3)e £cictaciie Sou/tomt
BUITENLAND.
biNNENLAND.
4e Jaargang,
No. 959,
Bureau OUDE SINGEL, 34. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en liet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
3
December
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
't Loopt in de gaten.
Al meermalen hebben we er op gewe-
jzen, hoezeer men links allerlei pogingen
iwendt om rechts toch maar in discrediet
(te brengen. Er wordt daartoe zelfs in
't parlement critiek geoefend waarvoor
jnen niet durft uitkomen. En dat gaat
Crescendo! Waren het bii justitie nog
jnaar „sommige leden", die 's Ministers
beleid in het algemeen aanvielen, en
[in het openbaar niet voor den dag kwa-
Imen, in het Voorloopig Verslag over
fBuitenlandsche Zaken wordt getuigd,
'dat „verscheidene leden" zich niet in
;alle opzichten met 's Ministers beleid
konden vereenigen. Welnu, ook deze
'aanvallers, hoe venijnig zij in de sec
ties ook spraken, hebben hun vizier niet
geopend. Niemand heeft gisteravond het
[algemeen beleid des Ministers gecriti-
seerd. Integendeel, er waren ook nu
(weer betuigingen van tevredenheid. En
tzelfs de heer Hugenholtz vond slechts
[aanleiding tot detaij-critiek.
De overzichtschrijver van 't H b 1 d. ge
voel t zich dan" ook gedrongen te zeg
gen
Wii willen niet verhelen, dat dit
schieten uit gemaskerde batterijen ons
.weinig bewonderlijk dunkt, en dat zulk
een stiekum optreden sterk doet den
ken aan een louter politieke stokerij
om het potje voor 1913 al vast wat
aan het koken te brengen. Wie ano
niem critiseert, moet er ook openlijk
voor durven staan.
Precies
Men zal intusschen verstandig doen,
tan die lafhartige critiek allemachtig
weinig waarde te hechten.
KAMEROVERZICHT.
TM HEDE KAMER.
Een Vredesboodschap.
Had de gistermiddag aangevangen
.vergadering met de eindelooze debat
ten over de Indische begrooting een wei-
jiig belangrijk verloop, gisteravond heeft
(Minister de Marees van Swinderen een
blij-stemmende mededeeling 'gedaan, die
jméér aandacht waard is dan alle redevoe
ringen van de geachte afgevaardigden
saam.
Het was een vredes-boodschap, die de
(Minister ons brachteen boodschap, die
het vooruitzicht opent, dat Europa niet
in vutjr en vlam zal worden gezet tenge-
i vol ge van de conflicten op den Balkan
en de daaruit voortvloeiende verwik
kelingen.
„Ik meen te mogen zeggen", al Jus de
heer de Marees van Swinderen, „dat de
berichten, die ik gedurende de laatste
;24 uren heb ontvangen alle symptomen
;in zich dragen om te kunnen verwachten,
j!Üat langs den weg van conferenties en
kancelarij-arbeid een einde zal worden
(gemaakt aan den toestand van oorlog
en onrust, die op het oogenblik in Euro-
jpa bestaat, zoodat op deze wijze de rust
•izal worden hersteld waar ze door oor-
Ilog werd gestoord en de rust zal worden
(gehandhaafd in die gedeelten van Euro
pa, waar ze thans nog bestaat."
Herstel van vrede dus op den Balkan!
Handhaving van den vrede in Europa
'Aan deze voorspelling van een ervaren
(diplomaat, die zijn woorden eerst op
seen-goudschaaltje pleegt te leggen alvo-
ïens ze publiek domein te maken, mag
'leen groot gewicht worden toegekend.
'Zij geven voedsel aan de hoop, dat de
'oorlogsgruwelen op den Balkan beëin-
Idjgd en dat de quaestie over een Ser
vische havenplaats niet door allerlei ge-
intrigeer zal worden opgeblazen tot een
ontzaggelijken strijd tusschen de groo
tte .ogendheden.
Deze belangwekkende verklaring zal
(ongetwijfeld de min- of meer opgewon
den gemoederen kalmeer en en wii mo
gen den Minister dankbe r zijn dat hij ze
geheel vrijwillig, zonder eenigen aan
drang of zinspeling uit de Kamer heeft
iWilien geven.
Maar ook een andere zaak schenkt
ons voldoening. Direct nadat de Minister
ivan het bovenstaande gewag had ge
maakt, liet hij er op volgen
„ik wil hier nog iets aan toevoegen.
Ik iieb reeds gezegd, dat Nederland zich
als van zelf niet heeft bewogen in de
ifeer der belanghebbende Mogendheden,
maar dit neemt niet weg, dat wij ons
op de slagvelden hebben geweerd op een
wijze, zooals schier geen andere kleine
natie dat heeft gedaan: door middel van
het Roode Kruis^ Ik betuig van deze
plaats mijn diepe, warme en welge
meende erkentelijkheid voor de opoffe
ring, de trouw en de liefde, waarmede
door onze landgenooten op het oorlogs
terrein wordt gewerkt. Ik durf te ver
zekeren, dat zij de eer en den naam
van de Nederlandsche natie op waardige
wijze hoog houden."
Luide bravo's betuigden de instemming
der Kamer met deze woorden. Zóó is in
's Lands vergaderzaal openlijk door Re
geering en door volksvertegenwoordiging
de heldhaftigheid en opofferingsgezind
heid der onzen gehuldigd.
Wat een verschil met deze kloeke taal
is het miserabele gepeuter der socialisten,
wier gedachten door den heer Hugen
holtz vertolkt werden. Sprekende over de
opening van het Vredespaleis, verzocht
de socialistische afgevaardigde, den Czaar
vooral niet uit te noodigen, omdat er
dan eenige geheime Russische politie
agenten in het land zouden komen. Van
den Minister kreeg de socialist het pas
send antwoord: van zijn woorden kon
geen nota worden genomen.
De heeren moeien wel hardhandig
worden neergezet.
AL GEMEEN OVERZICHT.
Ofschoon we gister op gezag van over
vloed aan berichten van Zaterdag die
voorspelden dat de wapenstilstand Zon
dag zou gesloten zijn en overigens zulke
vertrouwenwekkende bijzonderheden ga
ven, mededeelden dat
de wapenstilstand
Zondag gesloten was blijkt uit latere be
richten, gisterontvangen, dat er weer
een kink in de kabel is gekomen. ,De
Grieken moeten n.I. geweigerd hebben
de wapenstilstand te aanvaarden op de
voorwaarden door Turkije in plaats van die
door de Balkanstaten gesteld. De Griek-
sche gezant te Parijs moet aan 'n mede
werker van de Temps verklaard hebben,
dat die voorwaarden onaannemelijk waren.
„Griekenland, zeide hij, weet niet of
Bulgarije de voorwaarden van Turkije
aanneemt, maar vertrouwt dat het ze
evenzeer zal verwerpen, want de aan
neming ervan zou het heele werk van
christelijke bevrijding te niet doen.
Wij zijn bereid eensgezind met onze
Jbondgenooten met alle kracht den oor
log voort te zetten. Wij zijn ook bereid
de vredesonderhandelingen voort te zet
ten, maar tot geen prijs willen wij een
wapenstilstand gelijk die thans wordt
voorgesteld."
Vooral schijnt Griekenland erop tegen
te zijn dat een der voorwaarden is dat
Turkije proviand en kolen naar de oo-
genblikkelijk meest benarde punten kan
zenden, die nu bijna tot overgave ge
dwongen zijn, en dan den strijd weer
frisch zouden kunnen voortzetten.
Men schijnt nu besloten minstens nog
tot heden te wachten met de onderteeke-
ning van het protocol opdat Servië, Grie
kenland en Montenegro gelegenheid heb
ben zich met Bulgarije te verstaan.
Ondanks dit intermezzo schijnt er van
Oneenigheid tusschen de Balkanstaten
geen sprake. Echter schijnt hun .plan te
zijn zoo spoedig mogelijk de Balkan
kwestie in haar geheel op te lossen.
De Grieksche krant Chronos verneemt
van gezaghebbende zijde, dat de ver
tegenwoordigers van de verbonden Bal-
kan-staten verlangen zullen, dat in het
vredestractaat het nauwkeurig afgeba
kende gebied zal opgenomen worden,
dat elke Balkan-staat van de veroverde
Turksdie Li
ke aanleiding voor latere wrijving en
tot een mogelijke inmenging van de groo
te mogendheden zal komen te vervallen.
Als dit bericht juist is, zullen dus niet
dc vredesonderhandelingen tusschen Tur
kije en de Bal kan-staten onderhandelin
gen tusschen deze laatste onderling sa
menvallen. 4
Terloops zij opgemerkt, dat deze mo
dus ook een regeling van de kwestie
van een Servische haven aan de Adriati-
sche Zee gemakkelijker zou maken. Want
als Turkije bij de vredesonderhandelin
gen weigert om aan Servië een kust
strook aan de Adriatische Zee af te
staan, zal het voor Servië's eigenliefde
gemakkelijker zijn zich daarbij neer te
leggen, dan dat Oostenrijk later aan Ser
vië de bezetting van zulk een kustland
verbood
De internationale toestand
geeft evenmin groote. reden tot ongerust
heid als men tenminste de uitlatingen
van onzen Minister, van Swinderen in de
kamerzitting van gister (zie elders in
dit blad) mag gelooven. Niet minder
hoopvol, ofschoon met meer reserve
sprak gister in den Duitschen Rijksdag
de Rijkskanselier. Zouden zich, zoo ver
klaarde hij o.a., onverhoopt onoplosbare
tegenstellingen voordoen, dan zullen de
direct betrokken mogendheden haar rech
ten doen gelden, ook onze bondgenoo-
ten. Wanneer deze echter bij het doen
gelden van hun belangen tegen alle ver
wachting in van een derde zijde wor
den aangevallen en daarmede in hun be
staan bedreigd wo-rden dan zouden wij,
aan onzen plicht van bondgenoot ge
trouw, ons vast besloten aan hun zijde
te scharen hebben en aan de zijde onzer
bondgenooten ter bescherming van onze
eigen positie in Europa, ter verdediging
van de veiligheid en de toekomst van
ons eigen land te strijden hebben. Ik
ben er vast van overtuigd, dat wij bij
zulk een politiek het heele volk achter
ons hebben.
(Dit lijkt wel wat op een bedreiging
van de Russische Balkanpolitiek in ver
band met de Oostenrijksch- Servische
kwestie.)
Bij het onderhouden van onze econo
mische betrekkingen met de Balkanstaten
hebben wij Turkije Onenigen dienst be
wezen, zonder onze betrekkingen met
andere mogendheden in gevaar te brengen*
Deze politiek zullen wij ook verder
voortzetten en het streven van Turkije
naar den vrede als een belangrijken eco-
nomischen en politieken factor handhaven.
Daarin stemmen wij niet alleen met onze
bondgenooten overeen, maar ook met
andere mogendheden. De door de pers
veronderstelde bedoelingen van gebieds-
verwerving ten koste van Turkije kan
ik als onjuist kwalificeeren. De gedachten-
wisseling tusschen de groote mogendhe
den wordt voortgezet en laat een in alle
opzichten bevredigende oplossing ver
wachten.
De groote mogendheden streefden er
steeds naar het uitbreken van den Balkan
oorlog zoo lang mogelijk tegen te houden,
tot het conflict ten laatste niet meer
te verhinderen was. Sinds ons het in
den zomer aangegaan verbond der Bal
kanstaten bekend was geworden, moesten
wij het uitbreken van den oorlog als
onvermijdelijk beschouwen. Ik kan echter
de besliste hoop uitspreken, dat het ge
lukken moge den strijd te localiseeren.
Zoo onze belangen op den Balkan bij
andere achterstaan, dan zijn wij toch bij
de economische ontwikkeling in het Oos
ten zeer direct geïnteresseerd, zoo b.v.
bij de waarborgen voor de schuldeischers
van den Turkschen staat. Bovendien
zullen wij bij de regeling van vele kwes
ties ons woord ten gunste van onze ver
bondenen mede in de weegschaal leggen.
Door de oorlogvoerende partijen wordt
niet betwist, dat de groote mogendheden
op grond van haar belangen tot mede
werking bij de definitieve regeling der
resultaten van den oorlog geroepen zijh.
De doorvoering barer eischen wordt
voor de groote mogendheden vergemak
kelijkt, indien zij voor die eischen ge
meenschappelijk opkomen. Daarover
wordt onder de groote mogendheden een
levendige gedachtenwisseling gevoerd, die
tot nu toe in den geest van tegemoet
koming plaats vond en alle vooruitzichten
op succes biedt.
Natuurlijk waren de sociaal-democraten
met deze verklaring des ministers nog
niet voldaan. L-Y r ver' k\ d-i
ade partijen uitvoeriger mededeelingen
hadden verwacht, dat de minister slechts
nietszeggende toespelingen en algemeen
heden over den huidigen toestand had
gezegd. Vervolgens deed hij nog een
aanval op Rusland, dat, meende hij, er
alleen voordeel van heeft als onder de
drie leidende staten van Europa oneenig-
heid opvlamt.
Minister von Kiderlen Wachter protes
teerde „tegen dien door niets gemoti-
veerdén aanval op den met ons bevrien-
den monarch van het groote naburige
rijk, waarmede wij in vrede en vriend
schap leven".
Wij wenschen, zeide hij nog, op open
hartigheid .eu vertrogvveu beTUjStende be
sprekingen tusschen Londen en Berlijn.
De jongste crisis heeft reeds aanleiding
gegeven tot een verblijdende intimiteit
in de betrekkingen en deze bewijst goede
diensten bij de handhaving der eensge
zindheid tusschen alle mogendheden.
GEMENGD
De „Osservatore Romano'4 schrijft
over de reeds gemelde verkiezing van
Mgr. Nouel tot president der Mu
latten-republiek San Domingo het
volgende
„Wij kunnen ons slechts verheugen
over dit bericht en hopen, dat de ver
kiezing van dezen uitnemenden prelaat
tot president van San Domingo zal
leiden tot de pacificatie van zijn land, met
welk doel hem de hooge en belangrijke
functies van het presidentschap zijn aan
geboden en die door Mgr. Nouel zijn
aanvaard^"'
Kolonel Mangin is naar Demnat
teruggekeerd, waar hij den opstandelin
gen een nederlaag toebracht. Dezeii had
den 60 dooden; de kolonne van
Mangin leed geen enkel verlies.
Volgens de „Matin" woedt in Se
negal de gele koorts.
Aan boord van het Engelsche
stoomschip „Egypt" vond men Vrijdag
te Bombay veertien postzakken
opengesneden en ten deele beroofd.
Men had het ontdekt, nadat het schip
Suez was gepasseerd. In den laatsten
tijd zijn op die Engelsche postbooten
herhaaldelijk dergelijke dingen voorge
komen.
Naar uit Delhi aan de „Times" ge
meld wordt, weet de Britsch-Ir.dische
regeering niets af van het gemelde aan
bod der Indische vorsten ter ver
sterking van de Engelsche vloot. .Het aan
bieden van drie groote schepen en negen
kruisers grenst aan het ongelooflijke, daar
de vorsten voor de rijksverdedigingen bij
zondere troepenkorpsen onderhouden.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot com
mandeur in de orde van Oranje-Nassau
mr. B. Hulshoff, president van het Ge
rechtshof te 's-Gravenhage en is aan
voornoemde eervol ontslag verleend;
zijn benoemd bij het Gerechtshof te
's Gravenhage tot president mr. B. J. A.
Sterck, thans vice-president van gemeld
college, tot vice-president mr. C. W.
Vollgraff, thans raadsheer in dat college;
is aan den commies der posterijen en
telegrafie 3e kl. R. A. J. de Wal eervol
ontslag verleend.
Bijzonder kras.
In het Kameroverzicht van het Hbl.
was verleden week het volgende moois
te lezen:
Een totaal verbod van concubinaat
voor ambtenaren zou wel een merk
waardige uiting wezen van het zelotisme,
waartoe de regeering (althans de Indi
sche) drijftof wordt gedreven. Een
zoo volstrekt miskennen van het meest
tijdelijke karakter van het verblijf der
Europeanen in Indië en van den moree-
len aard van een waar concubinaat (welk
een grootsche figuur is bijvoorbeeld de
concubine van Toontje Puland geweest!)
zou al bijzonder kras zijn.
Het „Centrum" teekent hierbij aan
Met heel wat meer reden kan men,
dunkt ons, „bijzonder kras" noemen, dat
in een orgaan als het Hbl. aldus het con
cubinaat verdedigd, ja bijna verheerlijkt
wordt.
Dat de Christelijke leer daar lijnrecht
tegenover staat, zullen wij niet behoe
ven uit te zetten.
En toch worden de Linksche heeren
v njen Yin onchriste
lijke ideeën ten laste legt en daar de
christelijke' beginselen en christelijke po
litiek tegenover stelt.
Ja, daar willen ze liever niet van hoo-
ren maar nu en dan laten ze zich zoo
duidelijk kennen, dat niemand zich meer
door hun beweringen om den tuin laat
leiden.
Stakingen.
Door het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek werd dezer dagen gepasseerd het
jaaroverzicht der werkstakingen in 1911.
Aan deze uitgave is het volgende ont
leend.
Ter kennis van het Bureau kwamen
in het afgeloopen jaar 205 stakingen
tegen 133 in 1910, 142 in 1909, 103
in 1907, 164 in 1906.
In 1911 bedoeg het aantal stakers pl«
m. 19122 (bekend voor 197 geschillen)
stakingen), pl.m. 7841 in 1906—1910.
tegen pl.m. 4507 in 1910 (voor 131
(voor gemiddeld 133.8 geschillen) eu
pl.m. 11882 in 19011905 (voor gemid-i
deld 104.4 stakingen).
Het aantal betrokken ondernemingen
bedroeg in 1911 pl.m. 640 (bekend vooii
alle stakingen), tegen 196 in 1910 (ident
plm.. 467 in 19061910 (voor gemid«
deld 136.4 stakingen) en pl.m. 271 iu
1901—1905 (voor gemiddeld 107.2 ge
schillen).
In 1911 duurden 200 stakingen geza-i
menlijk pl.m. 3804 dagen tegen pl.m,
2599 dagen in 1910 (voor 130 geschiD
len) gemiddeld pl.m. 2809 dagen in
19061910 (voor gemiddeld 133.8 sta
kingen.)
Gedurende het jaar 1911 braken de
meeste stakingen uit in de „bouwbedrij
ven", nl. 58 (w. o. 2 solidariteitssfa-»
kingen). Sedert 1901 is het bijna steeds
deze bedrijfsgroep geweest, waarin het
grootste aantal stakingen geteld werd.
De actie van de sigarenmakers.
De bond van Sigarenfabrikanten B. Z.
H. (waarvan de hoofdzetel te Delft is en
die de provincie Zuid-Holland omvat)
vergaderde gisteren met de afgevaardig
den der vier werklieden organisaties in
de Vergulde Turk te Leiden. Aan de af
gevaardigden werd na langdurige dis
cussie een voorstel van de zijde der pa
troons gedaan, hetwelk zij in hunne ver-
eeniglngen nader zullen bespreken.
Naar het „Hsgz." verneemt, zijn door
de vier werklieden-organisaties in het
tabaksbedrijf tot scheidsrechters aange
wezen (om te confereeren met de scheids
rechters der patroonsorganisatie van den
Zuidelijken Bond van Sigarenfabrikanten)
de heeren J. Kok (voorzitter Van den R.
K .Bond), K. Kruithof (voorzitter van
den Christelijken Bond), Eichelsheim
(bestuurslid van den Nederlandschen
Bond) en C. Wolt (voorzitter der Fe
deratie).
Heden zijn de scheidsrechters der pa
troons- en der werkliedenorganisaties te
Eindhoven bijeen gekomen om de vraag
te behandelen of men één of drie toe
gevoegde scheidsrechters zal nemen, dus
of het scheidsgerecht uit 9 of uit 11
personen zal bestaan.
KORTE KRONIEK.
Met ingang van 1 Dec. is de „Gel-
dersche Koerier" omgevormd tot een
dagblad.
Te Tilburg heeft zich een comité
gevormd, bestaande uit een 50-tal heeren,
dat eene groote actie wil beginnen voor
de R. K. pers. In alle kerken der stad
werd Zondag jl. van den kansel eene aan
sporing tot de geloovigert gericht, om dit
comité te steunen en neutrale en liberale
couranten meer en meer uit de huisge
zinnen te weren.
Door het bestuur der Leesbiblio
theek „St. Dyonisius te Tilburg is be
sloten met Januari a. s. eene R. K. open
bare leeszaal te vestigen.
Deze week zullen, met uitzondering
van die van den minister van binnenland'-
sche zaken en van justitie, de gewone
wekelijksche audiënties der ministers niet
plaats hebben.
Het hoofdbestuur van den Anti-
trekhoudenbond heeft aan de Tweede
Kamer der Staten Generaal een adres
gezonden, waarin het betoogd, dat de
hond niet als trekdier mag worden ge
bruikt, en dat het verleenen van geldee
om te bevorderen dat de hond voor dat
doel geschikt wordt, niet in het alge
meen belang kan worden geacht.
Uit Stad en Omgeving.
LEIDEN, 3 December.
De kapitein F. G. Riesz, van het 4e
reg. infanterie, die gedetacheerd is bij het
le reg. vesting-artillerie te Utrecht, wordt
den 14en dezer van zijn detacheering ont
heven en keert op dien datum naar zijn
garnizoen terug.
De na-inspectie voor den Militie-
commissaris voor de miliciens-verlofgan
gers, die daartoe zijn opgeroepen, zal
plaats hebben op Woensdag 4 December
om 11 uur v.m. in het Invalidenhuis alhier.
ROOMSCHE AGENDA.
Dinsdag 8 uur 's avonds. St. Lo-
dewijkskerk, Steenschuur. Apologetische
