4
BUITENLAND.
BINNENLAND.
4e Jaargang,
No. 960,
9e £eicbcli£ (BotPto/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus
DIT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
December
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 15 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Papenvrees.
O, die is nog altijd zoo groot.
Alleen toch aan die vrees is toe te
Schrijven het nog altijd handhaven van
uitzonderingsbepalingen tegen de Jezuf-
ten in Duitschland en 't zal wel dezelfde
vrees geweest zijn, welke leidde tot de
bedreiging van Bethmann Hollweg over
de jongste Encycliek van den Paus be
treffende de arbeidersverenigingen. De
(Rijkskanselier gaf n.l. te verstaan, dat
>n dergelijke inmenging van den Paus in
de inwendige aangelegenheden des Rijks
niet meer zou worden geduld en aan
leiding zou kunnen geven tot een breuk
jnet het Vaticaan.
Waar was toch de kalmte van dien
hoogsten ambtenaar des Duitschen Rijks,
ten hij aldus sprak! De organisatie-belan-
ijgen der arbeiders hebben toch met de
politiek niets te maken. En zou in onzen
tijd van Internationale Bonden juist de
iPaus zich niet met 't verenigingsleven
Ider Katholieke arbeiders"mogen inlaten,
omdat anders de heer Bethmann Holl-
,weg boos wordt.
De bedoelde encycliek liet'waarlijk
[allerminst vermoeden, dat zij tot een
'dergelijke zienswijze aanleiding zou ge
ven. In dat stuk toch staat de Paus
hoewel Z. H. aan de confessioneele
.verenigingen voor de verbetering van
'de sociale positie van de arbeiders de
voorkeur geeft en die op alle mogelijke
wijze wil begunstigd zien toch den
(katholieken arbeiders toe lid te wor
den van de arbeidersverenigingen, zoo-
als die in de Duitsche diocesen bestaand
Wat steekt daar nu voor staatsgevaar
lijkheid in Wij. vermogen het niet in
(te zien. 't ïs veeleer een zeer vredelie
vend standpunt.
intusscheii, als de Rijkskanselier over
tlit punt strijd wil, dan zal deze niet
ontweken worden. Dit blijkt al uit een
rede van Keulen's nieuwen bisschop, die
(ten aanzien van meergenoemde encycliek
D. m. zei de:
„Zoo ooit voor de katholieke werk
lieden door hun lidmaatschap van de
Christelijke werkliedenverenigingen
een gevaar zou ontstaan voor hun zie-
lelieil, voor geloof en zedelijkheid, zul
len de bisschoppen hun waarschu
wende en vermanende stem doen hoo-
ren. Zii moeten echter beslist afwij
zen daarover van andere zijde verma
ningen en opmerkingen te willen ont
vangen. 'Want de bisschoppen en de
Paus zijn de eenige wachters over
geloof en zeden, en niemand anders.1"
Deze vingerwijzing is duidelijk genoeg
)hl wordt de heer Bettmann Hollweg niet
imet naam of waardigheid vermeld. Maar
tevens doet zij zien, dat alleen de zorg
,voor geloof en zeden de kerkelijke over
heid ook in deze ten richtsnoer is.
Heusch, men moest zijn papenvrees
,wat inperken.
V Nliddenstandscongres.
Verschenen is no. 2 van de jaargang
Ï1Q12 van de verslagen en mededeelingen
van de afdeeling Handel van het depar
tement van Landbouw Nijverheid en
[Handel, waarin gegeven wordt een ver
slag over,het derde internationale Mid
den Handscongres, gehouden te München
Op 28, 29 en 30 Sept. 1911.
Het verslag, opgesteld door de verte
genwoordigers der regeering, de hee
ren P. J. M. Aalberse en J. S. Meuw-
fcen. munt uit door beknoptheid, terwijl
itoch een held.er inzicht wordt gegeven
ïn liet besprokene.
Op het congres werd gesproken over
„School en Middenstand", „De Midden-
Stand in verhouding tot de warenhuizen
en de coöperatieve vereenigingen", „Dc
(Middenstand en de aanbestedingen van
openbare lichamen", „De Vrouw en de
IKleinnijverheid."
Ofschoon zooals we reeds zeiden
hi het verslag niet in den breede het
gesprokene wordt weergegeven, geeft 't
fcen kijk op de mêeningen betreffende de
bo\ ongenoemde voor den middenstand
Keer belangrijke kwestie's.
De lezing van deze uitgave kunnen
we den middenstanders en hun, die in
snid.ienstands-kwestie's belang stellen,
tnet aandrang aanbevelen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De bladen meldden gisteren al weer,
waarschijnlijk op grond van eenzelfde
combinatie als waarvan ook wij een vo
rige maal het slachtoffer werden, dat
de wapenstilstand
gesloten was. Ook nu was het weer
niet te gelooven dat de vijandelijkheden
zullen worden heropend. Mocht de wa
penstilstand worden gesloten, dan zal
hij slechts een week duren.
Nog verneemt Reuter dat de voor
waarden van Turkije van veel verderen
strekking zijn dan uit de eerste berichten
viel af te leiden.
Turkije zou n.l. niet alleen 't recht
hebben om alle belegerde vestingen van
het noodige te voorzien, maar bovendien
alle losse troepenafdeelingen in Mace
donië en elders en eveneens de bevol
king van verschillende deelen van het
rijk. De Turken eischen bovendien het
recht om over de Adriatische en de Jo-
nische Zee voorraden te zenden onder
vrijgeleide van de geallieerden.
Het bureau verneemt verder, dat Grie
kenland deze voorwaarden niet kan goed
keuren, daar Turkije daardoor in staat
zou worden gesteld om een onbeperk
te hoeveelheid voorraden 'bijeen te bren
gen.
Griekenland heeft aan Bulgarije her
haaldelijk aangeboden drie divisies ver-
sche troepen, ter versterking van het
Bulgaarsche leger, naar Tsjataldja te
zenden, maar Bulgarije heeft tot dus
verre op dit aanbod nog niets geant
woord.
De Grieksche gezant te Londen deel
de aan een vertegenwoordiger van Reu
ter ter verklaring van de houding van
Griekenland mede, dat Turkije driemaal
pogingen heeft gedaan om Griekenland
over te halen uit den bond te treden,
het laatst nog kort voor het begin der
onderhandelingen over den wapenstil
stand, maar dat Griekenland het voorstel
telkens met verontwaardiging van de
hand had gewezen.
De medewerking van Griekenland in
dezen oorlog is niet beperkt gebleven
tot operaties te land, haar vloot was
ook een beslissende factor, daar zij Tur
kije heeft belet zijn beste troepen uit
Klein-Azië te iaten overkomen, en door
dat zij, door den kolenaanvoer te ver
hinderen, het spoorwegverkeer heeft
stopgezet.
In Konstantinopel is men van meening
dat Bulgarije een laatste poging doet
om
Adrianopel
te vermeesteren. Dit zou ook zeer naar
den zin zijn van Griekenland, dat nu
voor Bulgaarsche eischen ten opzichte
van Saloniki vreest. Aan de „Voss. Ztg."
wordt uitKonstantinopel gemeld dat
Zondag de joden en zigeunerswijken van
Adrianopel in brand geschoten zijn. Het
niet meer werken van de Turksche zoek
lichten sedert twee dagen is het gevolg
van het ontbreken van steenkool voor de
dynamo's, die de zoeklichten bedienen.
Volgens de Tagl. Rundschau heeft de
brand te Adrianopel groote militaire ma
gazijnen verwoest. De rivieren Maritsa
en Toendzja hebben het lage gedeelte
van de stad overstroomd.
In Sofia loopt nu het gerucht, dat een
hooggeplaatste Bulgaarsche persoonlijk
heid heeft meegedeeld, dat de Bulgaar
sche parlementairen zich gisteren in
Adrianopel hebben begeven, daar de
Turken den wensch hadden te kennen
gegeven met de belegeraars te onderhan
delen.
Wat de kwestie tusschen Oostenrijk
en Servië aangaat, verklaart de officiee-
le Servische „Samouprava" in een ar
tikel van een der regeeringsleden, dat
Servië bereid is deze kwestie aan het
Arbitragehof in den Haag voor te leggen
De rede van Bethman Hollweg
wordt in de buitenlandschc pers druk
besproken. In Weetien is men natuurlijk
opgetogen over die woorden, welke in
de hoogste tonen geprezen worden.
Men weet thans, zoo heet het, dat in
het door niemand gewenschte uiterste
geval, Duitschland zijn plicht zal doen
zooals ook Oosten-Hongarije niet aar
zelt den zijnen te doen.
Het officicusc „Frcindenblatt" zegt
o.m. De rede was een manifestatie voor
de vrede en zal ook in onbevooroordeel
de kringen als zoodanig worden be
groet. Vooral bij ons heeft men met vol
doening geconstateerd, dat Oostenrijk-
Hongarije, dat van den beginne af aan
het meest geïnteresseerd was bij de
jongste gebeurtenissen op den Balkan,
steeds de princiepen heeft voorgestaan
die gisteren door den rijkskanselier wer
den goedgekeurd.
Ook de Fransche bladen roemen over
het algemeen de rede al ziet men eerst
bij dieper indringen,- zegt de „Petit Pa-
risien", dat de rede wat duister is.
Men komt dan tot het inzicht, dat
ze juist is afgewogen om de verzekerin
gen van vastbeslotenheid in evenwicht
te houden met de geruststellingen.
De vastberadenheid ziet het blad in de
verzekering van den kanselier, dat wan
neer een der leden van den Driebond
met derden in strijd mocht geraken, dan
Duitschland zijn bondgenooten bij zal
staan. M.a.w. dat Oostenrijk op den
steun van Duitschland kan rekenen, zoo
't met Rusland in oorlog mocht gera
ken. De „Petit Parisien" meent dat dit
de eerste keer is sedert 1871, dat een
Duitsche rijkskanselier zich zoo vijan
dig uitliet.
De „Figaro" meent dat de rijkskanse
lier zich in dezen nauwelijks anders had
kunnen uitdrukken dan hij deed.
ledereen weet toch, zegt het blad dat
Duitschland steun zal verleenen aan Oos
tenrijk, zoo dit land, om zijn oneenig-
heden met Servië, in strijd mocht gera
ken met Rusland.
Het „Journal" noenn de verklaringen
overbodig, daar niemand ooit aan de
trouw van Duitschland ten opzichte zij
ner bondgenooten, getwijfeld heeft.
Van den anderen kant zegt het blad, is
deze verklaring juist daarom zooveel te
opvallender.
Ook de „Radical" erkent het vredelie
vende streven van Duitschland en be
merkt dat dit land evenals Frankrijk, alle
moeite doet, om den oorlog te dempen,.
De rede van den rijkskanselier zal
overal een aangenamen indruk maken,
daar hij zijn oogen niet gesloten houdt
voor dreigende teekenen, zegt de „Ti
mes" die ook meent dat de verklaringen
van von Kiderlen-Wachter de onlangs ge
houden rede van vorst Lichnowsky aan
vullen. Beide regeeringen werken samen
ten gunste van den vrede, dien ze beide
noodzakelijk achten voor haar volken.
De toezegging aan Oostenrjjik van zijn
hulp, noemt de „Times" ietwat onbehol
pen.
De „Daily Chronicle" meent dat het
dwaasheid is in de mededeeling van de
mogelijkheid van een Oorlog tusschen
Oostenrijk en Rusland, een grond te
zoeken voor de meerdere waarschijnlijk
heid van zulk een oorlog.
In de Vereenigde Staten heeft Taft
zijn laatste
pressdentieele boodschap
aan het congres gezonden, die een be
roep doende op politieke eenheid en
standvastigheid in de buitenlaudsche po
litieke kwesties, zegt dat de betrekkin
gen met alle buitenlandsche mogendhe
den op de gezonde basis van vredej eens
gezindheid, vriendschap en diplomatie
staan.
Het tegenwoordige bestuur is doende
dc Amerikaansche nijverheid te leiden
volgens het beginsel, dat de regeeringi
allen behoorlijken steun zal uitstrekken
tot elke wettige winstgevende Ameri
kaansche onderneming buitenslands.
In de boodschap wordt het betreurd,
dat het Congres er niet in geslaagd is
de arbitrageverdragen met Engeland en
Frankrijk te ratificeeren. Een wijziging
van de tariefwelten wordt aanbevolen
om de positie der Vereenigde Staten in
onderhandelingen op handelsgebied met
vreemde mogendheden sterker te maken.
Er wordt verder in de boodschap ge
opperd voor dit doel een stijgende schaal
tot 25 pet. ad valorem in te voeren
de uitvoerende macht zou dan gemach
tigd moteen worden die schaal toe te
passen als het noodig was.
De president betoogd voorts bij de
noodzakelijkheid, dat de Vereenigde Sta
ten steun verleenen in zake de financiee-
le rehabilitatie van de zwakkere staten
van Centraal Amerika.
(Nog wordt melding gemaakt van de
kwestie in Mexico waarin de V. S. zich
van interventie onthielden en aan Guate-
le en Honduras te verstaan gegeven dat
zij hun buitenlandsche crediteuren moe
ten voldoen, omdat anders de V. S. tus-
schenbeide zullen komen.
ÜEMF.NGD
Eergisteren .was het cje gedenkdag
van de troonsbestijging van keizer
Frans jozef (2 Dec. 1848). Die her
inneringsdag werd in tal van plaatsen
van Oostenrijk-Hongarije gevierd.
De Portugeesche Senaat
heeft Anseimo Braamcainp herkozen als
voorzitter; de Kamer heeft Macedo Pinto,
evolutionist, tot voorzitter gekozen met
02 stemmen.
De Belgische koning is lij
dende aan groep. Hij zal de bijeenkomst
van den oppersten nationalen defensie
raad. die heden zitting zal houden, niet
bijwonen.
Men meldt uit Mazagan, dat ko
lonel Mangin bij Demna in aanra
king is gekomen met een vijandelijke
harka. De vijand is op de vlucht ge
jaagd en liet verscheiden dooden op het
slagveld achter. Aan Fransche zijde wer
den 7 man gewond. .Het stroomt lieden,
die zich komen onderwerpen.
De Japansche minister van
oorlog heeft zijn ontslag gevraagd. De
aanleiding is, dat hij niet kan instemmen
met een besluit van het Kabinet, dat
zich. verzet tegen de uitbreiding van het
Japansche bezettingsleger in Korea.
De Fransche minister van koloniën
heeft een nota medegedeeld, waarin ge
meld wordt, dat de cycloon, die in
den na-cht van 2425 Nov. de streeR
van Nossi-Bé teisterde, schrikkelijke
verwoestingen heeft aangericht. Te Nossi-
Bé is het meerendeel van de gebouwen,
kaden en bruggen zeer beschadigd; het
drijvend materieel is ten deele vernield.
Een twintigtal inwoners worden vermist
De bezoeking deed zich zelfs gevoelen
in de omstreken van Nossi-Bé, waar ook
verwoestingen werden aangericht, in het
bijzonder in Sambirano. Zelfs zijn er ver
woestingen vastgesteld in Ambilobe, Die-
go, Antsirane; overal werden huizen en
openbare gebouwen zwaar beschadigd
of vernield. Dorpen der inboorlingen zijn
verwoest; de wegen zijn onbruikbaar. Te
Diego en Antsirane werden 80 inboor
lingen vermist of gedood.
Het verliescijfer wordt op 10.000.000
frs. geschat.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit is B. Hagen, voorzitter
van de vereeniging „Bouwmaatschappij
tot verkrijging van eigen woningen" te
Amsterdam, benoemd tot ridder in de
orde van Oranje-Nassau
is benoemd tot broeder in de orde
van den Nederl. Leeuw de loodsschipper
2e kl. P. Bakker, dienst doende als
schipper op het betonningsvaartuig „Ter
schelling"
is benoemd tot plaatsvervangend se
cretaris van de Tiendcommissie in het
zevende t ienddistrict ter standplaats Mid
delburg mr. H. C. J. Groot, advocaat
en procureur aldaar.
Kamerverkiezingen 1913.
Het „Volk" meldt, dat de S. D. A. P.
in het district Katwijk den heer R. Ro-
■drigues de Miranda, van Amsterdam, can-
didaat heeft gesteld.
Pensioenregeling gemeente
ambtenaren.
Bij de Tweede Kamer is gisteren inge
diend 't aangekondigde ontwerp van wet,
houdende eene pensioenregeling voor de
gemeente-ambtenaren.
Kinderrechters.
De invoering der kinderwetten heeft
hier te lande een bijzondere wijze van
procedeeren in strafzaken tegen kinderen
gebracht. Doch een bepaalde kamer der
rechtbank voor het behandelen van kin
derzaken of een enkele speciale rechter
daarvoor, zooals men dat in Duitschland
en sommige andere landen kent, is tot
nog toe aan onze rechtspraak vreemd
gebleven. Thans zijn echter maatregelen
in voorbereiding om ook hier tot de in
stelling daarvan te geraken. Er is een
onderzoek ingesteld naar de werking van
dit instituut in het buitenland, waaruit
blijkt van daarmede verkregen zeer gun
stige resultaten.
Eerste Kamer.
De leden van de Eerste Kamer zijn
ter vergadering bijeengeroepen tegen
Vrijdagmiddag 2 uur.
De Kamer zal, na een korte open
bare vergadering, in de afdeelingen gaan.
Terugblik.
Naar aanleiding van het feit, dat t,ver-
s.ehillen,de leden"- niet met open vizier
tegen het ministerie strijden waar
over wij gisteren het een en ander
zeiden schrijft de „Tijd":
Woensdagavond behandelde deTweede
Kamer de Justitiebegrooting. Afwezig
alle socialisten. Zelfs de heerDuys,
de groot-redenaar van verleden jaar in zijn
betoog tegen de zoogenaamde klasse-
j us tit ie, was afwezig! Wat zuilen de
zelfbewuste S. D. A. P.'ers daarvan zeg-
$ne! Op het volgend Congres krijgt hij
er van langs!
Minister Regout (Justitie) was bijzon
der op dreef, toen hij de afwezige of
aanwezige, doch niet voor den dag ko
mende „sommige leden", die zijn beleid!
in het Voorloopig Verslag scherp ge
hekeld hadden, opriep n u voor den dag
te komen.
In de groot-liberale pers is gezegd,
dat de socialistische leden de bedillers
waren. Die pers schijnt met de Haag-
sche „publieke geheimen" niet op de
hoogte te zijn.
„In en om" de Kamer weet ieder
een, dat de Liberale Unie-heeren de
critici waren. Zij hadden een gedrukt
manuscript, waarvan de heeren in de
erschillende afdeelingen bij het behan
delen der Justitiebegrooting gebruik
maakten. Ook in dit opzicht volgen de
liberalen het voorbeeld der socialisten,
die, stelselmatig arbeidende, al sedert
jaren in wetgevende lichamen van ge
drukte of getypte nota's gébruik maken.
Maar nie da gewesen is, dat de
woordvoerder der in de Kamer-afdee-
lingen critiseerende politieke fractie in het
openbaar de critiek niet durft herhalen I
De liberalen volgen gaarne het voor-
beeia der socialisten, maar doen zulks
meestal en ook nu weer bijzonder slecht
O, grroote Liberale Partij van het
denkende deel van Nederland!
En Vrijdagavond maakten deze zwij
gende bedillers het niet beter.
De heer Duys, die nu met eenige
partijgenooten present was, kwam plech
tig verklaren: de S. D. A. P.-leden zijn
het niet, die den Minister hebben aan
gevallen in de afdeelingen; wij komen
in het openbaar met onze critiek
te voorschijn.
Ende heeren der Liberale Unie
zwegen, hoewel zij ten tweeden malo
door den Minister van Justitie werden
opgeroepen.
Fijne politiek! i
Binnenlandsch Bestuur.
De correspondent van de N. R. Crk
te Batavia seint, dat de heer J. Eintho-
ven benoemd is tot directeur van het
Departement van Binnenlandsch Bestuur.
Woningen en groote gezinnen.
Onder dit opschrift schrijft de Am-
sterdamsche medewerker van het „Huis
gezin" een beschouwing, die ook wel
eens' onder de aandacht onzer lezers mag
komen en waaraan wij het volgende ont-
leenen
De coöperatie kan nog niet voldoende
tegemoet komen aan de noodzakelijke
verbeteringen van woningtoestanden en'
het is maar al te waar hoe eigenaren
van overigens goede huizen bij het ver
huren hunner perceelen allereerst vra
gen hoeveel kinderen het gezin telt. Zoo
komt het haast dagelijks voor, dat een
arbeider, die om z'n groot gezin toch al
niet erg voordeelig uit is, geen goede
woning vinden kan, omdat de eigenaren
der huizen hun het aantal kinderen als
een grief aanrekenen. Juist die gezinnen,
die om gezondheid en zedelijkheid rui
mer behuisd moeten zijn, worden ge
dwongen de minderwaardige woningen
voor lief te nemen.
Tot welke treurige toestanden dit lei
den kan, blijkt uit dit staaltje, dat n.l.
in een gezin van tien kinderen het elfde
kind geboren werd in dezelfde kamer
waar al die kinderen sliepen. Er was
geen gelegenheid om die kinderen uit de
„kamer" te verwijderen. Dit gezin was
katholiek, en dat heel veel katholieke ge
zinnen juist om het aantal kinderen moei
te hebben een geschikte woning te vin
den, is genoegzaam bekend.
Dat hier een ruim veld open staat
voor katholieke vereenigingen is dui
delijk. Het mag dan ook een verblijdend
teeken worden genoemd, dat denk
beelden overwogen worden om te komen
tot een katholieke stichting om wonin
gen te bouwen, die aan katholieke ge
zinnen met een groot aantal kinderen
zullen worden verhuurd. Wanneer deze
stichting met bovengenoemd doe! coö
peratieve woningen bouwt, zal op de
