19
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4e Jaargang.
No. 973,
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1-30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
December
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt via 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huurden verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het heeft er veel van of er niet veel
zal komen van vrede, althans over het
voortzetten der
vredesonderhandelingen
is inen reeds pessimistisch gestemd. De
Londensche correspondent van de „Ma-
tin" heeft erover gesproken met Danef.
'Deze verklaarde hem, dat, als men met
de Turken te Londen niet tot een over
eenkomst mocht komen, men elkaar te
CTsjataldzja weer zou zien. De Turken
mogen zich geen illusie maken, zeide
Danef. Te Londen zijn wij bereid hun
Konstantinopel en een deel van Thracië
te laten behouden, waardoor Turkije ook
in de toekomst een Europeesche mogend
heid kan blijven. Als wij echter naar
lTsiataldzja terugkeéren, zal dit betee-
kenen het einde van het Turksche rijk
in Europa.
Op de vraag -van den correspondent
of hij daarmede zeggen wilde, dat, als
de Turksche regeering voor Donderdag
geen gewijzigde volmacht aan hare ge
delegeerden zou doen toekomen, de Bul
garen de onderhandelingen zouden af
breken, antwoordde hij „Ja".
Intusschen geloof ik niet, zeide Danef,
dat de Turksche regeering weigeren zal
aan onze wenschen tegemoet te komen.
Mag men de „Frankï. Ztg." gelooven,
dan zal dat niet gebeuren. Haar corres
pondent seint uit Konstantinopel, dat de
Porte aan hare gevolmachtigden te Lon
den nieuwe lastgevingen heeft gezonden.
Daarin wordt hun opgedragen, zoo lang
Griekenland het protocol van den wapen
stilstand met zekere voorwaarden niet
geteekend heeft, alle aanraking met de
Grieksche gevolmachtigden te vermijden.
Nu echter wordt uit Londen geseind,
dat men daar reden meent te hebben, om
aan te nemen, dat Griekenland in een
.wapenstilstand zal toestemmen, onder
voorbehoud van het recht de schepen te
visiteeren, ter verzekering van de neutrali
teit en dat de gedelegeerden van de
Baikanstaten in een nieuw uitstel zullen
toestemmen, indien soms het antwoord
uit Konstantinopel niet voor Donderdag
zal zijn ingekomen, op voorwaarde, dat
zulks niet als middel wordt gebruikt om
de beraadslagingen op de lange baan
te schuiven.
In welingelichte Bulgaarsche kringen,
zegt de „Lok. Anz.", meent men, dat de
de gezantenconferentie, die, zooals men
.weet, eveneens te Londen plaats vindt,
déze week tot een goed einde zal worden
gebracht. Over den afloop der vredescon
ferentie is men echter ook daar pessi
mistisch gestemd. Men vreest, dat het
vooral de kwestie van een schadeloos
stelling in geld van de zijde van Turkije
zijn zal, die de grootste moeilijkheden
za! opleveren, want de financieele uit
putting van Turkije moet tenminste even
zoo groot zijn als die van de Balkan-"
staten. Men neemt aan, dat de bemoei
ingen van de groote mogendheden, in
zoover deze zich in het geheel genomen
met de vredesonderhandelingen bemoeien
zullen, hoofdzakelijk er op gericht zullen
zijn, het moeilijke punt van de schade
loosstelling te verzachten, en men rekent
iii dit opzicht, evenals ten opzichte van
het afstaan van gebied, waarmede voor
(Turkije kwesties van eer of godsdienstige
gevoeligheden verbonden zijn, op de ge
matigdheid en het politiek inzicht, dat
'de Balkan-diplomaten tot nu toe aan den
dag gelegd hebben, en wel in het bij
zonder de Bulgaarsche.
Dit bericht klinkt voor de Turken iet
wat "bemoedigender.
Over de nog steeds hangende kwestie
tusschen
Oostenrijk en Servie
klinken de berichten nogal gunstig. Aan
de geruchten omtrent nieuwe stappen,
die Servië zal doen ten opzichte van een
haven aan de Adriatische Zee, moet geen
geloof gehecht worden, seint Reuter. De
houding van Servië is zeer gematigd en
de ujpgendhedeh weten dat. Terwijl Scr-
ivië natuurlijk verlangend is, dat zijn
jweasch van een uitweg naar zee ver
wezenlijkt wordt, wenscht het in geen
enkel opzicht verwikkelingen in Europa
te veroorzaken, Servië -vertrouwt er op,
dat de rechtvaardigheid- en de gematigd
heid van zijn aanspraken het de sympa
thie van de regeeringen in Europa zullen
verzekeren. Het is geneigd de kwestie
geheel in handen der groote mogend
heden te stellen in verband met de be
trekkingen tusschen Oostenrijk en Servië.
Men mag verwachten, dat er directe
onderhandelingen begonnen zijn tusschen
de Oostenrijksche regeering en den nieu
wen gezant van Servië te Weenen, ten
einde het wederzijdsche verlangen naar
een opgeklaarden toestand te verwezen
lijken en misverstanden uit den weg te
ruimen.
In de Italiaansche Kamer is er ge
ïnterpelleerd. over de voorbarige vernieu
wing van het
drievoudig verbond
In antwoord op deze interpellatie ant
woordde San Giuliano, dat het drievoudig
verbond een waarborg voor den vrede is.
Een hechte internationale positie van Italië
is noodig voor een vreedzame oplossing
van de Balkancrisis, waarin Italië te ge
makkelijker zijn belangen zal kunnen ver
dedigen, waar het vóór het ter tafel
komen van de nieuwe regeling der gren
zen op den Balkan, en de kwestie van het
evenwicht in de Adriatische en de 0$>ste-
lijke helft van de Middellandsche 'Zee,
gezorgd heeft, dat de kwestie van Lybië
niet meer bestond.
Het resultaat van een ondervinding
van 30 jaren was, dat het gelijkelijk in
het belang van de drie mogendheden zou
zijn om het verdrag te vernieuwen
eenigen tijd vóór het vervallen van den
loopenden termijn, op grondslag van de
verdragen van 1897 en 1900 tusschen
Italië en Oostenrijk-Hongarije, die nog
steeds aan den tegenwoordige/! toestand
beantwoorden.
Italië en Oostenrijk-Hongarije, welker
onderlinge betrekkingen zeer vertrouwe
lijk en hartelijk zijn, kunnen hun gezichts
punten laten samenvallen ter oplossing
van de Albaneesche kwestie.
Het drievoudig verbond waarborgt al
onze belangen en verzekert ten een en-
male onze veiligheid.
Een vreeselijk auto-on geluk
heeft zich gisteren op den weg Brussel-
Breda, tusschen de gemeenten Waarloos
en Rumpst voorgedaan.
Uit de richting van Brussel, schrijft het
„Hbld. v. Antw.", kwam een groote auto
aangereden en had een oogenblik van
den steenweg afgeweken, tengevolge van
de groote werken, die de Waterworks
daar uitgevoerd hebben.
Terug op den steenweg willende ko
men, geraakte de auto op zekere plaats
in eene diepte, die veroorzaakt was door
de werken en die men niet aangevuld
had, zoodat de aarde zelfs nog geheel
en al los was.
Het wiel zakte er bijna tot aan d-e as
in en door de vaart der auto brak het
wiel.
De auto maakte een geweldigen sprong,
met het ongelukkig gevolg, dat de vier
inzittenden uit het rijtuig op den weg
werden geslingerd.
De voerder der auto, de persoon, die
aan het stuurwiel zat, de heer baron van
Zuylen van Nijevelt, oudste „zoon van
baron van Zuylen van het kasteel „De
Haere" en gezantschapsattaché te Brus
sel, werd verscheidene meters ver weg
geslagen en op slag gedood.
Het slachtoffer moet met geweld met
het hoofd tegen de steenen terecht ge
komen zijn, want de schedel was'open
geslagen en de hersens waren uitgespat.
Van de inzittenden werd mevrouw de
Bassompierre het ergst van al gekwetst;
zijwerd in stervenden toestand opge
nomen en men vreest, dat zij hare won
den niet zal overleven.
De twee andere inzittenden, mej. de
'Wioot de Trixiie en baron Goffinet, onder
luitenant bij de jagers te paard, in garni
zoen te Bergen, waren minder erg ge
kwetst.
Het lijk van baron van Zuylen bleef
te Rumpst.
Luitenant Goffinet is de zoon van een
der barons Goffinet, die in het leven van
Leopold 11 eene zoo voorname rol aan
het hof speelden.
Het parket zal nu ter plaatse onder
zoeken, of, en in hoever de werken aan
den weg.bijgedragen hebben tot dit ver
schrikkelijk ongeluk.
GEMENGD
Prins Ludwig, de nieuwe r e-
gent van Beieren, heeft den minis
ter van jodide laten weten dat hij, ter
herinnering aan zijn vader, bij de plech
tige aanvaarding van het regentschap,
een groot aantaj veroordeelden amnes
tie wenscht te verleenen. Hij heeft len
minister opgedragen, hem in dien zin
voorstellen te doen.
De Munchener correspondent van
de „Tagl. Rundschau" seint: De Soc-
democratische fractie van den
B e i e r s c he n L a n d d a g heeft beslo
ten in haar geheel zoowel aan de begra
fenisplechtigheid als ook bij het afleg
gen van den eed door den nieuwen re
gent tegenwoordig te zijn.
De „Daily Telegraph" verneemt uit
Teheran dat men daar in consternatie
verkeert over de mogelijkheid dat de
Britsche regeering een tuchtigings-
expeditie saar Sjiras zal zenden
naar aanleiding van den moord gepleegd
op den Britscben kapitein Eckford.
Men houdt het er in de Perzische
hoofdstad voor. dat er mutaties in het
kabinet op til <djn.
De Peruiiansche regeering heeft
thans de in hechtenisneming gelast van
een aantal personen die aan de gruwe
len in het Putumay o-d i s t r i c t zijn
schuldig bevonden.
Het hof .van gezworenen te Boe
dapest heeft den afgevaardigde Kovacs
die enkele maanden geleden eenige re
volverschoten loste op Tisza, den voor
zitter van het Huis van Afgevaardigden
vrijgesproken.
De Spaansche Kamer heeft met
216 tegen 22 rstemmen het Franse h-
Spaansche 'tractaat goedgekeurd.
O'.p het jZweedsche pantserschip
Thule, is dopr het te vroe g ont
branden v ah. een kanonschot l
mail gedood 2 - gewondDe man
schappen in den geschutstoren kregen
brandwonden.
Het Engelsche legerlucht-
schip Beta is gisteren bij een van Lon
den uit ondernomen oefeningstocht ver
ongelukt. Het was bemand met vier of
ficieren een machinist en eenige man
schappen; Boven Faniborough geraakte
de motor onklaar en was men het stuur
niet meer meester. Biij het dalen scheur
de het omhulsel. De inzittenden kwamen
met den schrik vrij.
Bij het derde regiment te -Hanaii,
is een groot aantal soldaten, ongeveer
100, onder verschijnselen van typhus,
ongesteld geworden. Twee hunner zijn
reeds overleden. Uitgebreide maatrege
len zijn genomen.
in de mijn, Minister Ackenbach, te
Mengede in Westfalen, heeft een mijn-
gasontploffing; plaats gehad. 43
dooden en 13 ?n zijn reeds te
voorschijn gebrv mee men meent
aile slachtoffers l V ,:a te hebben ge
vonden. Daar de ontploffing plaatselijk
was, is het bedrijf door het ongeluk niet
gestoord. De keizer zond een telegram
van deelneming.
Koninklijke Besliuten.
Bij Kon. besluit is benoemd bij het
reservepersoneel der landmacht, bij bét-
personeel van den geneeskundige dienst
tot reserveofficier van gezondheid 2e
klas W. H. A. van Oppenraaij, arts;
is aan A. J. Metzlar, eervol ontslag
verleend uit zijn betrekking van notaris
te Meppel.
Ommen.
Er is kans, dat de Ommensche kwes
tie tusschen Christelijk-Hïstorischen en
Anti-revolutionnairen van de baan raakt,,
merkt de „Tijd" op.
De heer Bichon heeft reeds gisteren
in de Tweede Kamer erop gezinspeeld
dat hij bij de behandeling van een vol
gende begrooting wel niet meer in de
Kamer zal kunnen zitten.
De „Standaard" geeft blijk, thans
geen licht ie zien in de zaak, maar
is bereid af te wachten of jonger
oogen .gelukkiger zijn. „De Nederlan
der" bericht dat de heer Dorland niet
meer over de zaak in het openbaar zal
schrijven, maar aan het hoofdbestuurder
Christ.-Hist. Linie heeft verzocht het ge
beurde door een commissie te doen on
derzoeken.
Het nationaal comité van de Christ.-
Hist. Unie zal haar de N. Rott. Ct.
meedeelt op 27 dezer te Amsterdam
een vergadering houden, waarin m A
afgevaardigden van de Christ.-Hist. kies-
vereenigingen de bij de Kamerverkiezin
gen ih 1913 te volgen gedragslijn zal
warden besproken. Het in die vergade
ring verhandelde zal vervolgens in de
kiesvercenigingen aan een bespreking
worden onderworpen, waarna in een om
streeks 13 Januari te houden vergade
ring van de Christ.-Hist. Unie zal wor
den besproken, welke houding ten. op
zichte van de coalitie zal worden aan
genomen.
Prijsverhoogiog der sigaren.
Naar het „Hbl." mededeelt, is in een
zeer druk bezochte algemeene vergade
ring der Amsterdamsche Vereeniging van
Sigarenwinkeliers een motie aangeno
men in zake een eventueele prijsverhoo-
ging van sigaren door fabrikanten in het
algemeen en over de reeds in werking
getreden prijsverhooging door enkele fa
brikanten in het bijzonder. De vergade
ring sprak als haar meening uit, dat
het winstcijfer' der winkeliers niet toe
laat hiervan nog iets af te staan en is
besloten ouder geen voorwaarde prijs
verhooging te aanvaarden.
KORTE KRONIEK.
Z. K. H. komt Vrijdagochtend te
gen 10 uur, laatstelijk uit Berlijn, in de
residentie terug.
Ged. Staten van Zuid-Holland heb
ben de verhooging van het presentiegeld
voor de raadsleden van 's-Gravenhage
goedgekeurd.
Te Nijmegen is gisternacht plot
seling overleden, 82 jaar oud, de heer
F. T. J. H. Dobbelman, die van 1889
tot 1901 lid van de Tweede Kamer en
enkele jaren voorzitter van de Katho
lieke Kamerfractie is geweest.
LEIDEN, 19 December.
Geloof en Wetenschap.
Voor een talrijk auditorium trad gis
teravond in bovengenoemde vereeniging
de Weieenv. pater j. v. Well, S. op
met een lezing over King Lear van Sha
kespeare.
In 1666, aldus ving spr. aan, stierf
Shakespeare, volgens aller getuigenis En
geland s grootste drama-dichter en men-
ocheu inner, volgens sjr.'s meening de
grootste dichter van alle landen en alle
tijden, v'erouderden andere dicht 'rs, om
dat ze zijn ingegroeid, in hun tijd, Shake
speare verouder^ nooit, omdat hij staat
boven alle tijden, omdat hij heeft begrepen
en in zijn werken heeft uitgedrukt het
diep-menschelijke, dat onveranderlijk is.
Als wij buiten beschouwing laten het
en-natuurlijke in den mensch (het staat
niet vast, of Shakespeare al dan niet
Katholiek is geworden) dan rijst Shake
speare voor ons op als het kort begrip
van alle kennis, van a l: schoonheid, alie
kunst, abe harmonie in den mensch, als
het type van een pracht-rn Zeker er
liggen vlekken op Shale, .a-re's wer
ken, er komen uitdrukkingen en beschrij
vingen in voor, die maken, dat wij een
ongecastigeerde uitgave niet in handen
van kinderen kunnen geven. Drie redenen
haalt spr. aan, die deze fout wel niet
verontschuldigen, maar toch verkleinen.
Ten eerste: dergelijke passages komen
slechts zeer zelden voor. Ten tweede: 't
is niet eens zeker, of die passages alle
van Shakespaere zelf afkomstig zijn. Ten
derde: het was een algemeene gewoonte
in" die dagen dergelijke dingen neer te
schrk -en. Shakespeare heeft 37 tooneel-
werkei: geschreven waarin ongeveer dui
zend personen optreden, allen zoo scherp
en juist getypeerd, dat wij elk hunner
van alle andere menschen kunnen on
derscheiden.
Na deze algemeene bemhor,wing "gaat
spr. over tot' de bespreking van King
Lear. Dit fooneelwerk is in 1605 of
1606 geschreven; het behoort tot de 3
of 4 van Shakespaere's prachtigste treur
spelen en is zeker de meest tragische
van alle. Het is zco geweldig, dat de
kracht van den geniaalsten acteur er op
versplinter:-n zou. De stof van het treur
spel is een oud volksverhaal. Een koning,
Lear gehaeten, had drie dochi.rs; oud
gewor.o o verdch'j zijn rijk tusschen
twee dezer en onterft de derde 1 'ar
komt hij tot de ontdekking, ih be
voorrechte kinderen or kbave mon
sters zn en zijn onterfde dochter een
liefdevol kind is. Het verhaal is op zich
zelf onwaarschijnlijk ,doHi Shakespaere
weet dat dorre scalet te bezielen tot
een levend spél van levende wezens,
en het. onwaarschijnlijke is mep spoedig
verm.: -! door de' fijn-berekenende ka
rakteristiek. Door dit v.eplmal is. een.
ander geweven van een edelman, die,
evenals koning Lear, een zijner zonen,
een ondankbaren, verheft, terwijl hij de
ander, een edel karakter, miskent,. Het
door elkander loopen van deze twee
verhalen geschiedt op waarlijk meester
lijke wijzegeheel eenig in de wereld
litteratuur.
Het is een Celtisch rasspelhet zijti
oer-karakters met oer-deugden of oer-
ondeugden. Psychisch zijn deze karak
ters geheel anders dan b.v. de zich ana-
lyseerende karakters in Shakespeare's
treurspelen Macbeth of Hamlet. Elk der
optredende personen is een zenuw-mas
sa, niet bedwongen door reflecteerend
verstand of redeneerende wilskracht,
maar bezield door een reuzepassie. Toch
ligt bij hen in de diepste lagen,
van het onbewuste iets van genoemde
eigenschappen, dat in him beste momen
ten tot uiting komt. Na dat over de ka
rakters in het algemeen te hebben ge
zegd, gaat spr. enkele karakters in het
bijzonder, ri.l. van diegenen, die optre
den in de passages, v/elke hij zal voor
dragen, King Lear en diens dochters.
King Lear is een toonbeeld van aan
geboren koninklijke grootheid en waar
digheid, overschaduwd door gebrek aan'
zelfbeheersching en zelf-controle. Hij rea
geert snel op alle uit- en inwendige
prikkels, welke eigenschap nog zieke
lijk verhoogd is door seniele zenuwver-
zwakking. Hit smacht naar liefde of, be
ter gezegd, naar bemind te worden. Ai-
les geeft hij weg aan twee zijner doch
ters om in ruil daarvoor te krijgen de
liefde van haar kinderhart. In die bon-
gerschreeuw naar liefde ligt iets roerend!
sympathieks, doch-die liefde is geen puur
goud, zij is Vermengd met elementen
van eigenliefde. Lear wordt getroffen
door duivelscheri ondank, en, daar hij
van alles beroofd is, kan hij daarop niet
reageeren, door wraak of "s (rijd. Dat
brengt hem tot waanzin.
Lear heeft in' het begin niet onze
sympathie, maar bij'zijn lijden wordt ook
ons medelijden opgewekt. In zijn onge
luk zien wij hem veel koninklijker dan
ooit te vorenwaarlijk „every inch a
king". En in zijn pijn voelen wij de
pijn van alle ouderharten^ veroorzaakt
door den ondank van alle kinderen.
De twee slechte dochters van koning
Lear zijn helsche furiën, geïncarneerde
duivelinnen, maar in haar slechtheid heb
ben zij ieder haar eigen karakter. De
een uit zich spontaan, de andere is meer
geraffineerd in l;a:.r boosheid. De goe
de dochter Cordelia, is zwijgzaam, arm
aan woorden, maar roerend-rijk aan lief
de.
Spr. vindt hier gelegenheid op te mer
ken, dat Shakespaere in zijn treurspelen
geen enkel eigenlijke mannelijke h 1ais
harmonisch ideaal opvoert, maar wel een
beele reeks heldinnen,-idealen van deugd
en trouw en zelf-vergeten liefde. De
beste vrouwen staan hoog uit boven de
beste mannen, maar de slechte vrou
wen staan bij Shakespeare ook veel lager
dan de slechte mannen.
Shakespeare moraliseert nooit en tocli
is hij een der grootste zedepredikers,
die ooit hebben bestaan. Ook hier in
„King Lear". Hier wordt geschilderd
de tragiek der zielegrootheid. De ster
ven ut- held is grooter dan de levende
sell!;.!:!. Door de striemende slagen van
ondank dood geranseld, blijft hij koning.
Alle kwaad en alle goed brengt zijn ver
gelding. In dit treurspel ligt de verg &-
ding in cle eeuwigheid. De dood is de
ster der hoop, die "staat boven den
nacht van passie en zonde en wreedheid
en tragische ondergang.
Na deze uitweiding draagt spr. diep'
doorvoeld en op indrukwekkende wijze
verscheidene passages voor, waartttsscheit
hij den inhoud weergeeft van hiet overige
gedeelte.
De voorzitter-, dr. W. Th. M. Weebers,
was ongetwijfeld de tolk der aanwezigen
toen hij den spreker dank bracht voor
den genotvollen avond.
Lijst van de aan het postkantoor al
hier bezorgtfe brieven en briefkaarten,
welke wcg.-ns onbekendheid van de ge-
adresreeiden niet zijn kunnen worden
uitgereikt, over de eerste helft der maand
December 1912.
B i n n e n 1. brieven. A. W. den Boer.
Amersfoort, H. J. Braak, Amsterdam,
Mej. Annie Jünker, 's Gravenhage, F.
I Bonte Hoofddorp, Gleise en Swidde Lei
den, Rceder en Co. Rotterdam, Mej".
Die est Utrecht.
B. i n n e ri 1. b r i e f k a a r t e n. P. van