BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang.
No. IQIQ.
3)e Eeicbelxe Sou/tomt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
)IT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
in het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
fl.lU per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
Sper Post /-1-50 per kwartaal.
de Afzonderlijke nummers 2VS cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
nen,
Woensdag
3
Februari
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel nseer 15 cent,
ingezonden mededeel ingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen h.-ndels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De concentratie in Leiden.
De Balans, het om de veertien
j dagen verschijnend vrijzinnig-democratisch
orgaan, geeft ons een aardigen kijk achter
de schermen der vrijzinnige concentratie
Leiden. Het blad speelt in de vrij-
rinnige familie de rol van het „enfant
errible". Die vergadering der Leidsche
ifdeeling van den Vrijzinnig-Democrati-
rtchen Bond heeft zich neergelegd
bij het besluit, dat voor Leiden een unie-
liberaal zal worden gecandideerd', ^.zonder
ioofdelijke stemming, zonder eenig ver-
gjzet,... maar ook zonder enthousiasme,
als harde noodzakelijkheid."
Als harde noodzakelijkheid....
.eve de concentratie!
;Wiij lezen verder, dat de Leidsche af-
g^ldeeling van den Vrijzinnig-Democrati-
A schtn Bond tot voor de hoogste concen-
tratie-rechtbank, het comité te 's Graven-
hare afwijkende zienswijze heeft
,5 verdedigd, doch nul op het rekest kreeg,
want „we hoorden uit den mond der
a'* hoofdleiders, dat wij, door te volharden
'm~ bij ons verzet, het géheele plan de cam-
-- pagne in Tie war zouden sturen".
Toen heeft de afdeeling besloten, zich
er maar bij neer te leggen ter wille van
eenheid, die hoog-geroemde "éénheid
der vrijzinnige concentratie. Die eenheid
is zeer hecht. Die partijen zijln niet bijl
eengesmeteno, neen, luistert maar
welk een broederlijke toon, welk een
.eenstemmigheid, welk een (eensgezindheid
spreekt uit het volgende citaat:
Nadat wij de overtuiging hadden
alles te hebben gedaan wat onder die
gegeven omstandigheden voor de zaak
der democratie in Leiden kon worden
gedaan h,ebben wij, ter wille der
groote volksbelangen, die op het spel
stonden, toegegeven, maar met den
eed in 't harte, dat avond of morgen
de rekening zal worden vereffend en
de wissel zal worden gepresenteerdi
ten kantore der kliek van 't geniepig
conservatisme, welks vrijzinnigheid zich
evenmin kan ontdoen van 't dienen van
Mammon als de politieke christelijkheid,
liefelijk, niet waar? Nogmaals: leve
de concentratie I
•Wij moeten ten slotte de redactie van
„De Balans" van harte danken, dat zij
op zoo'n waarlijk loyale manier
heeft laten zien, wat er achter de scher
men voorvalt. Voor de schermen zien
wij anders niet dan de drie vrij.zin.nige
partijen als zusters van eenzelfde familie,
waarin alles pais en vreê is en roerende
eenstemmigheid.
V Merkwaardige uiting.
De Handelsblad-schrijver over „Gods
dienstig leven, in Nederland" brengt ons
thans„bij de zendelingen der Mor
monen".
Hij moet natuurlijk zelf weten, wat
hij als „godsdienstig leven" beschouwt,
zoodat wij ons niet zullen verdiepen in
beschouwingen omtrent zijn o.i. zonder
linge keuze.
Merkwaardig is intusschen de groote
voorzichtigheid, welke scihr. in zijn oor
deel aan den dag legt.
Wat zegt u b.v. van deze passage:
„Het schijnt me zoo maar ten halve
een aanbeveling, wanneer op de ti
telbladzijde van het lijvige werk van
Stenhouse (1879) over „The Rocky
Mountain Saints" afgedrukt staat, dat
de schrijver vijf-endwintig jaar lang
Mormoonsch ouderling en zendeling
was en uitgever-eigenaar van de „Salt-
Lake Daily Telegraph". Zéker geeft
deze positie waarborg voor zijn gron
dige bekendheid met leer en praktij
ken van het 'Mormonisme; maar kun
nen wij rekenen op onbevangenheid
en onpartijdigheid bij; 'n „afvallige"?"
Dtit is inderdaad geen onjuiste redenee-
ring, maar daarom achten wij ons dam
ook gerechtigd tot de vraag, waarom
men dan wèl zooveel gewicht pleegt te
hechten aan de beweringen van afvallige
Katholieken? Wat dezulken verkondigen,
vindt altijd gretig onthaal bij onze tegen
standers en eereplaatsen'in hun pers.
We zeggen hiermede intusschen geens
zins, dat de schrijver over godsdienst
in 'itjjHbld." dionovereenkomstig zou
handelen. Dit kunnen we pas beoor-
deelen, als hij ook het Katholicisme gaat
bestudeeren, dat wel eens aan de beurt
zal komen na het Mormonisme, hetwelk
d.d. Febr. 1911 te Amsterdam niet min
der dan 674, te Rotterdam zelfs 831
volgelingen telde.
Een zoo krachtige „godsdienstige" be
weging mocht niet worden voorbij
gegaan
ALGEMEEN OVERZICHT.
Daar van beide kanten geen journalis
ten bij het krijgsbedrijf worden toegela
ten is het niet mogelijk goede berichteh
over de
hervatting der vijandelijkheden
te krijgen. Echter is men in Sofia over
tuigd dat Ad.rianopel binnen een week
veroverd zal zijn. Volgens uit Sofia ont
vangen telegrammen is Maandagavond tot
elf uur Adrianopel zeer heftig gebom
bardeerd. Daarna verminderde het bom
bardement gedurende den nacht, doch
gistermorgen-is het krachtig hervat. Het'
geheele Bulgaarsche leger trok vandaag
op onder dekking van het geschut, ten
einde de veste te bestormen.
Volgens berichten uit niet-ambtelijken
bron zouden sommige wijken in brand
staan.
Uit Konstantinooel wordt gemeld dat
de Bulgaren de forten ten ooncten enl
bosten aanvielen, maar werden terugge
slagen. Het garnizoen is vol moed en
geestdrift.
Een ander officieel telegram maakt
melding van gevechten te Malatepe na
bij Gallipoli.
Bij Tsjataldzja zijn geen ernstige ge
vechten geleverd, maar de Bulgaren zit
ten ook daar niet stil, daar het 'dprjpl
Tsjataldzja, dat aan het eindt van de
Bulgaarsche linies ligt, in brand is ge
stoken, blijkbaar om redenen van faktiek.
Dat het den bondgenooten wel ernst
is, zou men nog willen opmaken uit het
bericht in de „Giornale d' Italia", vol
gens hetwelk de bulgaarsche regeering
de mogendheden gevraagd heeft, of zij
Konstantinopel mag bezetten, om daar
den Turken de vredesvponvaarden vbor
te schriiven. en zouden de mogendheden
reeds hun toestemming hebben gegeven.
Echter wordt pok weef gesproken
over hernieuwing der
Vredesonderhandelingen
Diplomatieke kringen te Sjofia zijn ge
neigd te gelooven dat officieus de vre
desonderhandelingen binnenkort .zullen
worden hervat door bemidjdeling der mo
gendheden, die in dien zin werkzaam
blijven door het geven van vriendschap-
pelijken raad aan de belanghebbenden.
Volgens de „Times" neemt ook het
gerucht vasteren vorm aan dat reeds
telegrammen naar Sofia gezonden zijn,
waarin Turkije den afstand van Adria
nopel aanbiedt en wel onder de voorJ
waarden, welke door de Bulgaren aan
nemelijk jijn verklaard.
Over de opstelling
der verschillende legermachten zijn
geen betrouwbare inlichtingen te ver
krijgen. Wel heet het jiat het Bulgaar
sche hoofdkwartier naar Tsjerkeskeui is
verplaatst, doch over de jjlannen ver-
Luidt nog niets. De legerkrachten der
Turken schat de .„Times" 9p 250,000
waarvan 200,000 man achter de Tsja-
taldzjalinie liggen en 50,000 op1 het
schiereiland Gallipoli.
Het Bulgaarsche leger in Thracijj, on
der bevel van Sawof, „den Bulgaarschen
Moltke" telt 280,000 man met inbe
grip van 30.000 man van het Servi
sche leger, dat Macedonië heeft ver
overd. Een gedeelte dier troepen ten
getale van 125,0001 Bulgaren en Ser
viërs onder bevel van generaal Dimi-
trief. staat gereed om de Tsjataidialinie
aan te vallen.
Adrianopel, dat door 50,000 Turken
opder Sjoekri-piasja wordt verdedigd,
wordt belegerd -door' 100,000 Bulgaren
en Serviërs onder generaal ïwanof, ter
wijl nog 60,000 Bulgaren verspreid lig
gen langs een lijn, van de ,Zee van Mar
mora naar de Egeïsche Zee, die hfeti
schiereiland Gallipoli afsnijdt. DeTurk-
sche troepien in .dit 'schiereiland zullen
eventueel de forten aan den ingang dier
Dardanellen te verdedigen hebben.
GEMENGD.
De prins-regent van Beie
renen zijn gemalin zullen op! 6 Maart
een bezoek aan keizër Wlilhelm te
Berlijn brengen. De minister-ptresident I
von Hertling zal hen vergezellen.
Naar de „Lokal-Anzeiger" uit Ko-
penhagen verneemt, verluidt daar in hof- j
kringen dat in den loop1 van <en! zomer j
de keizer Van Rusland en de ko- j
ning van Engeland elkaar te Ko- I
penhagen zullen ontmoeten.
Uit Ween en wordt gemeld, dat de j
Oostenrijksche consul te Prizrend,
Prochaska. ^teruggeroepen en njiar
Zuid-Amerika verplaatst is. Dat de man,
die zooveel „herrie" veroorzaakte, spoe
dig een andere post zou krijgen, waari
zijn naam weer in vergetelheid kon ra
ken, was te voorzien. Maar dat men hem
zoo wegzendt, geeft Vefl te denken.
De „Zeit" meent te weten, dat
tegen 12 Februari Rusland zoowel als
Oostenrijk de genomen militaire
maatregelen zullen kunnen intrek
ken.
Eeü nieuw p'olfifjtetferbod is te
Berlijn tegen de prikkelliteratuur,
uitgevaardigd en treedt 1 Maart a. s.
in werking. In 't vervolg zal het verbo-
boden zijn aan kinderen cnlder de 16 jaar
de beruchte detectieVenromannetjes te
verkoopen of uit te leenen.
In de hoofdkerk te Esschen
(België) hebben dieven .gen kastjej
opengebroken, waarin de gelden
der schoolcollecten bewaard worden, en
den geheelen inhoud geroofd,. Gelukkig
was deze niet groot .en zal de buit dèr
heiligschenners niet meer dan 80 frs.
bedragen.
Het „Journal -/. Commerce" ver
neemt, dat de regeering met atlanti-
sche stoomvaartmaatschappijen onder
handelt over deelneming in die kosten
van uitzending van een stoomschip met
een zeer sterke insiallatie voor draadloo-
ze telegrafie naar het noorden Van den
Atlantischen Oceaan, om de aanwe
zigheid van ijsbergen en derge
lijke gevaren aan .de scheepvaart mede
te deelen.
Maandagavond om half negen is
het Nederlandsche stoomschip! ITiian, van
Amsterdam naar Stettin, met een lading
stukgoed (ijzeren staven) bij Dierhagen
gestrand. De bemanning oestand uit
15 man. De reddingsboot Wustrow was
spoedig ter plaatse; verder zijn tie Rü-
gen, van de bergingsmaatSch(appij uit
Wiarnemiinde en de S. V. A. uit Gjedser
ontboden om hulp te verleenen. De dek
lading is overboord gezet. Die beman
ning is aan boord.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot ver
tegenwoordigers van de Nederlandsche
regeering bij het in 1913 te Brussel te
houden Internationaal Congres voor Kin
derbescherming: jhr. mr. D. O. Engelen,
president der arr.-^echtbank te Zutphen,
en mr. J. P. de Mijere, administrateur
van het departement van Justitie;
is aan .A C. van Meeteren op zijn
verzoek eervol pntslag verleend als lee-
raar aan de Rijks H. Bu S,. te Zwolle;
is bij het reserve-personeel der land
macht, bij het wapen der genie, bij! het
reg. genietroepen, benoemd tot reserve-
kapitein de reserve-le-luitenant J. H E,
Rückert, van het korps;
zijn benoemd tot burgemeester: te
Maashees G. H. J. Rieter; te Haastrecht
en Vlist G. V. W(. baroii van Hemert
tot Dingshof; te Ransdorp J. Kastelein,
secretaris dier gemeente; te Zuid- en
Noord-Schermer C. de Boer, secretaris
dier gemeente; te Sneek P. J. de Hoep;
te Ohe en Laak J. H, J. Galiart, secre
taris dier gemeente;
is aan dr. F. X. Smits op zijn verzoek
eervol ontslag verleend als commies bij
het rijksarchief in Noord-Brabant;
is benoemd tot districtsveearts dr. Dl G.
Ubbels te Haarlem.
H. M. de Koningin.
H. M. de Koningin heeft het voorne
men, zich op den avohcl van Donderdag
6 Februari andermaal voor eenige dagen
in streng incognito en onder den titel
van gravin van Buren naar den Taunus
te begeven, teneinde den 7en Februari,
den trouwdag van Hare Majesteit en
Z. K, H., met Zijne Koninklijke Hoog
heid den Prins door te brengen.
Eerste Kamer.
De leden van de Eerste Kamer zijn
ter vergadering bijeengeroepen tegen
Dinsdag 11 dezer ;s avonds half 9 uur.
Een minister-geheelonthouder.
'De „N. Tilb. Grt." heeft hooren ver
tellen, dat op het zilveren bruiloftsfeest
vaa minister Talma, bekend geheel
onthouder, aan het feestmaal alleen alco
holvrije dranken werd aangeboden.
'Dat men zich daarom verveelde of niet
vroolijk was, zeide men er niet bij, zegt
het blad.
Misschien wel historisch
zet „Het Centrum" boven het volgend
grapje uit „Het Volk":
„Twee echte politici bespreken de
kansen.
't Helpt tóch niet, zegt de een, jde
Roomschen en de Katholieken helpen
mekaar vast weer..»»" i
Koddig inderdaad.
Maar 't geval is toch niet zóó onwaar
schijnlijk, als men denken zou.
De „grap" kan best „historisch" zijn!
Of maakt men in verkiezingstijd niet
geregeld onderscheid tusschen Katholie
ken en ultramontanen en heeft ook in
liberale, socialistische en anti-papistisdhe
ooren het woord „Roomsch" niet een
bdzonderen klank?
is het dan wonder, dat zelfs „echte
politici" de kluts kwijt raken?
Temeer, daar men van Roomsch-Ka-
tholieke aangelegenheden in on-roomsche
kringen te naastenbij niets weet, al pleegt
men er wel op hoogen toon over te spre
ken
De Nederlandsche bevolking.
W;ij lezen in „'Die Beukelaar":
Over ruim twintig jaar telt Nederland
naar alle waarschijnlijkheid een bevolking
van ongeveer acht millioen. Eert volks-
groei van wel buitengewone bcteekenis.
in 1830 bezat ons land een volkstal van
ruim 21/5} millioen, terwijl de bevolking
van Frankrijk toen ongeveer 32 millioen
ibedroeg, idus het (twaalfvoud van (het toen
malige zielental in Nederland. Terwijl
ditzelfde Frankrijk, welks bevolking stil
staat, over een twintig jaar wel niet bo
ven de veertig millioen zal zijn gestegen,
Dan zal Nederland dus in stee van Vu,
5 van de Fransche bevolking tellen.
De geëindigde typografenstaking.
De „N. Rott Crt" bevat de volgende
nabeschouwing over de afgeloopen ty
pografenstaking.
Bij een onderhoud, dat wij heden heb
ben gehad met den heer Diamant, voor
zitter van het stakingscomité, deelde deze
ons mee, dat de 131 typografen, die
gisteren tegen opheffing van de staking
hebben gestemd, dit hebben gedaan, om
dat zij geen slachtoffers wenschten. Zij
verlangden, dat allen, die met veel op
offering voor verbetering in de vaktoe
standen hebben gestreden, daarvan nu
ook de vruchten zouden plukken. Hun
tegenstemmen moet niet worden opge
vat als ontevredenheid met het behaalde
resultaat, dat vooral belangrijk is met
het oog op de verhooging van de mini-
mum-loonen. De organisaties verwachten
van dezen met succes gevoerden strijd
ook, dat zij de nu niet ingewilligde
eischen doorgevoerd kunnen krijgen in
het contract met den Bond van Boek
drukkerijen, te sluiten met ingang van
1 Februari 1914.
Voorts heeft deze staking de aandacht
gevestigd op de kwestie van de mede
zeggingschap van de werklieden in de
regeling van inwendige aangelegenheden.
De werklieden verwachten, dat in het
contract met den Ned. Bond van Boek
drukkerijen deze zaak zóó geregeld zal
worden, dat $r commissies uit de pa
troons en de werklieden voor zullen wor
den ingesteld.
Voor drukkers, die werken op twee-
toer-machines en op persen met inleg-
apparaat, is het loon nogal belangrijk
beneden het geëischte gebleven. Voor
deze categorieën was een uurloon van
32 ets. gevraagd, omdat zulke werklie
den eigenlijk ieder 2 machines bedie
nen; het uurloon staat nu echter op 24
ets. Ook deze zaak hopen de werklieden
in 1914 gunstiger geregeld te krijgen.
Nog werd er op gewezen, dat er, in
verband met de aanstaande onafhanke
lijkheidsfeesten, groote drukte in het be
drijf verwacht wordt, zoodat de door de
staking werkloos geworden typografen
weer spoedig aangenomen zullen kunnen
worden.
Bij een zestal firma's, onder welke
Ellerman en Harms, wordt thans nog ge
werkt onder de oude voorwaarden door
gezamenlijk 186 werklieden. Reeds heden
stelden de organdsatiebesturen zich in
verbinding niet deze firma's, om de nieu
we arbeidsvoorwaarden doorgevoerd te
krijgen. De 'firma's Coesel en Van Soest,
voor wie de staking nog voortduurde,
hebben toegegeven.
Het geld dat stom is...
In een artikel van het Batavia: -die
Handelsblad leest men de volgende
krasse mededeeling:
„Toch hebben de aanstaande verkie
zingen (voor de Tweede Kamer) in In-
dië meer die aandacht getrokken dan
vroegere 4-jaariijksche verkiezingen in
het moederland- Aanleiding tot die meer
dere aandacht gaf het streven van regee
ring en zending, om langs den v/eg vani
het onderwijs aan de mohamedanen hier
te lande een godsdienst te bréngen waar
om zij niet gevraagd hebben en dien zij
ook niet wenschen. Vele Europeanen^
hebben gemeend, dat door zulk een stre
ven volstrekt onnoodig de godsdienst
vrede zou worden verstoord, en zij heb
ben die meening gedemonsteerd, o.m.
door het schrijven van een circulaire
waarin men werd ppgewekt, om door
geldelijke bijdragen de .vrijzinnige con
centratie in Nederland bij de aanstaan
de algemeene verkiezingen te steunen.
Aan dien oproep hebben velen voldaan.
Dezer dagen zal de eerste f 10.000 naar
Nederland geremitteerd, worden. Het is
ons bekend, dat dit wel jiiet de Jaat-
ste f 10.000 zullën zijn, welke gezon
den worden. Ook sommige gegoede Chi-
neezen teekenden voor eiene bijdrage, en1
in dat feit vonden enkele zich „ppsir
tieve christenen" noemende menschenf
aanleiding om te zeggen, dat hun ver
bittering wel beschouwd eigenljjk ^ver
ontwaardiging was".
Er is dus reeds een aardjg bedrag
op, komst en die eerste tien duizeaild
gulden zullen niet de laatste zijn.
De zilvervloot voert haar schatten
aaij, terwijl de verkiezingen nog be
trekkelijk ver .verwijderd zijn.
Men is daar wei ijverig' in IndiëP
En wij beleven nu het 4,noch nie da
gewesen" verschijnsel, dat straks die li
berale verkiezings-campagne o. a. zal
worden gevoerd met... Chineesch gelïtf
De concentratie in een meuw licht!
zegt het Centrum.
,,'t Is niet genoeg, dat Vrij-liberalen,
Unie-liberalen en Vrijzinnig-democraten,
zich in één hoop scharen-; niet genoeg,
dat men straks de hul pi der socialisten
zal aanvaarden en wederkeerig aan hen
steun verleenenniet genoeg, dat de
Indische vrijzinnigheid een handje helpt,
neen met volle handen helpt, nu
wordt de samenwerking ook nog uitge
breid tot het buitenland, tot de Chinee-
zen.
Welk een nationaal bedriif 1 En ,00k,,
v/elk een christelijk bedrijf 11
Men is bang voor de verspreiding van
het Christendom onder d.e Mohammeda
nen en onder voorwendsel, idiat de.go<ls-
dienstvrede daardoor zou worden be
dreigd steunen Nederlandsche liberalen,
Nederlandsche socialisten en Indische
Chineezen de vrijzinnige concehtratle/"
Die aard dier concentratie wond|t door
dit buitengewone bondgenootschap) een
keer te meer geteekencL
KORTE KRONIEK.
Besloten is, dat op de op den 2en
Pinksterdag te Heerlen te houden Ka
tholiekendag het algemeene onderwerp
zal zijn: Het Familieleven. De regelings-
commassie zal bestaan uit de heeren
Schroeder, lid van den gemeenteraad!,
voorz. dr. Meuieman, viice-voorz.den
gemeente-secretaris Grootjaus, secr.
Lemmer.s, penningm. en v. cl Kamp, 2e
secretaris.
De spoorwegen hebben het plan
om voortaan slechts eens per jaar eene
dienstregeling te maken^zoowel voor den
zomer als voor den winter. In de spoor
boekjes zal dan duidelijk worden aange
geven, welke treinen in de wintermaan
den niet zullen loopen.
Die vereenigïng „Plaatselijk Belang?'
te Medemblik heeft naar aanleiding van
de plannen om een nieuw Rijkskrank-
zinnigengesticht te Wpensel te bouwen,
tot den Minister van Binnenl. Zaken en
tot de leden van de Tweede Kamer een
adres gericht, waarin zij er op aandringt