900
tot 20.8 in 1911. Al is nu aan te nemen
dat' de neiging sterker is geworden om
krankzinnigen in een gesticht te doen
verplegen, en al moest men voorzeker
bedenken, dat vele krankzinnigen, die
vnoeger telkens in de gevangenis wer
den opgenomen, thans mar een krank
zinnigengesticht worden overgebracht,
om daar in 'vele gevallen levenslang ta
blijven, dat voorts het aantal herstelden
de laatste jaren een duidelijke verminde
ring vertoont, evenals het aantal overle
denen in de gestichten, tengevolge waar
van de bevolking van deze- wel sterk!
moet vermeerderen, 200 kan toch
meent dr. Schermers de ontzaglijke
toeneming van krankzinnigen in de ge
stichten niet alleen door deze factoren te
Weeg zijn gebracht. De krankzinnigheid)
moet in absolujten zin wel zeer zijn toe
genomen en het schij'ult den schrijver van
het artikel toe, dat het hedenoaagsclie
leven tot deze vermeerdering van het
aantal krankzinnigen bijdraagt
Zijn overzicht doet ten slotte nog zien
dat de vermeerdering van patiënten zoo
wel vrouwen .als mannen geldt; dat ge
middeld echter meer vrouwen dan man
nen iaïs hersteld worden ontslagen en
er van de verpleegden gdm;i]ddeld meer
mannen sterven dan vrouwen.
Brief aan Flores.
iWlaarde Vriend,
Nu de drukte wat voorbij is, kan ik
aan een lang onvervuld gebleven wensch
voldoen en u eens antwoorden op uw
geschrijf. Uw brieven lezend, word ik
steeds jaloerscih om uw opgewektheid,
en dan denk ik wel eens: jongen, die
Veen lijkt wel een aardsch paradijis of
luilekkerland; zoo niet, dan is Flores
van een onverstoorbaar optimisme. In
al die brieven vind ik louter lofprijzing
en ophemeling van Veensche zaken ein
toestanden.' Gelukkig Veen. en gelukkige
Flores! Zeg, vriend, hebben de dingen
bij jullie geen keerzijde? Dat is toch
overal elders wèji zoo in dit tranendal
Ik kom pas uit de preek, daar hoorde
•ik dat laatste woord. Ik wed, dat je
de hagelsteenen van Verleden weCk nog
voor Paascheieren hebt aangezien. Nu,
bij ons in 'tdo.rp is het anders, hoor!
Niet dat ik ontevreden ben. met mijn
woonplaats en m'iwi luidjes, maar ais ik
erover ging schrijven, dan zou ik toch
'heel wat op kunnen noemen, dat 'ik
anders wenscili. En ctat kan óok zijn nut
hebiben; de lezers kunnen er uit leeren
hoe 't niet moet zijn. Nu schrijf je weer
over 'het electrisdi hdht, 'tis prima prima.
(Waar 'heb je al dat latijin toch geleerd?)'
Nu, We hébben hier ook electrisdh licht,
maar buiten 'het vele goeds, aan elk
bekend, 'dat ik ervan vertellen kan, heeift
het 'toch ook zijn schaduwzijde. Waar
licht is, 'is ook' schaduw. Biegin maar
met 'den aanleg, ik bedoel in huisj zoo'n
overhoophaalden! wenscht geen fatsoen
lijkehuismoeder tweemaal te beleven'dat
geeft een schoonmaak, die voor drie telt
Minder eng zou het rijn, als die werklui
maar wïït opschoten, 'maar dat loopt |de
spuigaten uit Ze laten je gewoonweg
een dag of drie in den rommel 'zitten,
om even, zoo zeggen ze, een tang of
wat 'draad te halen, maar ondertusschen,
zitten 'ze bij je buurman aan de koffie,
want'de slimmelingen weten precies, waar
en hoelaat een ^Ibiakkie" gezet of een
ihappie genomen wordt
Je roemt zoo- de straatverlichting; Idie
i's bij ons ook puik, te weten ala de
lampen branden, maar dat doen ze wel
eens niet op uren, dat het toch nooidig
zou 'rijn, Bi.v. komt 's winters de maan
te 7 uur 's avonds op, dan zit j'e van
5 tot '7 uur in donker. Zitten zou wel
gaan, maar ik bedoel den weg zoeken.
Zoo ook 's morgens vroeg. Als je soms
Tegen het 'einde d'er 1.6de eeuw ijoontie
Zoeterwoude 'zich voor Leiden geen ge
makkelijke buur en bezorgde het tal van
onaangename en kostbare rechtsgedin
gen. Vroeger w,as de verhouding veel!
beter, zelfs zeer gloed, geweest. Zoo
was Bartholomeus Van Raaphorst in
1386 Leiden zeer ter wille bij d'e ujU
breidipg der stad 'door al het voor dfe
vergrooting benoodigde land af te staan.
Maar nu was de toestand anders. iHloe
dat 'kwam;? De ambachtsheer en van Zoe
terwoude waren ialoersdh over den Voor*
uitgang der s'la'd en over de groote en
menigvuldige voorrechten en vrijheden,
die Leiden in hun amba'cht hald en d|ie
bun macht verminderden. Leiden daar
entegen wilde onafhankelijk Zijn van de
ambachtsheeren der omgeving. Vandaar
twist. Enkele dier geschillen worden ge
noemd.
In 1585 ontstond er twist, die gauw
beslist werd, over de grensscheiding.
In 1594 ging het over den benedlenweg
(kanten van den weg) van Lammen tot
de Cinigeligracht buiten d(e Koepoort.
Ook deze zaak werd in der minne ge*
schikt.
(Wordt vervolgd.)
