ÏS
J.: LA LA ND.
BINNENLAND.
Dit Stad en Omgeving.
Jaargang
No. 1043.
oureau oUi>L SliMü<
Interc. Telefoon 935.
L 54, u o i U i\.
- Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJN I ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/a cent, me' Geïllusireerd Zondagsblad 5 cent.
Z terdag
Maart
1013
De ADVERTEII AEPRl. 3 bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15cen
ingezonden mededeeiingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertent.ëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
^geen handels-adverentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels» 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIL
BLADEN en een GEILLUS-
J RELRD ZONDAGSBLAD.
I bemiddeling
kenbaar gemaakt. ,Van de eischen, daarin
V Taai!
Dat zijn de tegenstanders der bijzon
dere school. Nu critiseerde weer in de
Eerste Kamer de heer van Deventer de
houding van den Minister van Koloniën
in zake de verhoogde subsidieering van
't bijzonder onderwijs op Curasao, die
nu staat te worden doorgedreven bij K.
B. (krachtens art |48 van het Regee-
ringsreglement vóór die kolonie). De
door den gouverneur voorgestelde sub-
sidieverhooging was door den Kolonia
len Raad verworpen, en het leek den
spreker een icactiunnaire daad, om die
nu toch te willen doorzetten. Al geeft
art. 48 daartoe de formeele bevoegd
heid, de autonomie van den Kolonialen
wetgever wordt zoodoende tot een was
sen neus.
Natuurlijk betwistte de Minister dit
ten Stelligste, betoogend, dat de subsi
die noodig was en dat de bijzondere
scholen Tiog altijd financieel verre zou
den achterblijven bij de gouvernements-,
scholen.
De heer De Waal Malefijt krijgt nu
zoowaar hulp van den overzichtschrijver
van 't H b 1 d. die in de houding van
den minister géén inbreuk ziet op de
koloniale zelfregeering. Men moet toch
niet vergeten, zegt hij, dat de Koloniale
Raad geen vertegenwoordigend lichaam
is, geen door de bevolking gekozen li
chaam, maar een college, dat door den
Koning wordt benoemd en van den-
zelfden staatsrechtelijken oorsprong is
als de gouverneur. Is er, zooals in deze,
oonflict tusschen den gouverneur enden
Kolonialen Raad, dan kan er wel de
gelijk reden tot inmengin|g, voor de
Landsregeering Zijn.
Maar.... hier houdt de hulp van den
overzichter op. Wél mag z.i. de minister
soms ingrijpen, waar hij ook o.i. groot
gelijk in heeft, edoch... jn t' onderhavige
geval.... Kijk eens hier^ zegt Hoefijzer
man:
„De Regeering moet niet te 'gul we
zen met zulk een Inmenging en reke
ning houden met het nuchtere feit,
dat de Koloniale Raad, die uit 13
ingezetenen van de Kolonie bestaat,
geacht kan worden in den regel de
belangen der Kolonie minstens, even
goed te kennen als de gouverneur...
die maar 1 ingezetene is.
En een rechtsch minister moest dub
bel schroomvallig wezen om art. 48
toe te passen ten bate 'van subsidiee
ring van 't bijzonder onderwijs, aan
gezien hij zichzelf daarbij onmogelijk
een onpartijdig scheidsrechter kan ge
voelen.
Al ware 't maar om den schijn te
vermijden.
Laten we deze bezwaren eens onder
't oog zien.
Vooreerst dat rekensommetje. Zeer ze
ker is de gouverneur „maar 1 ingezete
ne", doch tellen de velen, die tegen
het besluit van den Raad hebben gepro
testeerd, niet mede? De Roomsche pers
heeft er vol van gestaan. Dat waren
protesten van ingezetenen, die ook met
„nuchtere feiten" kwamen en aantoon
den, hoe schromelijk onrecht men ginds
de bijzondere school aandeed.
Zou de minister daarhiede geen re
kening mogen houden, ook al is hij
rechtsch, „al ware 't maar om den schijn
te vermijden"? De overzichter heeft
blijkbaar geen kennis genomen van de
Cura^aosche schoolcijfers. De achter
stelling der bijzondere school bleek
daarbij zóó schromelijk, dat wie onpar
tijdig kijken wil den minister geen onge
lijk kan geven. Er valt hier zelfs geen
schijntje van schijn te vermijden.
Bovendien: waar het recht gelijk
hier aan onze zijde is, zijn we niet
bang voor den schijn ook, want als we
moeten wachten tot links den schijn zal
redden, nu. dan mogen we wel Mathu-
salems geduld hebben.
En als links taai is op onderwijsge
bied, heusch, wij zijn nóg taaier.
AL ju iiBi'.N OVEKZICHT.
De verbonden Balkanstaten heblben nu
ook hun antwoord! op Tiet voorste!) tot
vervat, geeft het 'Servische
blad de „Samoeprava" het volgende over
zicht:
le. Voortzetting ,van de vijandelijkhe
den tot de vrede gesloten is.
2e. Ais basis van de vredesonderhande
lingen moet .dienen het voorstel, dat den
23en Dec. 1912 te Londen door de Balkan-
gedelegeerden gedaan .wendt, waarbij ^te
lijn Midia-Rodosto als grens van het toe
komstige Turksche rijk wordt aangege
ven, het schiereiland GalLipoLi aan Turkije
gelaten, maar de afstand geëischt wordt
van het geheele westelijke gebied, be
halve Albanië, waarvan grenzen en
organisatie door de gezanten-conferentie
te Londen zal geregeld worden. Uit
drukkelijk eischen de Balkanstaten, dat
Adrianopel en Skoetari nog vóór het
sluiten van ,den vrede aan Bulgarije en
Montenegro zullen worden overgegeven.
3e. Afstand van de EJgeïsche eilanden
aan Griekenland. Hierbij wordt vooral
de nadruk gelegd, dat Turkije zal af
zien van alle aanspraken op Kreta.
4e. Turkije verplicht ziichi den verbon
den Balkanstaten een oorlogsschatting te
betalen, waarvan het 'bedrag voor de
onderteekeniug van het vredes-verdrag
bepaald wordt.
5e. De Balkanstaten eischen, dat de
rechten van hunne Christen-onderdanen,
die in Turkije wonen, zullen gewaar
borgd worden.
6e. Ingeval er zich vraagstukken van
financieelen aard, uit den oorlog voort
vloeiende, voordoen, zullen van élk der
Balkanstaten aan de bespreking daarover
afgevaardigden deelnemen.
De Samoeprava" wijst 'er op, dat de
hoogere eischen het gevolg zijn van de
hervatting der vijandelijkheden, en v.cxegt
er aan toe, dat, wanneer Turkije dé
onderhandelingen opnieuw zoui rekken,
de eischen nog izwaarder zullen zijn.
Zooals te 'begrijpen is, zal 'de Porto
niet op deze eischen ingaan. Naar nu
reeds verluidt, zal zij aan de mogend
heden een memorie doen toekomen,waar
in zij zich verzet tegen de betaling der
oorlogsschatting.
Adrianopel en Skoetari
die, vooral na de inname van Janina, zoo
sterk begeerd worden door Bulgarije en
Montenegro, schijnen er thans ejg zwak
voor te staan. Uit Adrianopel moet bc-
i richt zijn, dat de overgave zeer nabij is.
j w at Skoetari aangaat, hadden de consuls
aan Montenegro verzocht, de hiet-strij^
dende bevolking die stadi te doen verlaten,
doch Montenegro heeft hierin niet willen
treden, maar wil alleen toestaan, dat de
consuls met hun landgenoot en zidh naar
elders begeven.
Volgens berichten, gisteren uit Cettmje
verzonden, werden de versterkingen bij
Skoetari eergisteren van 10 uur 's mor
gens tot aan den middag hevig gebombar
deerd. DeTurksche artillerie bood slechts
zwakken tegenstand. Over de geheele
stad vielen de granaten. Eenige huizen
werden in brand geschoten.
Een koopman uit Skoetari, wien het
gelukt is de 'belegerde stad te verlaten,
is te We enen aangekomen. Volgens zijn
mededeelingen bestaat 'er weinig hoop
meer, dat Skoetari het nog Lang zal
kunnen [houden. De proviand is zoo goed
als op en de belegerden 'hebben over
veel te weinig kanonnen te beschikken.
Deze koopman bevestigde, dat de dap
pere commandant van de vesting, Hassan
Risa, dood is. Hij werd zes weken ge
leden door twee mannen neergeschoten.
We hebben reeds door opneming van
het antwoord van Vandevelde op de rede
van de Broqueville doen uitkomen, hoe de
houding der Socialisten
in België was, nu 'de regeering maar niet
dadelijk tot grondwetsherziening over
gaat, nu de socialisten zoo braaf ae alge-
meene werkstaking afgelast hebben.
Volgens .het „IHibld. v. Antw." hebben
de roode heeren eergisteren het besluit
genomen, onmiddellijk een onverbiddelijk
obstructions me in de'Kamer in te voeren
en om te beginnen) zoo lang mogéljjk de
stemming der legerwet te verhinderen.
„Als dit werkelijk het p-lan. is van* de
socialistische linkerzijde", zoo voegt het
genoemde blad erbij, „clan heeft het wei
nig kans van slagen. De rechterzijde is
'"otbeslolen de noódige maatregelen te
nemen om het te verijdelen, en "foef is
zeker, dat een, deel der liberale linker
zijde de legerwet niet zal offeren, aan
het kwaad 'humeur onzer teleurgestelde
socialen." h
De Gentsdie socialisten zijn bovendien
nog verstoord, omdat de algemeene sta
king afgezegd is. Oj> een vergadering
van hun federatie werd gisteren een motie
aangenomen, dat de Gentsche socialisten
de staking op 14 April wensc'nen te zien
uitbreken
Het is werkelijk om te ladhen. Zouden
die heeren daar nu "heusch me en en, dat
de werkstaking, ais ze maar eenigszins
mogelijk zou zijn geweest, afgelast zou
zijn geworden?
In verschillende Belgische bladen is
reeds eenigen tijd lang 'bedek* gesproken
over een
legerschandaal in België.
iDe „Soir" doet daarover nu meer con
crete onthullingen. Men heeft ni. ten
aanzien van de levering van munitie en
kanonnen en enquete ingesteld, waarbij
een zeer betreurenswaardige, om niet te
spreken van een schandalige zorgeloos
heid, bij de officieren is ontdekt, düe
met den aankoop daarvan waren belast.
Verschillende 'bestellingen waren aan Bel
gische firma's 'gedaan, die ze op hun
beurt aan Duitsche leveranciers over
droegen. De kanonnen en munitie, die zij
geleverd hebben, zijn geheel onbruikbaar
gebleken. Bovendien heeft men,-een aantal
kanonnen, die zes jaar geleden in Duitsch-
land waren besteld, en waarvoor vijf
millioen francs is betaald, nog niet ont
vangen. Het onderzoek wordt voortgezet
GEMENGD.
In de Belgische Kamer heeft
de minister van oorlog bij del bespreking
de|r militaire wet verklaard, d;at hij de
lichting van 1911 onder de wa
penen heeft gehouden in verband met
den buicenlandsChen .toestand.
Bij den Landdag van Elzas-Lotha-
ringen is een voorstel van de regeering
.ingekomen, strekkende om aan alle be
ambten en onderwijzers met een jaar
wedde tot 5000 mk. een toelage we
gens de duurte van het leven te ver
teenen. De regeering vraagt daarvoor
een crediet van f 200.000 mk.
In haar antwoord op de nota van
den Turkschen gezant verklaart de Por
te dat de aangehouden vrachtboot Hen
ri Faissinet werd begeleid door
Grieksche torpedobooten en trachtte te
ontvluchten, toen de Turksche torpedo-
booten verschenen. Het onderzoek aan
boord deed, vermoeiden dat de lading
grooter was dan de sdheepsplapieren aan
wijzen.
De Turksche regeering komt tot de
slotsom dat het noodzakelijk was het
schip geheel te lossen om te consta-
teeren of het contrabande aan boord had..
Afgevaardigden van d,e vereeni-
gingen ter bevordering van den vjrede
uit alle Landeren hebben gisteren ver-
derd in het Internationaal Vredesbureau
en beslaten een manifest te richten te
gen de ontwerpen tot uitbreiding
der wapening.
Volgens het Petersburgsche tele
graaf agentschap verspreiden de monar
chisten te Moekden bulletins», waarin de
G h i n e s c h e regeering wordt be
schuldigd d:e K ei zerin-wedu w e
vermoord te hebben. D|e bewaking
der stad is versterkt.
Orozco, de leider der opstande
lingen in het Noorden van Mexico, die
zoolang het verzet tegen Madero had
volgehouden, maar die het thans met Fe
lix Diaz en Huerta op een accoordje
heeft gegooid, is, vergezeld van zijn va
der, verscheiden opstandelingen-officie
ren en een h.ondertal vrijbuiters, in Mexi
co (stad) aangekomen. Als een over
winnend held werd Orozco ingehaald.
Duizenden begeleidden hem naar zijn
hotel en daar moest hij op het balkon
komen om de menigte toe te spre
ken. Orozco verklaarde ervan overtuigd
te wezen, dat generaal Huerta de voor-
loopige regeering eerlijk en met.goede
trouw zal leiden.
Van de 55 visschers, die op 3
Maart op een ijsschots zeewaarts
waren gedreven, zijn 45 gered. Twee
hunner zijn zwaar ziek, eien is bevroren.
Het lot der overige tien is onbekend.
In het zuiden der Vereenigde Sta
ten hebben hevige stormen ge
woed, waardoor veel schade is aange
richt en waartij vele menschen zijn om
gekomen.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is eervol ontslag ver
leend aan S J. A. Morel, uit zijn be
trekking van hoofdcommies aan het de
partement van Euitenl. Zaken, aan j.
H. W. Koster, iuit zijn betrekking van
oommies aan gemeld departement;
zijn benoemd tot adjunct-commies bij
het departement van justitie de eerste
klerken bij <lat departement H. L. van
Nieukerke, G. J. van der Brugge, mej.
J. P. W. Verdonk. mej. J. W. de Sur-
mont de Bas Smeele, Ch. J. Hinrichs,
R. von Slooten, mej. W. J. Boom, F.
Slot, H. C. Y(A Metz, J. H. Swenne;
is aan den irigeerend offici.er van
gezondheid 2e kl. dr. D. M. Pronk, van
het personeel van 'den geneeskundigen
dienst der landmacht, en aan den kapi
tein A. Geel,, van 'den 'plaatselijken staf,
plaatselijk-adj. te Rotterdam eervol ont
slag verleend
zijn benoemd: bij het personeel van
den geneeskundigen dienst der landm.,
tot dirigeerend officier Van gezondh. 2e
kl., de dir.-officier van gez. 3e kl. dr.
T. J. H. Snijders, van dat personeel;
tot dir. officier van gez. 3e kl., de offi
cier van gez. le kl. P. A. Ziegeler, van
dat personeel
bij het personeel van den Geneesk.
Dienst van liet leger in Ned.-Indië be
noemd totjofficierVan ^eZ. t2e 1^1., de arts
E. J. Bok;
is benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau, de tweede secretaris bij
het Nederl. Bijbelgenootschap te Am
sterdam, L. J. van Wijk.
De Tweede Kamerverkiezingen.
De plaatselijke anti-rev. kiesvereeni-
(gingen in het district Gouda hebben de
volgende heeren op de groslijst van can-
didaten geplaatst: dr. E. J. Burner, te
Utrecht; A. Golijn, te Nieuwer-Amstel
ds. G. Hofstede, te Blokzijl; J. Huizinga
te Terneuzea; ds. AL Jongebreur, te
Veenendaal; mr. H. van der Vegte te
Zwolle; H. C. Vegtel, te 's Gravenhage;
ds. G. W. C. Vunderink, te Haarlem, en
mr. J. A. de Wilde, te 's Gravenhage.
De kracht der Katholieke Staatspartij
De driestar-schrijver in de „Stand."
wijst er op, dat de Katholieke pers zich
ten onrechte bevreemdt over het zoo wei
nig vlot loopen van de onderhandelin
gen tusscher de drie rechtsche partijön
in zake de vernieuwing der coalitife. Dat
de katholieken zich niet zoo erg be
zorgd maken over de voorwaarden, waar
onder de coalitie tot stand komt, ver
klaart de dnestar-schrijver hierdoor, dat
de Roomsch Katholieke Staatspartij van
de drie partiien Rechts verreweg de nu
meriek sterkste is, en ook dit vooftleel
heeft, dat haar sterkte niet alleen vrijwel
onder juiste cijfers is te brengen, maar
dat deze sterkte bovendien zeer compact
in bepaalde streken van het land in el
kaar zit.
De schrijver rekent uit, dat bij
eenigszins evenredige vertegenwoor
diging pro rato de Tweede Kamer zou
bestaan uit 33 Roomsch-Kath. leden, 40
leden van Links en 27 van de Anti-Re
volutionaire en Christelijk-HistoriJSche
Partijen saam.
Naar aanleiding van deze cijfers zou
den we willen vragen, of dan de Katho
lieken geen blijken geven van meer dan
gewone toegeeflijkheid, zoo zij er niet
halsstarrig op aandringen hun aantal Ka
merzetels dichter bij de 33 te doen ko
men? En ook zouden we deze bemer
king willen maken: welk een uitkomst
zou toch de evenredige vertegenwoordi
ging gevenDan zou er geen sprake zijn
van weinig vlot loopende onderhandelin
gen tussahen de rechtsche partijen."
De duiten van het anti-tariefwet-
comité.
De strijd om de tariefwet is, zoo merkt
4e wGeld." op, langzamerhand verpoli
tiekt, vooral ook in verband met de so
ciale wetgeving, nu rechts haar financi-
eele basis vindt in een herzien tarief.
Een neutrale vereeniging, die het anti-
tariefwetoomité steunt, haalt dan ook de
politiek binnen. Steun aan een anti-ta-
riefwetoomité is geworden steun tegen
een Christelijke, vóór een linksche re
geering.
Waar een vereeniging de beweging
tegen de tariefwet steunt, kan zij niet
meer neutraal genoemd worden.
Dit heeft dan ook het bestuur der
Ned. Vereeniging van Kaashandelaren,
die eergisteren te Gouda een algemee
ne vergadering hield, terdqge moeten
hooren. Door verschillende sprekers
werd scherp protest aangeteekend te
gen de uitkeering van f 100 aan het antï-
tariefwetoomité, nogwel zonder dat de
vergadering erover was gehoord.
De voorzitter trachtte zich te redden
met de uitvlucht, dat de subsidie niet uit
een politiek oogpunt was verleend.
Mogelijk, maar de heer Middelbeek,
de voorzitter der vereeniging, zal toch
wel weten, dat iets waf men niet doet
uit politiek, alleen reeds door het feit
dat men het doet, politiek kan zijn. An
ders zal rijn secretaris, lid van het hoofd
bestuur der Liberale Unie, hem dat wel
duidelijk maken!
Voetbal op Goeden Vrijdag.
Door het plaatselijk Comité der Kath.
Sociale Actie te Watergraafsmeer is het
volgend adres aan den burgemeester de
zer gemeente verzonden:
Het Plaatselijk Comité der Kath. Soc.
Actie te Watergraafsmeer geeft met ver-
schuldigden eerbied te kennen, dat het
naar aanleiding van plaats gehad heb
bende openbare vermakelijkheden (voet
balwedstrijden), op den Goeden Vrij
dag van het vorig jaar uwe aandacht
wenscht te vestigen op het feit, dat hier
door een groot deel der ingezetenen
in zijne godsdienstige gevoelens wordt
gekrenkt.
Reden waarom het zich tot u wendt
met het verzoek op eventueele aanvra
gen tot het houden van wedstrijden op
den a.s. Goeden Vrijdag uwe toestem
ming niet te verleenen.
Een flinke daad van dat plaatselijk
Comité der K. S. A. Men Vraagt aller-
wege om eerbiediging van een anders
overtuiging. Maar dat men dan de over
tuiging var* zoovele ware Christenen op
dien /dag iniet zoo grievend kvvetse, door
het organiseeren of toelaten van openbare
feestelijkheden of geruchtmakende sport-
feesteni
Het tweede Oudersnummer.
Het tweede oudersnummers van het
„Kath. Schoolblad" ziet er weer frisch
en ferm, keurig en kleurig uit. We vin
den bijdragen van de Kamerleden Bo-
gaardt. Van Vuur en en Passtoors, van
pastoor Verheuvel, rector van den Hen
gel en redacteur Suring. Voeg daarbij
de geestige teëkening van v. Geldorp
met tekst van Chr. Wesseling, en ieder
een zal ons toegeven, dat onze lofprij
zing niet overdreven is.
Moige weer spoedig 'n derde Ouders
nummer volgen. Alle Kath. Ouders moe
ten er diep van overtuigd worden, dat
aan de bestaande schreeuwend onrecht
vaardige onderwijs-wetgeving een einde
moet komen.
KORTE KRONIEK
Op verzoek der verschillende ty
pografen norganisati es, is het minfpium-
gezellenioon door de patroons te En
schedé, bepaald op f 12 per week.
Naar we "in „De Bode" lezen, stelt
het hoofdbestuur van den Bond van Ned.
Onderwijzers voor bij spoed-referendum
te bepalen, dat de Bond iflOOO steun
zal verleenen voor de uitgesloten siga
renmakers, en clit bedrag te zenden aan
het N. V. V.
LEIDEN, 15 Maart
Alcoholcursus voor studenten.
De cursus is gisteravond beëindigd met
een inleiding vain Dr. De Moor, uit'Den
Haag, over de „sociaal-ethische zijde van
het alcoholvraagstuk." Spr. begon met
te wijzen op 3q belangrijkheid vant^et
sociaal-eolisch element in' deze kwestie,
omdat 'dit den wTl) raakt. v.
Spr. bepleitte geheelonthouding, welke
wel iets abnormaals schijnt, doch wel
ke spr. in dezen tijd en in deze omstan
digheden juist sociaal-ethisch noemt.
'Met die geheelonthouding bedoelt spr.
n'ets ascetisch. Alisi er geen alcoholisme
in de wereld bestond, zou spr. in het
gébruik van een glas wijn niets verkeerds
zien.
Het studentenleven noemt spr. een