Kieswet
DE TWEE VRIENDEN.
Uit de Leidsche Vroedschap.
BUITENLAND.
4e Jaargang.
No. 1024.
uureau UUU6 SIINÜBL 54, LEIDEIM.
J°' Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
jn het GEÏLLUSTREERD ZOiNDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
'noler Post 1-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2VS cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De patroons van de kiezers, die zich als
^oonkiezer hebben opgegeven,
illen dezer dagen van den Burgemeester
el)' ;en formulier ontvangen, waarop zij gegevens
loeten verstrekken omtrent het loon van
Ie betreffende ondergeschikten.
achten het van belang er de aandacht
p te vestigen, dat de patroons niet
ehouden zijn (ook al zou de vraag op het
ormulier zulks doen vermoeden) het juiste
h" ooit van hun ondergeschikten in te vullen,
nc: ij kunnen volstaan met de vermelding,
hen&t Het loon voldoet aan
iet bepaalde Hij de Kies-
ivet.
Tevens wenschen wij in herinnering te
gen: dat men voor 1 Maart zijn belas-
moet betaald hebben om kiezer te kun-
en zijn.
Vrijdag
21
Februari
1913.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0 75, elke regel meer 15 cent
ingezonden inededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiên) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
eenige jaren" plaats, terwijl een offi-
cieele .bemerking niet uitbleef ook
Vel tot het v.erledene behooren.
Onpartijdig?
Links is men altijd onpartijdig, zeker,
eker. Vandaar dan ook, d,at de Am-
terdamSjChe districts-schoolopziener J.
Gunning Wz. zich in het H b 1 d. per
igezonden stuk beklaagt over een ver
lag in dit onpartijdig orgaan, waard/oor
lijn woorden hij debatteerde in een
ipenbare vergadering met een Christe-
ijk schoolhoofd „wel niet geihecl on-
uist" waren weergegeven, maar „toch
klein beetje aangedikt ten nacfeele
'an liet Christelijk onderwijs)".
Zoo'n „klein beetje" pleegt dikwijls
iet lastigst te achterhalen te wezen, zoo-
lat de heer Gunning goed/werk verricht-
e met zulks nu eens; te doen.
i* Roomsch onderwijs.
ij bovenbedoeld debat kreeg het Ka-
holiek onderwijs onverwacht een
(luimpje. De -heer Gunning zeide toch,
;olgens zijn eigen ingezonden sduk
„Bij het onderzoek naar het vak
geschiedenis, door het Rijkssohooltoe-
zicht voor eenige jaren gehouden,,
viel de kennis der leerlingen in d.at
vak over het algemeen mede, ook op
de Roomsche scholen, van welke ik,
eerlijk gezegd, in dat opzicht niet
hooge verwachtingen h.ad."
Ze is wel teekenend, nietwaar, deze
(lijkbare vooringenomenheid tegen onze
cholen, maar de eerlijke erkentenis! van
en ,heer Gunning geeft aan zijn goed-
euring te hooger waarde.
Onzerzijds mogen we om wille der
npai'tijdigheid niet nalaten te vermel-
i, dat bij 't onderzoek ook gevonden
erd „een zusterschool, waar de lee'r-
ngen niets (van gesichiedenis) wisten,
ïaar waar zij dan ook gedurende den
tiieelen cursusi slechts één jaar lang
onderwijs in dat vak ontvingen."
't Is de uitzondering, welke d,en re-
fel bevestigt. En die uitzondering zal
iu want het onderzoek had „voor
FEUILLETON.
21)
een vriend der familie.
Terwijl geheel Parijs ontevreden was,
i ware republikeinen over den joop,
Rn de revolutie "had genomen, waar
oor er erger tirannie heerschte dan
»oit onder het koningschap de aanhan
gers der .Nationale Conventie', omdat ook
;'i begrepen dat haar macht ten einde
IeHhaar tegenstanders omdat zij nog
teeds slachtoffers; maakte en hoofden
'"der de guillotine deedj vallen de han
dlaars cn winkeliers omdat de zaken
d'lstonden en de kooDkracht der bur^e-
'j was verboden de beursspeculanten
►mdat de koersen maar aldoor djaalden,
Ortom, te (midden'van d5e algemeene on-
evredenheid was er één man, die zich
i°lkomen tevreden voelde.
B;e man was H'ubert Nollan.
Dat hij een aantal menschen, die.hem
I0°it anders dan vriendschap had/den be-
|'ezen en aan wie hij veel te danken had^,
loor zijn laag; verraad aan den beul had'
KAMEROVERZICHT.
TW fcEDH KAMER.
Twee Amendementen.
Zoo vlug als den vorigen dag is het
gisteren niet gegaan. Men heeft een ge-
heelen dag besteed aan de behandeling
van art. 194 en als het maar bij dien
eenen dag bleef.
Men weet, dat de mjnister als alge-
meenen regel beeft aangenomen: de eene
heli.'t van de premie moer betaald worden
door den arbeider, de andere door den
patroon.
Door drie Katholieke afgevaardigden,
de heeren Aal/berse, Passtoors en De
Wijkersliooth de Wieerdesteyn, is een
amendement voorgesteld, hetwelk hierin
bestaat, dat voor de laagste loonklasisen
de grens anders wordit getrokken dan (pre
cies op het midden der premie. Zij wil
len ril., wat betreft de laagste loonkïas-
sen, den werkgever een grooter deel van
de premie laten betalen.
En nu merken we aanstonds op, dat
hier ten onrechte aan mr. Aalberse ver
weten wordt, de belangen van den: mid
denstand te vergeten. H Is de er
varing bewijst dit allerduidelijkst 't
is niet de middenstand, die de laagste
ioonen uitkeert, doch gewoonlijk wor
den in de groot-industrie de laagste Ioo-
nen betaald.
Langzamerhand zullen de premies, die
d.e arbeiders moeten betalen, bij het loon
getrukken worden. Langzamerhand; den
eersten (tijd echter zullen deze van het
loon worden afgetrokken. De laagst-be-
zoldigde arbeiders die het recbtvaar-
dio- ,minimum of minder verdienen
kunnen echter zullk een aftrek niet dra
gen; op hun budget 'kan niets gemist
worden. Er zouden plotseling crisissen
ontstaan. En om dat te voorkomen,, heeft
de heer Aa'Jberse c.s. genoemd amende
ment ingediend. Gisteren is het verde
digd door den voorsteller en Diinsdag zal
deze op'de bedenkingen van'den minister
die het echter niet onaannemelijk ver
klaarde terugkomen.
De heer Diuys stelde voor de lage
loonen geh eel vrij te lqten; de pre
mie moet :dan door den staat betaald
worden. H Zou maar zes millioen kos
ten
'n Pracht-amendement voor een mee
ting. Meer zuT.en we er op het oogenbCik
maar niet van zeggen.
We waren nauw verschenen,
of moesten, dra weer henen.
De geheimzinnigheid zat in de lucht.
Wij, krantenmenschen, die de ge
woonte hebben op te vangen de vele wij
ze woorden, welke de vroede vaderen
aan de belangen van de hun allem even
dierbare gemeente meenen te moeten
wijden, we hadden nauwelijks ons pape-
overgeleverddat hij het geluk van zijn
zuster onherstelbaar verwoest en zijn
ouden vader krankzinnig gemaakt had^
dat kon aan zijn tevredenheid geen af
breuk doen, want iets wat naar „geweten
leek, was. "bij hem totaal afwezig.
Alles wat hii 03 touw gezet had, was
voortreffelijk geslaagd.
Hij (had in troebel water weten te
vjisschen en uit alle omstandigheden zijn
vpordeel weten te (trekken.
Luidtns contracten, 'geheel naar den
regel opgemaakt, was hij1 nu eigenaar
van de domeinen der familiën, dlAchet,
Kéroal en Ealazé.
Niets was hem ontgaan.
Hij had die goederen gekocht voor
omstreeks een tiende van de werkelijke
waarde, want de verkooping was in het
openbaar geschied en er werd bijna niet
geboden, omdat er geen geld ondyer de
menschen was en hij had betaald deels
met het geld -dat zijn medeplichtige Si-
card hondermaal minder misd/idig
dan hij in de kasteelen der verdachten
had geroofd en waarvan hij, Nollan,
hem, niet zonder moeite en v.erzet, de
helft had afgedwongen, deels met het
geld dat' hij uit de brandkast van .zijn
vader had gehaald.
De omstandigheid, dat hij met baar
geld en niet met assignaten betaalde,
rassenbundeltje op ons tafeltje gedepo
neerd en een ferme punt aan ons pot
lood geslepen of daar werden we
al weer henéngejaagd naar een klein ka
mertje ver buiten de raadszaal, omdat
we niets mochten hoqren van wat we
zoo gaarne aan onze lezers hadden voor
gezet.
Dat kwam zoo.
Er moest een irigenieur der gemeen
tewerken benoemd worden. B. en W.
hadden een voordracht opgemaakt, waar
op vooraan stond de naam van J. J. G.
E. Rückert, eerste luit.-ingenieur bij de
Genie te Utrecht. Nu zou in een normaal
geval deze candidaat ook gekozen zijn.
Maar de heer Rückert had intusschen ook
gesolliciteerd voor een betrekking te Se-
marang en was daar benoemd. Voor Lei
den bedankte hij toen. Nu bleven er nog
twee sollicitanten over op de voordraclrt;
en de meerderheid van het College van
B. en W. had den heer L. van Gendt, de
minderheid den heer W. M. Dudok voor
opgesteld.
De keuze nu tusschen deze twee can-
didaten bieek erg moeilijk, zoo moelijk
zelfs, dat er een geheime zitting van
twee lange uren noodig was, alvorens
alle vroede vaderen er toe konden over
gaan, een naam op hun stembriefje te
schrijven.
Jamaar zouden die heeren nu werke
lijk zoo enorm, zoo kolossaal veel gehei
me inlichtingen noodig gehad hebben, al
vorens ze er toe kond'en overgaan aan
onze gemeente een nieuwen ambtemaar
te schenken? Toen wfe de raadszaal weer
betraden was de sigarenrook zoo dicht,
en de gemoedelijke stiüvming onder dc
edelachtbaren zoo opvallend, dat men
Onwillekeurig den indruk kreeg, dat een
gezellig onder-onsje een eind had 'geno
men. Die geheime zitting was den vroe-
den vaderen blijkbaar niet onaangenaam
geweest. Kijk, er zitten dan niet zooveel
van die vreemde journalisten je de woor
den Juit (den mond) te (kijken, in één! woord
je zit dan „onder-ons", knus,; gezellig.
En als je dan zoo gezellig bijeen bent,
is de tijd om eer je het weet; zegt u dat
wel!
Maar met dat al hebben we een nieu
wen ingenieur van gemeentewerken'. Dc
candidaat der minderheid in het college
van B. en W. zag zich benoemd. Wat
moet zoo iemand wel branden van
nieuwsgierigheid naar hetgeen in die
twee geheimzinnige uren over hem is
gefluisterd'!
De openbare zitting heeft toen nog
maar een half uurtje gevorderd, een half
uurtje van „ernst en luim."
Ernst bij het ongelukkige agendta -
nummer 13, toen eenige heeren kwamen
verklaren, dat zij, nu ja, wel niet tegen
het voorstel van B. en W. zouden stem
men, maar 'toch „eenige aanmerkingen
wenschten te maken", welke ten slotte
heelemaal bij de haren er bij gesleept
waren. 1
Luim, toen een onzer edelachtbaren de
onderstelling durfde wagen, dat in onze
goede stad Leiden zich een brandweer
commandant ophield, die nog nooit van
gaf hem het vpordeel, dat de koopsom
nog met 25 pCt. werd verlaagd, want
de assignaten verminderden bij dien d^g
in- waarde.
W.anneer er weer rustige tijden aan
braken, hetgeen zoolang niet meer duren
kon, dan zouden de goed,eren van zijn
slachtoffers een vorstelijk inkomen op
leveren.
Dat er van de familiën, die hij met
één slag Tiad willen vernietigen, nog
één lid was overgebleven, Rose jle Tré-
mazan, begon hij achteraf eer als een
voordeel dan als een nadeel te beschou
wen.
Hij had het vrijgezellenleven te Pa
rijs volop genoten en nu hij een sch'at-
rijk grondbezitter was geworden, begon
hij aan andere genoegens te denkendie
genoegens van den huiselijken haard.
Hoe zou hij die beter kunnen smaken
dan aan de zijde van een vrouw, zoo
schoon, zoo deugdzaam als Rose de Tré-
mazan,'ongerekend dat een huwe'jjk met
haar hem ^Je veiligheid van zijn bezit
nog extra zou waarborgen en tevens
alle booze vermoedens, die er in Bre-
tagne tegen hem mochten bestaan, den
kop zou indrukken.
Eén bezwaar was er:
Rose beminde hem niet, integendeel,
terwijl haar ouders hem steeds de groot-
z'n leven een rolluik had gezien!
Een raadslid, dat zulk een insinuatie
over een brandweercommandant aan
durft, mag wel een brandvrije woning
kiezen, of anders heel voorzichtig zijn
met lucifers.
De raad was, zooals we zeiden, in
gemoedelijke stemming en daarom ook
gul. Zij stond zonder slag of stoot de
in de Lakenhal thuis beoorende collec
tie over sneeuw- en ijssport in bruikleen
af aan het door den A. N. W. B. te
Arnhem gestichte museum voor sport,
gaf met vroolijk gezicht duizend gulden
meer subsidie aan „de Practische Am
bachtsschool" en bestemde een goed som
metje voor het aanbrengen van rolluiken
aan de kamer van de belastingambte
naren op het raadhuis. En we hebberi ooTc
veel kans, dat we spoedig een inrichting
voor zwakzinnige kinderen rijk zullen
zijn.
ALüEmEH.N overzicht.
Nadat gister generaal Huerta tot
voorloopig goev^erneur-generaal en Diaz
tot opperbevelhebber van het leger was
uitgeroepen zijn beide partijen voortge-
gaan de zaken
ln Mexico
in bijzonderheden te regelen. Verschil
lende ministerieele portefeuilles, zijn aan
de meest op den voorgrond, tredende
persoonlijkheden verdeeld.
Volgens de meest juiste schatting zijn
bij de omwenteling 3000 menschen om
Xhet leven gekomen, in meerderheid ge
wone burgersonder cje dpoden zijn
veel vrouwen en kinderen. Ongeveer
7000 menschen zijn gewond.
Tal van gezinnen zijn geheel uitge
roeid door het ontploffen v.an granaten
en het vuur der machinegeweren.
Nog telkens ziet men karren, opge
hoopt met lijken die verbrand wordlen.
Een schatting over 'de aangerichte
^chade is' niet te maken, zeker is echter)
dat de schadp yersjcheidene mülioenen
dollars bedraagt.
Alle leden van Madero's familie zijn
gevlucht.
Diaz doet duidelijk uitkomen dat hij
zichzelf candidaat zal laten stellen voor
•het presidentschap en Huerta zal zich|
waarschijnlijk tegen zijn verkiezing niet
verzetten.
Een der redenen waarom Diaz zich
'niet tót voorloopig president heeft laten
kiezen is ongetwijfeld dat hjj zijn han-
«den vrij wil houden om zijn .partij in
de komende verkiezingscampagne te lei
den.
Het lot van Madero is in handen van
het nieuwe kabinet en zal zeker spoo
dig worden beslisjf.
Waarschijnlijk zal hem toegestaan
'worden in Vera Cruz naar Europa scheep1
te gaan.
President Poincaré
heeft gistermiddag zijn pres,identieelö
boodschap aan de kamer dpen bekend
maken.
Hierin heeft hij verklaard, dat hij zich
ste genegenheid toonden, had zij hem
haar afkeer en wantrouwen duidelijk
doen blijken.
Voor Hubert Nollan echter beston
den de bezwaren slechts om overwon
nen te worden.
Rose haatte hem.
't Mocht wat!
Destijds was zij een rijke adellijke
erfdochter, gehuldigd en geëerbiedigd
door heel haar omgeving en was
slechts de zoon van e.en rentmeester met
een zeer bescheiden vermogen, die het
slechts aan een gunst te danken had dat
hij 'h.ad kunnen studeeren en den dok-
terstitel verwerven.
Nu waren de bordjes geheel verhan-
gen.
Zij was thans een arm meisje, zonder
familie, zonder vrienden, zonder .steun
en dat zou moeten werken voor haar
brood, terwijl hij rijker was geworden
dan haar v^der ooit geweest was.
Misschien zou zii in 't begin nog eeni-
geii -trots toonegi, maar het zou hem
weinig moeite kosten, dien trots te bre
ken het verschil tuss.chen hetgeen zij
thans had en hetgeen h,ij haar kon aan
bieden, was te groot, dan dat haar trots
daar op den duur tegen bestand kon zijn.
Den dag na den ^mislukten inval van
Chaumette in het jachthuis van Bagnolet
als eerste magistraatspersoon des lands
met onkreukbare .trouw ,zooals die
door zijn voorganger in het hooge ambt
was betoond van zijn taak zou kwij
ten.
Hij zou het voorbeeld van zijn voor
ganger voor oogen houden. Evenals de
ze zou hij de eer des landjsi en de1 grond
wet weten te verdedigen, welke grond-
Nvet, na de droeve beproevingen van
7071 ^an het land een langdurige pe
riode van rustigen arbeid had) geschon
ken.
De boodschap legt den nad,ruk op het
belang van een krachtige en vooruitzien
de uitvoerende macht.
De regeering moet haar gezag ongei-
rept houden, onder d/e controle van het
Parlement. De staatslieden zijn in ern
stige uren de gids.en en raadslieden van
de openbare meening.
De regeering moet trachten aan
wenden, hetgeen nieuwe ideeën aan le
vensvatbaars, en vruchtbaars yoor de toe-
komst bevatten.
Verder somt de boodschap verschil
lende hervormingen op. De Republiek
zoekt voortdurend naar een billijker be
lasting-verdeeling en een vervolmaking
van het kiesstelsel om aldus een zoo zui
ver mogelijke uitdrukking van den volks
wil te verkrijgen. De Republiek open
baart haar sympathie en belangstelling
in het lot der landbouwers, wier lasjten
zijwil verlichten. De voorspoed van
handel en nijverheid gaan haar ter harte,
en zij spant zich in om alle bronnen
van economiseben rjjkdom te doen ont
springen. De Republiek ziet zich ook
on sociaal gebied een oneindig veld, van
arbeid geopend. Zij heeft verder tol.
plicht krachtig de blnnenlandschc orde
te handhaven, met zorg te waken voor
het .evenwicht der begrooting en voor
het behoud van haar financieele kracht,
kortom zij moet al het mogelijke doen,
om Frankrijk bij een algemeenen eerbied
voor zijn nationale waardigheid d.e wel
daden van c(en buitenlandschen vrede
te verzekeren.
Sterk door het vertrouwen van parle
ment .en volk. en door den trouw van
bondgenooten en vrjenden, aldus eindigt
de boodschap, zal d,e regeering der Re
publiek een politiek van fierheid, wijs
heid en flinkheid blijven voeren.
Ten dienst dezer politiek en tot handt-
having van de eenheid zal ik ook in cVc
lockomst al mijn energie gebruiken.
Dc boodschap werd levendjg toege
juicht door alle gematigde elementen.
Een wet op de bioscopen
de eerste proeve op dit gebied, isy bij
de Wuttembergsche Eerste Kamer in
gediend.
Voor openbare vertooningen, van be
weeglijke lichtbeelden mogen, volgens
het ontwerp, alleen films gebruikt wor
den, die van overheidswege gekeurd en
goedgekeurd zijn. Voor films d(ie elders
(ioor de politie zijn toegelaten, kan het
ministerie algemeene uitzonderingen toe
staan. Aan een film wordt goedkeuring
onthouden, als zij gevaar oplevert voor
de gezondheid, of de zedelijkheidi van de
zal dokter Nollan in zijn studeerkamer.
Zijn knecht Pompeus trad binnen.
Het was de dokter zelf, die hein dien
naam gegeven had.
Hij had het gedaan om1 in de modje
te blijven, want alles was Romeinsch
onder het Schrikbewind.
De namen Spartacus, Catilina, ^Fa-
bius. Agricola kwamen even talrijk voor
als vroeger Jean en Pierre.
Het gold als een bewijs Van burger
deugd wanneer men een Romeinschcn
naam had aangenomen.
Trouwens, alles was herdoopt, zelfsj
de maanden en de d^gen.
De weken telden To dagen, waarvan
de eerste heette primidi, de tweedje se
cundi enz.
Het streven om het verleden uit te
wisschen was een ware woede gewor
den.
De Jacobijnen hadden wel alle monu
menten en standbeelden tegelijk omver
willen halen, wanneer zij er maar nieuwe
voor in de plaats hadden kunnen stellen.
Daar was evenwel geen geld voor cn
wat de assignaten betreft, de natie en
de vervalschers maakten daar zooveel
van dat men 20 jaren later op de zolders
der gouvernementsgebouwen er nog ba
len vol van vond, door de ratten afge
knaagd. (Wordt vervolgd.)
