BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4 e Jaargang.
No. 1001.
Bureau OUÖE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V8 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
Januari
1013.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Alweer een „te korf'-roeper.
Ettelijke jaren geleden hebben we on
der ons een bezorgden vriend gehad,,
de Nijmeegschen docent Poelhekke
die den Katholieken in 't algemeen ge
brek aan wetenschappelijke ontwikkeling
verweet. Er waren goede uitzonderingen,
dat gaf hiji genadiglijk toe, maar hij vondi,
dat er meer moest worden gestudeerd1.
Als verontschuldiging voerde hiji intus-
schen aan, dat de Katholieken, als gevolg
van de eeuwenoude achteruitzetting bij
't bezetten van ambten en 't bekleeden
van waardigheden, gewoon waren ge
worden zich op den handel toe te lqg-
gen.
Nu, dat liet zich hooren en wie rond
zich zag, werd vele Roomschen in de
handelskringen gewaar.
Thans evenwel is een buitenlander
prof. dr. Frans va/n den Cauwelaert
in „De Violier" te Amsterdam niet al
leen het wetenschappelijke bezwaar des
heeren Poelhekke komen onderschrijven,
maar bovendien komen vertellen, dat de
Katholieken hier op economisch gebied
achterlijk zijn.
't Is erg vriendelijk van meneer v. d.
Ca uw el aiert, maar we zouden hem wil
len vragenwaar blijven dan de Ka
tholieken?
In de wetenschappelijke wereld- vindt
hij er niet genoeg, in de economische
wereld dito, maar in welke omgeving
zitten ze dan Zijn we tegenwoordig
.allemaal kleine luyden?
Dit laatste is moeilijk aan te nemen,
'gezien de reuizenbedragen, welke nog
steeds aan Roomsche instellingen wor
den ten koste gelegd en toch zeker niet
door onze tegenstanders wordlen opge
bracht.
En ook dat wetenschappelijk bezwaar
kunnen we niet toegeven, want waar
bestudeerde Katholieken "op den voor
grond werden geroepen in 't parle
ment, op de leerstoelen, in 't openbaar
leven maakten ze steeds een goed
figuur. Ga dit zelf maar eens na, lezer.
De heer v. d. Camvelaert had wèl ge
lijk, dat bij zijn lezing noemde „leeken-
beschouwingen over ons Katholiek le
ven", want ganscheliijk ingewijd leek hij
ons niet, ten minste niet wat Noord-
Nederland betreft.
En al ware hij wèl goed op de 'hoogte
geweest, dan nóg had hij moeten na
laten te spreken, gelijk hij deed. Wie
een volk wil opheffen, moet niet be
ginnen met het neer te drukken. Hij
moet op de lichtpunten wijzen en daaraan
de aansporing vastknoopenontsteek
meer van die lichtpunten, want ge kunt
het, dat ziet ge.
En aan lichtpunten mapgelt het ons,
Goddank, niet!
De heer v. d. Cauwelaert besprak nog
meerdere uitingen van het Roomsche Le
ven, maar wat wij er hiët van zeiden
lijkt ons voldoende, o-m onze opinie te
motiveeren, dat deze „Vioücr"-voordracht
een besliste fout was.
Een fout. welke onze tegenstanders
niet zullen nalaten te exploiteeren
vooral in dit jaar, waarin de Katholieken
door hen liefst weer wat moeten ach
teruit gedrukt.
V Zouden ze dat gelooven?
In een der verkiezingsvergaderingen,
waarmede de vrijzinnigen het land over-
stroomen, zeide de spreker 'i was te
Bussum nadat hij 't had gehad over
de bevordering van het Christelijk onder
wijs in Indië:
„Een dure plicht der vrijzinnigen is
het, zich daartegen te weer testellen
en de ramp van een daardoor mogelijk
verlies van Indië te verhoeden."
't Is kolossaal!
U moet weten, dat in Indië op velerlei
gebied eeuwenlang misstanden hebben
geheerscht, deels voortspruitend uit
Europeesch winstbejag denk b.v. aan
de sinds eenigen tijd zoo'n beetje afge
loste „eereschuld" deels uit Euro-
peesche heerschzucht, vermengd met on
kunde en misverstand.
Gestadig werd, vooral in de latere
tijden, naar verbetering gestreefd, terwijl
we nu eens willen aannemen, dat thans
ginds alles in orde is. De geduldige
Oosterling heeft stil alles verdragen en
zegent ons bestuur.
Maar nu komt daarop een Christelijke
regeering, die inmiddels alom werkend
ten nutte van den inlander haar be
ginselen ook op onderwijsgebied wil
doorvoeren.
En nu komt opeens Indië in gevaar!
Zouden die linker kiezertjes dat lieusch
slikken?
Zouden ze werkelijk zoo onnoozel zijn?
De concentratievlag.
Dezelfde Boissumsche spreker Si-
binga Mulder heet hij laakte zeer de
uitdrukking van minister Heemskerk „de
roode vaan in den mist", .waarmede deze
de concentratie aanduidde.
Spr. toornde:
„Dit rood was niet de kleur der
revolutie, het was het rood van onze
driekleur. D'och in zijn opgewonden
toestand had de minister de beide
andere kleuren over het hoofd gezien.
Die driekleur, waaromheen wij ons
allen scharen voor God, Koningin en
Vaderland."
Mooi gezeid!
Maar nu zouden we den vertoornden
redenaar wel eens willen vragen, welke
vlag links zal worden ontplooid, welke
leus daar zal worden aangeheven bij
de herstemmingen. Dan toch komen er
bondgenooten, die over „God, Koningin
en Vaderland" al heel zonderling denken.
Bij de herstemmingen zal de concen
tratie wat blij wezen, dat zij stiekum in
plooide banier.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Ofschoon door het uitstellen van het
antwoord der Porte nog eenige ?pan^
ning heerscht meent meni tod; dat de
vredesonderhandelingen
zich kalm zullen afwikkelen. In Kon-
stantinopel wordt uit den aard der zaak
druk geconfereerd.
In het paleis van den Sultan zijn gis
teren de troonopvolger en enkele ande
re prinsen bijeengekomen om over den
toestand te beraadslagen. Ook de groot
vizier ën eenige ministers zijn daar 's
middags op uitnoodiging van den Sultan
verschenen, waarschijnlijk om de verga
dering van den National en Raad te oe-
spreken.
In verschillende Turksche kringen isi
men met het bijeenroepen van' dien raad
niet ingenomen. Zoo betoogt de Ikdam
dat de regeering haar verantwoordelijk
heid niet op deze wijze van zich kan
afwentelen. De beslissing .van deji Na-
tionalen Raad had zin in den tijcl toen
er nog geen grondwet bestond, doch
thans niet meer, oordeelt het blad.
Hoeveel animositeit in liet rijk tegen
het kabinet-Kiamil bestaat, is onlangs'
gebleken uit de oproerige geschriften,
die tegen en in moskeeën geplakt waren.
Dergelijke plakaten zjjn nu ook te Tre-
bizonde en verscheidene .andere provin
ciesteden. De regeering heeft bevolen in!
die steden de Jong-Turksche .clubs- te
doorzoeken.
Te Sofia, aldus wordt vandaar ver
meldt, neemt men aan, dat de komen,dié
gebeurtenissen zich als; volgt zullen af
wikkelen. Indien de Porte oj> de nota
der mogendheden een we^igerenid1 ant
woord mocht geven, zullen de afgevaar
digden der Balkanstaten ter vYed,escon-
ferentie te Londen "den Tiirkschen afge
vaardigden Vrijdag a.s. een ultimatum
overhandigen. De onderhandelingen zul
len dan officieel worden afgebroken' en
de krijgsverrichtingen kunnen 31 dezer
worden hfërvat.
Wanneer het antwoord der Porte ech
ter geen besliste weigering inhoudt, zal
het ultimatum nog eenigen _^ijd uitbljj-
vën.
In Konstantinopel is men er echter
geenszins gerust op dat de zaken zulk
een kalm verloop zullen hebben.
In militaire kringen vreest men', dat
de Bulgaren de vijandelijkheden plot
seling weer zullen openen en neemt men
alle mogelijke maatregelen Voor dat ge
val. In diplomatieke kringen is menj
eVeneens zeer zwartgallig en begint men
eraan te twijfelen, dat dë Vrede'gesloten
zal worden, zonder dat het leger d£ ge
noegdoening zal krijgen, om zich een
laatste maal met den vijand te meten.
De schietpartijen, die sedert enkele da
gen bij de linies van Tsjataldzja dage-
lijksch werk zijn, doen het Vermoeden
rijzen, dat men een voorval wil uitlok
ken, dat recht zou geven om cie vijande
lijkheden te heropenen.
De troepen aan het jfronj^ beginnen
te morren en verlangen', dat men hen zal
'laten oprukken of hen 'naar hunne haard
steden terug zal zenden.
Een bericht uit MoesLfa pasja verze
kert dat, onder het Turksche leger in
Adrianopel pest is uitgebroken, Servi
sche geneesheeren Van het belegeringsj-
leger zouden Turksche geneesheeren met
het pestmasker voor aan den arbeid heb
ben gezien.
Aan Bulgaarsche zijde moet men, naar
luidt v,an berichten, eveneens van mee
ning zijn dat in de oorlogstoestand spoe
dig verandering moet komen, zjj het dan:
door hernieuwd waipenglweld.
De Fransche mirvstercrisis
is reeds weer teneinde g bracht doordat
Briand na lange samensprekingen naar
alle kanten, erin geslaagd is een nieuw
ministerie te vormen.
Het ziet er uit als volgt: voorzitter
van den ministerraad en binnenlandsche
zaken: Briand; justitie: Barthou; bui-
tenlandsche zaken: Jonnart; oorlog,:
Etienne; marine: Baudinfinanciën:
Klotz; onderwijs: Steeg; openbare wer
ken: Jean Dupuy; handel: Quisthau;
landbouw: Fernand David; koloniën:
Jean Morel; art>eid: René Besnard.
Onder ^staatssecretarissenvan binnen
landsche zaken: Paul Moret; van pos
terijen: Chaumet; van schoone kunsten:
Leon Bérardvan financiënBoureli.
Gisteravond te kwarEvoor zeven heeft
Briand de nieuwe ministers voorgesteld
aan den president der Republiek, die de
besluiten tot instelling van het kabinet
onderteekende, welke lieden zullen wor
den gepubliceerd. Waa -.hijiiliik zal de
ministerieele verklaring Donderdag wor
den vastgesteld en het kabinet zich aan
de Kamer voorstellen.
Briand heeft aan journalisten ver
klaard, dat hij de meest mogelijke moei
te heeft gedaan om alle leden van het
kabinet-Poincaré, te bewegen, in het
nieuwe ministerie zitting te nemen, maar
om redenen, 't zij van gezondheid, 't
zij van persoonlijken aard, die intusschen
geenszins een achtergrond van vijandi
ge 'gezindheid hebben, wilden Bourgeois,
Delcassé en Lebrun zich liever terugtrek
ken. Briand heeft nog verklaard dat al
le leden van het nieuwe kabinet het op
alle punten volkomen eens zijn. Toch ge
looft men, dat het kabinet, ondanks al
le moeite die den formeerd.er zich heeft
gegeven bij alle partijen, een harden
dobber zal Jiebben, door tegenwerking
der radicalen voor wien de verkiezing
van Poincaré een leelijke klap is.
GEMENGD.
Uit Weenen wordt aan de Pester
Lloyd gemeld, dat Buig ar ij e geneigdi
is een stuk gebieds aan Roemenië af
te staan. Maar Roemenië acht dat stuk
niet groot igenoeg.
Het Journal Officiel zal morgen'
een besluit openbaar maken, waarbij een
secretariaat generaal wordt in
gesteld voor het protectoraat Marok
ko en Tirard tot secretaris generaal be
noemd wordt.
In Hongarije dreigt, naar uit
Boedapest aan de Voss. Zeitung wordt
geseind, -een ministercrisis.
De keizer heeft gisteren Lukacs, den
minister-president, in bijzondere audiën
tie pntvangen, wat Sn (Verband (fnoet ©taan
met een besluit van den-minister van
financiën Teleszky om af te treden.
Teleszky is het niet eens met de hou
ding der regeering inzake de belasting
hervorming.
Naar luid van een bericht uit M e-
xico (stad), is in de nabijheid van
Atencingo een afdeeling regeer ings-
troepen van circa 100 man in de pan
gehakt door de opstandelingen. De
enkele vluchtelingen, die hadden weten
te ontkomen, beweren dat de rebellen
aanzienlijk talrijker waren dan de regee-
ringstroepen.
Uit Washington wordt aan de
Koln. Zeitung gemeld: Naar aanleiding
van berichten uit Vera Cruz, volgens
welke de toestand daar zeer bedenkelijk
is, overweegt het staatsdepartement de
uitzending van een slagschip daarheen.
Te Wellington op Nieuw-Zeeland
hebben de werklieden van de
v 1 e e s c h-e x p o r t M a a t s c h a p p ij
gestaakt. Zij eischen hooger loon. Men
verwacht, volgens de Times, uitbreiding
der staking over geheel Nieuw-Zeeland.
Van het bataljon Duitsche spoor-
spoorwe gtroepen te Hanau, dat
door typhus besmet is, is gisteren
weer een man, de 17de, bezweken. Er
liggen nu nog 122 soldaten ziek, 41
man, die hersteld zijn, gaan met een
verlof van zes weken naar huis.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is aan den luitenant
ter zee le kl. M. Wu Schafy eervol ont
slag verleend
zijn bevorderd tot kajpitein-luitenan't
ter zee de luitenant ter zee le kl. W.
F. van Eitp Taalman Kip en tot luitenant
ter zee le kl. de luitenants ter zee 2e
kl. L. M. J. Gregory en Wi E. Wolter-
beek Muller.
Minister L. Regout.
Het „Centr." verneemt, dat de heer
L. Regout, minister van waterstaat, hoe
ook de verkiezingen zullen uitvallen, bij
het einde van de loopende parlementaire
«periode zijn ambt zal neerleggen.
Kamerverkiezingen.
De heer Van Idsinga, afgevaardigd
de yoor Bodegraven, heeft aan de
„Nederl." meegedeeld, <i,a't het bericht,
als zou hij zich niet herkiesbaar snellen,
onjuist is.
Door de vrijz. Kiesvereeniging te
Oostburg (Zeeland) zijn tot yoorloopige
candidaten gesteld V.oor heHidknaatschaf)
der Tweede Kamer der Stat en-Generaal
de heeren jhr. De Muralt van Zierikzee
en mr. A. J. Fokker te Leiden. Op 2
Februari geschiedt de officieele candi-
daatstelling.
Staking sigarenmakers.
Op verzoek van de federatie is, naar
„Het Volk" meldt, de gecombineerde
hoofdbesturenvergadering van de arbei
dersorganisaties^ die gisteren te Utrechft
zou plaats vinden, tot vandaag uitge
steld. 1 1
Het gebed der kinderen.
De R. K. Kiesvereeniging te Haarlem
heeft aan de verschillende scholen, in
richtingen en instellingen van onderwijs
enz. daar ter plaatse het verzoek gericht
om, met het oog op «de groote belangen
van den godsdienst, die bij de volgende
verkiezingen op het spel staan, het zoo
krachtdadig gebed der kinderen te ver
zoeken voor den goeden uitslag der ver
kiezingen.
Waar vooral de toekomst van het
onderwijs gemoeid is bij den a.s. ver
kiezingsstrijd, hoopt het bestuur blijk
baar, dat het gebed der kleinen zal
helpen om ons vaderland te hoeden voor
een ongodsdienstig bewind.
In dezen volgt het bestuiur het voet
spoor van de Katholieken in België, waar
verleden jaar denzelfden steun van het
gebed werd verwacht.
Inderdaad een navolgingswaardig voor
beeld voor ons geheele land. (Msb'd.)
KORTE KRONIEK.
Naar de heer Roodhuyzen in een
ingezonden stuk in de „Msbd." beweert
is er niets van waar, dat hij te Haarlem
mermeer getracht zou hebben den Katho
lieken candidaat te wippen door aan.de
anti-rev. de steun der vrijzinnigen te be
loven, zoo zij een eigen candidaat zou
den stellen.
LEIDEN, 22 Januari.
„Gysbreght van Aemstel"
Maandag 27 Januari a.s. geeft het ge
zelschap van de N. V. „Het Tooneel"
eene voorstelling yan Joost van den
Vondels „Gijsbreght van Aemstel", in
den Schouwburg alhier. In dit stuk treden
o.a. op de dames'jacq. Royaards-Sand-
berg, Henriëtte Demmink, Sara Heij-
blom, Oh. Kohier, Annie Wiestdijk en
de heeren Wlillem Royaards, Jan Musdh,
Co Balfoort, Louis Saalborn, Bachiga-
loupi Touirniaire, E. Gilhuys, A. Wyn-
nobel, Adolphe Engers, V. Berghegge en
M. Parser. De regie is in handen van
Willem Royaards. De muziek is van Theo
van der Bijl. Decors van de N. V. „Het
Tooneel", vervaardigd op eigen ateliers,
naar ontwerp van Frits Lensvelt. Costu
mes naar ontwerp van Nell Bronger. Aan
vang der voorstelling half acht, einde
kwart over elf.
Den heer H. Deelstra, commies ter
gemeente-secretarie, is door B, en W.
«met ingang van 10 Februari a.s. op zijn
verzoek, wegens vestiging in het buiten
land, eervol ontslag uit zijne betrekking
verleend.
Tot Ieeraar in Staathuishoudkunde
aan de H. B. S. te Schiedam is be
noemd mr. P. M. von Baumhauer, alhier.
ROOMSCHE AGENDA.
Woensdag, 51/2 uur St. Jozefszaal,
Rapenburg 52. Bijbelsche geschiedenis
(met Iichtbeefden) voor de kinderen der
St Petrus-parochie door den Wieleerw.
heer C. G. J. v. Leeuwen.
Woensdag 8 uur. Bondsgebouw,
Rapenburg 10. Bioscoopvoorstelling.
Woensdag 81/2 uur. Bondsgebouw
Rapenburg 10, Alg. ledenvergadering,
van de R. K. Vereeniging voor den
Volkszang.
Donderdag 7i/2 uur. St. Josefs-
zaal, Rapenburg 52. Feestuitvoering
voor leerlingen.
Donderdag 8 uur. Bondsgebouw
Rapenburg 10. Jaarvergadering Maria-
vereeniging.
Maandag 8 uur, St. Jozefszaal, Ra
penburg 52. „Geloof en Wetenschap".
Voordrachten van mevrouw Wensma
Klaassen.
Zondag 8 uur, Café „Zomerzorg".
Liefdadigheidsuitvoering Ned. R. K. Gra
fische Bond, afdeeling Leiden.
KATWIJK AAN DEN RIJN. In de
Rosham werden gisteren verkocht 50
voer schapenmest welke opbracht per
voer fS.60f8.80 plus 10 pCt voor
onkosten.
LISSE. Gisteravond hield de bloe-J
mist-werkliedenvereeniging St Isidorus
een best bezochte vergadering, waarin
wegens ontstentenis, van beide voorzit
ters de leiding gedeeltelijk in handen
was van den Geestelijken Adviseur. Na
opening en lezing der notulen werden
tot afgevaardigden naar ,de Alg. Vergt
van den R. K. Bond St. Deus Dedit ge
kozen de heeren P. van Bezu en P.
Warmendam. Hierna volgde de behan
deling van den beschrijvingsbrief welk
een aangenaam debat uitlokte. Na afhan
deling hiervan kwam het antwoord van
de patroons inzake het Zaterdags 4 uur
eindigen. Hun antwoord luiddp dat ze
geneigd zijn des Zaterdagsnamiddags' de
werkzaamheden te 5 uur te doen eindi
gen. Na re- en dupliek door de verga
dering en na gehoord te hebben, het ad
vies van den üeestelijlken Adviseur werd
besloten het voorstel der patroonsl te
accepteeren, doch alleen als overgangsr
maatregel en ter gelegenertijd het urgen
te punt nogmaals £an de orde J^e stellen.
NOORD WIJK. Gisteravond was de
zaal van den heer C. Gordijn vol met
leden en genoodigden van het St. Je-
roensgilde. Deze vereeniging gaf de eer
ste harer feestavonden. Aan belangstel
ling voor deze feesten ontbreekt het
nooit, want iedereen weet, dat, waai
de kranige onderafdeeling van het Gilde,
de Reciteerclub „Utile Dulci" optreedt,
men op eenige echt gezellige, genotvolle
uurtjes kan rekenen. Zoo ook gistera
vond.
Onder de aanwezigen merkten we op
den Z.Eer\v. heer pastoor, de beide W,-
Eerw. heeren kapelaans en eenige Z.Ew.
heeren professoren van het Seminarie
„Hageveld".
Vooraf sprak de voorzitter van het St
Jeroensgilde, de heer C. J. L. v. d. Meer,
een hartelijk woord van welkom en
wenschte allen aanwezigen een genoeg
lijken avond. Hierna was het woord aan
den regisseur van „U. D.", den WelEerw.
heer Niehuis, die een inleiding gaf voor
het geschiedkundig drama, dat zou wor
den opgevoerd: „Kroonprins en Mar
telaar". Het stuk s peelt ten tijd van
de Fransche revolutie. Lodewijk XVI,
koning van Frankrijk, en zijn gemalin
Marie Antoinette, laten beiden hun leven
op het schavot. Hun zoon, de toekom
stige Lodewijk XVII, wórdt onder be
waking gesteld van Simon, een schoen
maker, een monster van wreedheid, die
op bevel der Conventie het kind licha
melijk en geestelijk moet ten onder bren
gen. Na drie jaren van ontbering en mis
handeling sterft de kleine martelaar, op
het oogenblik, dat eenige trouw gebleven
harten hem uit zijn ellende willen red
den. Dit is de korte inhoud van het
drama.
Het eerste tooneel verplaatst ons in
een kamer van het koninklijk paleis, de
