DE TWEE VRIENDEN.
4e Jaargang,
No. 968,
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27» cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 13 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden meaedeeiingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-aavertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
KAMEROVERZICHT.
TW BEDE KAMER.
Met algemeen debat.
Twee kopstukken van de rechterzijde
hebben gisteren het Ministerie-Heems
kerk verdedigd.
't Eerst de oude heer Lohman, die met
verjongde geestdrift de aanvallen van
de linkerzijde afsloeg en onder bravo
geroep der rechterzijde het Kabinet-
Heemskerk even verdienstelijk prees als
het Kabinet-Kuyper.
Dr. Nolens sprak 's middags kalm,
overtuigend, niet schermend met dikke
woorden, zonder de tegenstanders te
prikkelen en hen toch geducht de waar
heid zeggend.
Daarom herinnerde dr. Nolens, dat de
liberale regeering in 1900 dat was
dus ook één jaar voor de groote verkie
zingen met leege handen stond en
dat zij het laatste jaar harer regeerings-
periode met hulp van de r echte r-
z ij d e haar wetten binnenhaalde.
Dr. Nolens zeide toen niet, dat nu
de rollen zijn omgekeerd, rechts niet
de hulp, w e 1 de tegenwerking van links
ondervindt 't sprak uit zijn woorden
vanzelf. Hij wees er op, dat er een nei
ging bestaat om de zaken langer te laten
duren dan strikt-noodig is en dat het
[Ministerie de werkkracht der Kamer over
schatte. Doch geen belofte, die gedaan
werd, is gebroken. Rechts wil de verze
keringswetten en het tarief zoo spoe
dig m o g e 1 ij k afdoen. De nog res
tende tijd moet daarom goed worden be
steed; men moet blijven, om de zaken
iaf te doen, want nog niet mag men
zeggender Mohr hat Schuldigkeit ge-
üthander Mohr kann gehen.
Dr. Nolens verdedigde daarna minis
ter Ta lm a tegen de uit den treure verno
men verwijten van staatssocialisme en
wees er op, dat de arbeiderswetgeving
er slecht voor. zou staan, dat er zelfs
weinig of niets van terecht zou komen,
als de vrijzinnige concentratie het eens
is met den heer de Beaufort, die de
geheele sociale quaestie als een brood-
qua estie beschouwt.
De coalitie, hoopte dr. Nolens, zou
haar heilzamen invloed op de wetgeving
blijven behouden. Zij is bestand geble
ken tegen scherpe aanvallen van buiten
en tegen onderlinge kleine moeilijkhe
den.
Trouwens, ook mr. Lohman had er op
[gewezen, de liberalen erkennen-door hun
concentratie de antithese. Zij maken met
hun allen front tegen rechts.
Dr. Nolens critiseerde de concentratie
plannen, waarin het sociaal-democrati:
sche program is opgenomen. Zeer on
waarschijnlijk acht hij het, dat de gecon
centreerde vrijzinnigen 51 zetels zullen
veroveren. Gevaarlijk voor het land is het
om de regeering van dit Kabinet over
te brengen naar mannen met zulk een
vaag program, dat eigenlijk nog niet
eens een program is, terwijl de banden
tusschen de drie groepen nog niet zeer
hecht zijn.
Het zal een zegen zijn voor ons land,
concludeerde dr. Nolens, wanneer de coa-
FEUILLETON.
65)
Niet zonder voldoening hoorde Jean
!de Trémazan eindelijk dezen wantrou-
Avigen schildwacht met zekeren tegenzin
zeggen
Gij kunt gaan, burger.
De reiziger verlangde niets liever. Hij
sprong op zijn paard en reed voort,
terwijl de schildwacht hem nastaarde en
niet kon nalaten nogmaals te brommen:
ïk zou er op gezworen hebben, dat
hij een ci-devant was.
Tot Maintenon, waar Jean een vluchtig
ontbijt gebruikte, ging alles naarwensch.
Hetgunstige uiterlijk van den jeugdigen
ruiter, die zijn innerlijke smart zoo goed
mogelijk verborg, nam aller harten voor
hem in. Trouwens, hoe verder hij van
IParijs kwam, hoe zuiverder de dampkring
ivoor hem werd. Met uitzondering van de
steden, waar vertegenwoordigers der Na
tionale Conventie waren gevestigd met
Onbeperkte volmacht en die er heersch-
ten als ware onderkoningen, had men
kunnen meenen, dat er niets in Frank
rijk was veranderd.
litie de zege zal behalen en deze Minis
ters zullen aanblijven om hun taak af te
werken.
Op het einde van den dag kwam Minis
ter Heemskerk aan het woord, om en
kele kleine puntjes te beantwoorden, 't
Groote werk, de verdediging van het
Kabinet, bewaarde hij tot morgen.
Uit de Leidsche Vroedschap.
Wie had nu kunnen denken, dat de
bagg er-debatten het grootste deel van
den middag in beslag zouden nemen?
't Gaat 'bij ons al niet veel beter dan
elders: hoe 'meer tijd men meent te
hebben, des te meer wordt gesproken.
En zoodoende werd ten-vier male
de winkelsluiting uitgesteld, maar nu met
het zekere 'vooruitzicht, dat de volgende
week Donderdag de beslissing zal vallen.
De heeren 'zullen moeten blijven, totdat
de agenda is afgehandeld. Men zal 's
middags een 'uur vroeger beginnen; 's
avonds doorvergaderen en zeifs al wordt
het middernachtelijk uur gepasseerd, de
Voorzitter is van plan de leden niet eer
der te laten heengaan alvorens alles is
afgewerkt.
Hij wil 't volgend jaar met een
schoone lei beginnen.
'n Mooi voornemen. Maar om liet te
verwezenlijken, zal 'de Raad minder moe
ten boomen 'dan gisteren; anders komt
er niets van terecht.
Twee volle uren zijn over de contract
voorwaarden met 'den heer P. van UIden
zoek gebracht; over allerlei kleinigheden
is van gedachten gewisseld, zonder dat
noemenswaardige veranderingen er het
gevolg van waren.
Alleen ten opzichte van de arbeids
voorwaarden voor het personeel van den
pachter heeft 'de Raad eenige wijzigin
gen van beteekenis aangebracht.
Zooals men weet, had de heer Sijtsma
een motie voorgesteld om in de verpach-
tingsvoorwaarden bepalingen betreffende
minimum-loon en maximum-arbeidsduur
op te nemen.
B. en W. waren hieraan in zooverre
tegemoet gekomen, dat de bestaande
loon- en arbeidsduurbepaliiigen ook zou
den gelden voor de arbeiders in vasten
dienst van den pachter, voor zooverre
dezen arbeid binnen de gemeente
verrichten.
Tegen de gespatieerde woorden kwam
verzet. Eerstens was het begrip „vasten
dienst" niet omschreven. Wat verstaan
B. en W„ daaronder? Wethouder Fischer
antwoordde, dat B. en W. alle werk
lieden, wier dienstbetrekking langer dan
8 dagen duurt, als vast personeel be
schouwen. Welnu, zet het dan in de over
eenkomst, repliceerde de heer Sijtsma.
Maar daarvoor schenen B. en W. niet
te vinden, evenmin als voor den eisch,
dat de werklieden van den pachter, die
buiten de gemeente werk verrich
ten, evengoed onder de gunstige bepa
lingen zouden vallen.
Wethouder Fischer en oud-wethouder
Korevaar bestreden. met kracht deze aan
vulling, hoofdzakelijk omdat zij controle
niet wel mogelijk achtten.
Men noemde elkaar burger en bur
geres zonder overtuiging, men sprak elk
aar aan zonder beleefdheidsvormen, om
dat die uit de mode waren, maar het
aanzicht van het land bleef nagenoeg
'hetzelfde.
De groote kasteden stonden ledig,
maar dat bemerkte men niet, omdat de
parken en het struikgewas, waarmee zij
waren omringd, hen toch aan de blikken
der voorbijgangers onttrokken.
Op het oogenblik dat Jean de Tré
mazan weer te paard wilde stijgen, kwam
de meid uit de herberg, die hem be
diend had, bij hem en zegde:
De burger zal misschien verstandig
doen, als hij over Dreux gaat. Dat is
wel een omweg, maar op die manier
loopt hij het leger mis.... en welk een
leger
Och kom!
De stalknecht bevestigde
De raad is niet slecht, het meisje
heeft gelijk.
E-n waar gaat dat leger heen? vroeg
de reiziger.
Naar de Vendée.
Talrijk?
Wel een mijl lang; het is een lich
ting van vrijwilligers uit de sectiën van
Parijs.
De meld voegde er bij:
Doch de bestrijding imponeerde niet.
De heer Sijtsma belichaamde zijn wen-
schen in een amendement, dat met 25
tegen 5 st. werd aangenomen.
Een even gevoelig fiasco leden B. enW.
bij de quaestie over de toepassing van
de art. 1638 een d Burg. Wetb. (Arbeids
contract).
Het is een oude geschiedenis. Bij de
vaststelling van de wet op het Arbeids
contract heeft de wetgever bedoeld door
deze artikelen de arbeiders uitbetaling
van loon te verzekeren bij ziekte en ver
hindering gedurende een naar billijkheid
vast te stellen tijd. Bij schriftelijk aange
gane overeenkomst mag de patroon
hiervan afwijken.
Nu heeft het bij de invoering van het
arbeidscontract algemeen teleurstelling
gewekt, dat de meeste werkgevers deze
bepalingen uitschakelden, waardoor de
goede intenties van den wetgever werden
verijdeld. Vandaar, 'dat B. en W. van
Leiden indertijd op verzoek van den Ned.
R. K. Volksbond, in de gemeentebestek-
ken bepalingen opnamen, ten doel heb
bende de werklieden die voordeden te
bezorgen, welke hun door den wetgever
waren toebedacht.
't Was dus alleszins rationeel,- dat mr.
Briët aandrong ook in dit contract den ar
beiders de voordeden van liet arbeids
contract te garandeeren.
Hij klopte evenwel aan doovemansdeur.
B. en W. moesten er niets van hebben,
omdat de bepalingen niet te controleeren
en de kosten er van niet te berekenen
waren.
Mr. Briët was me/ dit antwoord niet
tevreden en wederom met 25 tegen 5
st. nam de R'aad etn amendement aan-,
dat van art. 1633 c en d niet mag worden
afgeweken.
Voor de werklieden-belangen is dus
in het nieuwe contract goed gezorgd.
To'en de 'behandeling was afgeloopen,
ging mr. v. d. Eist nakauwen over de
openbare aanbesteding en schopte B. en
W. een standje, dat zij door hun voor
barig optreden aan den Raad de beslis
sing over openbare aanbesteding ont
trokken. Mr. Aalberse evenwel prees het
beleid van B. en W., die een voordeelig
contract voor de gemeente hadden weten
te bedingen.
Toen kwam de winkelsluiting.
Wij zullen er heden niet veel over
zeggen, omdat de debatten de volgende
week worden voortgezet en de burge
meester gisteren nog niet in de gelegen
heid was de critiek op het praeadvies
te weerleggen.
Het valt evenwel nu zoo moeilijk niet
"een horoscoop te trekken van de be
slissing. En 'daar komt het toch eigen
lijk voor 'de belanghebbenden op aan.
Viel voor de raadsvergadering met
geen mogelijkheid te voorspellen hoe de
Raad zou beslissen, na de gisteren gehou
den 'discussies Verlieten wij de raads
zaal met den indruk, dat de verplichte
winkelsluiting zeer veel kans heeft te
worden aangenomen.
En in die meening bleken wij niet
alleen te staan.
Er is van alles in en een gedeelte
gaat ook naar Bretagne, zoo 't schijnt.
Doe weet ge dat?
De aanvoerders hebben het ge
zegd. Ik heb het gehoord toen zij aan
tafel zaten, waar zij de eene fles'ch wijn
na de andere ledigden.
Waar zijn zij op het oogenblik?
Bij Chartres.
Jean de Trémazan zegde vastberaden:
Het is goed, wij zullen zien.
Zijt gij niet bang?
Wat heb ik te vreezen? De weg
is toch voor iedereen?
De meid zegde zuchtend:
Gij moet het weten, maar ik zou
liever eenige mijlen verder rijden dan
hen ontmoeten.
De Bretagner lachte.
- Ik misschien ook, wanneer ik een
vrouw was, maar een man...
De stalknecht schudde het hoofd en
antwoordde
Zij zijn te talrijk. Goede reis.
Dank u.
De ruiter glimlachte tegen het dienst
meisje, groette de stalknecht met de hand
en reed voort.
Wel verre van het leger der patriotten,
dat tegen de koningsgezinden werd uitge
zonden, te willen ontwijken, zou hij het
gaarne eens zien, vooral de regimenten
BUITENLAND.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Rondom Skoetari blijft het artillerie
duel voortduren en meerdere berichten
duiken op over het spoedige uitvaren
van de Turksche vloot. De Grieken blij
ven voortgaan de laatste Turksche stad
jes te nemen en de Turksche benden te
verspreiden. Anders is er van actie op
den Balkan niets bekend. Ook de vloot-
betooging door de mogendheden van het
drievoudig verbond wordt tegengespro
ken. Intusschen blijven we in afwach
ting van de groote dingen die de
vredesconferentie
aanstonds weer zal brengen. Omtrent de
verhouding tusschen Griekenland en Bul
garije wordt gemeld dat Griekenland
Frankrijk uitgenoodigd heeft de geschil
len tusschen beide partijen op te heffen.
De houding van Servië op de con
ferentie zal heel wat gematigd zijn door
Rusland.
De „Echo de Paris" heeft vernomen,
dat Rusland eergisteren nog Servië bij
herhaling heeft laten weten, dat het den
eisch van Servië tot een haven aan de
Adriatische Zee niet zal ondersteunen.
De Servische regeering heeft daarop van
haar eisch afgezien in dezen vorm dat
zij verklaard heeft, zich bij de beslis
sing van Europa, tl. i. van de samenkomst
van gezanten te Londen, te zullen neer
leggen.
Voor het overige is de triple entente
besloten, zoo heeft de Echo de Paris
voorts vernomen, zoowel Servië als de
andere christelijke Balkanstaten tegen
pogingen van Oostenrijk of Duitschland,
om hen in hun rechtmatige eischen te
kort te doen, in bescherming te nemen,
onder dit voorbehoud evenwel, dat de
Balkanstaten onderling eensgezind blij
ven. Voor het tegenovergestelde geval
houden zich de mogendheden van de
triple entente vrijheid van handelen voor.
Van dat voorbehoud van Frankrijk zijn
de Servische gevolmachtigden reeds op
de hoogte gebracht.
In Turkije
heeft men geen groote verwachtingen
yan de vredesonderhandelingen te Lon
den. De instructies van de Turksche af
gezanten, schrijft de correspondent der
„Frankf. Ztg.", worden streng geheim
gehouden. De uitslag zal afhangen van
de gematigdheid in de eischen der Bal-
ken-staten. Wanneer de Balkan-staten
een schadeloosstelling in geld op de
agenda brengen, zal Turkije weigeren
daarover te spreken.
Deze correspondent legt er den nadruk
op dat het militaire element in het afge
zantschap overheerscht.
De Porte ziet in, dat Macedonië en
Albanië verloren zijn voor Turkije. Maar
naar het beproefde Turksche recept zal
men alles doen om den schijn te redden.
Daarom zal getracht worden althans de
suzereiniteit van den Sultan over deze
gebieden erkend te krijgen. Maar de kri-
tiekste onderwerpen bij de onderhande
lingen zullen zijn het lot van Adriano-
pel en Kirk Kilisse. Turkije acht het een
die voor Bretagne waren bestemd.
Wie wist of hij ze nog niet eens er
gens anders zou ontmoeten dan op den
grooten weg.
Het echte leger, dat uit dappere en
onversaagde soldaten bestond, was aan
de grenzen onder bevel van zijn gene
raals Hoche, Marceau, Keilerman en Klé-
bcr, om het hoofd te bieden aan de ver
bonden mogendheden, den vaderland-
schen bodem te verdedigen en den oor
log over te brengen op het grondgebied
den aanvallers.
Hetgeen men uitzond tegen de op
standelingen in de Vendée, die men de
Saracenen van het Westen noemde en
waarbij zich weldra de koningsgezinden
van Bretagne, daar Chouanen genaamd,
zouden voegen, was slechts een bende
huurlingen, die men betaalde met 500
fr. in assignaten, welke niet meer kost
ten dan de moeite van het drukken.
Dat zoogenaamde leger was samenge
steld uit het gespuis van Parijs, bijeenge
gaard uit de achterbuurten en gecom
mandeerd door gelegenheidsofficieren,
die van de krijgskunde niets verstonden.
Zoo kwam het, dat de horden van
boeren op klompen, gewapend met
knuppels en hooivorken, zoo langen tijd
konden standhouden tegen de regee-
ringstroepen, die uitgezonden werden oir;
levenskwestie, dat deze beide „steunpun
ten van de Turksche kroon" als zoodanig
bewaard blijven. De diplomatieke strijd
zal gaan: om Adrianopel en "Kirk Kilisse.
En wanneer het de Turksche onderhan
delaren niet gelukken mocht deze noor
delijke vestingen voor hun land te red
den binnen de grenslijn, dan is het wel
zeker dat het vredesverdrag niet onden-
teekend wordt, en dat de oorlog met
het Balkanverbond opnieuw ontvlamt.
Zooals we gister reeds meldden is
Prins Luitpold
de prins-regent van Beieren gisteroch
tend overleden. ïn het einde van de vo-<
rige week had de krasse oude man kou
gevat. Niettegenstaande het protest der
doktoren ontving hij toch enkele staats
lieden. Een bronchitis dwong hem ech
ter spoedig het bed te houden. De toe
stand verergerde zoo, dat de doktoren
eergisteren besloten, den troonopvolger,
prins Ludwig, die op zijn landgoed in
Hongarije vertoefde, mededeeling te
doen van de crisis. De prins-regent
scheen zelf niet bewust te zijn van het
gevaar, waarin hij zweefde, want toen
zijn zuster, prinses Thérèse, den priesteil
tot hem wilde zenden, had hij op dit be
zoek niet gerekend. Tegen half tien 's
avonds was de toestand hopeloos, en
waarschuwden de doktoren de konink
lijke familie. De geestelijkheid verscheen,
om den prins-regent de LceEte sacramen
ten toe te dienen. Tegen elf uur trad!
de doodstrijd in, die tot 's morgens 5
uur duurde.
Prins Luitpold, de zoon van Ludwig
I (25 Aug. 1786—29 Febr. 1868) en van
Thérèse van Saxen-Hildburghausen (8
Juli 179226 Oct. 1854), was geboren
te Wurzburg op 12 Maart 1821, en is
dus ruim 91 jaar geworden. H'ij werd
als regent van het koninkrijk tot de
regeering geroepen, toen zijn neef Lud
wig II op 10 Juni 1886 krankzinnig
werd verklaard, en bleef dit toen ook
diens broeder Otto, de tegenwoordige
koning, niet in staat bleek de regeering
te aanvaarden.
Gedurende ruim 26 jaren heeft prins
Luitpold de regeering in Beieren waar
genomen, en daarbij door zijn hartelijken
eenvoud en constitutioneele opvattingen
dc harten zijner onderdanen gewonnen.
Hij zal als regent in Beiereu worden
opgevolgd door zijn zoon Ludwig, die
zelf al een grijsaard is, daar hij den
7den Februari 1S45 werd gehore» en
dus bijna 67 jaar oud is.
Prins-regent Ludwig is gisteravond uit
Hongarije tc München aangekomen. Ba
ron v. Hertling, de minister-president
en de overige ministers hadden hem te
Freilassing opgewacht.
Aan het station te München waren
aanwezig: de leden van het koninklijk
huis, de hertog en hertogin van Calabrië
en verschillende rijks- en hofambtenaren.
De prins-regent onderteekende een
proclamatie en begaf zich daarop naar
het paleis, waar een lijkdienst werd ge
houden aan het sterfbed.
De prins-regent zal op 21 dezer ten
overstaan van beilrle Kamers den eed op
de grondwet afleggen.
tegen hen te strijden en wien zij nog
menige nederlaag toebrachten.
De meid had zich niet vergist.
Toen Jean de Trémazan te Chartres
kwam, vond hij de stad in rep en roer,
alsof er een inval van vijanden had
plaats gehad, waarvan de inwoners dezer
plaats, de hoofdstad van Beaace, zich
zoo spoedig mogelijk wenschten te ont
doen.
Alle herbergen waren propvol, maan
met gasten, die niet betaalden en de
winkels van de stad werden leeggehaald
om het leger van levensmiddelen te voor
zien, eveneens op kosten van de winke
liers.
Op de hoeken der straten stonden ka
nonnen, de paarden stonden aan rijen
vastgebonden op de openbare pleinen, dc
kelders werden opengebroken door de
woeste kerels, die met soldaten niets
niets dan den rok gemeen hadden.
De bevelhebbers van deze benden, die
plechtstatig „het leger der republiek"
werden genoemd, reisden in karossen,
welke afkomstig waren uit de stallen
van het verdreven hof en zij droegen
uniformen, die overdreven en potsierlijk
waren opgesmukt met goudgalon, koor
den en kwasten, terwijl zij een steek met
een grooten vederbos droegen.
(Wordt vervolgd.)
